شرح حکمت 216 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 216 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۶/۱۹

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۰ شهریور ۰۳ ، ۰۹:۱۶

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۵/۲۱ . ۷صفر

💢 حکمت۲۱۶ 💢

♦️وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ نَالَ، اسْتَطَالَ
کسى که به نان و نوایى برسد، طغیان میکند.
«استطال» از ریشه «طَول» بر وزن (قول) به معناى قدرت و برترى است و هنگامى که به باب استفعال مى رود مفهوم برترى جویى دارد.

⛔️اینکه در ادعیه در مناجات با خدا میخوانیم:
یَا ذَا الْمَنِّ وَ الْإِحْسَانِ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ یَا ذَا الْجُودِ وَ الْإِفْضَالِ یَا ذَا الطَّوْلِ به معنای قدرت خداوند است.

📕مرحوم کلینی در کافی شریف خطبه ای از امیرالمومنین نقل میکند تحت عنوان "خطبه الوسیله" که حکمت ۲۱۶ بخشی از آن است:
الْمَوْعِظَةُ کَهْفٌ لِمَنْ وَعَاهَا
موعظه پناهگاه محکمی است البته برای کسی که آن را حفظ و عمل کند.
وَ مَنْ أَطْلَقَ طَرْفَهُ کَثُرَ أَسَفُهُ
هر کسی چشم و زبانش را رها کند و هر جایی را ببیند و هر حرفی بزند، افسوسش زیاد میشود.
وَ قَدْ أَوْجَبَ الدَّهْرُ شُکْرَهُ عَلَى مَنْ نَالَ سُؤْلَهُ
روزگار سپاسگزار و قدردان کسی است که به خواسته اش برسد _کسی نمی تواند به خواسته اش برسد تا دنیا از آن تشکر کند.
وَ قَلَّ مَا یُنْصِفُکَ اللِّسَانُ فِی نَشْرِ قَبِیحٍ أَوْ إِحْسَانٍ
کم اتفاق می افتد که زبانها در نشر خوبی های تو یا بیان بدی های تو انصاف را رعایت کنند. (خوبیهایت گفته نمیشود و بدی هایت زیاد گفته میشود)
وَ مَنْ ضَاقَ خُلُقُهُ مَلَّهُ أَهْلُهُ
کسی که بد اخلاق باشد حتی خانواده اش نیز از او بیزار میشوند.
وَ مَنْ نَالَ اسْتَطَال‏
کسی که به نان و نوایی برسد خودبرتر بینی و طغیان را پیش میگیرد.

⭕️ قرآن کریم آیه شریفه ۶،۷ سوره «علق» میفرماید:
《 کَلاَّ إِنَّ الاِنسَانَ لَیَطْغَى * أَنْ رَّآهُ اسْتَغْنَى 》
چنین نیست به یقین انسان طغیان مى کند از این که خود را بى نیاز ببیند.

💮 در حکمت ۱۵۰ فرمود:
لَا تَکُنْ مِمَّنْ یَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَیْرِ عَمَلٍ،
همانند آن کس مباش که بى آنکه کارى کرده باشد به آخرت امید مى بندد
وَ [یَرْجُو] یُرَجِّی التَّوْبَةَ بِطُولِ الْأَمَلِ؛
و به آرزوى دراز خود توبه را به تأخیر مى افکند.
یَقُولُ فِی الدُّنْیَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِینَ، وَ یَعْمَلُ فِیهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِینَ؛
گفتارش به گفتار زاهدان ماند و کردارش به کردار دنیاپرستان. هر چه از دنیا بهره اش دهند،
إِنِ اسْتَغْنَى بَطِرَ وَ فُتِنَ
هر چه از دنیا بهره اش دهند، سیر نگردد و اگر بى بهره اش دارند، قناعت نکند.
نعمتى را که به او ارزانى داشته اند، سپاس نتواند گفت

💮در حکمت ۱۶۰ فرمود:
مَنْ مَلَکَ، اسْتَأْثَرَ
آنهایى که به حکومت مى رسند (غالباً) مستبد مى شوند.

⏪عوامل مختلفی باعث گردن کشی و طغیان انسان میشوند:
_ ثروت
_ قدرت
_ مسئولیت
_ حکومت
_ شهرت
_ علمیت

💮انسان باید قبل از رسیدن به پست و مقام و شهرت باید از خدا طلب ظرفیت کند.در خطبه ۲۲۵ فرمود:
اَللَّهُمَّ صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ
بار خدایا، به توانگرى، آبرویم را حفظ کن. وَ لاَ تَبْذُلْ جَاهِیَ بِالْإِقْتَارِ
و مکنتم را به بینوایى تباه منما.
فَأَسْتَرْزِقَ طَالِبِی رِزْقِکَ
که از روزی خوران تو روزى بخواهم،
وَ أَسْتَعْطِفَ شِرَارَ خَلْقِکَ
یا از مردم بدکردار مهربانى بجویم.
وَ أُبْتَلَى بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی
و یا به ستایش کسانى، که به من چیزى بخشیده اند، مبتلا گردم.
وَ أُفْتَتَنَ بِذَمِّ مَنْ مَنَعَنِی
و یا به نکوهش کسانى، که مرا محروم داشته اند، فریفته شوم.

⏪ ثروت بی ظرفیت هلاکت است داستان ثعلبة بن حاطب انصارى:
او مرد فقیرى بود و با اصرار زیاد از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) خواست در حق او دعا کند تا ثروتمند شود و پیغمبر(صلى الله علیه وآله) خواسته او را رد مى کرد. پس از اصرار زیاد دعایى در حقش فرموده و صاحب ثروت عظیمى شد و راه طغیان را پیش گرفت،
نه تنها از پرداختن زکات سر باز زد، بلکه حکم زکات را ظالمانه پنداشت و آن را شبیه جزیه یهود و نصارى قلمداد کرد و بر سرش آمد آنچه آمد.

⛔️انسان اگر به پست و مقام هم رسید باید با مردم مهربان باشد.
در نامه ۵۳ فرمود:
أَشْعِرْ قَلْبَکَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِیَّةِ وَ الْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَ اللُّطْفَ بِهِمْ
خطاب به مالک فرمود: قلب خویش را کانون رحمت و محبّت و لطف به رعیت قرار ده،
وَ لَا تَکُونَنَّ عَلَیْهِمْ سَبُعاً ضَارِیاً تَغْتَنِمُ أَکْلَهُمْ و در مورد آنان همچون درنده اى مباش که خوردنشان را غنیمت شمارى.
فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْق‏
زیرا آنها دو گروهند یا برادر دینى تواند و یا انسان هایى که در آفرینش شبیه تو هستند و در هر حال باید حقوق آنها را محترم بشمارى .

⏪سختی مقابله با رذیله گردن کشی
تازه به دوران رسیده ها خطرناک تر اند.
اگر چه مغرور بودن به پست و مقام برای همه افراد ممکن است ولی کسانی که در گذشته سابقه فقر شدید و یا محرومیت از آبروی اجتماعی را داشته اند، این خطر شدید تر است.
امام کاظم صلواه الله علیه می فرماید:
مَنْ وَلَّدهُ الْفَقْرُ أبْطَرَهُ الْغِنى
کسى که در دامان فقر متولد شده غنا و بى نیازى او را به طغیان وا مى دارد.

❌اگر چه درخواست کردن و دست دراز کردن همیشه بد است ولی به طور ویژه نهی شده از انسان تازه به دوران رسیده چیزی درخواست کنیم.
امام صادق سلام الله علیه می فرماید : تُدْخِلُ یَدَکَ فِی فَمِ التِّنِّینِ إِلَى الْمِرْفَقِ خَیْرٌ لَکَ مِنْ طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَى مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَ کَانَ
دست خود را تا مرفق در دهان اژدها کنى براى تو بهتر از آن است که حاجت از کسى بطلبى که چیزى نداشته و سپس به نوایى رسیده است.

⭕️خدمتکار امام صادق خواست از مردی غذایی برای حضرت قرض کند؛
فَأَلَحَّ فِی التَّقَاضِی
و در تقاضای خود پافشاری نمود.
فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَ لَمْ أَنْهَکَ أَنْ تَسْتَقْرِضَ لِی مِمَّنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ فَکَانَ.
امام صادق به او فرمود آیا تو را نهی نکردم از اینکه قرض بگیری برای من از کسی که ابتدا چیزی نداشته و بعدا به دست آورده است.

🛑ابن ابی الحدید میگوید برای این حکمت دو معنا قابل تصور است:
الف. مَنْ نَالَ، اسْتَطَالَ
کسى که به نان و نوایى برسد، طغیان میکند.
ب. مَنْ نَالَ، اسْتَطَالَ
کسى که جود و سخا و بخششی داشته باشد، به همان بخشش مغرور شده و طغیان میکند.

⭕️ با توجه به معنای نال که هم به معنای رسیدن به چیزی است و هم به معنای بخشش،
معنای دوم نیز درست است مخصوصا آنجا که انسان به سبب کار خیر و احسان بخواهد مغرور شود بسیار زشت و نگران کننده است.

🔻نکته:
با این همه ضعف سرکشی ممنوع،
امیرالمومنین درحکمت ۸ فرمود:
اعْجَبُوا لِهَذَا الْإِنْسَانِ یَنْظُرُ بِشَحْمٍ
از این انسان تعجب کنید که با یک قطعه پیه مى بیند،
وَ یَتَکَلَّمُ بِلَحْمٍ
با قطعه گوشتى سخن مى گوید،
وَ یَسْمَعُ بِعَظْمٍ
با استخوانى مى شنود ،
وَ یَتَنَفَّسُ مِنْ خَرْم‏
و از شکافى تنفس مى کند!
با این همه ضعف و کاستی چرا اگر به نوایی رسیدید طغیان میکنید؟؟!!!

💮 پیامبر گرامی صلی تلله علیه وآله فرمود :
لَولا ثلاثةٌ فی ابنِ آدمَ ما طَأْطَأ رأسَهُ شَیءٌ :
اگر سه نقطه ضعف در آدمى نبود، چیزى سر او را فرود نمى آورد: اورا متواضع نمی کرد.
المَرضُ ، و المَوتُ ، و الفَقرُ
بیمارى، مرگ و فقر،
و کلُّهنَّ فیهِ ، و إنّه لَمَعهُنَّ لَوثّابٌ!
انسان این سه نقطه ضعف و این سه حالت را دارد و با این حال چموشى مى کند!

♦️ وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ نَالَ، اسْتَطَالَ
کسى که به نان و نوایى برسد، طغیان میکند.

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی