شرح حکمت 221 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 221 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۶/۲۱

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۶ شهریور ۰۳ ، ۰۸:۴۹

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۱۴۰۳/۶/۸ . ۲۴صفر

💢 حکمت ۲۲۱ 💢

💠وَ قَالَ (علیه السلام): بئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ، الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ
بدترین زاد و توشه ای که میشود به قیامت حمل کرد دشمنی کردن با بندگان [ مخلوق] خداست.

🔹همه انسانها در حال توشه برداشتن هستند خوب یا بد.
در این حکمت توشه به امر منفی اطلاق شده ، نه تنها چیزی با خود نیاورده بلکه توشه منفی هم دارد.

🔸عدوان بر عباد همان حق الناس است.
به عنوان سخت ترین گناه یاد می کند.
بدترین حمل گناه حق الناس است
منظور عباد هر مخلوقی که باشد هر چه بنده بالاتری باشد عدوان نسبت به او جزای بالاتری دارد.

🔹 عَنْ عَبْدِ اَلْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْحَسَنِیِّ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ
این حکمت بخشی از حدیث زیر می باشد که عبدالعظیم حسنی از امام جوادعلیه السلام درخواست نمود که حدیثی را از پدران خود نقل شده برای او نقل بفرمایند.
لاَ یَزَالُ اَلنَّاسُ بِخَیْرٍ مَا تَفَاوَتُوا فَإِذَا اِسْتَوَوْا هَلَکُوا
پیوسته مردم بخیر و خوبى زندگى میکنند تا آن زمان که با هم از حیث عقل و علم و سلیقه و تنگدستى و فراخى متفاوتند،
و اگر در این امور مذکوره با هم مساوى بودند از بار مسئولیّت شانه خالى کرده و هلاک می گردیدند
قَالَ فَقُلْتُ لَهُ زِدْنِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ
عبدالعظیم فرمود باز از این احادیث که شما فرمودید برایم بفرمایید
قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ
حضرت فرمود امیر المومنین علیه السلام فرمودند
لَوْ تَکَاشَفْتُمْ مَا تَدَافَنْتُمْ
چنانچه هر کدام شما از عیب و نقص پنهان دیگرى اطّلاع میداشت، حتی یکدیگر را دفن هم نمی کردید.
قَالَ فَقُلْتُ لَهُ زِدْنِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ
عبدالعظیم باز طلب مطلب بیشتری نمود
قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ
حضرت فرمود که امیر المومنین فرمودند :
إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا اَلنَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِطَلاَقَةِ اَلْوَجْهِ وَ حُسْنِ اَللِّقَاءِ
شما که هرگز توان آن ندارید که خیر مالى به مردم برسانید پس با اخلاق خوش و روى باز و برخورد عالى با آنان روبرو شوید،
فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَقُولُ إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا اَلنَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلاَقِکُمْ
زیرا من از رسول خدا صلى اللّٰه علیه و آله شنیدم میفرمود:شما که نمى‌توانید با مال بدیگران کمک کنید پس با خلق نیک با مردم رفتار نمائید.
قَالَ فَقُلْتُ لَهُ زِدْنِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ
عبدالعظیم باز هم درخواست نقل حدیث نمود
قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ
حضرت فرمود حضرت علی علیه السلام فرمودند :
مَنْ عَتَبَ عَلَى اَلزَّمَانِ طَالَتْ مَعْتَبَتُهُ
هر کس روزگار را مورد سرزنش قرار دهد و نکوهش کند خود همواره مورد عتاب و سرزنش واقع خواهد شد.

❌شرح: «روزگار و زمان، نیکى و بدى اراده ندارد، بلکه مردم هر زمانند که با افعال ارادى خود،بدى و شرّ و فساد در زمان و روزگار ایجاد مى‌کنند، و زمانه را مسئول دانستن از کمال بى‌توجّهى است، و این مردمند که موجب تیرگى و فشار و سختى و ناملایمى زمانه میشوند.
و عتاب را با مقصّر و بانى شرّ و فساد انجام میدهند نه با ظرف زمان و مکان.
فَقُلْتُ لَهُ زِدْنِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ
باز عبدالعظیم طلب نقل حدیث بیشتر نمود حضرت فرمود :
مُجَالَسَةُ اَلْأَشْرَارِ تُورِثُ سُوءَ اَلظَّنِّ بِالْأَخْیَارِ
همنشینى با مردم بد و فاسد موجب تهمت و بدگمانى شخص بمردم آبرومند است یا آبرومندان به انسان
قَالَ فَقُلْتُ لَهُ زِدْنِی یَا اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِیرُ اَلْمُؤْمِنِینَ عَلَیْهِ السَّلاَمُ
باز عبدالعظیم طلب حدیث دیگر نمود
و حضرت فرمود :
بِئْسَ اَلزَّادُ إِلَى اَلْمَعَادِ اَلْعُدْوَانُ عَلَى اَلْعِبَادِ دشمنى کردن با بندگان خدا بسیار بد توشه‌اى است از براى سفر آخرت.

🔹دنیا سرایی است که هر کسی باید تلاش کند و از آن زاد و توشه ای برای قیامت جمع آوری و فراهم کند.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:
الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَة؛

🔸امیرالمومنین علیه السلام نیز فرمود:
الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الشَّر
بعضی در این دنیا فقط شر می کارند
ابن ابی الحدید نیز روایتی نقل میکند که: الدنیا مزرعة إبلیس‏

🔹امام صادق علیه السلام :
مَنْ زَرَعَ الْعَدَاوَةَ حَصَدَ مَا بَذَرَ
هرکس دشمنی بکارد، همان را که کاشته درو می‌کند.
خلاصه آنکه در دنیا انسان باید دنبال زراعت و کاشت باشد و توشه آخرت خود را پر کند.

🔸قرآن کریم میفرماید:
《و تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَى؛ بقره - ۱۹۷ 》
زاد و توشه تهیه کنید، و بهترین زاد و توشه، پرهیزکارى است

❌چرا ظلم بدترین زاد و توشه است؟
(بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ، الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ)
پاسخ :
اگر چه همه گناهان توشه هایی بدی هستند و سزاوار نیست انسان در مسیر رسیدن به آخرت، کوله بار خود را از آلودگی و نجاست گناه پر کند ولی در مورد گناهانی که اصطلاحا "حق الله" هستند این امید هست که شاید خداوند گناهان انسان را ببخشد و او را مورد مغفرت و بخشش خود قرار دهد.
《قُلْ یَا عِبَادِى الَّذِینَ أَسْرَفُواعَلَى أَنْفُسِهِمْ لاَ تَقْنَطُوا مِنْ رَّحْمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ؛ زمر- ۵۳》
ای کسانیکه همین الان گناه می کنید ،از رحمت خدا مایوس نشوید ،خدا میتواند همه گناهان شما را در یک لحظه ببخشد و می تواند به خدمات تبدیل نماید

🔸در آیه ای دیگر می فرماید:
《 إِنَّ اللَّهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَنْ یَشَاءُ ؛ نساء- ۴۸》
این آیه سه مطلب را میرساند:
۱. خداوند شرک را بدون توبه نمی بخشد. ۲. خداوند شرک و غیر شرک را با توبه میبخشد.
۳. خداوند برخی گناهان را برای عده ای از افراد بدون توبه میبخشد.

🔹پس گناه بد است ولی امکان بخشش وجود دارد ولی در مورد حق الناس این عفو و بخشش وجود ندارد و انسان گرفتار خواهد شد. درخطبه ۱۷۶ فرمود :
أَلَا وَ إِنَّ الظُّلْمَ ثَلَاثَةٌ: فَظُلْمٌ لَا یُغْفَرُ وَ ظُلْمٌ لَا یُتْرَکُ و ظُلْمٌ مَغْفُورٌ لَا یُطْلَبُ
آگاه باشید! ظلم بر سه گونه است: ظلمى که هرگز بخشوده نخواهد شد و ظلمى که بدون کیفر نخواهد بود و ظلمى که بخشوده مى شود و بازخواست ندارد
فَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لَا یُغْفَرُ فَالشِّرْکُ بِاللَّهِ،
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: «إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ»،
اما ظلمی که بخشیده نمی شود شرک به خداست چرا که در قرآن فرمود خداوند شرک را نمی بخشد
وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی یُغْفَرُ فَظُلْمُ الْعَبْدِ نَفْسَهُ عِنْدَ بَعْضِ الْهَنَاتِ
امّا ظلمى که بخشوده مى شود، ستمى است که بندگان با ارتکاب گناهان صغیره به خویشتن کرده اند‌ ولی خود را آلوده به آن گناه نمی کنند
وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لَا یُتْرَکُ، فَظُلْمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ بَعْضاً، الْقِصَاصُ هُنَاکَ شَدِیدٌ
و امّا گناهى که بدون کیفر نمى ماند، ظلم بندگان به یکدیگر است که قصاص در آن جا شدید است.
لَیْسَ هُوَ جَرْحاً بِاْلمُدَى وَ لَا ضَرْباً بِالسِّیَاطِ وَ لَکِنَّهُ مَا یُسْتَصْغَرُ ذَلِکَ مَعَهُ
این قصاص، مجروح ساختن با کارد یا زدن با تازیانه نیست ; بلکه چیزى است که اینها در برابرش کوچک است.

🔸شاعر عرب میگوید:
ألم تعلم بأنَّ الظلم عارٌ *
جزاءُ الظلمِ عندَ اللهِ نارٌ
آیا تو نمیدانى، آنکه ظلم عار است
و جزاى ظلم نزد خداى تعالى آتش است
و للمظلومِ دارٌ فی الجنانِ *
و للظلامِ فی النیران دارٌ
و ازبراى مظلوم خانه ای است در بهشت
و ازبراى ظالم در دوزخ خانه‏ هایی است‏

⏪ آفات ظلم :

🔸۱. دنیا را خراب میکند در حکمت ۲۴۱:
یَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَى الظَّالِمِ، أَشَدُّ مِنْ یَوْمِ الظَّالِمِ عَلَى الْمَظْلُومِ.
روزی که بنا است مظلوم از ظالم تقاص بگیرد خیلی شدیدتر و دردناک تر از روزی است که ظالم ،ظلم می کند.

🔹۲. قیامت انسان را تاریک میکند
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله :
اِتَّقُوا الظُّلْمَ فَإِنَّهُ ظُلُماتٌ یَوْمَ الْقِیامَةِ
از ظلم بپرهیزید که آن ظلمات روز قیامت است .

🔸۳. بهره انسان را از فهم قرآن و روایات و معارف کم میکند.

🔹این است که شخص، نهج البلاغه و مطالب مفید مطالعه می کند ولی به دلیل درک نادرست و غلط بیشتر به بیراهه میرود .
《 وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ ۙ وَلَا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَسَارًا؛ اسری - ۸۰》
ما آنچه را برای مؤمنان مایه درمان و رحمت است از قرآن نازل می‌کنیم (ولی) ستمگران را جز زیان نمی‌افزاید"

🔸علاوه بر آنچه در حکمت ۲۲۱ آمده در روایات موارد دیگری برای بهترین و بدترین توشه قیامت ذکر شده است.
درغرر الحکم می فرماید :
نِعْمَ اَلزَّادُ حُسْنُ اَلْعَمَلِ .
بهترین زاد و توشه شما،اعمال نیکو می باشد.
و باز درغرر الحکم فرمود:
عَلَیْکُمْ بِصَنَایِعِ اَلْمَعْرُوفِ فَإِنَّهَا نِعْمَ اَلزَّادُ إِلَى اَلْمَعَادِ .
اهل کارهای خوب و شناخته شده باشید کار منکر نباشد ،این بهترین زاد و توشه قیامت است

🔹امیرالمومنین علیه السلام :
أَکْثَرُ مَا یُدْخِلُ اَلنَّاسَ اَلْجَنَّةَ تَقْوَى اَللَّهِ وَ حُسْنُ اَلْخُلُقِ
بیشتر چیزى که مردم بسبب آن داخل بهشت میشوند تقوا و حسن خلق است
وَ خَیْرُ مَا أُعْطِیَ اَلْإِنْسَانُ اَلْخُلُقُ اَلْحَسَنُ
و بهترین چیزى که به انسان عطا شده اخلاق نیکو است
وَ خَیْرُ اَلزَّادِ مَا صَحِبَهُ اَلتَّقْوَى
بهترین زاد و توشه آنست که همراه با پرهیزکارى باشد
یعنی هر کاری میکنید همراه با تقوا باشد. غذا خوردن. خوابیدن و...

🔸 امیرالمومنین علیه السلام :
شَرُّ اَلزَّادِ إِلَى اَلْمَعَادِ اِحْتِقَابُ ظُلْمِ اَلْعِبَادِ. بدترین توشه براى روز رستاخیز به دوش گرفتن و برداشتن بار ظلم بر بندگان است

🔻نکته :
در کنار اینکه باید زاد و توشه ای از اعمال صالح برداریم، نباید روی اعمالمان حساب باز کنیم
أَنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ کَتَبَ عَلَى کَفَنِ سَلْمَانَ :
حضرت علی علیه السلام بر کفن سلمان نوشتند :
وَفَدْتُ عَلَى اَلْکَرِیمِ بِغَیْرِ زَادٍ/
مِنَ اَلْحَسَنَاتِ وَ اَلْقَلْبِ اَلسَّلِیمِ
بدون هیچ توشه‌ای از حسنات و قلب سلیم بر شخص کریمی وارد شدم؛
وَحمل اَلزَّادِ أَقْبَحُ کُلِّ شَیْءٍ/
إِذَا کَانَ اَلْوُفُودُ عَلَى اَلْکَرِیمِ
زیرا بردن زاد و توشه برای رفتن به مهمانی کریم، کار زشتی است.

اللهم اخرج حب الدنیا عن قلوبتا

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی