شرح حکمت 217 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 217 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۶/۱۹

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۰ شهریور ۰۳ ، ۰۹:۱۹

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
سرح حکمتها
۱۴۰۳/۵/۲۲ . ۸صفر

💢 حکمت ۲۱۷ 💢

♦️وَ قَالَ (علیه السلام): فِی تَقَلُّبِ الْأَحْوَالِ، عِلْمُ (عُلِمَ) جَوَاهِرِ الرِّجَالِ
در تحولات و دگرگونی حالات گوهر وجود هر شخص نمایان میشود.
هر انسانی یک ظاهر و پوسته ای دارد که حقیقت وجود خود را زیر آن پنهان میکند، وآن خیانت است و گاه نفاق.
در حالت عادی انسان مراقب است اما در حوادث و موقعیت خاص [خوشی یا ناخوشی] آن مراقبت از بین رفته و خود واقعی بروز پیدا می کند.

🛑تقلب از انقلاب به معنای دگرگونی است.
«جواهر» جمع «جوهر» به معناى اشیاى گرانبهایى است که از معدن استخراج مى کنند، به ذات و طبیعت هر چیزى نیز اطلاق مى شود و در اینجا نیز منظور همین است.

📕در غرر الحکم نیز این کلام با تفاوت اندکی آمده:
فی تَصاریفَ الاْحْوالِ تُعْرَفُ جَواهِرُ الرِّجالِ
در دگرگونى احوال [دنیا] ، مردانِ مرد شناخته مى شوند .

⛔️در مشکلات ، شخصیت حقیقی انسان آشکار میشود.
در روزگار امن و امان و آسایش، همه افراد خوش برخورد و مهربان و از خود گذشته و .. هستند ولی این شخصیت حقیقی افراد نیست.
شخصیت واقعی هر کسی آن وقتی ظهورو بروز پیدا میکند که انسان دلیلی برای پنهان کاری و پرده پوشی نداشته باشد
و حقیقت خودش را بدون روتوش نمایش دهد.
مشکلات، مصائب، گرفتاری های شخصی و اجتماعی بستر مناسبی هستند که افراد خود واقعی شان را نمایش دهند.

⭕️به تعبیر امام حسین علیه السلام : النَّاسَ عَبِیدُ الدُّنْیَا
مردم بندۀ دنیایند
وَ الدِّینُ لَعْقٌ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ
و دین بر زبانشان می‌چرخد.
یَحُوطُونَهُ مَا دَرَّتْ مَعَایِشُهُمْ
و تا وقتی زندگی‌هاشان بر محور دین بگردد، در پی آنند،
فَإِذَا مُحِّصُوا بِالْبَلَاءِ قَلَّ الدَّیَّانُونَ.
امّا وقتی به وسیلۀ «بلا» آزموده شوند، دینداران اندک می‌شوند.
(مُحِّصوا از مَحص به معنای اختبار و امتحان است. گوهر وجودی افراد در مشکلات خودنمایی میکند.)

🔻نکته:
گذر زمان یکی از اموریست که حقیقت را آشکار می کند.
ویژگی زمان آشکار کردن حقیقت است.
تا فضای مبهم و غبار آلود آرام نگیرد و تحولات سکون نیابد گوهر حقیقت آشکار نمیشود.
«تَقَلُّب اَحوال» مفهوم جامعى است که هرگونه دگرگونى زندگى را شامل مى شود: رسیدن به مال و ثروت یا فقر،
پیدا کردن مقام یا سقوط از آن،
بهبودى و تندرستى یا بیمارى،
فراهم آمدن اسباب شادى یا مصائب
و حوادث دردناک و به طور کلی امتحان گاهی در حالت ناراحتی محقق میشود و گاهی در حالت شادی.
به گفته شاعر:
خوش بود گر محک تجربه آید به میان/
تا سیه روى شود هر که در او غش باشد

💮امیرالمومنین در حکمت ۴۴۱ فرمود :
الْوِلاَیَاتُ مَضَامِیرُ الرِّجَالِ
پست هاى مهم میدان مسابقه و آزمایش مردان است.
در تاریخ موارد متعددی وجود دارد که افراد با رسیدن به پست و مقام خود حقیقی را آشکار کردند.

⭕️عبدالملک بن مروان، پیش از پادشاهی، به حفظ قرآن و علوم دینی علاقه نشان می‌داد، با محدثین و فقهای مدینه حشر و نشر داشت و از نظر مردم فردی زاهد و عابد بود،
به طوری که او را «حمامة المسجد» به معنای کبوتر مسجد می‌نامیدند.
با این حال او پس از حاکم شدن همه ارزش‌های اسلامی و اخلاقی را کنار نهاد؛ تا آنجا که نقل شده در حال تلاوت قرآن بود که به او خبر رسید که قرار است پادشاه شود.
وی بلافاصله قرآن را برهم نهاد و گفت: "هذا فراقٌ بینی و بینِک و هذا آخرُ العهد بک"؛
این آغاز جدایی میان من و توست و این آخرین دیدار با توست.

💮 درغررالحکم فرمود:
الْغِنى وَ الْفَقْرُ یَکْشِفانِ جَواهِرَ الرِّجالِ وَ أوْصافِها
بى نیازى و فقر باطن افراد و اوصاف آنها را آشکار مى سازد.

⛔️به خاطر دنیا، باطنمان را آلوده نکنیم، قرآن کریم می فرماید:
《وَ تِلْکَ الاَیَّامُ نُداوِلُها بَیْنَ النَّاسِ وَ لِیَعْلَمَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا وَیَتَّخِذَ مِنْکُمْ شُهَداءَ وَاللَّهُ لا یُحِبُّ الظَّالِمینَ * وَلِیُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا وَیَمْحَقَ الْکافِرینَ؛ آل عمران -۱۴۰》
و ما این روزها(ى پیروزى و شکست) را در میان مردم مى گردانیم; (و این خاصیّت زندگى دنیاست) تا خدا، افرادى را که ایمان آورده اند، مشخص سازد; و (خداوند) از میان خودتان، شاهدانى بگیرد. و خدا ستمکاران را دوست نمى دارد و تا خداوند، افراد با ایمان را خالص گرداند (و ورزیده شوند); و کافران را (به تدریج) نابود سازد.

🔻نکته 1:
انسان گوهر است، اگر قدر شناس وجود خود باشد. امام صادق علیه السلام فرمود:
النَّاسُ مَعَادِنُ کَمَعَادِنِ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّة
مردم معدن هایى چون معدن هاى طلا و نقره هستند.

🔻نکته۲ :
مواظب باشید گول نخورید!
وَ قَالَ الرِّضَا ع قَالَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع:
1⃣ گول ظاهر افراد را نخورید چه بسا دستشان به دنیا نمی رسد و ادای زهد در می آورند.
إِذَا رَأَیْتُمُ الرَّجُلَ قَدْ حَسُنَ سَمْتُهُ وَ هَدْیُهُ وَ تَمَاوَتَ فِی مَنْطِقِهِ وَ تَخَاضَعَ فِی حَرَکَاتِهِ فَرُوَیْداً لَا یَغُرَّنَّکُمْ
اگر دیدید فردى خوش‏رفتار و خوش‌‏سلوک است و در سخن گفتن، آهسته [و مردموار] و در حرکاتش فروتن است، مواظب باشید گولتان نزند!
فَمَا أَکْثَرَ مَنْ یُعْجِزُهُ تَنَاوُلُ الدُّنْیَا وَ رُکُوبُ الْحَرَامِ مِنْهَا لِضَعْفِ نِیَّتِهِ وَ مَهَانَتِهِ وَ جُبْنِ قَلْبِهِ
چه بسیار کسانى هستند که به خاطر ضعف اراده و تصمیم و ترسو بودن، از دستیابى به دنیا و خوردن حرام آن، ناتوانند.
فَنَصَبَ الدِّینَ فَخّاً لَهَا
و از این روى، دین را دام دنیا قرار مى‌‏دهند.
فَهُوَ لَا یَزَالُ یَخْتِلُ النَّاسَ بِظَاهِرِهِ
چنین کسى همواره با ظاهر خود، مردم را گول مى‏‌زند.
فَإِنْ تَمَکَّنَ مِنْ حَرَامٍ اقْتَحَمَهُ
و اگر بتواند به حرامى دست یابد، به آن دست مى‏‌یازد.

2⃣ گول اجتناب از مال حرام را نخورید، چه بسا در دل شهوت های دیگر باشد.
وَ إِذَا وَجَدْتُمُوهُ یَعِفُّ عَنِ الْمَالِ الْحَرَامِ
و اگر دیدید که از مال حرام، روى گردان است،
فَرُوَیْداً لَا یَغُرَّنَّکُمْ
مواظب باشید گولتان نزند؛
فَإِنَّ شَهَوَاتِ الْخَلْقِ مُخْتَلِفَةٌ
چون تمایلات مردم، گوناگون است.
فَمَا أَکْثَرَ مَنْ یَنْبُو عَنِ الْمَالِ الْحَرَامِ وَ إِنْ کَثُرَ
چه بسیار کسانى که از مال حرام گرچه فراوان باشد روى بر مى‏‌تابند،
وَ یَحْمِلُ نَفْسَهُ عَلَى شَوْهَاءَ قَبِیحَةٍ فَیَأْتِی مِنْهَا مُحَرَّماً
ولى به زنِ زشتْ چهره‌‏اى دل مى‏‌بندند و ارتباط حرام با وى برقرار مى‏‌کنند.

3⃣ گول کسانی که تمایلات دنیایی ندارد را نخورید ، چه بسا عاقلانه رفتار نکند.
فَإِذَا وَجَدْتُمُوهُ یَعِفُّ عَنْ ذَلِکَ
و اگر دیدید که از چنین زشتى‏‌هایى خویشتندارى مى‏‌کند،
فَرُوَیْداً لَا یَغُرَّکُمْ
مواظب باشید که گولتان نزند.
حَتَّى تَنْظُرُوا مَا عَقَدَهُ عَقْلُهُ
و بنگرید که خِردش بر چه قرار مى‏‌گیرد؛
فَمَا أَکْثَرَ مَنْ تَرَکَ ذَلِکَ أَجْمَعَ ثُمَّ لَا یَرْجِعُ إِلَى عَقْلٍ مَتِینٍ
چون افراد زیادى هستند که از همه اینها خود را نگه مى‏‌دارند، امّا از خرد استوارى برخوردار نیستند.
فَیَکُونُ مَا یُفْسِدُهُ بِجَهْلِهِ أَکْثَرَ مِمَّا یُصْلِحُهُ بِعَقْلِهِ
چنین کسى به خاطر نادانى‏‌اش فسادى که به وجود مى‏‌آورد، بسیار بیشتر از اصلاحى است که با خردش انجام مى‌‏دهد.

4⃣ اگر دیدید ظاهر الصلاح است، حرام نمی خورد، اهل انواع شهوات نیست، عقلش درست است باز هم گولش را نخورید چه بسا ریاست طلب باشد.
فَإِذَا وَجَدْتُمْ عَقْلَهُ مَتِیناً فَرُوَیْداً لَا یَغُرَّکُمْ
و اگر دیدید که عقلى استوار دارد، گولتان نزند.
حَتَّى تَنْظُرُوا أَ مَعَ هَوَاهُ یَکُونُ عَلَى عَقْلِهِ أَوْ یَکُونُ مَعَ عَقْلِهِ عَلَى هَوَاهُ
ببینید تمایلاتش هم بر پایه خردش است و یا خِردش در اختیار نفسش است.
وَ کَیْفَ مَحَبَّتُهُ لِلرِّئَاسَاتِ الْبَاطِلَةِ وَ زُهْدُهُ فِیهَا
و ببینید علاقه‌‏اش به ریاست‏هاى باطل، چگونه است و چه قدر از آنها دورى مى‏‌گزیند؛
فَإِنَّ فِی النَّاسِ مَنْ خَسِرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ یَتْرُکُ الدُّنْیَا لِلدُّنْیَا
چون کسانى هستند که در دنیا و آخرت، زیانکار هستند و دنیا را براى دنیا ترک مى‏‌کنند.
وَ یَرَى أَنَّ لَذَّةَ الرِّئَاسَةِ الْبَاطِلَةِ أَفْضَلُ مِنْ لَذَّةِ الْأَمْوَالِ وَ النِّعَمِ الْمُبَاحَةِ الْمُحَلَّلَةِ چنین کسى‏ گمان مى‏‌کند که لذّت ریاست‏هاى باطل، از لذّت مال و نعمت‏هاى حلال و مباح، بیشتر است. فَیَتْرُکُ ذَلِکَ أَجْمَعَ طَلَباً لِلرِّئَاسَةِ
و همه اینها را براى ریاست، ترک مى‏‌کند،
حَتَّى‏ إِذا قِیلَ لَهُ اِتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ وَ لَبِئْسَ الْمِهادُ
به طورى که اگر گفته شود: «از خدا تقوا داشته باش»، ولی ریاست طلبی، او را به گناه وا مى‏‌دارد. او را جهنّم، بس است و بد جایگاهى است!
فَهُوَ یَخْبِطُ خَبْطَ عَشْوَاءَ
چنین کسى، اشتباه شب‌کوران را مرتکب مى‌‏شود.
یَقُودُهُ أَوَّلُ بَاطِلٍ إِلَى أَبْعَدِ غَایَاتِ الْخَسَارَةِ و نخستین باطل، وى را تا نهایت خسارت مى‌‏بَرَد.
وَ یُمِدُّهُ رَبُّهُ بَعْدَ طَلَبِهِ لِمَا لَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ فِی طُغْیَانِهِ
و پروردگارش بعد از تصمیم او بر آنچه بدان توانا نیست، وى را در طغیانش رها مى‏‌کند.
فَهُوَ یُحِلُّ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ یُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ وى حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام مى‏‌کند.
لَا یُبَالِی بِمَا فَاتَ مِنْ دِینِهِ إِذَا سَلِمَتْ لَهُ رِئَاسَتُهُ الَّتِی قَدْ یَتَّقِی مِنْ أَجْلِهَا
و هنگامى که ریاستى که به خاطر آن، خود را به زحمت افکنده بود به وى داده‏ شود، باکى ندارد که چه چیزى از دینش از دست رفته است.
فَأُولَئِکَ الَّذِینَ‏ غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ‏ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهِیناً
اینان همان‏هایى هستند که خدا بر آنان خشم گرفته و نفرینشان کرده است و عذاب دردناکى برایشان آماده ساخته است.

5⃣ فقط این به این گروه اعتماد کنید.
وَ لَکِنَّ الرَّجُلَ کُلَّ الرَّجُلِ نِعْمَ الرَّجُلُ
امّا مرد کامل و خوب، کسى است که
هُوَ الَّذِی جَعَلَ هَوَاهُ تَبَعاً لِأَمْرِ اللَّهِ وَ قُوَاهُ مَبْذُولَةً فِی رِضَى اللَّهِ
تمایلش را تابع امر خدا قرار مى‌‏دهد و توانش را در راه رضاى خدا صرف مى‌‏کند،
یَرَى الذُّلَّ مَعَ الْحَقِّ أَقْرَبَ إِلَى عِزِّ الْأَبَدِ مِنَ الْعِزِّ فِی الْبَاطِل
خوارى در کنار حق را در دستیابى به عزّت ابدى از عزّت در کنار باطل، نزدیک‏تر مى‏‌شمارد.
وَ یَعْلَمُ أَنَّ قَلِیلَ مَا یَحْتَمِلُهُ مِنْ ضَرَّائِهَا یُؤَدِّیهِ إِلَى دَوَامِ النَّعِیمِ فِی دَارٍ لَا تَبِیدُ وَ لَا تَنْفَدُ
و مى‏‌داند که سختى‏‌هاى اندکى که تحمّل مى‏‌کند، او را به نعمت مداوم در جایگاه ابدى و پایان‏‌ناپذیر مى‌‏رساند.
وَ أَنَّ کَثِیرَ مَا یَلْحَقُهُ مِنْ سَرَّائِهَا إِنِ اتَّبَعَ هَوَاهُ یُؤَدِّیهِ إِلَى عَذَابٍ لَا انْقِطَاعَ لَهُ وَ لَا یَزُولُ
و بسیارى از خوشى‏‌هایى که در پیروى از هواى نفسش به او مى‏‌رسد، وى را به عذابى دائمى و پایان‌‏ناپذیر مى‌‏کشاند. فَذَلِکُمُ الرَّجُلُ نِعْمَ الرَّجُلُ
این مرد، مرد خوب است.
فَبِهِ فَتَمَسَّکُوا وَ بِسُنَّتِهِ فَاقْتَدُوا وَ إِلَى رَبِّکُمْ بِهِ فَتَوَسَّلُوا
به چنین کسى چنگ زنید و به روشش اقتدا کنیدو به چنین کسى براى رسیدن به خدا توسّل بجویید؛
فَإِنَّهُ لَا تُرَدُّ لَهُ دَعْوَةٌ وَ لَا تُخَیَّبُ لَهُ طَلِبَةٌ.
چون دعایش رد نمى‌‏شود و درخواستش [از خدا]، بى‏‌جواب نمى‏‌ماند.

⭕️در دگرگونی هاست که باطن افراد شناخته میشود.
فِی تَقَلُّبِ الْأَحْوَالِ، عِلْمُ (عُلِمَ) جَوَاهِرِ الرِّجَالِ

اللهم اخرج حبّ الدنیا عن قلوبنا

🔴🔴🔴🔴🔴

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی