شرح حکمت 195 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 195 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۴/۳۰

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۳۱ تیر ۰۳ ، ۰۹:۴۰

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۴/۱۷ . ۱محرم

💢 حکمت ۱۹۵ 💢

🔵امام از کنار مکانی که زباله می‌ریختند گذر می‌کردند حضرت نگاه کرد به این زباله ها و فرمودند این همان چیزهایی هستند که مردم تا دیروز داشتند سر اینها دعوا میکردند ونسبت به اینها بخل می ورزیدند.
امروز اینگونه و تبدیل به نجاست و فضولات شده است وبوی تعفنی ایجاد کرده که مردم از آن فراری هستند
(وَ رُوِیَ فِی خَبَرٍ آخَرَ أَنَّهُ قَالَ): هَذَا مَا کُنْتُمْ تَتَنَافَسُونَ فِیهِ بِالْأَمْسِ.
این همان چیزى است که دیروز شما بر سر تصاحب آن با هم رقابت داشتید.

🟣 مرحوم سید میفرماید در خبر و روایت دیگری درباره همین مضمون اینگونه آمده که حضرت از کنار زباله دانی می‌گذشت فرمود: همان چیزهایی هستند که مردم تا دیروز بر سر رسیدن به انها با هم مسابقه می گذاشتند،
فکر می‌کردید اینان کالاهای نفیسی هستند که باید مسابقه بگذاریم زودتر به اینها برسیم حالا ببینید به چه حال و روزی افتاده تبدیل به زباله شده است.

🔴این حکمت یکی از اثر گذار ترین جملات در نفی بخل از انسان است. انسانی که مدام دنبال به دست آوردن و جمع آوری کردن دنیا است. توجه به این حکمت انسان را از بخل دور میکند.

🟠به طور کلی یکی از راههای دوری از رذائل اخلاقی، توجه به عاقبت کار است. اگر انسان توجه کند که این خوراکی های رنگارنگ و جذاب بعد از وارد شدن به بدن انسان تبدیل به فضولاتی میشوند که انسان از آنها بسیار متنفر است؛
این توجه انسان را نسبت به دنیا و دنیا طلبی بی رغبت میکند.مثلا ببینید درس نخواندن چه اتفاقی می افتد عاقبت درس نخواندن را وقتی ببینید آنوقت تشویق می‌شوید به درس خواندن همینطور عاقبت بخل ،عاقبت ریا،عاقبت تکبر.....چیست.

🔴 عاقبت را اگر انسان ببینید انگیزه ی دو چندانی پیدا می‌کند که خصوصیت رذیله را انسان از خودش دور کند از آنطرف اگر خواستیم محاسن اخلاقی و فضایل اخلاقی را در دل ما جا باز کند باید ببینیم عاقبت این خوش اخلاقی چیست ، عاقبت چشم پاکی چیست ،
عاقبت را که دیدیم انگیزه پیدا می‌کنیم بر ترک ،
لذا دیدن سرانجام کار مهم است .

🟡حضرت در این حکمت ۱۹۵ همه اطرافیان را به دیدن عاقبت و سرانجام کار دعوت می‌کند این دنیای خوشرنگ و دلفریب چگونه تبدیل به زباله شدند که اصلا حاضر نیستید از کنار آن گذر کنید، توجه به این عاقبت انسان رو کمی متعادل تر میکند انگیزه و شوق را به دنیا طلبی و دنیا خواهی کم می‌کند .

🟢پیامبر به یکی از اصحاب فرمود: أَلَسْتَ تُؤتی بِطَعامِکَ وَقَدْ قَزَحَ وَمَلَحَ ثُمَّ تَشْرِب عَلَیْهِ اللَّبَنَ وَالْماءَ
آیا غذاى خود را جالب و گوارا نمى خورى سپس روى شیر یا آب مى نوشى
عرض کرد: آرى. پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «عاقبت آن به کجا مى رسد؟ او مؤدبانه در جواب گفت: اى رسول خدا! همان گونه که مى دانى آن مرد حیا کرد آقا شما میدانید که انسان عاقبت مستراح میرود و .... حضرت فرمود:
إنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ ضَرَبَ مَثَلَ الدُّنْیا بِما یَصیرُ إلَیْهِ طَعامُ ابْن آدَمَ
خداوند دنیا را به غذاى انسان که سرانجام به آن منتهى مى شود تشبیه کرده است.

⏪مثل دنیا مثل فضولات است که هر چه هم زینت و زیور داشته باشد عاقبت به جیفه ی بد بوی بد منظری تبدیل خواهد.
در ذیل آیه "فَلْیَنْظُرِ الاِنسَانُ إِلَى طَعَامِهِ" انسان باید نگاه کند چه غذایی میخورد تفاسیر متعدی برای این آیه ذکر شده است:

1⃣ انسان به غذایش بنگرد و هر غذایی را با هر غذایی نخورد که باعث آلودگی و بیماری میشود.

2⃣ انسان به حلال و حرام غذایی که میخورد توجه داشته باشد.

3⃣ انسان به غذای روح توجه کند که چه مطالبی را یاد میگیرد.

4⃣ انسان به عاقبت غذایی که میخورد توجه کند که چه میشود، و خیلی به این دنیا دل نبندد.

🔵ابن ابی الحدید میگوید:
دَخَلَ اِبْنُ اَلسِّمَاکِ عَلَى اَلرَّشِیدِ فَقَالَ لَهُ عِظْنِی ثُمَّ دَعَا بِمَاءٍ لِیَشْرَبَهُ
ابن سماک بر هارون الرشید وارد شد. هارون الرشید گفت مرا موعظه کن و در همان حال طلب آب کرد.
فَقَالَ لَهُ نَاشَدْتُکَ اَللَّهَ لَوْ مَنَعَکَ اَللَّهُ مِنْ شُرْبِهِ مَا کُنْتَ فَاعِلاً قَالَ کُنْتُ أَفْتَدِیهِ بِنِصْفِ مِلْکِی
ابن سماک گفت تو را قسم میدهم اگر تو از آب خوردن منع شوی حاضری چه چیزی بدهی تا این اجازه به تو داده شود؟ گفت نصف حکومت را
قَالَ فَاشْرَبْهُ
ابن سماک گفت حالا آب بنوش.
فَلَمَّا شَرِبَ قَالَ نَاشَدْتُکَ اَللَّهَ لَوْ مَنَعَکَ اَللَّهُ مِنْ خُرُوجِهِ مَا کُنْتَ فَاعِلاً
گفت تو را قسم میدهم اگر نتوانی آبی که خورده ای دفع کنی چه خواهی کرد؟
قَالَ کُنْتُ أَفْتَدِیهِ بِنِصْفِ مِلْکِی
گفت حاضرم نصف دیگر حکومتم را بدهم .
قَالَ إِنَّ مَلَکاً یُفْتَدَى بِهِ شَرْبَةَ مَاءٍ لِخَلِیقٍ أَلاَّ یُنَافِسَ عَلَیْهِ
ابن سماک گفت حکومتی که با یک آب نوشیدن و دفع کردن آن از دست برود، قابلیت جنگیدن و مسابقه گذاشتن را ندارد.

🟣 پیامبر فرمود وقتی انسان قضای حاجت میکند ملکی به او میگوید:
یَا ابْنَ آدَمَ هَذَا مَا حَرَصْتَ عَلَیْهِ انْظُرْ مِنْ أَیْنَ أَخَذْتَهُ وَ إِلَى مَا ذَا صَار
ای انسان این همان چیزهایی است که بر آن حرص می ورزیدی، نگاه کن از چه راهی آنها را کسب کرده ای و الان چگونه شده اند.

📘دنیا در نگاه امام صادق علیه السلام:
مَا مَنْزِلَةُ الدُّنْیَا مِنْ نَفْسِی إِلَّا بِمَنْزِلَةِ الْمَیْتَةِ- إِذَا اضْطُرِرْتُ إِلَیْهَا أَکَلْتُ مِنْهَا
دنیا در نزد من به منزله میته است که هنگامى که مضطر شوم از آن بهره مى گیرم.

📕دنیا در نگاه امام مجتبی علیه السلام:
جُنَادَةَ بْنِ أَبِی أُمَیَّةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ ع فِی مَرَضِهِ الَّذِی تُوُفِّیَ فِیه‏...
جُنَادة بن ابی امیه میگوید آن لحظات آخری که در کنار امام حسن مجتبی رسیدم و وصف میکند آن لحظه را که تشتی در کنار حضرت بود لخته های خون ار دهان مبارک بیرون می‌ریخت در آن لحظه کنار حضرت رسیدم عرض کردم مرا نصیحت کنید، حضرت فرمود:
فَأَنْزِلِ الدُّنْیَا بِمَنْزِلَةِ الْمَیْتَةِ خُذْ مِنْهَا مَا یَکْفِیکَ
دنیا را به منزله میته فرض کن و از آن به مقدار نیازت برگیر.
فَإِنْ کَانَ ذَلِکَ حَلَالًا کُنْتَ قَدْ زَهِدْتَ فِیهَا وَ إِنْ کَانَ حَرَاماً لَمْ تَکُنْ قَدْ أَخَذْتَ مِنَ الْمَیْتَةِ
که اگر حلال باشد زهد پیشه کرده اى و اگر حرام باشد گناهى در آن نیست، زیرا به مقدار خوردن مردار برگرفته اى
وَ إِنْ کَانَ الْعِتَابَ فَإِنَّ الْعِقَابَ یَسِیرٌ
و اگر عتابى (از سوى خداوند) در آن باشد عتاب آسان و اندکى است.
وَ اعْمَلْ لِدُنْیَاکَ‏ کَأَنَّکَ تَعِیشُ أَبَداً وَ اعْمَلْ لِآخِرَتِکَ کَأَنَّکَ تَمُوتُ غَدا
خیلی دل به دنیا ندهید ولی برای عبادت به خود بگو فردا میمیرم اگر نمازم را خواندم که خواندم اگر نخواندم دیگه تمام شد. در اعمال عبادی بگو فردا رفتنی هستم امروز کاری کن ،
در اعمال مادی بخود بگو انگار تا ابد می‌خواهی زنده باشی خیلی دل به دنیا نده فرداهایی هست فرداهایی میتوانی دنبال جمع کردن و بدست آوردن زر و زیور دنیا باشی.

📙 علامه شوشتری در بهج الصباغه میفرماید:
طَبَخْتُ لَهُ دَسَماً ثُمَّ اتَیْتُهُ بِهِ
آشپزی بود که برای مولای خودش یک غذای چرب و شیرینی را تهیه می‌کرد
فَقَالَ مَا فَعَلَ اِیْتَامُ فُلاَنٍ
اربابش گفت فلان خانواده ای که بچه های یتیم داشتند اوضاع مالی‌شان خوب نبود چطور هستند.
قُلْتُ عَلَی حَالِهِمْ
گفت همانطور هستند نه سرپرستی ، نه اوضاع مالی خوبی هست.
قَالَ اِذْهَبِی بِهَذَا اِلَیْهِمْ
ارباب گفت این غذا را ببر به آن خانواده یتیم بده ،
فَقُلْتُ اَنْتَ لَمْ تاکل ادَماً مُنْذُ کَذَا وَ کَذَا
آشپز گفت: پدر آمرزیده ما هر وقت غذا درست می‌کنیم یکی را پیدا میکنی به او میدهی مقداری هم خود بِچِش.
فَقَالَ ان هَذَا اذا اکله الیَتامِی کَانَ عِنْدَ اَللَّهِ مَذْخُوراً وَ اِذا اَکَلْتَهُ کَانَ فِی اَلْحَشْ
ارباب گفت: غذایی که دست ایتام برسد برای من میماند ، اما غذایی که خودم بخورم تبدیل به فضولات میشود ،

🔻نکته1:
مسابقه باید برای رسیدن به نعمت های بهشتی باشد نه نعمت های دنیایی،
قرآن کریم در سوره مطففین می فرماید:
إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِی نَعِیمٍ
مسلّماً نیکان در انواع نعمت‌اند:
عَلَى الْأَرَائِکِ یَنْظُرُونَ
بر تختهای زیبای بهشتی تکیه کرده و (به زیباییهای بهشت) می‌نگرند!
تَعْرِفُ فِی وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِیمِ
در چهره‌هایشان طراوت و نشاط نعمت را می‌بینی و می‌شناسی!
یُسْقَوْنَ مِنْ رَحِیقٍ مَخْتُومٍ
آنها از شراب طهور زلال دست‌نخورده و سربسته‌ای سیراب می‌شوند!
خِتَامُهُ مِسْکٌ ۚ وَفِی ذَٰلِکَ فَلْیَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ
مّهری که بر آن نهاده شده از مشک است؛ و در این نعمتهای بهشتی راغبان باید بر یکدیگر پیشی گیرند!

🔻نکته ۲:
دنیا در نگاه امیرالمومنین و نهج البلاغه هم مورد مدح قرار گرفته است هم مورد مذمت و نکوهش.
ولی خود حضرت فرمود ملاک دنیا و آخرت آن است که در حکمت ۱۰۳ فرمود:
إِنَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ عَدُوَّانِ مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِیلَانِ مُخْتَلِفَانِ فَمَنْ أَحَبَّ الدُّنْیَا وَ تَوَلَّاهَا أَبْغَضَ الْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا وَ هُمَا بِمَنْزِلَةِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ
معیار دنیا و آخرت آنست که ما را به قرب الهی و اخلاص و... برساند.
چه بسا نماز ، که با ریا باشد و مّهر دنیا بخورد. و ثروتی که در راه خدا مصرف شود و مّهر آخرت بخورد.
لذا آنچه مذموم شده دنیا است ولی هر پولی دنیا نیست، هر آسایش و آرامشی دنیا نیست، هر خانه و ماشینی دنیا نیست!!!

🟢 دنیای مذمومدر خطبه ۲۲۴ :
إِنَّ دُنْیَاکُمْ عِنْدِی لَأَهْوَنُ مِنْ وَرَقَةٍ فِی فَمِ جَرَادَةٍ تَقْضَمُهَابه
بخدا قسم، دنیای شما در نگاه من از یک پوست جو که در دهان ملخی خرد کرده باشد بی ارزشتر است در حکمت ۲۳۶ :
وَ اللَّهِ لَدُنْیَاکُمْ هَذِهِ أَهْوَنُ فِی عَیْنِی مِنْ عِرَاقِ خِنْزِیرٍ فِی یَدِ مَجْذُوم‏
بخدا قسم دنیایی شما در نگاه من از استخوان خوک در دست انسان جزامی بی ارزشتر است

🟢دنیای ممدوح ، درحکمت ۱۳۱ :
إِنَّ الدُّنْیَا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا وَ دَارُ عَافِیَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا إ وَ دَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنِ اتَّعَظَ بِهَا مَسْجِدُ أَحِبَّاءِ اللَّهِ وَ مُصَلَّى مَلَائِکَةِ اللَّهِ وَ مَهْبِطُ وَحْیِ اللَّهِ وَ مَتْجَرُ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ اکْتَسَبُوا فِیهَا الرَّحْمَةَ وَ رَبِحُوا فِیهَا الْجَنَّة
دنیا سراى صدق و راستى است براى آن کس که به راستى با آن رفتار کند،
و جایگاه عافیت است براى کسى که از آن چیزى بفهمد،
و سراى بى‌نیازى است براى آن کس که از آن توشه برگیرد،
و محلّ موعظه و اندرز است براى کسى که از آن اندرز گیرد.
دنیا مسجد دوستان خدا و نمازگاه فرشتگان پروردگار، و محل نزول وحى الهى، و تجارت خانه اولیاى الهى است.
آنها در دنیا رحمت خدا را به دست آورده و بهشت را از آن بهره گرفتند.

💠وَ قَالَ (علیه السلام) وَ قَدْ مَرَّ بِقَذَرٍ عَلَى مَزْبَلَةٍ: هَذَا مَا بَخِلَ بِهِ الْبَاخِلُونَ
امام علیه السلام از کنار نجاستی در مزبله اى گذشت، فرمود: این همان است که بخیلان به آن بخل مى ورزیدند.
وَ رُوِیَ فِی خَبَرٍ آخَرَ أَنَّهُ قَالَ: هَذَا مَا کُنْتُمْ تَتَنَافَسُونَ فِیهِ بِالْأَمْسِ
این همان چیزى است که دیروز شما بر سر تصاحب آن با هم رقابت داشتید.

غفرالله لی ولکم

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی