یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۵/۳ . ۱۸محرم
💢 حکمت ۲۰۴ 💢
💠وَ قَالَ (علیه السلام): لَا یُزَهِّدَنَّکَ فِی الْمَعْرُوفِ مَنْ لَا یَشْکُرُهُ لَکَ
تو را دلسرد و بی رغبت نکند به انجام خوبی ها، ناسپاسی و ناشکری کسانی که به آنها احسان کرده ای،
💠فَقَدْ یَشْکُرُکَ عَلَیْهِ مَنْ لَا یَسْتَمْتِعُ بِشَیْءٍ مِنْهُ
زیرا کسی که بهره ای از نیکی تو نبرده است،از تو به خاطر آن کار خوب تشکر میکند،
💠وَ قَدْ تُدْرِکُ مِنْ شُکْرِ الشَّاکِرِ أَکْثَرَ مِمَّا أَضَاعَ الْکَافِرُ
و به درستی که شکر این افراد، بیش از ناسپاس کسانی است که نعمت را گرفتند و شکر نکردند ،
💠"وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ".
و بالاتر از همه آنکه خداوند نیکوکاران را دوست دارد.
♻️کافر در لغت به معنای پوشاندن ومخفی کردن است و از آنجا که انسانهای بی دین حق را نادیده میگیرند و می پوشانند، به آنها کافر گفته میشود.
🔽معروف و منکر چیست؟!
معروف در لغت یعنی شناخته شده، عَرَفَ، یعنی شناختن.
منکر هم یعنی انکار شده، نا شناخته.
✅️شناخته شده نزد امام معصوم،اولیای الهی.آنچه را اهل بیت بشناسندوبر او مهر بزنند، میشود معروف، وآنچه را اهل بیت تحویل نگیرند وقبول نکنندمیشود منکر.
درزیارت آل یاسین می خوانیم:
وَ اﻟْﻤَﻌْﺮُوفُ ﻣَﺎ أَﻣَﺮْﺗُﻢْ ﺑِﻪِ وَ اﻟْﻤُﻨْﻜَﺮُ ﻣَﺎ ﻧَﻬَﻴْﺘُﻢْ
به هرچیزی که امام بپسندد و مورد رضایت حضرت باشد معروف میگویند و آنچه را امام نپسندد منکر میگویند.
✅️معروف دایره خیلی وسیعی دارد، هر کار خیری،هر احسانی، هر دستگیری،هر آنچه را که اهل بیت می پسندند معروف است.
افراد جامعه دو دسته اند:
1️⃣ کسانی که در مقابل نیکی ناسپاس هستند.
که خود دو دسته اند:
الف. کسی به آنهاچیزی بدهد، ناسپاسی و ناشکری میکنند.
ب. بشنوند کسی به دیگری کمکی کرده، کمک او را کم و ناچیز و غیر قابل ستایش میدانند.
_ این گروه نوعا میگویند:
اگر بیشتر از این بود بهتر بود!
اى کاش به این صورت انجام نمى شد و به شکل دیگرى انجام مى شد!
اگر کسى نیکى کرده است وظیفه اش نیکى کردن بوده است.
♻️ بخش اول حکمت مربوط به این افراد است:
لَا یُزَهِّدَنَّکَ فِی الْمَعْرُوفِ مَنْ لَا یَشْکُرُهُ لَکَ
تو را دلسرد و بی رغبت نکند به انجام خوبی ها، ناسپاسی و ناشکری کسانی که به آنها احسان کرده ای.
2️⃣کسانی که روحیه سپاسگزاری دارند.
که خود این گروه نیز دو دسته میشوند:
الف. کسانی که اگر به آنها لطف شود تشکر میکنند. ودر صدد جبران آن بر می آیند.
ب. کسانی که از کار خوب خوشحال میشوند و تشکر میکنند، چه به نفع آنها بوده باشد، چه نبوده باشد.
❇️ این گروه نوعا میگویند:
فلان انسان چه آدم سخاوتمند و خوش قلب و نیکوکار است که در حق برادر نیازمندش این همه نیکى مى کند، مادر دردمندش را کاملاً مراقبت مى نماید و براى بستگانش پیوسته در حال خدمت است.
♻️بخش دوم حکمت مربوط به این گروه است:
فَقَدْ یَشْکُرُکَ عَلَیْهِ مَنْ لَا یَسْتَمْتِعُ بِشَیْءٍ مِنْهُ
زیرا کسی که بهره ای از نیکی تو نبرده است، از تو به خاطر آن کار خوب تشکر میکند.
⁉️ چرا تشکر کسی که بهره ای از نیکی ما نبرده، بالاتر و بهتر است از تشکر کسی که به او نیکی کرده ایم؟!
وَ قَدْ تُدْرِکُ مِنْ شُکْرِ الشَّاکِرِ أَکْثَرَ مِمَّا أَضَاعَ الْکَافِرُ
به درستی که شکر این افراد، بیش از ناسپاس کسانی است که نعمت را گرفتند و شکر نکردند.
✅️چه بسا تشکر گیرنده نعمت، به طمع لطف های بعدی باشد ولی کسی که نعمتی دریافت نکرده، خالصا تشکر میکند.
♻️تشکر خداوند بالاتر از تشکر همگان: خداوند کار نیک را نادیده نمی گیرد، آن را می بیند و به بهترین وجه خریداری میکند.
جالب آنکه خداوند خود قدرت و توان داده، نعمت برای انفاق داده، امر به انفاق و ایثار کرده؛ خودش هم سپاسگزاری میکند.
♻️خداوند بهترین تشکر کننده از اهل خیراست در جریان جهاد می فرماید:
《 إِنَّ اللهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ یُقَاتِلُونَ فِى سَبِیلِ اللهِ فَیَقْتُلُونَ وَیُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقّاً... توبه - ۱۱۱》
خدا از کسانی که اهل جهاد وقتال باشند، جان ومال آنها را می خردو بهشت را می دهد...
✳️پیغمبراکرم صلی الله علیه واله وسلم میفرماید:
یَدُ اللهِ عَزَّوَجَلَّ فَوْقَ رُؤُوسِ الْمُکَفِّرینَ تُرَفْرِفُ بِالرَّحْمَةِ
کسانی که مورد ناسپاسی قرار بگیرند، دست خداى متعال بالاى سر آنهاست و رحمت خود را بر سر آنها مى گستراند.
❇️امیرالمومنین در حکمت ۲۵۷ به جناب کمیل فرمود:
یَا کُمَیْلُ مُرْ أَهْلَکَ أَنْ یَرُوحُوا فِی کَسْبِ الْمَکَارِمِ،
اى کمیل! خانواده‌ات را دستور ده که روزها در کسب فضایل و مکارم بکوشند.
وَ یُدْلِجُوا فِی حَاجَةِ مَنْ هُوَ نَائِمٌ؛
وشامگاهان در انجام حوائج مردمى که در خوابند تلاش کنند.
فَوَالَّذِی وَسِعَ سَمْعُهُ الْأَصْوَاتَ،
سوگند به کسى که تمام صداها را مى‌شنود،
مَا مِنْ أَحَدٍ أَوْدَعَ قَلْباً سُرُوراً إِلَّا وَ خَلَقَ اللَّهُ لَهُ مِنْ ذَلِکَ السُّرُورِ لُطْفاً،
هرکس سرور و خوشحالى در قلبى ایجاد کند خدا از آن سرور برایش لطفى مى‌آفریند
فَإِذَا نَزَلَتْ بِهِ نَائِبَةٌ جَرَى إِلَیْهَا کَالْمَاءِ فِی انْحِدَارِهِ حَتَّى یَطْرُدَهَا عَنْهُ،
که هرگاه مصیبتى بر او وارد شود این لطف همچون آب (در یک سطح شیب‌دار، به سرعت) به سوى او سرازیر شود تا آن مصیبت را از وى (بشوید) و دور سازد،
کَمَا تُطْرَدُ غَرِیبَةُ الْإِبِلِ.
همان‌گونه که شتر بیگانه از گله رانده مى‌شود.
🔻نکته:
از جمله " وَ قَدْ تُدْرِکُ مِنْ شُکْرِ الشَّاکِرِأَکْثَرَ مِمَّا أَضَاعَ الْکَافِرُ "
این نکته نیز برداشت میشود که اگر کسی کارخوب را دید و تشکر نکرد، به یک نحوی کفر و کفران است.
امام صادق (ع) فرمود: کوچکترین حدّشکر آنست که نعمت را ببینی.
🔻نکته ۱ ، ذیل حکمت ۲۰۴:
برخی شارحان نهج البلاغه قائل اند بخش دوم و سوم و چهارم حکمت مربوط به خداوند است.
اگر کسی از شما تشکر نکرد، خداوند تشکر میکند، تشکر خداوند بالاترین تشکر است، خداوند نیکوکار را دوست دارد. (به خلاف مطلبی که در طول بحث گفتیم و آن اینکه اگر کسی از شما تشکر نکرد، خدا دیگری رابرای اینکار می فرستد
🔻نکته ۲:
اگر کار خیری کردیم و بی مهری دیدیم، ناامید نشویم و دست از خیر نکشیم.
بیشترین ناسپاسی ها در مورد خدا و اولیاء دینی انجام شده است.
قرآن کریم با حالت گلایه میفرماید: 《وَقَلِیلٌ مِنْ عِبَادِیَ الشَّکُورُ؛ سبا - ۱۳》
وبندگان سپاسگزار کم هستند.
❇️امام کاظم (ع) فرمودند:
کانَ رَسُولُ اللهِ مُکَفَّراً لا یُشْکَرُ مَعْرُوفُهُ رسول خدا در برابر نیکى ها و خدماتى که داشت ناسپاسى مى شد،
وَلَقَدْ کانَ مَعْرُوفُهُ عَلَى الْقُرَشِىَّ وَالْعَرَبِىِّ وَالْعَجَمِىِّ
خیر و نیکى آن حضرت نه تنها به قریش مى رسید، بلکه تمام عرب و عجم از آن بهره مند مى شدند
وَمَنْ کانَ أعْظَمَ مِنْ رَسُولِ اللهِ مَعْروفاً عَلى هذَا الْخَلْق؟
آیا کسى پیدا مى شود که نیکى و کار خیرش از رسول خداوند نسبت به این مردم بیشتر باشد؟
وَکَذلِکَ نَحْنُ أهْلُ الْبَیْتِ مُکَفَّرُونَ لا یُشْکَرُ مَعْرُوفُنا
و همچنین ما اهل بیت در برابر ناسپاسى ها قرار داریم; نیکى ها و خدمات ما شکرگزارى نمى شود.
وَخِیارُ الْمُؤْمِنینَ مُکَفَّرُونَ لا یُشْکَرُ مَعْرُوفُهُمْ
و نیکان اهل ایمان نیز مورد ناسپاسى قرار مى گیرند و از نیکى آنها تشکر نمى شود.
♻️کار خیر دوستان و دشمنانی دارد، دلسرد نشوید،امام باقر(ع) فرمود:
إِنَّ اَللَّهَ جَعَلَ لِلْمَعْرُوفِ أَهْلاً مِنْ خَلْقِهِ حَبَّبَ إِلَیْهِمُ اَلْمَعْرُوفَ وَ حَبَّبَ إِلَیْهِمْ فِعَالَهُ
همانا خداوند برای احسان و نکویی، گروهی از بندگانش را برگزیده است،
حَبَّبَ إِلَیْهِمُ اَلْمَعْرُوفَ وَ حَبَّبَ إِلَیْهِمْ فِعَالَهُ
آنان را دوستدار احسان و دوستدار نیکوکاری قرار داده
وَ وَجَّهَ لِطُلاَّبِ اَلْمَعْرُوفِ اَلطَّلَبَ إِلَیْهِمْ وَ یَسَّرَ لَهُمْ قَضَاءَهُ
و جویندگان احسان را به سوی آنان راهی نموده و برآوردن نیاز ایشان را بر نیکوکاران آسان ساخته
کَمَا یَسَّرَ اَلْغَیْثَ لِلْأَرْضِ اَلْمُجْدِبَةِ لِیُحْیِیَهَا وَ یُحْیِیَ أَهْلَهَا
همان گونه که زنده کردن زمین بایر و جان دادن بر اهلش را برای باران آسان نموده است.
وَ إِنَّ اَللَّهَ جَعَلَ لِلْمَعْرُوفِ أَعْدَاءً مِنْ خَلْقِهِ بَغَّضَ إِلَیْهِمُ اَلْمَعْرُوفَ وَ بَغَّضَ إِلَیْهِمْ فِعَالَه
و به راستی که خداوند برای نکویی، دشمنانی از بندگانش قرار داده که احسان و نیکوکاری را بر ایشان ناپسند و مبغوض ساخته
وَ حَظَرَ عَلَى طُلاَّبِ اَلْمَعْرُوفِ اَلتَّوَجُّهَ إِلَیْهِمْ
و جویندگان احسان را از رو نمودن به آنان منع کرده
وَ حَظَرَ عَلَیْهِمْ قَضَاءَهُ
و دشمنان احسان را نیز از نیکوکاری منع نموده است،
کَمَا یَحْظُرُ اَلْغَیْثَ عَنِ اَلْأَرْضِ اَلْمُجْدِبَةِ لِیُهْلِکَهَا وَ یُهْلِکَ أَهْلَهَا
همان گونه که باران را از زمین بایر و خشک دور ساخته تا آن زمین و اهلش را نابود کند.
وَ مَا یَعْفُو اَللَّهُ عَنْهُ أَکْثَرُ
و آنچه خداوند می بخشد بیشتر است.
🔻نکته ۳:
تشکر از واسطه فیض لازم است.
مرحوم مجلسی رضوان الله علیه در بحارالانوار، ج ۷، ص ۲۲۴ روایتی نقل میکند:
یُؤْتَى بِعَبْدٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَیُوقَفُ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیَأْمُرُ بِهِ إِلَى النَّارِ
روز قیامت بنده اى را در صحنه محشر حاضر مى کنند و در حضور خداى متعال مى ایستد و خداوند دستور مى دهد او را به سوى آتش دوزخ ببرند.
فَیَقُولُ أَیْ رَبِّ أَمَرْتَ بِی إِلَى النَّارِ وَ قَدْ قَرَأْتُ الْقُرْآنَ
عرضه مى دارد: خداوندا! دستور دادى مرا به سوى دوزخ ببرند در حالى که قرآن مى خواندم و به قرآن عمل مى کردم
فَیَقُولُ اللَّهُ أَیْ عَبْدِی إِنِّی أَنْعَمْتُ عَلَیْکَ فَلَمْ تَشْکُرْ نِعْمَتِی
خدا مى فرماید: بنده من، نعمت هایى به تو عرضه داشتم و تو شکر نعمت نگذاردى.
فَیَقُولُ أَیْ رَبِّ أَنْعَمْتَ عَلَیَّ بِکَذَا فَشَکَرْتُکَ بِکَذَا وَ أَنْعَمْتَ عَلَیَّ بِکَذَا وَ شَکَرْتُکَ بِکَذَا فَلَا یَزَالُ یُحْصِی النِّعَمَ وَ یُعَدِّدُ الشُّکْرَ
عرضه مى دارد: پروردگارا! تو فلان نعمت را به من دادى و من فلان گونه شکر آن را ادا کردم و نعمت دیگرى به من دادى شکر آن را نیز گزاردم و پیوسته نعمت ها را ذکر مى کند و شکرگزارى آنها را.
فَیَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى صَدَقْتَ عَبْدِی إِلَّا أَنَّکَ لَمْ تَشْکُرْ مَنْ أَجْرَیْتُ لَکَ نِعْمَتِی عَلَى یَدَیْهِ
خداى متعال مى فرماید: بنده من راست مى گویى; ولى تو شکرگزارى در برابرکسى که واسطه نعمت بر تو بود نداشتى
وَ إِنِّی قَدْ آلَیْتُ عَلَى نَفْسِی أَنْ لَا أَقْبَلَ شُکْرَ عَبْدٍ لِنِعْمَةٍ أَنْعَمْتُهَا عَلَیْهِ حَتَّى یَشْکُرَ سَائِقَهَا مِنْ خَلْقِی إِلَیْهِ
و من به ذات مقدسم سوگند خورده ام که شکر بنده اى را نپذیرم که در برابر واسطه نعمت من به خلقم شکرگزار نباشد.
✳️اگر چه معروف است که جمله
"من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق" حدیث است ولی این لفظ در روایات ما نیامده ولی مضمون آن درست است و در روایات ذکر شده است. قریب به این مضمون امام رضا(ع) فرمود:
مَنْ لَمْ یَشْکُرِ الْمُنْعِمَ مِنَ الْمَخْلُوقِینَ لَمْ یَشْکُرِ اللَّهَ عَزَّ وَ جَل
کسی که سپاسگزار نعمت‌هایی نباشد که از طرف آفریدگان به او ارزانی شده است، شکرگزار خداوند نیز نخواهد بود.
امام سجاد(ع) فرمود:
أَشْکَرُکُمْ لِلَّهِ أَشْکَرُکُمْ لِلنَّاسِ.
شاکر ترین شما برای خدا، شاکر ترین برای مردم است.
♻️نمونه هایی از تشکر از واسطه خیر و فیض:
1️⃣صلوات بر پیامبر در قدردانی از او:
《 إِنَّ اللهَ وَمَلاَئِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِىِّ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِیماً؛ احزاب - ۵۶》
همانا خدا و فرشتگان بر پیامبر درود و رحمت می فرستند، ای اهل ایمان بر او درود فرستید و آن گونه که شایسته است تسلیم او باشید.
2️⃣ قدردانی :
《 وَ وَصَّیْنَا الاِنسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلَى وَهْن وَفِصَالُهُ فِى عَامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لِى و َلِوَالِدَیْکَ إِلَىَّ الْمَصِیرُ؛ لقمان - ۱۴》
و ما به انسان درباره پدر و مادرش سفارش کردیم؛ مادرش او را با ناتوانی روی ناتوانی حمل کرد (به هنگام بارداری هر روز رنج و ناراحتی تازه‌ای را متحمّل می‌شد)، و دوران شیرخوارگی او در دو سال پایان می‌یابد؛ (آری به او توصیه کردم) که برای من و برای پدر و مادرت شکر بجا آور که بازگشت (همه شما) به سوی من است!
❇️درحکمت ۲۰۴ نهج البلاغه می فرماید:
لَا یُزَهِّدَنَّکَ فِی الْمَعْرُوفِ مَنْ لَا یَشْکُرُهُ لَکَ
تو را دلسرد و بی رغبت نکند به انجام خوبی ها، ناسپاسی و ناشکری کسانی که به آنها احسان کرده ای،
فَقَدْ یَشْکُرُکَ عَلَیْهِ مَنْ لَا یَسْتَمْتِعُ بِشَیْءٍ مِنْهُ
زیرا کسی که بهره ای از نیکی تو نبرده است،از تو به خاطر آن کار خوب تشکر میکند،
وَ قَدْ تُدْرِکُ مِنْ شُکْرِ الشَّاکِرِ أَکْثَرَ مِمَّا أَضَاعَ الْکَافِرُ
و به درستی که شکر این افراد، بیش از ناسپاس کسانی است که نعمت را گرفتند و شکر نکردند ،
"وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ".
و بالاتر از همه آنگه خداوند نیکوکاران را دوست دارد.
اللهم اَلهمنا ذکرک و شکرک
سلام خوبین؟ خیلی قشنگ بود ممنون
اگر دوست داشتین از سایت ما هم دیدن کنید و نظرتون رو درباره منیفولد tu5 با ما به اشتراک بذارین، با تشکر