بسم الله الرحمن الرحیم شرح حکمتها ۴۰۳/۶/۲۱ . ۷ربیع الاول
💢 حکمت۲۲۸ 💢
🔀در این حکمت حضرت به پنج نکته مهم واساسی، به پنج رذیله اساسی اشاره می کند که انسان باید آنها را از وجودش پاک کند.
💠وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ أَصْبَحَ عَلَى الدُّنْیَا حَزِیناً، فَقَدْ أَصْبَحَ لِقَضَاءِ اللَّهِ سَاخِطاً کسى که براى دنیا غمگین باشد درواقع از قضاى الهى ناخشنود است.
💠وَ مَنْ أَصْبَحَ یَشْکُو مُصِیبَةً نَزَلَتْ بِهِ، فَقَدْ أَصْبَحَ یَشْکُو رَبَّهُ و آن کس که از مصیبتى که به او رسیده شکایت کند از پروردگارش شکایت کرده است ؛
💠وَ مَنْ أَتَى غَنِیّاً فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِنَاهُ، ذَهَبَ ثُلُثَا دِینِهِ و کسى که در برابر ثروتمندى به علّت ثروتش تواضع کند، دو سوم دین خود را از دست داده است!
💠وَ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَمَاتَ فَدَخَلَ النَّارَ، فَهُوَ مِمَّنْ کَانَ یَتَّخِذُ آیَاتِ اللَّهِ هُزُواً کسى که قرآن بخواند و پس از مرگ وارد آتش دوزخ گردد از کسانى بوده است که آیات خدا را استهزاء مىکرده
💠وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیَا، الْتَاطَ قَلْبُهُ مِنْهَا بِثَلَاثٍ: هَمٍّ لَا یُغِبُّهُ، وَ حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ، وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ. و آن کس که قلبش با محبت دنیا پیوند خورده سه چیز او را رها نخواهد کرد: اندوه دائم، حرصى که هرگز او را ترک نمىکند و آرزویى که هیچ گاه به آن نخواهد رسید!
🔰مرحوم مجلسی در بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۱۹۶وقتی این حدیث را ذکر می کندیک جمله مقدمه دارد، که می فرماید: مَکْتُوبٌ فِی اَلتَّوْرَاةِ مَنْ أَصْبَحَ عَلَى اَلدُّنْیَا حَزِیناً فَقَدْ أَصْبَحَ لِقَضَاءِ اَللَّهِ... از امیرالمومنین نقل می کند که حضرت فرمود: در تورات این پنج جمله مکتوب است که امیر المومنین آنها راذکر کرده است، در تورات امروزی این جملات نیست که آن نشان دهنده تحریف این کتاب مقدس آسمانیست. امام(علیه السلام) در این گفتار حکیمانه به پنج رذیله اخلاقى و آثار سوء آن اشاره میفرماید.
🔻اولین رذیله🔻
💠مَنْ أَصْبَحَ عَلَى الدُّنْیَا حَزِیناً، فَقَدْ أَصْبَحَ لِقَضَاءِ اللَّهِ سَاخِطاً کسى که براى دنیا غمگین باشد در واقع از قضاى الهى ناخشنود است.
◀️گاه ضررها و زیان ها و حوادث نامطلوب بر اثر کوتاهى و ندانم کارى هاى خود ماست که باید خود را درباره آن ملامت کنیم و گاه بر اثر امورى است که خارج از اختیار ماست و این همان چیزى است که به عنوان قضاى الهى تعبیر مى شود. اندوهگین شدن براى این امور در واقع اظهار ناراحتى در برابر قضاى الهى است. زیرا با زبان بی زبانی میگوید خدا اشتباه کرده است و به اندازه من نمی فهمیده. خدا به من ظلم کرده. درقران مى خوانیم: 《 لَنْ یُصیبَنا إِلاَّ ما کَتَبَ اللَّهُ لَنا هُوَ مَوْلانا وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ؛ توبه 》 هیچ حادثه اى براى ما رخ نمى دهد، مگر آنچه خداوند براى ما مقرّر داشته است; او پشتیبان و سرپرست ماست; و مؤمنان باید تنها بر خدا توکّل کنند.
⏪️نسبت به قضا و قدر ناراحتی نکنید. قرآن کریم میفرماید: 《مَا أَصَابَ مِنْ مُصِیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا ۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ》 هیچ مصیبتی در زمین و نه در وجود شما روی نمیدهد مگر اینکه همه آنها قبل از آنکه زمین را بیافرینیم در لوح محفوظ ثبت است؛ و این امر برای خدا آسان است! 《لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ ۗ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ؛ حدید - ۲۲》 این بخاطر آن است که برای آنچه از دست دادهاید تأسف نخورید، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید؛ و خداوند هیچ متکبّر فخرفروشی را دوست ندارد!
♻️یکی از موارد مهم محزون شدن انسان، امور مالی است.ابن ابی الحدید می گوید: إذا کان الرزق بقضاءِ الله و قَدَرِه، فمَن حَزَنَ لِفَواتِ شیءٍ منه فقد سَخَطَ قضاءَ الله و ذلک معصیةٌ لأنَّ الرضا بقضاء الله واجب زمانیکه رزق با قضا و قدر خداوند است، هر کس برای کمبود رزق خداوند محزون شود، در برابر قضای خداوند خشمگین شده است، واین خود گناه بزرگی است چرا که راضی شدن به قضای خداوند واجب است.
♻️فقرای فقر چشیده باید راضی باشند. پیامبرخدا ص فرمود: یَا مَعْشَرَ الْمَسَاکِینِ طِیبُوا نَفْساً وَ أَعْطُوا الرِّضَا مِنْ قُلُوبِکُمْ یُثَبِّتْکُمُ اللَّهُ عَلَى فَقْرِکُمْ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَلَا ثَوَابَ لَکُمْ اى جماعت مستمندان! خوش دل باشید و رضایت و خوش دلى تان را نزد خدا اظهار کنید تا وى شما را با وجود فقرتان پایدار کند و پاداش دهد ؛ که اگر چنین نکنید ، پاداشى برایتان نیست.
✅️اگر انسان خودش بی عقلی و بی دینی کرده و مشکلی برایش پیش آمده، جای تاسف و ناراحتی دارد. یَا بُنَیَّ احْفَظْ عَنِّی أَرْبَعاً وَ أَرْبَعاً، لَا یَضُرُّکَ مَا عَمِلْتَ مَعَهُنَّ: در حکمت ۳۸ امیر المومنین به امام حسن فرمود اگر این ۸ مورد را رعایت کنید ضرری به شما نمیرسد: إِنَّ أَغْنَى الْغِنَى الْعَقْلُ، برترین بی نیازی داشتن عقل است ، وَ أَکْبَرَ الْفَقْرِ الْحُمْقُ، بزرگترین فقر ونیازمندی حماقت ونادانی است، وَ أَوْحَشَ الْوَحْشَةِ الْعُجْبُ، بزرگترین اضطراب وترس خود بزرگی است . وَ أَکْرَمَ الْحَسَبِ حُسْنُ الْخُلُقِ. و گرامیترین حسب و خویشاوندی خوش اخلاقی است. یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ، فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرُّکَ؛ ای پسرم، زنهار که با انسان نادان و احمق همنشین نشوی، چون او می خواهد به تو سودبرساند، ضرر می رساند. وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْبَخِیلِ، فَإِنَّهُ یَقْعُدُ عَنْکَ أَحْوَجَ مَا تَکُونُ إِلَیْهِ؛ با انسان بخیل همنشین نشو، زیرا آنچه را که تو به آن نیاز داری، او از تو دریغ می کند، وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْفَاجِرِ، فَإِنَّهُ یَبِیعُکَ بِالتَّافِهِ؛ با انسانی که فاجر است، گناه علنی انجام می دهد همنشین نشو، وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْکَذَّابِ، فَإِنَّهُ کَالسَّرَابِ یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیبَ. با فرد دروغگو همنشین نشو، چون او مثل سراب است دورها را نزدیک ونزدیکها را بر تو دور نشان می دهد.
🔻رذیله دوم🔻
💠وَ مَنْ أَصْبَحَ یَشْکُو مُصِیبَةً نَزَلَتْ بِهِ، فَقَدْ أَصْبَحَ یَشْکُو رَبَّهُ آن کس که صبح کرد در حالیکه از مصیبتى که به او رسیده شکایت کند از پروردگارش شکایت کرده است.
📌جمله اول و دوم هر دو مضمون واحدی دارند با این تفاوت که بحث حزن بیشتر ظهور در امور مالی و رزق دارد و بحث مصیبت بیشتر ظهور در حوادث تلخ جانی و آبرویی دارد.
✳️امیر المومنین در حکمت ۲۸۹ فرمود: کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ وَ کَانَ یُعْظِمُهُ فِی عَیْنِی صِغَرُ الدُّنْیَا فِی عَیْنِهِ ... من در گذشته دوستی، برادر الهی داشتم که چنین صفاتی داشت، یکی از ویژگیهای او این بود؛ وَ کَانَ لَا یَلُومُ أَحَداً عَلَى مَا یَجِدُ الْعُذْرَ فِی مِثْلِهِ حَتَّى یَسْمَعَ اعْتِذَارَهُ اگر مشکلی، مصیبتی برایش پیش می امد ، تا وقتی این گرفتاری بود هیچ وقت به زبان نمی آورد و گلایه نمی کرد. وَ کَانَ لَا یَشْکُو وَجَعاً إِلَّا عِنْدَ بُرْئِهِ وقتی بیماری خوب میشد، اگریک کسی میگفت من حالم خیلی بداست ، او میگفت طوری نیست ،بازگو میکرد که من هم قبلا این بیماری را داشتم خوب شدم، تا دیگران آرام شوند .
✅️از خدا شکایت نکنیم، به خدا شکایت کنیم. این خلاف مروت و جوانمردی است که انسان شکایت خدا را پیش خلق ببرد مخصوصا که آن خلق نیز، خلق جفاکار بی دینی باشند. در روایت داریم: أوحَى اللّه ُ إلى أخِی العُزَیرِ ، یا عُزَیرُ ، إن أصابَتکَ مُصِیبَةٌ فلا تَشْکُنی إلى خَلقِی ، فقد أصابَنی مِنکَ مَصائبُ کَثیرَةٌ و لَم أشکُکَ إلى مَلائکَتی خداوند به برادرم عُزَیر وحى فرمود که : اى عزیر! اگر مصیبتى به تو رسد، از من نزد آفریدگانم شکایت مکن ؛ زیرا که از جانب تو مصیبتهاى زیادى به من رسیده و من نزد فرشتگانم از تو شکایت نکرده ام . یا عُزَیرُ ، اِعصِنی بقَدرِ طاقَتِکَ عَلى عَذابی اى عزیر! به اندازه تاب و توانت بر عذاب من ، مرا نافرمانى کن .
❇️پیامبر اکرم فرمود: یَأتِی عَلى الناسِ زمانٌ یَشْکُونَ فیه رَبَّهُم روزگارى مى آید که مردم از پروردگار خود شکایت مى کنند ، قلتُ : و کیفَ یَشکُونَ فیه رَبَّهُم ؟ عرض کردم : چگونه از پروردگارشان شکایت مى کنند؟ قالَ : یقولُ الرجُلُ : وَ اللّه ِ ، ما رَبِحتُ شَیئا مُنذُ کذا و کذا ، و لا آکُلُ و لا أشرَبُ إلاّ مِن رَأسِ مالی فرمود : به این صورت که شخص مى گوید : به خدا سوگند که مدتهاست کمترین سودى نبرده ام و فقط از سرمایه ام مى خورم، وَیحَکَ ! و هَل أصلُ مالِکَ و ذِروَتُهُ إلاّ مِن رَبِّکَ؟! واى بر تو! آیا سر و ته مال تو، جز از پروردگار توست؟!
✅️شکایت از حال خود پیش کافر نبریم ، چون شکایت از خداست. شنیدم که امام صادق ع می فرمود: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ شَکَا حَاجَتَهُ وَ ضُرَّهُ إِلَى کَافِرٍ أَوْ إِلَى مَنْ یُخَالِفُهُ عَلَى دِینِهِ هر مؤمنى که حاجت و گرفتارى خود را به درگاه کافرى و یا نزد کسى که در دین و مذهب با او مخالفت دارد ببرد و به او شکایت کند، فَکَأَنَّمَا شَکَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى عَدُوٍّ مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ مانند آن است که شکایت خداى عز و جل را نزد دشمنى از دشمنانش برده باشد. وَ أَیُّمَا رَجُلٍ مُؤْمِنٍ شَکَا حَاجَتَهُ وَ ضُرَّهُ إِلَى مُؤْمِنٍ مِثْلِهِ کَانَتْ شَکْوَاهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ و هر مرد مؤمنى که شکایت و گرفتارى خود را نزد مؤمنى مانند خود ببرد چنین کسى به درگاه خداى عز و جل شکایت برده است.
📌 کسی که شکایت به مومنی ببرد گویا از گرفتاری به خدا پناه برده است. درحکمت ۴۲۷ آمده است: مَنْ شَکَا الْحَاجَةَ إِلَى مُؤْمِنٍ فَکَأَنَّهُ شَکَاهَا إِلَى اللَّهِ وَ مَنْ شَکَاهَا إِلَى کَافِرٍ فَکَأَنَّمَا شَکَا اللَّه کسی که به مومنی گلایه کند،درد دل کند، خواسته اش را بگوید، در واقع با خدا راز ونیاز می کند، واز خدا طلب کمک می کند.
⏪منفور ترین افراد در نگاه خدا: منفور ترین افراد نزد خدا چند گروهند، یکی از آنهاکسانی است که اهل شکایت باشند. شخصی به امام صادق عرض کرد: مَنْ أَکْرَمُ الْخَلْقِ عَلَى اللَّهِ گرامیترین افراد نزد خدا چه کسانی است؟ فَقَالَ ع أَکْثَرُهُمْ ذِکْراً لِلَّهِ وَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَةِ اللَّهِ. حضرت فرمود: کسانی که بیشتر ذکر خدا بگویند، وکسانی که بیشتر اطاعت خدا کنند قُلْتُ فَمَنْ أَبْغَضُ الْخَلْقِ إِلَى اللَّهِ؟ عرض کرد، مبغوضترین افراد نزد خدا چه کسانی هستند؟ قَالَ ع مَنْ یَتَّهِمُ اللَّهَ فرمود:کسى که خدا را مُتّهم کند. قَالَ ع مَنْ یَتَّهِمُ اللَّهَ مگر کسى خدا را هم مُتّهم مى کند؟ قُلْتُ أَحَدٌ یَتَّهِمُ اللَّهَ قَالَ ع نَعَمْ مَنِ اسْتَخَارَ اللَّهَ فَجَاءَتْهُ الْخِیَرَةُ بِمَا یَکْرَهُ فَیَسْخَطُ فَذَلِکَ یَتَّهِمُ اللَّهَ آرى؛ کسى که از خدا طلب خیر کند و خداوند خیر او را در چیزى قرار دهد که وى ناخوش مى دارد و در نتیجه، ناراحت شود. چنین کسى خدا را متهم کرده است.
◀️ مبغوض ترین اشخاص، کسی است که از خدا بخواهد که در وقایع زندگی، آنچه که خیر او است برایش مقدّر کند امّا در صورتی که حادثه پیش آمده خلافِ میلش باشد، نسبت به خدای متعال که عالم به مصالح و مفاسد او است، خشمگین شده و او را متهم کند که چرا خیر را به او نداده است!
🔻نکته: برخی افراد اگر چه به صراحت از خدا شکایت نمی کنند ولی چرخ گردون را مخاطب قرار مى دهند و زمانه را نفرین مى کنند; اما اگر درست آن را بشکافیم گاهى این شکایت به شکایت از پروردگار باز مى گردد.
✳️پیامبر اکرم فرمود: لا تَسُبُّوا الدَّهْرَ فَإنَّ اللهَ هُوَ الدَّهْرُ زمانه را دشنام ندهید، زیرا زمانه همان خداوند است.
✳️پیامبراکرم صلی الله علیه وآله فرمود: لا تَسِبُّوا الرِّیاحَ فَإنَّها مَأمُورَةٌ وَلاَ الْجِبالَ وَلاَ السّاعاتِ وَلاَ الاَیّامَ وَلاَ اللَّیالِىَ فَتَأْثِمُوا وَیَرْجِعَ إلَیْکُمْ بادها را دشنام ندهید زیرا از طرف خدا مأمورند و نه کوه و ساعت و نه روزها و شب ها را که اگر این کار را کنید مرتکب گناه شده اید و آن لعن و نفرین، به خود شما باز مى گردد.
✅️شکایت از خدا اگر به نحو دعا و تضرع باشد نه تنها ایراد ندارد بلکه پسندیده است. همان گونه که یعقوب پیغمبر بعد از آنکه یوسف و بنیامین را از دست داد در برابر سرزنش افراد گفت: 《قالَ إِنَّما أَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنی إِلَى اللَّهِ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ؛ یوسف - ۸۶》 من غم و اندوهم را تنها به خدا شکوه مى کنم; و از خدا چیزهایى مى دانم که شما نمى دانید!
📗درمناجات الشاکین مناجاه خمسه عشر امام سجاد داریم: إِلَهِى إِلَیْکَ أَشْکُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَةً خدایا به تو شکایت میکنم از نفسی که مدام مرا به بدی ها دعوت میکند.
✅️شکایت از خدا باید در نهایت ادب باشد. حضرت ایوب بعد از مصیبت های فراوان و از دست دادن فرزند و اموال عرض کرد: 《و َأَیُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ؛ انبیاء - ۸۳ 》 و ایوب را به یادآور هنگامى که پروردگارش را خواند و عرضه داشت: بدحالى و مشکلات به من روى آورده؛ و تو مهربانترین مهربانانى.
🔻رذیله سوم🔻
💠 وَ مَنْ أَتَى غَنِیّاً فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِنَاهُ، ذَهَبَ ثُلُثَا دِینِهِ کسى که در برابر ثروتمندى به علّت ثروتش تواضع کند، دو سوم دین خود را از دست داده است!
♻️چگونگی از بین رفتن دو سوم دین به خاطر تواضع به ثروتمند⁉️ در حکمت ۲۲۷ فرمود: الْإِیمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ، وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ، وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ. ایمان، شناخت با قلب، اقرار با زبان، وعمل کردن با ارکان وجوارح است.
✅️کسى که در برابر ثروتمندى خضوع مى کند در واقع اقرار زبانى به توحید را با کلمات تملق آمیزش در هم شکسته و همچنین خضوعى که باید در برابر ذات پاک پروردگار داشته باشد به وسیله خضوع در مقابل این ثروتمند، به شرک آلوده کرده است، بنابراین دو رکن از ارکان ایمان را بر باد داده، هرچند ایمان قلبى او محفوظ مانده باشد.
✅️ثروتمند به سائل محتاج است. درآخرین حدیث غرر الحکم آمده است: یَحْتَاجُ ذُو النَّائِلِ إِلَى السَّائِلِ هر بخشنده ای نیاز دارد به فقیرانی که به آنها عطا کند و تا آن فقرا نباشند کرامت و بخشش او ثابت نمی شود.
✅️اگر هم بنا باشد کسی تواضع کند، او ثروتمند است که باید برای فقیرتواضع کند. درحکمت ۴۰۶ فرمود: مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِیَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِیهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِیَاءِ اتِّکَالًا عَلَى اللَّه چه قدر خوب است ثروتمند نسبت به انسان فقیر تواضع کند برای رسیدن به آنچه پیش خدا است.وبهتر از آن، اینست که نیازمندان نسبت به ثروتمندان اظهار بی نیازی کنند برای اعتماد به فضل خداوند.
✅️خدا میرساند، برای نااهل تواضع نکن. ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه اش این حدیث را نقل میکند: أوحَى اللَّهُ تعالى إلى بعضِ أنبیائهِ : أتَدرِی لِمَ رَزَقتُ الأحمَقَ ؟ قالَ : لا خدا به یکی از انبیاء وحی کرد که آیا میدانی برای چه به دیوانه ها روزی میدهم؟ گفت نه، قال : لِیَعلَمَ العاقِلُ أنّ طَلَبَ الرِّزقِ لَیسَ بِالاحتِیالِ/ الاحتمال فرمود تا عاقل بداند روزی من از روی فکر و عقل، زرنگ بازی و گول زدن دیگران نیست.
🔻نکته : تواضع کردن برای غنی در صورتی بد است که برای ثروتش باشد.
🔻رذیله چهارم🔻
💠وَ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَمَاتَ فَدَخَلَ النَّارَ، فَهُوَ مِمَّنْ کَانَ یَتَّخِذُ آیَاتِ اللَّهِ هُزُواً کسى که قرآن بخواند و پس از مرگ وارد آتش دوزخ گردد از کسانى بوده است که آیات خدا را استهزاء مىکرده.
📗در تاریخ بغدادی دارد: شخصی به نام محمد بن علی المادرائی می گوید : ما در قبرستانی بودیم که دیدیم در کنار قبر یکی از امرا و مسئولین یک نفر مدام می آید و قرآن میخواند، مقداری استراحت میکند و دوباره ادامه میدهد. بعد از مدتی دیگر این بنده خدا نیامد. یک روز او را دیدم و گفتم چرا دیگر نیامدی قرآن بخوانی؟ گفت من با صاحب قبر دوست بودم و میخواستم با قرآن خواندن به او خیری برسانم. قلت: لِمَ اِنقطعتَ عنه؟ فقال: رایتُه فی النوم و قال لی: اُحِبُ ان لا تَقرَاَ عندی، فکاَّنی اقول له لایِّ سبب؟ فقال: ما تَمُرَ بی آیهً الّا قَرَعتُ بها، و قیل لی: اما سمعتَ هذه؟ گفتم،چرا قرآن خواندن را قطع کردی؟ گفت: در خواب رفیقم که مسئول بود دیدم که به من گفت: دیگر برای من قرآن نخوان، گفتم چرا؟ گفت هر آیه ای که میخوانی مانند پتکی بر سر من کوبیده میشود و به من میگویند آیا این آیه را نشنیده بودی؟ پس چرا عمل نکردی.
❇️ حضرت در خطبه متقیان فرمود: أَمَّا اللَّیْلَ فَصَافُّونَ أَقْدَامَهُمْ تَالِینَ لاَجْزَاءِ الْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَهَا تَرْتِیلاً یُحَزِّنُونَ بِهِ أَنْفُسَهُمْ وَیَسْتَثِیرُونَ بِهِ دَوَاءَ دَائِهِمْ پرهیزگاران در دل شب بر پا مى خیزند و قرآن را با تدبر قرائت مى کنند و جان خود را با آن محزون مى سازند و داروى درد خود را از آن مى گیرند. فَإِذَا مَرُّوا بِآیَة فِیهَا تَشْوِیقٌ رَکَنُوا إِلَیْهَا طَمَعاً وَتَطَلَّعَتْ نُفُوسُهُمْ إِلَیْهَا شَوْقاً وَظَنُّوا أَنَّهَا نُصْبَ أَعْیُنِهِمْ هرگاه به آیه اى برسند که در آن تشویق به پاداش هاى الهى است با علاقه فراوان به آن روى مى آورند و روح و جانشان با شوق بسیار به آن مى اندیشد و آن را نصب العین خود قرار مى دهند. وَإِذَا مَرُّوا بِآیَة فِیهَا تَخْوِیفٌ أَصْغَوْا إِلَیْهَا مَسَامِعَ قُلُوبِهِمْ و هرگاه به آیه اى برخورد کنند که بیم دهنده است گوش دل را براى شنیدن پیام آن باز مى کنند. وَظَنُّوا أَنَّ زَفِیرَ جَهَنَّمَ وَشَهِیقَهَا فِی أُصُولِ آذَانِهِمْ و گویى صداى زبانه هاى آتش دوزخ با آن وضع مهیبش در گوششان طنین انداز است.
✳️امام صادق(علیه السلام) در دعایى که قبل از تلاوت قرآن خوانده مى شود به خداوند عرض میکند: اللّهُمَّ فَاجْعَلْ نَظَری فیهِ عِبادَةً وَقِرائَتی فیهِ فِکْراً وَفِکْری فیهِ اعْتِباراً خداوندا! نگاه مرا به آیات قرآن عبادت و قرائتم را توأم با اندیشه و تفکرم را در آن مایه عبرت قرار ده. و َاجْعَلْنی مِمَّنْ أتَّعِظُ بِبَیانِ مَواعِظِکَ فیهِ وَأجْتَنِبُ مَعاصیکَ; و مرا از کسانى قرار ده که از مواعظ تو در آن پند مى گیرد و از گناهانت پرهیز مى کند.
❇️پیامبر اکرم فرمود: رُبَّ تالِى الْقُرْآنَ وَالْقُرآنُ یَلْعَنُهُ چه بسا کسانى که قرآن مى خوانند و در همان حال قرآن آنها را لعنت مى کند چرا که هرگز به آن عمل نمى کنند.
❇️پیامبر اکرم فرمود: أنْتَ تَقْرَأُ الْقُرْآنَ ما نَهاکَ فَإذا لَمْ یَنْهَکَ فَلَسْتَ تَقْرَأَهُ تا آن زمان قرآن مى خوانى که تو را از معصیت الهى باز دارد و اگر باز نداشت قرآن نخوانده اى.
🔻رذیله پنجم🔻
💠وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیَا، الْتَاطَ قَلْبُهُ مِنْهَا بِثَلَاثٍ آن کسی که قلبش با محبت دنیا پیوند خورده[الْتَاطَ] سه چیز او را رها نخواهد کرد.
💠هَمٍّ لَا یُغِبُّهُ، الف. اندوه دائم،
💠وَ حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ، ب. حرصى که هرگز او را ترک نمىکند.
💠وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ. ج. و آرزویى که هیچ گاه به آن نخواهد رسید! [«لَهِجَ» به معناى وابستگى وشیفتگى به چیزى است. «التاطَ» از ماده «التیاط» به معناى چسبیدن است. «غِبّ» به معناى یک روز در میان است. ]
📗در نامه ۴۷که وصیت نامه امام به حسنین است، فرمود: اللَّهَ اللَّهَ فِی الْأَیْتَامِ فَلَا تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لَا یَضِیعُوا بِحَضْرَتِکُم شما را به خدا قسم مید هم، مبادا دهان ایتام یکی در میان سیر شود،
⏪سه اثر سوء دنیا پرستی:
◀️الف. هم و غم دائمی، هَمٍّ لَا یُغِبُّهُ انسان دنیاپرست براى به چنگ آوردن دنیا و همچنین براى حفظ آن به کوشش فراوان و گذشتن از موانع زیادى احتیاج دارد که عبور از همه آنها بسیار مشکل است. به همین دلیل غم و اندوهى، پیوسته وجود او را احاطه مى کند. آیا فلان بدهکار به موقع بدهى خود را مى پردازد؟ آیا قادر به اداى فلان دین به موقع هست؟ آیا فلان تجارت سود مى کند یا با شکست مواجه مى شود؟ و آیا مزارع و باغات من با خشکسالى و آفت روبه رو نمى شوند؟ و آیا فلان شریک به من خیانت نخواهد کرد؟ و امثال اینها که همچون کابوسى دائماً روح او را مى فشارد.
◀️ب.حرصی که او را رها نمی کند. حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ حرص به معناى زیاده طلبى بى دلیل و سیر نشدن از مال و جاه دنیاست. هفت اقلیم ار بگیرد پادشاه * همچنان در بند اقلیمى دگر کسی که روحیه ی دنیا طلبی داشته باشد، به اندازه نیاز طلب نکند، بلکه فقط داشتن دنیا را دوست داشته باشد؛ چنین شخصی دچار حرص یه دنیا میشود. به هیچ حدی از داشتن دنیا راضی نمیشود. همه عمر را برای کسب دنیا میگذارد بدون اینکه ازآن بهره ای ببرد.
◀️ج. آرزوی دست نایافتنی وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ آرزو چیزی جز وهم و خیال نیست. آن هم آرزوهایى که گاهى چند برابر عمر آدمى براى رسیدن به آن نیز کفایت نمى کند، آرزوهاى نامعقولى که به چنگ آوردن آن هزارگونه بدبختى و ذلت و گرفتارى دارد و آرامش انسان را بر هم مى زند.
✅️دنیا طلبی انسان را از عقل به وهم و خیال میکشاند. دنیا طلبی فقط سختی دارد.امام باقر فرمود: مَثَلُ الْحَرِیصِ عَلَى الدُّنْیَا کَمَثَلِ دُودَةِ الْقَزِّ کُلَّمَا ازْدَادَتْ عَلَى نَفْسِهَا لَفّاً حریص به دنیا، همانند کرم ابریشم است که هر چه بیشتر دور خود مى تند، خارج شدن از پیله بر او سخت تر مى شود، کَانَ أَبْعَدَ لَهَا مِنَ الْخُرُوجِ حَتَّى تَمُوتَ غَمّاً تا آن که از غصه مى میرد.
✅️ دنیا طلبی انسان را گرفتار می کند. وانسان را از رسیدن به اوج دور می کند. زهد و بی رغبتی به دنیا راحتی انسان است.
اللهم اخرج حبّ الدنیا من قلوبنا
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیانثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
علی جان!
یک حاجی در طواف داری به دهان/ یک حیدر در مصاف داری به دهان/ یک تیغ دو دم به دست داری آقا/ یک تیغ دو دم غلاف داری به دهان/
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۶/۲۱ . ۷ربیع الاول
💢 حکمت۲۲۸ 💢
🔀در این حکمت حضرت به پنج نکته مهم واساسی، به پنج رذیله اساسی اشاره می کند که انسان باید آنها را از وجودش پاک کند.
💠وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ أَصْبَحَ عَلَى الدُّنْیَا حَزِیناً، فَقَدْ أَصْبَحَ لِقَضَاءِ اللَّهِ سَاخِطاً کسى که براى دنیا غمگین باشد درواقع از قضاى الهى ناخشنود است.
💠وَ مَنْ أَصْبَحَ یَشْکُو مُصِیبَةً نَزَلَتْ بِهِ، فَقَدْ أَصْبَحَ یَشْکُو رَبَّهُ
و آن کس که از مصیبتى که به او رسیده شکایت کند از پروردگارش شکایت کرده است ؛
💠وَ مَنْ أَتَى غَنِیّاً فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِنَاهُ، ذَهَبَ ثُلُثَا دِینِهِ
و کسى که در برابر ثروتمندى به علّت ثروتش تواضع کند، دو سوم دین خود را از دست داده است!
💠وَ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَمَاتَ فَدَخَلَ النَّارَ، فَهُوَ مِمَّنْ کَانَ یَتَّخِذُ آیَاتِ اللَّهِ هُزُواً
کسى که قرآن بخواند و پس از مرگ وارد آتش دوزخ گردد از کسانى بوده است که آیات خدا را استهزاء مىکرده
💠وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیَا، الْتَاطَ قَلْبُهُ مِنْهَا بِثَلَاثٍ: هَمٍّ لَا یُغِبُّهُ، وَ حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ، وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ.
و آن کس که قلبش با محبت دنیا پیوند خورده سه چیز او را رها نخواهد کرد: اندوه دائم، حرصى که هرگز او را ترک نمىکند و آرزویى که هیچ گاه به آن نخواهد رسید!
🔰مرحوم مجلسی در بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۱۹۶وقتی این حدیث را ذکر می کندیک جمله مقدمه دارد، که می فرماید:
مَکْتُوبٌ فِی اَلتَّوْرَاةِ مَنْ أَصْبَحَ عَلَى اَلدُّنْیَا حَزِیناً فَقَدْ أَصْبَحَ لِقَضَاءِ اَللَّهِ...
از امیرالمومنین نقل می کند که حضرت فرمود: در تورات این پنج جمله مکتوب است که امیر المومنین آنها راذکر کرده است، در تورات امروزی این جملات نیست که آن نشان دهنده تحریف این کتاب مقدس آسمانیست.
امام(علیه السلام) در این گفتار حکیمانه به پنج رذیله اخلاقى و آثار سوء آن اشاره میفرماید.
🔻اولین رذیله🔻
💠مَنْ أَصْبَحَ عَلَى الدُّنْیَا حَزِیناً، فَقَدْ أَصْبَحَ لِقَضَاءِ اللَّهِ سَاخِطاً
کسى که براى دنیا غمگین باشد در واقع از قضاى الهى ناخشنود است.
◀️گاه ضررها و زیان ها و حوادث نامطلوب بر اثر کوتاهى و ندانم کارى هاى خود ماست که باید خود را درباره آن ملامت کنیم و گاه بر اثر امورى است که خارج از اختیار ماست و این همان چیزى است که به عنوان قضاى الهى تعبیر مى شود. اندوهگین شدن براى این امور در واقع اظهار ناراحتى در برابر قضاى الهى است. زیرا با زبان بی زبانی میگوید خدا اشتباه کرده است و به اندازه من نمی فهمیده. خدا به من ظلم کرده.
درقران مى خوانیم:
《 لَنْ یُصیبَنا إِلاَّ ما کَتَبَ اللَّهُ لَنا هُوَ مَوْلانا وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ؛ توبه 》
هیچ حادثه اى براى ما رخ نمى دهد، مگر آنچه خداوند براى ما مقرّر داشته است; او پشتیبان و سرپرست ماست; و مؤمنان باید تنها بر خدا توکّل کنند.
⏪️نسبت به قضا و قدر ناراحتی نکنید.
قرآن کریم میفرماید:
《مَا أَصَابَ مِنْ مُصِیبَةٍ فِی الْأَرْضِ وَلَا فِی أَنْفُسِکُمْ إِلَّا فِی کِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا ۚ إِنَّ ذَٰلِکَ عَلَى اللَّهِ یَسِیرٌ》
هیچ مصیبتی در زمین و نه در وجود شما روی نمیدهد مگر اینکه همه آنها قبل از آنکه زمین را بیافرینیم در لوح محفوظ ثبت است؛ و این امر برای خدا آسان است!
《لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ ۗ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ؛ حدید - ۲۲》
این بخاطر آن است که برای آنچه از دست دادهاید تأسف نخورید، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید؛ و خداوند هیچ متکبّر فخرفروشی را دوست ندارد!
♻️یکی از موارد مهم محزون شدن انسان، امور مالی است.ابن ابی الحدید می گوید:
إذا کان الرزق بقضاءِ الله و قَدَرِه، فمَن حَزَنَ لِفَواتِ شیءٍ منه فقد سَخَطَ قضاءَ الله و ذلک معصیةٌ لأنَّ الرضا بقضاء الله واجب
زمانیکه رزق با قضا و قدر خداوند است، هر کس برای کمبود رزق خداوند محزون شود، در برابر قضای خداوند خشمگین شده است، واین خود گناه بزرگی است چرا که راضی شدن به قضای خداوند واجب است.
♻️فقرای فقر چشیده باید راضی باشند.
پیامبرخدا ص فرمود:
یَا مَعْشَرَ الْمَسَاکِینِ طِیبُوا نَفْساً وَ أَعْطُوا الرِّضَا مِنْ قُلُوبِکُمْ یُثَبِّتْکُمُ اللَّهُ عَلَى فَقْرِکُمْ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَلَا ثَوَابَ لَکُمْ
اى جماعت مستمندان! خوش دل باشید و رضایت و خوش دلى تان را نزد خدا اظهار کنید تا وى شما را با وجود فقرتان پایدار کند و پاداش دهد ؛ که اگر چنین نکنید ، پاداشى برایتان نیست.
✅️اگر انسان خودش بی عقلی و بی دینی کرده و مشکلی برایش پیش آمده، جای تاسف و ناراحتی دارد.
یَا بُنَیَّ احْفَظْ عَنِّی أَرْبَعاً وَ أَرْبَعاً، لَا یَضُرُّکَ مَا عَمِلْتَ مَعَهُنَّ:
در حکمت ۳۸ امیر المومنین به امام حسن فرمود اگر این ۸ مورد را رعایت کنید ضرری به شما نمیرسد:
إِنَّ أَغْنَى الْغِنَى الْعَقْلُ،
برترین بی نیازی داشتن عقل است ،
وَ أَکْبَرَ الْفَقْرِ الْحُمْقُ،
بزرگترین فقر ونیازمندی حماقت ونادانی است،
وَ أَوْحَشَ الْوَحْشَةِ الْعُجْبُ،
بزرگترین اضطراب وترس خود بزرگی است .
وَ أَکْرَمَ الْحَسَبِ حُسْنُ الْخُلُقِ.
و گرامیترین حسب و خویشاوندی خوش اخلاقی است.
یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ، فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرُّکَ؛
ای پسرم، زنهار که با انسان نادان و احمق همنشین نشوی، چون او می خواهد به تو سودبرساند، ضرر می رساند.
وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْبَخِیلِ، فَإِنَّهُ یَقْعُدُ عَنْکَ أَحْوَجَ مَا تَکُونُ إِلَیْهِ؛
با انسان بخیل همنشین نشو، زیرا آنچه را که تو به آن نیاز داری، او از تو دریغ می کند،
وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْفَاجِرِ، فَإِنَّهُ یَبِیعُکَ بِالتَّافِهِ؛
با انسانی که فاجر است، گناه علنی انجام می دهد همنشین نشو،
وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْکَذَّابِ، فَإِنَّهُ کَالسَّرَابِ یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیبَ.
با فرد دروغگو همنشین نشو، چون او مثل سراب است دورها را نزدیک ونزدیکها را بر تو دور نشان می دهد.
🔻رذیله دوم🔻
💠وَ مَنْ أَصْبَحَ یَشْکُو مُصِیبَةً نَزَلَتْ بِهِ، فَقَدْ أَصْبَحَ یَشْکُو رَبَّهُ
آن کس که صبح کرد در حالیکه از مصیبتى که به او رسیده شکایت کند از پروردگارش شکایت کرده است.
📌جمله اول و دوم هر دو مضمون واحدی دارند با این تفاوت که بحث حزن بیشتر ظهور در امور مالی و رزق دارد و بحث مصیبت بیشتر ظهور در حوادث تلخ جانی و آبرویی دارد.
✳️امیر المومنین در حکمت ۲۸۹ فرمود:
کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ وَ کَانَ یُعْظِمُهُ فِی عَیْنِی صِغَرُ الدُّنْیَا فِی عَیْنِهِ ...
من در گذشته دوستی، برادر الهی داشتم که چنین صفاتی داشت، یکی از ویژگیهای او این بود؛
وَ کَانَ لَا یَلُومُ أَحَداً عَلَى مَا یَجِدُ الْعُذْرَ فِی مِثْلِهِ حَتَّى یَسْمَعَ اعْتِذَارَهُ
اگر مشکلی، مصیبتی برایش پیش می امد ، تا وقتی این گرفتاری بود هیچ وقت به زبان نمی آورد و گلایه نمی کرد.
وَ کَانَ لَا یَشْکُو وَجَعاً إِلَّا عِنْدَ بُرْئِهِ
وقتی بیماری خوب میشد، اگریک کسی میگفت من حالم خیلی بداست ، او میگفت طوری نیست ،بازگو میکرد که من هم قبلا این بیماری را داشتم خوب شدم، تا دیگران آرام شوند .
✅️از خدا شکایت نکنیم، به خدا شکایت کنیم.
این خلاف مروت و جوانمردی است که انسان شکایت خدا را پیش خلق ببرد مخصوصا که آن خلق نیز، خلق جفاکار بی دینی باشند. در روایت داریم:
أوحَى اللّه ُ إلى أخِی العُزَیرِ ، یا عُزَیرُ ، إن أصابَتکَ مُصِیبَةٌ فلا تَشْکُنی إلى خَلقِی ، فقد أصابَنی مِنکَ مَصائبُ کَثیرَةٌ و لَم أشکُکَ إلى مَلائکَتی
خداوند به برادرم عُزَیر وحى فرمود که : اى عزیر! اگر مصیبتى به تو رسد، از من نزد آفریدگانم شکایت مکن ؛ زیرا که از جانب تو مصیبتهاى زیادى به من رسیده و من نزد فرشتگانم از تو شکایت نکرده ام .
یا عُزَیرُ ، اِعصِنی بقَدرِ طاقَتِکَ عَلى عَذابی
اى عزیر! به اندازه تاب و توانت بر عذاب من ، مرا نافرمانى کن .
❇️پیامبر اکرم فرمود:
یَأتِی عَلى الناسِ زمانٌ یَشْکُونَ فیه رَبَّهُم
روزگارى مى آید که مردم از پروردگار خود شکایت مى کنند ،
قلتُ : و کیفَ یَشکُونَ فیه رَبَّهُم ؟
عرض کردم : چگونه از پروردگارشان شکایت مى کنند؟
قالَ : یقولُ الرجُلُ : وَ اللّه ِ ، ما رَبِحتُ شَیئا مُنذُ کذا و کذا ، و لا آکُلُ و لا أشرَبُ إلاّ مِن رَأسِ مالی
فرمود : به این صورت که شخص مى گوید : به خدا سوگند که مدتهاست کمترین سودى نبرده ام و فقط از سرمایه ام مى خورم،
وَیحَکَ ! و هَل أصلُ مالِکَ و ذِروَتُهُ إلاّ مِن رَبِّکَ؟!
واى بر تو! آیا سر و ته مال تو، جز از پروردگار توست؟!
✅️شکایت از حال خود پیش کافر نبریم ، چون شکایت از خداست.
شنیدم که امام صادق ع می فرمود:
سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ أَیُّمَا مُؤْمِنٍ شَکَا حَاجَتَهُ وَ ضُرَّهُ إِلَى کَافِرٍ أَوْ إِلَى مَنْ یُخَالِفُهُ عَلَى دِینِهِ
هر مؤمنى که حاجت و گرفتارى خود را به درگاه کافرى و یا نزد کسى که در دین و مذهب با او مخالفت دارد ببرد و به او شکایت کند،
فَکَأَنَّمَا شَکَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى عَدُوٍّ مِنْ أَعْدَاءِ اللَّهِ
مانند آن است که شکایت خداى عز و جل را نزد دشمنى از دشمنانش برده باشد.
وَ أَیُّمَا رَجُلٍ مُؤْمِنٍ شَکَا حَاجَتَهُ وَ ضُرَّهُ إِلَى مُؤْمِنٍ مِثْلِهِ کَانَتْ شَکْوَاهُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
و هر مرد مؤمنى که شکایت و گرفتارى خود را نزد مؤمنى مانند خود ببرد چنین کسى به درگاه خداى عز و جل شکایت برده است.
📌 کسی که شکایت به مومنی ببرد گویا از گرفتاری به خدا پناه برده است.
درحکمت ۴۲۷ آمده است:
مَنْ شَکَا الْحَاجَةَ إِلَى مُؤْمِنٍ فَکَأَنَّهُ شَکَاهَا إِلَى اللَّهِ وَ مَنْ شَکَاهَا إِلَى کَافِرٍ فَکَأَنَّمَا شَکَا اللَّه
کسی که به مومنی گلایه کند،درد دل کند، خواسته اش را بگوید، در واقع با خدا راز ونیاز می کند، واز خدا طلب کمک می کند.
⏪منفور ترین افراد در نگاه خدا:
منفور ترین افراد نزد خدا چند گروهند، یکی از آنهاکسانی است که اهل شکایت باشند. شخصی به امام صادق عرض کرد:
مَنْ أَکْرَمُ الْخَلْقِ عَلَى اللَّهِ
گرامیترین افراد نزد خدا چه کسانی است؟
فَقَالَ ع أَکْثَرُهُمْ ذِکْراً لِلَّهِ وَ أَعْمَلُهُمْ بِطَاعَةِ اللَّهِ.
حضرت فرمود: کسانی که بیشتر ذکر خدا بگویند، وکسانی که بیشتر اطاعت خدا کنند
قُلْتُ فَمَنْ أَبْغَضُ الْخَلْقِ إِلَى اللَّهِ؟
عرض کرد، مبغوضترین افراد نزد خدا چه کسانی هستند؟
قَالَ ع مَنْ یَتَّهِمُ اللَّهَ
فرمود:کسى که خدا را مُتّهم کند.
قَالَ ع مَنْ یَتَّهِمُ اللَّهَ
مگر کسى خدا را هم مُتّهم مى کند؟ قُلْتُ أَحَدٌ یَتَّهِمُ اللَّهَ قَالَ ع نَعَمْ مَنِ اسْتَخَارَ اللَّهَ فَجَاءَتْهُ الْخِیَرَةُ بِمَا یَکْرَهُ فَیَسْخَطُ فَذَلِکَ یَتَّهِمُ اللَّهَ
آرى؛ کسى که از خدا طلب خیر کند و خداوند خیر او را در چیزى قرار دهد که وى ناخوش مى دارد و در نتیجه، ناراحت شود. چنین کسى خدا را متهم کرده است.
◀️ مبغوض ترین اشخاص، کسی است که از خدا بخواهد که در وقایع زندگی، آنچه که خیر او است برایش مقدّر کند امّا در صورتی که حادثه پیش آمده خلافِ میلش باشد، نسبت به خدای متعال که عالم به مصالح و مفاسد او است، خشمگین شده و او را متهم کند که چرا خیر را به او نداده است!
🔻نکته:
برخی افراد اگر چه به صراحت از خدا شکایت نمی کنند ولی چرخ گردون را مخاطب قرار مى دهند و زمانه را نفرین مى کنند; اما اگر درست آن را بشکافیم گاهى این شکایت به شکایت از پروردگار باز مى گردد.
✳️پیامبر اکرم فرمود:
لا تَسُبُّوا الدَّهْرَ فَإنَّ اللهَ هُوَ الدَّهْرُ
زمانه را دشنام ندهید، زیرا زمانه همان خداوند است.
✳️پیامبراکرم صلی الله علیه وآله فرمود:
لا تَسِبُّوا الرِّیاحَ فَإنَّها مَأمُورَةٌ وَلاَ الْجِبالَ وَلاَ السّاعاتِ وَلاَ الاَیّامَ وَلاَ اللَّیالِىَ فَتَأْثِمُوا وَیَرْجِعَ إلَیْکُمْ
بادها را دشنام ندهید زیرا از طرف خدا مأمورند و نه کوه و ساعت و نه روزها و شب ها را که اگر این کار را کنید مرتکب گناه شده اید و آن لعن و نفرین، به خود شما باز مى گردد.
✅️شکایت از خدا اگر به نحو دعا و تضرع باشد نه تنها ایراد ندارد بلکه پسندیده است.
همان گونه که یعقوب پیغمبر بعد از آنکه یوسف و بنیامین را از دست داد در برابر سرزنش افراد گفت:
《قالَ إِنَّما أَشْکُوا بَثِّی وَ حُزْنی إِلَى اللَّهِ وَ أَعْلَمُ مِنَ اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ؛ یوسف - ۸۶》
من غم و اندوهم را تنها به خدا شکوه مى کنم; و از خدا چیزهایى مى دانم که شما نمى دانید!
📗درمناجات الشاکین مناجاه خمسه عشر امام سجاد داریم:
إِلَهِى إِلَیْکَ أَشْکُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَةً
خدایا به تو شکایت میکنم از نفسی که مدام مرا به بدی ها دعوت میکند.
✅️شکایت از خدا باید در نهایت ادب باشد. حضرت ایوب بعد از مصیبت های فراوان و از دست دادن فرزند و اموال عرض کرد:
《و َأَیُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الضُّرُّ وَأَنتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِینَ؛ انبیاء - ۸۳ 》
و ایوب را به یادآور هنگامى که پروردگارش را خواند و عرضه داشت: بدحالى و مشکلات به من روى آورده؛ و تو مهربانترین مهربانانى.
🔻رذیله سوم🔻
💠 وَ مَنْ أَتَى غَنِیّاً فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِنَاهُ، ذَهَبَ ثُلُثَا دِینِهِ
کسى که در برابر ثروتمندى به علّت ثروتش تواضع کند، دو سوم دین خود را از دست داده است!
♻️چگونگی از بین رفتن دو سوم دین به خاطر تواضع به ثروتمند⁉️
در حکمت ۲۲۷ فرمود:
الْإِیمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ، وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ، وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ.
ایمان، شناخت با قلب، اقرار با زبان، وعمل کردن با ارکان وجوارح است.
✅️کسى که در برابر ثروتمندى خضوع مى کند در واقع اقرار زبانى به توحید را با کلمات تملق آمیزش در هم شکسته و همچنین خضوعى که باید در برابر ذات پاک پروردگار داشته باشد به وسیله خضوع در مقابل این ثروتمند، به شرک آلوده کرده است، بنابراین دو رکن از ارکان ایمان را بر باد داده، هرچند ایمان قلبى او محفوظ مانده باشد.
✅️ثروتمند به سائل محتاج است.
درآخرین حدیث غرر الحکم آمده است: یَحْتَاجُ ذُو النَّائِلِ إِلَى السَّائِلِ
هر بخشنده ای نیاز دارد به فقیرانی که به آنها عطا کند و تا آن فقرا نباشند کرامت و بخشش او ثابت نمی شود.
✅️اگر هم بنا باشد کسی تواضع کند، او ثروتمند است که باید برای فقیرتواضع کند. درحکمت ۴۰۶ فرمود:
مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِیَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِیهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِیَاءِ اتِّکَالًا عَلَى اللَّه
چه قدر خوب است ثروتمند نسبت به انسان فقیر تواضع کند برای رسیدن به آنچه پیش خدا است.وبهتر از آن،
اینست که نیازمندان نسبت به ثروتمندان اظهار بی نیازی کنند برای اعتماد به فضل خداوند.
✅️خدا میرساند، برای نااهل تواضع نکن.
ابن ابی الحدید در شرح نهج البلاغه اش این حدیث را نقل میکند:
أوحَى اللَّهُ تعالى إلى بعضِ أنبیائهِ : أتَدرِی لِمَ رَزَقتُ الأحمَقَ ؟ قالَ : لا
خدا به یکی از انبیاء وحی کرد که آیا میدانی برای چه به دیوانه ها روزی میدهم؟ گفت نه،
قال : لِیَعلَمَ العاقِلُ أنّ طَلَبَ الرِّزقِ لَیسَ بِالاحتِیالِ/ الاحتمال
فرمود تا عاقل بداند روزی من از روی فکر و عقل، زرنگ بازی و گول زدن دیگران نیست.
🔻نکته :
تواضع کردن برای غنی در صورتی بد است که برای ثروتش باشد.
🔻رذیله چهارم🔻
💠وَ مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ فَمَاتَ فَدَخَلَ النَّارَ، فَهُوَ مِمَّنْ کَانَ یَتَّخِذُ آیَاتِ اللَّهِ هُزُواً
کسى که قرآن بخواند و پس از مرگ وارد آتش دوزخ گردد از کسانى بوده است که آیات خدا را استهزاء مىکرده.
📗در تاریخ بغدادی دارد: شخصی به نام محمد بن علی المادرائی می گوید :
ما در قبرستانی بودیم که دیدیم در کنار قبر یکی از امرا و مسئولین یک نفر مدام می آید و قرآن میخواند، مقداری استراحت میکند و دوباره ادامه میدهد.
بعد از مدتی دیگر این بنده خدا نیامد. یک روز او را دیدم و گفتم چرا دیگر نیامدی قرآن بخوانی؟
گفت من با صاحب قبر دوست بودم و میخواستم با قرآن خواندن به او خیری برسانم.
قلت: لِمَ اِنقطعتَ عنه؟ فقال: رایتُه فی النوم و قال لی: اُحِبُ ان لا تَقرَاَ عندی، فکاَّنی اقول له لایِّ سبب؟ فقال: ما تَمُرَ بی آیهً الّا قَرَعتُ بها، و قیل لی: اما سمعتَ هذه؟
گفتم،چرا قرآن خواندن را قطع کردی؟ گفت: در خواب رفیقم که مسئول بود دیدم که به من گفت: دیگر برای من قرآن نخوان، گفتم چرا؟ گفت
هر آیه ای که میخوانی مانند پتکی بر سر من کوبیده میشود و به من میگویند آیا این آیه را نشنیده بودی؟
پس چرا عمل نکردی.
❇️ حضرت در خطبه متقیان فرمود:
أَمَّا اللَّیْلَ فَصَافُّونَ أَقْدَامَهُمْ تَالِینَ لاَجْزَاءِ الْقُرْآنِ یُرَتِّلُونَهَا تَرْتِیلاً یُحَزِّنُونَ بِهِ أَنْفُسَهُمْ وَیَسْتَثِیرُونَ بِهِ دَوَاءَ دَائِهِمْ
پرهیزگاران در دل شب بر پا مى خیزند و قرآن را با تدبر قرائت مى کنند و جان خود را با آن محزون مى سازند و داروى درد خود را از آن مى گیرند.
فَإِذَا مَرُّوا بِآیَة فِیهَا تَشْوِیقٌ رَکَنُوا إِلَیْهَا طَمَعاً وَتَطَلَّعَتْ نُفُوسُهُمْ إِلَیْهَا شَوْقاً وَظَنُّوا أَنَّهَا نُصْبَ أَعْیُنِهِمْ
هرگاه به آیه اى برسند که در آن تشویق به پاداش هاى الهى است با علاقه فراوان به آن روى مى آورند و روح و جانشان با شوق بسیار به آن مى اندیشد و آن را نصب العین خود قرار مى دهند.
وَإِذَا مَرُّوا بِآیَة فِیهَا تَخْوِیفٌ أَصْغَوْا إِلَیْهَا مَسَامِعَ قُلُوبِهِمْ
و هرگاه به آیه اى برخورد کنند که بیم دهنده است گوش دل را براى شنیدن پیام آن باز مى کنند.
وَظَنُّوا أَنَّ زَفِیرَ جَهَنَّمَ وَشَهِیقَهَا فِی أُصُولِ آذَانِهِمْ
و گویى صداى زبانه هاى آتش دوزخ با آن وضع مهیبش در گوششان طنین انداز است.
✳️امام صادق(علیه السلام) در دعایى که قبل از تلاوت قرآن خوانده مى شود به خداوند عرض میکند:
اللّهُمَّ فَاجْعَلْ نَظَری فیهِ عِبادَةً وَقِرائَتی فیهِ فِکْراً وَفِکْری فیهِ اعْتِباراً
خداوندا! نگاه مرا به آیات قرآن عبادت و قرائتم را توأم با اندیشه و تفکرم را در آن مایه عبرت قرار ده.
و َاجْعَلْنی مِمَّنْ أتَّعِظُ بِبَیانِ مَواعِظِکَ فیهِ وَأجْتَنِبُ مَعاصیکَ;
و مرا از کسانى قرار ده که از مواعظ تو در آن پند مى گیرد و از گناهانت پرهیز مى کند.
❇️پیامبر اکرم فرمود:
رُبَّ تالِى الْقُرْآنَ وَالْقُرآنُ یَلْعَنُهُ
چه بسا کسانى که قرآن مى خوانند و در همان حال قرآن آنها را لعنت مى کند چرا که هرگز به آن عمل نمى کنند.
❇️پیامبر اکرم فرمود:
أنْتَ تَقْرَأُ الْقُرْآنَ ما نَهاکَ فَإذا لَمْ یَنْهَکَ فَلَسْتَ تَقْرَأَهُ
تا آن زمان قرآن مى خوانى که تو را از معصیت الهى باز دارد و اگر باز نداشت قرآن نخوانده اى.
🔻رذیله پنجم🔻
💠وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیَا، الْتَاطَ قَلْبُهُ مِنْهَا بِثَلَاثٍ
آن کسی که قلبش با محبت دنیا پیوند خورده[الْتَاطَ] سه چیز او را رها نخواهد کرد.
💠هَمٍّ لَا یُغِبُّهُ،
الف. اندوه دائم،
💠وَ حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ،
ب. حرصى که هرگز او را ترک نمىکند.
💠وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ.
ج. و آرزویى که هیچ گاه به آن نخواهد رسید!
[«لَهِجَ» به معناى وابستگى وشیفتگى به چیزى است.
«التاطَ» از ماده «التیاط» به معناى چسبیدن است.
«غِبّ» به معناى یک روز در میان است. ]
📗در نامه ۴۷که وصیت نامه امام به حسنین است، فرمود:
اللَّهَ اللَّهَ فِی الْأَیْتَامِ فَلَا تُغِبُّوا أَفْوَاهَهُمْ وَ لَا یَضِیعُوا بِحَضْرَتِکُم
شما را به خدا قسم مید هم، مبادا دهان ایتام یکی در میان سیر شود،
⏪سه اثر سوء دنیا پرستی:
◀️الف. هم و غم دائمی،
هَمٍّ لَا یُغِبُّهُ
انسان دنیاپرست براى به چنگ آوردن دنیا و همچنین براى حفظ آن به کوشش فراوان و گذشتن از موانع زیادى احتیاج دارد که عبور از همه آنها بسیار مشکل است. به همین دلیل غم و اندوهى، پیوسته وجود او را احاطه مى کند.
آیا فلان بدهکار به موقع بدهى خود را مى پردازد؟
آیا قادر به اداى فلان دین به موقع هست؟
آیا فلان تجارت سود مى کند یا با شکست مواجه مى شود؟
و آیا مزارع و باغات من با خشکسالى و آفت روبه رو نمى شوند؟
و آیا فلان شریک به من خیانت نخواهد کرد؟
و امثال اینها که همچون کابوسى دائماً روح او را مى فشارد.
◀️ب.حرصی که او را رها نمی کند.
حِرْصٍ لَا یَتْرُکُهُ
حرص به معناى زیاده طلبى بى دلیل و سیر نشدن از مال و جاه دنیاست.
هفت اقلیم ار بگیرد پادشاه *
همچنان در بند اقلیمى دگر
کسی که روحیه ی دنیا طلبی داشته باشد، به اندازه نیاز طلب نکند، بلکه فقط داشتن دنیا را دوست داشته باشد؛
چنین شخصی دچار حرص یه دنیا میشود. به هیچ حدی از داشتن دنیا راضی نمیشود.
همه عمر را برای کسب دنیا میگذارد بدون اینکه ازآن بهره ای ببرد.
◀️ج. آرزوی دست نایافتنی
وَ أَمَلٍ لَا یُدْرِکُهُ
آرزو چیزی جز وهم و خیال نیست. آن هم آرزوهایى که گاهى چند برابر عمر آدمى براى رسیدن به آن نیز کفایت نمى کند، آرزوهاى نامعقولى که به چنگ آوردن آن هزارگونه بدبختى و ذلت و گرفتارى دارد و آرامش انسان را بر هم مى زند.
✅️دنیا طلبی انسان را از عقل به وهم و خیال میکشاند.
دنیا طلبی فقط سختی دارد.امام باقر فرمود:
مَثَلُ الْحَرِیصِ عَلَى الدُّنْیَا کَمَثَلِ دُودَةِ الْقَزِّ کُلَّمَا ازْدَادَتْ عَلَى نَفْسِهَا لَفّاً
حریص به دنیا، همانند کرم ابریشم است که هر چه بیشتر دور خود مى تند، خارج شدن از پیله بر او سخت تر مى شود،
کَانَ أَبْعَدَ لَهَا مِنَ الْخُرُوجِ حَتَّى تَمُوتَ غَمّاً
تا آن که از غصه مى میرد.
✅️ دنیا طلبی انسان را گرفتار می کند. وانسان را از رسیدن به اوج دور می کند.
زهد و بی رغبتی به دنیا راحتی انسان است.
اللهم اخرج حبّ الدنیا من قلوبنا