شرح حکمت 223 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 223 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۶/۲۱

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۶ شهریور ۰۳ ، ۰۸:۵۳

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۱۴۰۳/۶/۱۱ . ۲۷صفر

💢 حکمت ۲۲۳ 💢

♦️وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ کَسَاهُ الْحَیَاءُ ثَوْبَهُ، لَمْ یَرَ النَّاسُ عَیْبَهُ.
کسى که حیا، لباس خود را بر او بپوشاند، مردم عیب او را نخواهند دید.

📕در کتاب کافی داریم:
مَنْ کَساهُ الْحَیاءُ ثَوْبَهُ خَفِىَ عَلَى النّاسِ عَیْبُهُ
کسی که لباس حیا را بر خود بپوشاند عیبش بر مردم مخفی میشود
از تعبیر " مَنْ کَسَاهُ الْحَیَاءُ ثَوْبَهُ" استفاده میشود که انسان باید به یک مرتبه ای برسد، یک راهی را طی کند تا به مرتبه حیا برسد و این لباس که لباس فاخری است برازنده هر کسی نیست بله باید به آن جایگاه رسید تا مشمول این فیض شد.

⏪ معنای حیا:
حیا به معنای حالتی درونی است که باعث خودداری از انجام دادن کار‌های زشت به سبب ترس از سرزنش شدن میشود.
منشا پیدایش این حالت، درک حضور در محضر ناظری آگاه، محترم و گرانمایه است.
لذا حیا وقتی معنا میدهد که این توجه و علم وجود داشته باشد، کسی که میداند در محضر خدا و فرشتگان ناظر بر اعمال ایستاده، و از قبح فعل خود خبر دارد، حیا میکند و مرتکب عمل خلاف نمیشود.
آیه شریفه :
《 أَ لَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللّهَ یَری ؛ علق - ۱۴》
آیا نمیداند ‌که‌ ‌خدا‌ اعمال‌ ‌او‌ ‌را‌ می نگرد.
در واقع زیر بنای اعتقادی حیا است. چون خدا می بیند و آگاه است، انسان باید از ارتکاب زشتی ها دست بردارد.

⛔️ درست است که انسان به صرف وجود ناظری از او حیا میکند برخی امور را انجام نمی دهد، حتی اگر آن ناظر یک کودک باشد که خیلی از امور را تشخیص نمی دهد. ولی بالاتر از حیا از مخلوق، حیا از خالق است. درغرر الحکم فرمود:
أَفْضَلُ اَلْحَیَاءِ اِسْتِحْیَاؤُکَ مِنَ اَللَّه
برترین حیا آن است که از خدا حیا کنى.
خدایی که همیشه هست، همیشه می بیند، بالاترین و شریف ترین ناظر است و بر اساس دانسته ها مواخذه میکند.

❌حیا و خجالت هر دو به معنای شرم، ناراحتی و ترس از سرزنش نسبت به کاری است. با این تفاوت که؛
حیا قبل از عمل است،
و خجالت بعد از عمل.
حیا بازدارنده است،
و خجالت ترس از رسوا شدن،
یا خود رسوا شدن.

⏪تشبیه حیا به لباس:
حضرت در این حکمت حیا را به لباس زیبایی تشبیه میکند که اگر بر تن کسی نشست عیوب او را پنهان میکند.
به طوری کلی وقتی صحبت از لباس میشود؛ لباس کارکردهایی دارد:

◀️الف. باعث پوشیده شدن عیوب انسان میشود.

◀️ب. باعث زینت و زیبایی انسان میشود (لذا انسان ها برای پوشش و لباس وقت و هزینه زیادی میگذارند تا زیبا شوند)

◀️ج. لباسها در موقعیت های مختلف متفاوت اند لباس کار، لباس مهمانی، لباس کوهنوردی، لباس آتش نشانی و ... انسان هم در شرایط مختلف باید لباس های مختلف بپوشد.
گاهی لباس حیا،
گاهی لباس حسن خلق،
گاهی لباس جود و بخشش،
گاهی لباس سکوت و...

◀️د. باعث حفظ انسان از عوارضی مثل سرما و گرما و ... میشود.
(کفش باعث حفظ پا از خار و خاشاک میشود)

🔻نکته:
اینکه قرآن میفرماید :
《هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ؛ بقره - ۱۸۷》
زن و شوهر لباس یکدیگر اند. دارای معنای بلندی است.
۱. زن و شوهر باید عیوب یکدیگر را بپوشانند.
۲. زینت یکدیگر بشوند به یکدیگر افتخار کنند.
۳. در عین رفاقت، محبت و قرابتی که با یکدیگر دارند در جامعه حریم ها را حفظ کنند و هر موقعیتی را بشناسند.
۴. همدیگر را از عوارض و خطرات راه آگاه کنند و حفظ کنند.

💮وقتی پیامبر از امیرالمومنین پرسید فاطمه را چگونه یافتی فرمود:
نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى طَاعَةِ اللَّه‏
در اطاعت از خدا بهترین کمک کار است.
در طاعت انسان باید خطرات را بشناسد و از آنها دوری کند و مشوق و محرک بر مسیر بندگی باشد.

⏪جایگاه رفیع حیا در روایات:
امام صادق علیه السلام در مورد فواید و آثار حیا خطاب به مفضل مى فرماید:
انْظُرْ یَا مُفَضَّلُ إِلَى مَا خُصَّ بِهِ الاِنْسَانُ دُونَ جَمِیعِ الْحَیَوَانِ
اى مفضل! نگاه کن به صفتى که خداوند تنها به انسان ارزانى داشته و حیوانات از آن محرومند.
مِنْ هَذَا الْخَلْقِ الْجَلِیلُ قَدْرُهُ، الْعَظِیمُ غَنَاؤُهُ أَعْنِی الْحَیَاءَ
صفتى که مقامش والا و بی نیاز کننده ی بزرگی است; و آن حیا است.
فَلَوْلاَهُ لَمْ یُقْرَ ضَیْفٌ
اگر حیا نبود، انسان ها از مهمانشان درست پذیرایى نمى کردند.
وَلَمْ یُوَفَّ بِالْعِدَاتِ
به وعده هایشان وفا نمى نمودند.
وَ لَمْ تُقْضَ الْحَوَائِجُ
نیازهاى دیگران را برآورده نمى ساختند. وَلَمْ یُتَحَرَّ الْجَمِیلُ وَلَمْ یَتَنَکَّبِ الْقَبِیحُ فِی شَیْء مِنَ الاَشْیَاءِ
و به دنبال کارهاى خوب نبودند و از کارهاى زشت در هیچ چیز پرهیز نداشتند.
حَتَّى إِنَّ کَثِیراً مِنَ الاُمُورِ الْمُفْتَرَضَةِ أَیْضاً إِنَّمَا یُفْعَلُ لِلْحَیَاءِ
حیا آنچنان جایگاه مهمی دارد که حتی بسیارى از کارهاى واجب نیز در پرتو حیا انجام مى شود.
فَإِنَّ مِنَ النَّاسِ مَنْ لَوْ لاَ الْحَیَاءُ لَمْ یَرْعَ حَقَّ وَالِدَیْهِ
اگر حیا نبود، جمعى از مردم حق پدر و مادر را نیز ادا نمى کردند.
وَلَمْ یَصِلْ ذَا رَحِم
و صله رحم به جا نمى آورند.
وَلَمْ یُؤَدِّ أَمَانَةً
و اداى امانت نمى نمودند.
وَلَمْ یَعْفُ عَنْ فَاحِشَة
ِو از هیچ کار زشتى پرهیز نداشتند.
أَ فَلاَ تَرَى کَیْفَ وُفِّیَ لِلاِنْسَانِ جَمِیعُ الْخِلاَلِ الَّتِی فِیهَا صَلاَحُهُ و َتَمَامُ أَمْرِهِ
آیا نمى بینى خداوند چگونه براى انسان جمیع صفاتى را که در آن صلاح و کمالِ کار اوست به او ارزانى داشته است؟

⛔️ اگر چه در بسیاری از تعاریفی که از حیا شده است، حیا عامل بازدارنده از گناه معرفی شده ولی از این حدیث شریف به خوبى استفاده مى شود که اثر حیا تنها پرهیز از زشتى ها و قبایح نیست بلکه آثار مثبت زیادى در انجام واجبات و رعایت آداب و اخلاق انسانى دارد.

💮پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود:
مَنْ لا حَیاءَ لَهُ فَلا إیمانَ لَهُ
آن کس که حیا ندارد ایمان ندارد.
از آنجایی که ایمان به صرف ترک محرمات نیست بلکه انجام تکالیف را نیز شامل میشود، پیداست که حیا هم در مقام ترک گناه است و هم تشویق به ثواب.

💮 پیامبرگرامی ص فرمودند :
الْإِیمَانُ عُرْیَانٌ وَ لِبَاسُهُ الْحَیَاءُ
اسلام برهنه است وجامه آن حیاست.
وَ زِینَتُهُ الْوَفَاءُ
وزیورش، وفای به عهد است.
وَ مُرُوَّتُهُ الْعَمَلُ الصَّالِحُ
ومردانگى ایمان به کردار نیک است.
وَ عِمَادُهُ الْوَرَعُ
و ستون ایمان دست کشیدن از شبهه ناک است.
وَ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ أَسَاسٌ وَ أَسَاسُ الْإِسْلَامِ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ.
هر چیزى بنیادى دارد و بنیاد اسلام، دوست داشتن ما اهل بیت است.

💮 حضرت در غرر الحکم فرمود :
مَنْ لا حَیاءَ لَهُ فَلا خَیْر فِیهِ
کسى که حیا ندارد هیچ خیرى در او نیست.

🔻نکته ۱:
حیایی که پوشاننده عیوب است، حیایی است که همه وجود انسان را در بر بگیرد.
" مَنْ کَسَاهُ الْحَیَاءُ " حیا اگر در همه جهات و بخش های زندگی باشد خوب و موثر است ولی اگر فقط در موارد خاصی باشد تاثیرش نیز محدود میشود.
مثلا انسان در مورد شرب خمر حیا کند ولی در مورد آزار و اذیت خانواده و همسایه نه!

🔻نکته ۲:
آیت الله مکارم در پایان شرح این حکمت به نکته مهمی اشاره می کنند و آن اهمیت حیا در زنان است:پیامبرفرمود:
الْحَیاءُ عَشَرَةُ أجْزاء فَتِسْعَةٌ فِى النِّساءِ وَواحِدَةٌ فِى الرِّجالِ
حیا ده جزء دارد. نه جزء در زنان و یک جزء در مردان است.

💮پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود:
سِتَّةُ أَشْیَاءَ حَسَنٌ وَ لَکِنْ مِنْ سِتَّةٍ أَحْسَنُ.
شش چیز نیکوست ولی از شش کس نیکوتر است.
الْعَدْلُ حَسَنٌ وَ هُوَ مِنَ الْأُمَرَاءِ أَحْسَنُ
عدل خوب است ولی از امیران سر بزند خوبتر است.
وَ الصَّبْرُ حَسَنٌ وَ هُوَ مِنَ الْفُقَرَاءِ أَحْسَنُ
صبربرای همه خوب است ولیکن از فقرا خوبتر است.
وَ الْوَرَعُ حَسَنٌ وَ هُوَ مِنَ الْعُلَمَاءِ أَحْسَنُ
تقوا و ورع خوب ولی از علما خیلی بهتر است.
وَ السَّخَاءُ حَسَنٌ وَ هُوَ مِنَ الْأَغْنِیَاءِ أَحْسَنُ
سخاوت بهتر است اما از اغنیا بهترین است.
وَ التَّوْبَةُ حَسَنَةٌ وَ هِیَ مِنَ الشَّابِّ أَحْسَنُ
توبه از همه حسن است ولی از جوان سربزند احسن است.
وَ الْحَیَاءُ حَسَنٌ وَ هُوَ مِنَ النِّسَاءِ أَحْسَنُ
حیا خوب است از زنان حیا خیلی خوبتر است.
وَ امْرَأَةٌ لَا حَیَاءَ لَهَا کَطَعَامٍ لَا مِلْحَ لَهُ.
زنی که حیا ندارد مانند طعامی است که نمک ندارد.
حیا به زنان ابهت، شخصیت و ارزش مى دهد.

⭕️شهید مطهری به نقل یکى از فلاسفه معروف میگوید: دختران حوا در طول تاریخ دریافتند که عزت و احترامشان در این است که به دنبال مردان نروند خود را متبذل نکنند و از دسترس مرد خود را دور نگه دارند آنها این درس ها را در طول تاریخ دریافتند و به دختران خود یاد دادند.

🔻نکته ۳: حیای ممدوح و حیای مذموم
اگر چه لفظ حیا داری یک بارِ معنایی مثبت است ولی حقیقت آن است که برخی از موارد حیا، حیای بیجا و فرار از مسئولیت است و نباید انسان زیر بار اینگونه خجالت ها برود.

⏪حیا از عبادت:
پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم می فرماید :
الْمُؤْمِنُ ... لَا یَفْعَلُ شَیْئاً مِنَ الْحَقِّ رِیَاءً وَ لَا یَتْرُکُهُ حَیَاءً
مومن هیچ عملی را از روی ریا و خودنمایی انجام نمیدهد و از سر حیا و شرم آن را رها نمی کند.

⏪حیا در آموختن:
حضرت درحکمت۸۲ فرمود :
وَلاَ یَسْتَحِیَنَّ أَحَدٌ إِذَا لَمْ یَعْلَمِ الشَّیْءَ أَنْ یَتَعَلَّمَهُ
کسی شرم نکند از آموختنِ آنچه نمی‌داند.

⏪حیا در شغل و کسب در آمد:
امام صادق علیه السلام فرمود :
مَنْ لَمْ یَسْتَحِ مِنْ طَلَبِ الْمَعَاشِ خَفَّتْ مَئُونَتُهُ وَ نَعَّمَ أَهْلَهُ
کسی که از طلب مال حلال حیا نکند، هزینه‌هایش سبک شود و خداوند خانواده‌اش را نعمت میدهد.
وقتی کسی دنبال شغل رفت و زحمت کشید ازهزینه های بیهوده دوری میکند و هزینه هایش کم میشود

⏪حیا در احترام به پدر و معلم:
امیرالمومنین سلام الله علیه می فرماید:
ثَلَاثٌ لَا یُسْتَحْیَى مِنْهُنَّ:
از سه چیز نباید حیا کرد:
خِدْمَةُ الرَّجُلِ ضَیْفَهُ،
پذیرایى از میهمان،
وَ قِیَامُهُ عَنْ مَجْلِسِهِ لِأَبِیهِ وَ مُعَلِّمِهِ،
بلند شدن در برابر پدر و معلّم،
وَ طَلَبُ الْحَقِّ، وَ إِنْ قَل‏
و گرفتن حق، گر چه اندک باشد.

⏪ حیا در دعا و طلب از خدا:
پیامبر گرامی ص فرمودند :
إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَحَبَّ شَیْئاً لِنَفْسِهِ وَ أَبْغَضَهُ لِخَلْقِهِ أَبْغَضَ لِخَلْقِهِ الْمَسْأَلَةَ وَ أَحَبَ‏ لِنَفْسِهِ أَنْ یُسْأَلَ
خداوند درخواست کردن از مردم را ناپسند میداند و درخواست کردن از خودش را دوست دارد.
وَ لَیْسَ شَیْ‏ءٌ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَنْ یُسْأَلَ فَلَا یَسْتَحْیِی أَحَدُکُمْ أَنْ یَسْأَلَ اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ وَ لَوْ بِشِسْعِ نَعْلٍ.
هیچ چیز در نزد خداوند محبوب‌تر از آن نیست که از او چیزی درخواست شود، پس هیچ یک از شما نباید شرم کند از این که از رحمت خداوند درخواست کند؛ اگرچه خواسته او یک بند کفش باشد.

⏪حیا در خرید ما یحتاج خانواده:
امام صادق شخصی را از اهل مدینه دید
قَدِ اشْتَرَى لِعِیَالِهِ شَیْئاً وَ هُوَ یَحْمِلُهُ فَلَمَّا رَآهُ الرَّجُلُ اسْتَحْیَا مِنْهُ
که وسیله ای برای خانواده اش گرفته و به سمت منزل میبرد و تا امام را دید خجالت کشید (چون رسم مدینه اینگونه بود.)
فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع اشْتَرَیْتَهُ لِعِیَالِکَ وَ حَمَلْتَهُ إِلَیْهِمْ؟
حضرت فرمود اینها را برای خانواده ات خریدی و به منزل میبری؟
أَمَا وَ اللَّهِ ... لَأَحْبَبْتُ أَنْ أَشْتَرِیَ لِعِیَالِیَ الشَّیْ‌ءَ ثُمَّ أَحْمِلَهُ إِلَیْهِمْ‌
من نیز دوست دارم برای خانواده ام خرید کنم و آن را خود به خانه ببرم.

اللهم الرزقنا الامن و الایمان

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی