شرح حکمت 206 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 206 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۵/۰۸

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۰۹ مرداد ۰۳ ، ۰۸:۵۰

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۵/۷ . ۲۲ محرم

💢 حکمت ۲۰۶ 💢

♦️وَ قَالَ (علیه السلام): أَوَّلُ عِوَضِ الْحَلِیمِ مِنْ حِلْمِهِ، أَنَّ النَّاسَ أَنْصَارُهُ عَلَى الْجَاهِل
نخستین نتیجه اى که شخص بردبار از بردبارى خود مى برد این است که مردم در برابر جاهل و نادان از وى حمایت خواهند کرد.

⛔️فضای کلی حکمت درباره صبر و بردباری است، صبر و بردباری ثمرات و فواید ی فراوانی دارد
در بسیاری از بزنگاه‌ها انسان را از مهلکه‌ها نجات می‌دهد
در این حکمت حضرت به یکی از فواید صبرو بردباری اشاره کردند.

⭕️حلم و حُلُم هم به معنای عقل و خرد بکار رفته و هم به معنای صبر و بردباری.
در خطبه ۲۷ فرمود:
یَا أَشْبَاهَ الرِّجَالِ وَ لَا رِجَالَ، حُلُومُ الْأَطْفَالِ وَ عُقُولُ رَبَّاتِ الْحِجَالِ
اى مرد نمایانى که در حقیقت مرد نیستید! خرد و اندیشه شما مانند اندیشه کودکان است! و عقل و خَرد شما مانند عروسان حجله نشین! که جز به زر و زیور و عیش و نوش، به چیزى نمى اندیشند.
و چه بسا این حلم که از بردباری و صبر است نشأت گرفته از همان علم باشد
انسان اندیشمند و خردمند و عاقل همیشه صبر و بردباری و حوصله دارد ولی کسی که اهل اندیشه و عقل نباشد کم حوصله هم هست و فحاشی و پرخاشگری میکند
(جهت لغوی این دو کلمه یعنی عقل و بردباری بی ارتباط به هم نیستند)

❌ اگرحلیم نباشیم، جاهلیم،
امیرالمومنین در مقابل حلم بحث جهل را مطرح می کنند، انسان عصبانی ، تندخو که بر خودش تسلط ندارد و به خود کنترلی نرسیده است در واقع دیوانه و جاهل است. در حکمت ۲۵۵ فرمود:
الْحِدَّةُ ضَرْبٌ مِنَ الْجُنُونِ لِأَنَّ صَاحِبَهَا یَنْدَمُ فَإِنْ لَمْ یَنْدَمْ فَجُنُونُهُ مُسْتَحْکِم‏
عصبانیت و پرخاشگری اینکه انسان مسلط به خود نباشد بخشی از جنون و دیوانگی است بردبار نبودن دیوانگی است
حضرت فرمود چون انسان عصبی پرخاشگر بعد از آرام شدن از کرده ی خود پشیمان میشود.
پس بدانیم اگر حلم داشتیم به عقل رسیدیم و اگر صبر و بردباری نداشتیم این جنون است و باید روی خودمان کار کنیم تا این صفت رذیله از خودمان دور شود.

⏪ رابطه حلم و دفاع مردم چیست؟!
دفاع از مظلوم یکی از ویژگی هایی است که در نهاد هر انسانی به ودیعه گذاشته شده است مگر اینکه انسان فطرت الهی خویش را نابود کرده باشد و دیگر از آن انسانیت خبری نباشد.و یا مردم در تشخیص مظلوم دچار اشتباه شوند
لذا هر وقت انسان عالمی با جاهلی درگیر شد، هر چه آن جاهل پرخاش و بی ادبی کند، انسان عالم عاقل بردباری میکند و در واقع مظلوم واقع میشود و مردم از انسان مظلوم در مقابل ظالم دفاع میکنند.

📕 از آنجایی که حضرت فرمود:
أَوَّلُ عِوَضِ الْحَلِیمِ مِنْ حِلْمِهِ "اولین" ثمره حلم دفاع مردم است، معلوم میشود اولین مرحله پاداش کسی که میتوانست فحاشی کند، انتقام بگیرد ولی به خاطر خدا صبر کرد؛ دفاع مردم است ولی پاداش های دیگری نیز برای او هست.
و دیگر کمکها میتواند ملائکه کمک کار انسان حلیم و صبور باشند .
امام صادق علیه السلام فرمود :
إِذَا وَقَعَ بَیْنَ رَجُلَیْنِ مُنَازَعَةٌ نَزَلَ مَلَکَانِ
وقتی بین دو نفر مشاجره و دعوایی اتفاق افتاد دو فرشته از آسمان نازل می‌شوند
فَیَقُولَانِ لِلسَّفِیهِ مِنْهُمَا قُلْتَ وَ قُلْتَ وَ أَنْتَ أَهْلٌ لِمَا قُلْتَ
به پرخاشگر و کسی که حرف ناروا می‌زند میگویند هر چه دلت می‌خواهد از زبانت گفتی در حالی که خودت مستحق به این پرخاش بودی.
سَتُجْزَى بِمَا قُلْتَ
اینجا فقط حرف میزنی ولی سرای دیگر به ازای هر فحش و تهمت باید پاسخگو باشی
وَ یَقُولَانِ لِلْحَلِیمِ‏ مِنْهُمَا صَبَرْتَ وَ حَلُمْتَ سَیَغْفِرُ اللَّهُ لَکَ إِنْ أَتْمَمْتَ ذَلِکَ
و انسان حلیم در این دعوا چه ثمره ای دارد؟ آفرین به تو صبر به خرج دادی مقابل به مثل نکردی خدا برای تو هر چه گذشته ی ناپاک اشتباهی و خطایی کردی همه را ببخشد به شرط مداومت در این مسیر و همچنان صبور و خود نگه دار باشی.
قَالَ فَإِنْ رَدَّ الْحَلِیمُ عَلَیْهِ ارْتَفَعَ الْمَلَکَانِ.
ولی اگرانسان حلیم هم از کوره در برود و فحاشی کند این دو ملک می گویند شما دو نفر از پس هم بر می آیید فردا باید جوابگو باشید.
اما اگر یک نفر صبر کرد ملائکه کمک او می آیند و استغفار می‌کنند برای او و طلب یاری میکنند.

⭕️مرتبه‌ دیگر اینست که حلم نصرت است و کافیست امام صادق علیه السلام فرمود :
کَفى بِالْحِلْمِ ناصِراً
حلم براى یارى انسان کافى است.
هم یاری مردم، هم یاری ملائکه، هم یاری خدا کفایت می کند :
《إِنَّ اللهَ یُدافِعُ عَنِ الَّذینَ آمَنُوا ؛ حج - ۳۸》
خدا مدافع مؤمنان است و ازهر مکر و شری حفظ می‌کند،

💮امیرالمومنین سلام الله علیه فرمود:
بالحِلمِ تَکثُرُ الأنْصارُ
با بردبارى است که یاران زیاد مى شوند.۰

⭕️سومین مرتبه کمک کار بودن انسان بردبار، خدا هست
خدا مدافع است کمک می‌کند به آنکسی که اهل ایمان باشد
حکمت امیرالمؤمنین این است که شما صبر کنید از اطراف و اکناف مدد و کمک برای شما می‌رسد یکی یاری مردم، یکی یاری ملائکه ، یکی یاری خدا .

⏪ حلم و بردباری مورد تاکید آیات و روایات:
قرآن مجید درباره عباد الرحمان (بندگان خاص خدا) مى فرماید:
《وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلاَماً؛ فرقان - ۶۳ 》
و هنگامى که جاهلان آنها را مخاطب سازند و سخنان نابخردانه گویند، به آنها سلام مى گویند و با بى اعتنایى و بزرگوارى مى گذرند.
در جایى دیگر خداوند به پیامبرش دستور مى دهد که:
《خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ؛ اعراف - ۱۹۹ 》
به هر حال با عفو و مدارا رفتار کن، و به کارهاى شایسته دعوت نما، و از جاهلان روى بگردان و با آنان ستیزه مکن.اینکه رسول الله را امر می‌کند به برخورد خوب و امر می‌کند به دوری و عدم درگیری با جاهل یعنی حلم و صبر و بردباری و پیامبر با ان مقام مامور شده پس انسان های عادی باید این مرتبه را برای خودمان پیاده کنیم
و در مقام مدح انبیاى پیشین درباره ابراهیم مى فرماید:
《 إِنَّ إِبْرَاهِیمَ لاَوَّاهٌ حَلِیمٌ؛ توبه - ۱۱۴》
به یقین ابراهیم مهربان و بردبار بود.

⛔️در خطبه ۱۹۳ معروف به (خطبه همام) امیرالمومنین فرمود:
یَمْزَجُ الْحِلْمَ بِالْعِلْمِ
یکى از صفات آنها این است که علم را با حلم مى آمیزند.
برای کسانی که از علم برخوردار هستند و مطالبی را درک میکنند بسیار پیش می آید که کسی با آنها بی ادبی میکند یا حرف آنها را متوجه نمیشود و اینجا جای حلم است.
انسانی که عالم دینی است در مقابل توهین و سوالات دست پایین دیگران باید پاسخگو باشد و نمی‌تواند بگوید من مجتهدم و سوال را از یک طلبه بپرسی می‌تواند جواب دهد، حق این را ندارد و باید صبور و حلم داشته باشد.

❌در مورد تربیت فرزند نیز عینا همین است، والدین مطالبی را با تجربه به دست آورده اند ولی فرزند از آنها بی اطلاع است و دنبال پذیرش نیز نیست. اینجا جای حلم و بردباری و راه آمدن است تا تربیت حاصل شود.
امکان خطا و تجربه را برای او فراهم کنیم ولی در یک محیط محدود و با یک شرایطی که اگر تجربه کرد ،تجربه ی او باعث فلاکت و بدبختی او نشود با یک حالتی آرام آرام و پله پله به او آموزش دهد اینکه بگوییم چون می‌دانم من می‌گویم باید چنین کنی،
اوهم گوش نمی‌دهد او شخصیت مستقل دارد بلکه خودش را از شما جلوتر می‌بیند و می‌گوید من نسل جدیدم من در فضای تکنولوژی و صنعت رشد کردم و من با دوره ی شما متفاوت هستم برای این بچه شما به عنوان عالم باید صبر و بردباری و حلم را به خرج دهید،
عصبانیت دردی را دوا نمی‌کند.

❌ لازمه تربیت صبر و بردباری است یک مسیر طولانی را فرزند می‌خواهدطی کند یک روزه با یک امر و نهی تربیت حاصل نمشود باید صبور و بردبار باشیم تا دانش آموزان و فرزندان ما اخلاق و رفتارشان حسنه باشد

💮پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود:
ألا أُخْبِرُکُمْ بِأشْبَهِکُمْ بی أخْلاقاً؟
آیا به شما خبر دهم کدام یک از شما از نظر اخلاق به من شبیه ترید؟
یاران عرض کردند: آرى اى رسول خدا! فرمود:
أحْسَنُکُمْ أخْلاقاً وَأعْظَمُکُمْ حِلْماً وَأبَرُّکُمْ بِقَرابَتِهِ وَأشَدُّکُمْ إنْصافاً مِنْ نَفْسِهِ فِى الْغَضَبِ وَالرِّضا
آن کس که از همه خوش اخلاق تر و بردبارتر و نیکوکارتر به خویشاوندان خود و باانصاف تر در حال غضب و خشنودى است.

📕در کتاب غرر الحکم امده :
أشْجَعُ النّاسُ مَنْ غَلَبَ الْجَهْلَ بِالْحِلْمِ شجاع ترین مردم کسى است که با نیروى حلم، بر جهل جاهلان غالب آید.ویا ..
شجاع ترین افراد آنکسی است که در مقابل انسان جاهل حلم داشته باشد
إنَّ أفْضَلَ أخْلاقِ الرِّجالِ الْحِلْمُ
برترین اخلاق مردان با شخصیت حلم و بردبارى است.

💮امام صادق به عنوان بصری فرمود:
فَمَنْ قالَ لَکَ إنْ قُلْتَ واحِدَةً سَمِعْتَ عَشْراً فَقُلْ إنْ قُلْتَ عَشْراً لَمْ تَسْمَعْ واحِدَة
حلم و بردبارى تو باید به قدرى باشد که اگر کسى به تو بگوید اگر سخن نسنجیدهاى درباره من بگویى ده برابر آن به تو مى گویم، تو در جواب بگویى اگر تو ده سخن ناسنجیده بگویى من یکى نخواهم گفت. بنا نیست طهارت خودم را زیر سوال ببرم ، من که نباید به خاطر تو خودم را آلوده کنم

⛔️ اهل بیت مظهر حلم و صبر:
ابن ابی الحدید روایت نقل میکند :
وقالت الأنصار للنبی ص یوم فتح مکة إنهم فعلوا بک...
در فتح مکه عده ای به پیامبر گفتند این مردم با شما خیلی بدی کردند و ظلم کردند، شما انتقام بگیر . فرمود
فقال إنما سُمیِتُ محمدا لأحمد.
من محمد نامیده شدم تا حمد و سپاس و ستایش و نیکی کنم به مردم .
بنا نیست من انتقام بگیرم بنا نیست هر خطایی دیگران کردند من هم انجام دهم
خیلی سخت است انسان در مقام قدرت ، در جایی که می‌تواند. انتقام بگیرد عفو کند و ببخشد و اهل بیت ما چنین افرادی هستند و انتظار است که ما هم همین مسیر قدم بر داریم‌

⏪ بردبار واقعی کیست؟
امام صادق علیه السلام فرمود:
الْحِلْمُ سِرَاجُ اللَّهِ یَسْتَضِی‏ءُ بِهِ صَاحِبُهُ إِلَى جَوَادِّهِ
حلم چراغ خدا است که انسان به وسیله نور آن نزدیک مى‏شود به مسیر قرب پروردگار
وَ لَا یَکُونُ حَلِیماً إِلَّا الْمُؤَیَّدُ بِأَنْوَارِ الْمَعْرِفَةِ وَ التَّوْحِیدِ
و انسان حلیم نمى‏شود مگر آنکه تأیید شود با انوار توحید و معارف الهى.
وَ الْحِلْمُ یَدُورُ عَلَى خَمْسَةِ أَوْجُهٍ

⭕️حلم در پنج حالت صورت مى‏گیرد.

1⃣أَنْ یَکُونَ عَزِیزاً فَیُذَلَّ
در موردى که عزت و بزرگى داشته است و خوار و کوچک شده است،

2⃣أَوْ یَکُونَ صَادِقاً فَیُتَّهَمَ
و در حالتى که راست مى‏گفته است و متهم به دروغ گشته است.

3⃣أَوْ یَدْعُوَ إِلَى الْحَقِّ فَیُسْتَخَفَّ بِهِ
و در جایى که دعوت به سوى حق مى‏کرده است و مردم او را اهانت کرده و سبک شمرده‏اند.

4⃣أَوْ أَنْ یُؤْذَى بِلَا جُرْمٍ
و چون بى‏آنکه جرم و گناهى را مرتکب شود اذیت و آزارش کنند.

5⃣أَوْ أَنْ یَطْلُبَ بِالْحَقِّ فَیُخَالِفُوهُ فِیهِ
و یا مطالبه و در خواست حق نماید و او را در آن حق مخالفت کنند.

اللهم اجعلنا من الصابرین و الشکرین

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی