شرح حکمت 189 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 189 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۴/۳۰

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۳۱ تیر ۰۳ ، ۰۹:۱۸

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح جکمتها
۴۰۳/۴/۳ . ۱۶ذیحجه

💢 حکمت ۱۸۹ 💢

♦️وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ لَمْ یُنْجِهِ الصَّبْرُ، أَهْلَکَهُ الْجَزَعُ
کسى که صبر و شکیبایى او را نجات ندهد بى تابى او را از پاى در مى آورد. حضرت در این حکمت د مورد صبر صحبت می‌کنند و منع می‌کنند از جزع و بی‌تابی
نتیجه صبر نکردن چیزی جز هلاکت نیست.

⭕️در حدیث قدسی قرآن به داوود میفرماید داوود من راحتی را در بهشت قرار دادم
در حالیکه مردم راحتی را در دنیا طلب می‌کنند و هرگز راحتی را نمی یابند
دنیایی که در معرض بیماری و آفت ها و مشکلات است از هر طرفی حرکت کنیم یک نقصی ضرر و آسیبی در اینجا برای ما هست وقتی در این دنیایی زندگی می‌کنیم طبعا باید خودمان را آماده کنیم و استقامت و صبر داشته باشیم
گرفتاری، مصیبت و عوامل رنجش آور جزء لا ینفک زندگی انسان است. هیچ کسی نیست که در زندگی دچار مشکلات و دلنگرانی هایی نباشد.
اما مهم کیفیت برخورد با این مشکلات است.

🔻اگر کسی صبر و تحمل کرد؟

⬅️اولا از جهت روحی توان مقابله و پیروزی برمشکلات راپیدا میکند

⬅️ثانیا اجر و ثواب صابران را نیز خواهد گرفت. نتیجه ی صبر قشنگی و پیروزی است

🔻ولی اگر کسی بی تابی کرد؟

⬅️اولا آن مشکل و گرفتاری از بین نمیرود.

⬅️ثانیا خود این جزع و فزع یک درد جدید است که به غم های او اضافه شده.

⬅️ثالثا اجر صابران را نیز نخواهد گرفت بلکه مجازات نیز خواهد شد:

⛔️شما در عالم کسی رو پیدا نمی‌کنید که مشکل نداشته باشد همه مشکل دارند فقط خودت انتخاب میکنی کدام راه را پیش بگیری. وقتی بدانی درد برای همه است تحملش راحت تر میشود با توجه به این اصل مهم آرام باشیم تا از مشکلات عبور کنیم امام صادق:
اتَّقُوا الله وَاصْبِرُوا فَإِنَّهُ مَنْ لَمْ یَصْبِرْ أهْلَکَهُ الْجَزَعُ وَإنَّما هَلاکُهُ فِى الْجَزَعِ أَنَّهُ إذا جَزِعَ لَمْ یُؤجَرْ
تقواى الهى پیشه کنید و در برابر مشکلات و مصائب صبر و شکیبایى داشته باشید، زیرا کسى که صبر نکند جزع او را هلاک خواهد کرد و هلاکت او در جزع این است که وقتى بى تابى کند اجر و پاداشى به او داده نخواهد شد.

🔰ثواب صبر بر مشکلات: از امام صادق: مَنِ ابْتَلى مِنْ شیعَتِنا فَصَبَرَ عَلَیْهِ کانَ لَهُ أجْرُ ألْفِ شَهید
کسى که از شیعیان ما مبتلا به مصیبتى شود و شکیبایى کند پاداش هزار شهید را دارد. همه ی بیماریها از این بیقراری ها و بیتابی ها نشأت می‌گیرد

⛔️ صبر بر مشکلات، تخفیف در بلاهای بعدی است. از امام صادق علیه السلام :
ما مِنْ مُؤْمِن إلاّ وَهُوَ مُبْتلىً بِبَلاء مُنْتَظِر بِهِ ما هُوَ أشَدُّ مِنْهُ(هیچ فرد
باایمانى نیست مگر این که به بلایى مبتلا مى شود و گاهی بلای واقع شده از انتظار او شدیدتر است.
فَإنْ صَبَرَ عَلَى الْبَلِیَّةِ الَّتی هُوَ فیها عافاهُ اللهُ مِنَ الْبَلاءِ الَّذی یَنْتَظِرُ بِهِ
هرگاه بر بلایى که در آن است شکیبایى کند، خدا او را از بلایى که انتظارش مى کشد برکنار مى دارد.
وَإِنْ لَمْ یَصْبِرْ وَجَزِعَ نَزَلَ بِهِ مِنَ الْبَلاءِ الْمُنْتَظَرِ أبَداً حَتّى یَحْسُنَ صَبْرُهُ وَعَزاءُهُ
و اگر بى تابى نماید بلاها یکى پس از دیگرى بر سر او مى آید تا صبر و شکیبایى پیشه کند.

⛔️بی تابی در بلا، باعث زحمت بیشتر برای خود انسان است. از امام هادی علیه السلام نقل است:
الْمُصیبَةُ لِلصّابِرِ واحِدَةٌ و َلِلْجازِعِ اثْنانِ
مصیبت براى انسان صابر یکى است و براى انسان ناشکیبا دوتاست.
کسی که صبر میکند فقط یک مشکل دارد ولی کسی که بیتابی می‌کند هم مشکل را دارد و هم مشکل بیتابی را دارد

🔻نکاتی در مورد جزع و بی تابی:

1⃣معنای «جزع» نقطه مقابل «صبر» است و آن، حالت بى قرارى و ناشکیبایى در برابر حوادث و مشکلات است، به گونه اى که انسان در برابر حادثه زانو زند، مأیوس شود، بى تابى کند و یا از تلاش و کوشش براى رسیدن به مقصد چشم بپوشد.

+گاهی انسان بقدری بیتابی دارد که دست به خودکشی می‌زند پس چه خوب است انسان جلوی این بیماری را که هم از جهت روانی بیماری است و هم از لحاظ روحی ، بگیرد.

+ تنها داروی مشکلات صبر است هم زودتر خوب میکند و غم آفات ندارد.
داروی افسردگی فقط که قرص اعصاب نیست تمام وجود خودرا از بین میبرد که مثلا شب بخوابد .

+ قرص عقل تو را ذائل میکند که چیزی یادت نیاد اما صبر تو را عاقل میکند که حواس به حکمت خدا باشد و این عین هوشیاری است.

2⃣ جزع در قرآن، انسان موجودی حریص و کم طاقت معرفی می کند. قرآن مجید در سوره معارج میفرماید:
《 اِنَّ الاِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً ؛ اِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزوعاً ؛ وَ اِذَا مَسَّهُ الْخَیرُ مَنوعاً 》
به یقین انسان حریص و کم‌طاقت آفریده شده است، هنگامی که بدی به او رسد بیتابی می‌کند،و هنگامی که خوبی به او رسد مانع دیگران می‌شود و بخل می‌ورزد.
انسان هایی که تحت تربیت الهی قرار نگرفته باشند چنین هستند.

3⃣ در یکی از ادعیه امام سجاد علیه السلام آمده به خدا عرض میکند:
فَرَضِیتُ بِمَا إِلَیْهِ صَیَّرْتَنِی
خدایا من راضی هستم به آن حالتی که مرا به آن منتقل فرمودی.
وَ إِنْ کَانَ الضُّرُّ قَدْ مَسَّنِی وَ الْفَقْرُ قَدْ أَذَلَّنِی وَ الْبَلَاءُ قَدْ حَلَّ بِی
اگرچه بد حالی و مشکلات به من روی آورده و فقر مرا ذلیل و خوار ساخته و مصیبت بر من وارد شده است.
فَإِنْ یَکُ ذَلِکَ مِنْ سَخَطٍ مِنْکَ فَأَعُوذُ بِحِلْمِکَ مِنْ سَخَطِکَ
پس اگر آن از ناحیه‌ی خشم تو است، از خشم تو به حلمت پناه می‌برم.
وَ إِنْ کُنْتَ أَرَدْتَ أَنْ تَبْلُوَنِی فَقَدْ عَرَفْتَ ضَعْفِی وَ قِلَّهَ حِیلَتِی إِذْ قُلْتَ تَبَارَکْتَ وَ تَعَالَیْتَ إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعاً إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعا
و اگر خواستی مرا بیازمایی، نیازی به آزمودن نداری، چون ضعف و چاره نداشتن مرا می‌دانی؛ تو فرمودی:
إِنَّ الْإِنْسانَ خُلِقَ هَلُوعا إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعا.
خود فرمودی در قرآن که انسان اینگونه است مبادا امتحانی از ما بگیری که من از عهده اش بر نیایم ‌.

+ شما در روضه های حسین بن علی علیه السلام شنیدید در آن وداع آخری که ابا عبدالله آمد داخل خیمه و آمد خدمت حضرت زینب سلام‌الله علیها فرمود:
بچه شیرخواره را به من بده تا با او وداع کنم وقتی علی اصغر را در آغوش گرفت و میدان رفت و آن اتفاق افتاد.

+ حضرت فرمود خدایا این اتفاق سنگین برای من خیلی آسان است وقتی تو میبینی چرا برای من سخت باشد . این نگاه عاشقانه است.

4⃣ در ذیل آیه ۲۰ سوره معارج در تفسیر علی ابن ابراهیم قمی داریم که فرمود:
إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً قَالَ الشَّرُّ هُوَ الْفَقْرُ وَ الْفَاقَهْ
(شرّ، همان فقر و تنگدستی است.)
یکی از مواردی که انسان را به جرع میکشاند فقر است ولی باید با آن کنار آمد و با استقامت از آن عبور کرد.

⭕️خطبه ۱۶۰ نهج البلاغه در میانه خطبه حضرت می‌فرماید هیچ کسی در محضر خدا گرامی تر از پیامبر نبود ولی خدا به پیغمبرش هم سختی و فقر داد پیغمبر زندگی خیلی ساده ای داشت پس معلوم است دارایی داشتن و ثروتمند بودن گرامیداشت نیست .

🔻جزع در روایات:

1⃣بی انگیزگی ثمره جزع است، امیرالمومنین سلام الله علیه فرمود :
اِیَّاکَ وَ الْجَزَعَ فَاِنَّهُ یَقْطَعُ الاَمَلَ وَ یُضَعِّفُ الْعَمَلَ وَ یُورِثُ الهَمَّ
از جزع و ناشکیبایى بپرهیز زیرا امید انسان را قطع و کوشش و تلاش را ضعیف ساخته و غم و اندوه به بار مى آورد.

+ زندگی به امید وابسته است
چه چیزی امید را از بین می‌برد این جزع و فزع کردن ها
صبر یعنی قد علم کن و از مشکلات عبور کن صبر استقامت است و حرکت است

2⃣ بی تابی و بی قرار سخت تر از صبر است.امیرالمومنین:
اَلْجَزَعُ اَتْعَبُ مِنَ الصَّبْرِ
بى تابى از صبر و شکیبایى سخت تر است.
هنگامى که انسان، عزیزى را از دست دهد، ممکن است سرش را به دیوار بکوبد، گریبان چاک کند، فریاد بکشد اما هیچ یک عزیز از دست رفته را باز نمى گرداند، بلکه تنها پایه هاى ایمان و سلامت جسم و جان او را درهم مى کوبد، علاوه بر این، اجر و پاداش انسان را نیز برباد مى دهد که شرح آن در حدیث بعد مى آید.

3⃣ ثمره جرع، حبط عمل است از امیرالمومنین صلواه الله علیه:
اَلْجَزَعُ لایَدْفَعُ الْقَدَرَ وَ لَکِنْ یُحْبِطُ الاَجْرَ
جزع در برابر مصائب، مقدرات را تغییر نمى دهد; ولى اجر و پاداش انسان را از بین مى برد.

4⃣ حقیقت جزع تن ندادن به مقدرات الهی و ستیزه با مصلحت و حکمت خداوندی است و همانگونه که در حکمت ۱۸۸ فرمود "مَنْ أَبْدَى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَکَ"
کسی که گردنکشی کند در مقابل خدا که این صلاح من نبود و من بهتر میفهمم حتما خدا او رازمین خواهد زد عدم اعتقاد به توحید انسان را به اینجا می‌کشد در صورتی که انسان مؤمن و موحد هیچگاه دنبال جزع نخواهد رفت .

5⃣ رابطه عمیق جزع و دنیا طلبی : عیسی بن مریم می فرماید:
لا تَجْعَلُوا قُلُوبَکُم مَأْوىً لِلشَّهَواتِ
دل هاى خود را پناهگاه شهوات قرار ندهید.
اِنَّ اَجْزَعَکُم عِنْدَ الْبَلاءِ لاَشَدُّکُم حُبّاً لِلدُّنیَا آن کسی که در بلا، بیشتر بى تابى مى کند، علاقه اش به دنیا بیشتر است.
وَ اِنَّ اَصْبَرَکُمْ عَلَى الْبَلاءِ لاَزْهَدُکُم فِى الدُّنیَا
و آن کسی که در بلا، شکیباتر است، نسبت به دنیا، بى اعتناتر است.
از این روایت استفاده مى شود که یکى از سرچشمه هاى مهم جزع و بى تابى، حرص و حبّ دنیاست و براى کاستن از شدّت جزع، باید از علاقه به دنیا کم کرد.

6⃣ توصیه ای از ملک الموت به همگان: دَخَلَ رَسُولُ اللَّهِ ع عَلَى رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ هُوَ یَجُودُ بِنَفْسِهِ فَقَالَ یَا مَلَکَ الْمَوْتِ ارْفُقْ بِصَاحِبِی فَإِنَّهُ مُؤْمِنٌ
رسول خدا بر مردى از یارانش وارد شد و او را در حال جان دادن یافت، فرمود: اى ملک الموت! با یار من مدارا کن! زیرا او مؤمن است.
فَقَالَ أَبْشِرْ یَا مُحَمَّدُ فَإِنِّی بِکُلِّ مُؤْمِنٍ رَفِیقٌ
ملک الموت گفت: اى محمّد! بشارت باد تو را که من بر مؤمنان نرم رفتارم.
وَ اعْلَمْ یَا مُحَمَّدُ أَنِّی أَقْبِضُ رُوحَ ابْنِ آدَمَ فَیَجْزَعُ أَهْلُهُ
و اى محمّد! بدان که من روح آدمى را مى‌ستانم، ولى خانوادۀ او بى‌تابى مى‌کنند.
فَأَقُومُ فِی نَاحِیَةٍ مِنْ دَارِهِمْ فَأَقُولُ مَا هَذَا الْجَزَعُ
من در گوشه‌اى از خانۀ آن‌ها مى‌ایستم و مى‌گویم: این بى‌تابى براى چیست‌؟
فَوَ اللَّهِ مَا تَعَجَّلْنَاهُ قَبْلَ أَجَلِهِ وَ مَا کَانَ لَنَا فِی قَبْضِهِ مِنْ ذَنْبٍ
به خدا سوگند! پیش از رسیدن عجلش شتاب نکردیم، و ما را در گرفتن روح او هیچ گناهى نیست،
فَإِنْ تَحْتَسِبُوا وَ تَصْبِرُوا تُؤْجَرُوا؛ وَ إِنْ تَجْزَعُوا تَأْثَمُوا وَ تُوزَرُوا
اگر پاداش مى‌خواهید، صبر نمایید که پاداش خواهید گرفت، و اگر بى‌تابى کنید، گناهکار شده، زیان خواهید کرد،
وَ اعْلَمُوا أَنَّ لَنَا فِیکُمْ عَوْدَةً ثُمَّ عَوْدَةً
و بدانید که ما دائم به سراغ شما خواهیم آمد.

7⃣ حدیث کوتاه و پر معنى دیگرى از امیرمؤمنان على (علیه السلام) آمده است:
مَنْ لَم یُنْجِهِ الصَّبْرُ اَهْلَکَهُ الْجَزَعُ;
کسى که صبر او را نجات ندهد، بى تابى او را هلاک خواهد کرد.» (این هلاکت مى تواند اشاره به هلاکت دنیا و آخرت باشد).

8⃣ مرحوم محدّث قمى در «سفینة البحار» مینویسد: در بعضى از تواریخ آمده است که انوشیروان نسبت به وزیرش خشمگین شد. دستور داد او را در اتاق تاریکى زندانى کنند. چندین روز گذشت، انوشیروان کسى را فرستاده تا از وضع حال او جویا شود.
فرستاده انوشیروان، در حالى که او خوشحال و مطمئن بود، از او پرسید: چگونه در این حالت سخت در مضیقه اى، فارغ البال مى باشى؟
+ گفت: اولا آنچه مقدر است، خواه و ناخواه رخ مى دهد و بى تابى در برابر آن، مشکلى را حل نخواهد کرد.
+ ثانیا اگر صبر نکنم، چه کنم؟
بنابر این با جزع خود را هلاک ننمایم.
+ ثالثا از مشکلى که من دارم، مصائب سخت ترى نیز وجود دارد; پس خدا را شکر که در آن ها گرفتار نشدم!
این سخن به انوشیروان رسید، او را آزاد و گرامى داشت.

⛔️درمان جزع:

👈 الف. توجه به مصائب و مشکلاتی که برای اولیاء الهی روی داده،
در درمان جزع لازم است انسان توجه به مصائب اولیاء الله در گذشته و مصائب دوستان و خویشان و بستگان کند که هر یک به نوعى گرفتارند
امام هشتم علی ابن موسی الرضا به ریان ابن شبیب فرمود برای هر چیزی ناراحت شدی و خواستی گریه کنی بگو یا حسین و گریه کن این در واقع این را می‌رساند که دقت کن و ببین مشکل تو که دیگه بالاتر از مشکل حسین بن علی نیست، آنها هم استقامت کردند

👈 ب. توجه به آثار سوء دنیوی و اخروی جزع:
آثار سوء بیتابی سر از نا امیدی دراوردن است، به ثمره ی بیتابی توجه کردن، اینقدر جزع و فزع نمی کند .
درحکمت ۲۱۱ فرمود :
الْجَزَعُ مِنْ أَعْوَانِ الزَّمَان‏ وقتی جزع و فزع داشتید پیری زود رأس می گیرید

👈 ج. توجه به آثار مثبت صبر و استقامت :
هیچکس ممکن نیست بدون صبر به مدارج بالا برسد و انسان را بزرگ کند.

👈 د. توجه به پایان داشتن گرفتاری ها: بسیارى از مشکلات پایانى دارد و به تعبیر ما از این ستون تا آن ستون فرج است. نباید انسان خیال کند که همیشه مشکل به یک حال باقی می ماند .

💮 امیرالمومنینعلیه السلام فرمود :
إنَّ لِلْمِحَنِ غایاتٌ لابُدَّ أنْ تَنْتَهِىَ إلَیْها (مشکلات غم انگیز پایانى دارد)
هر مشکلی یک انتهایی دارد و همین که نگاهت به این باشد که این نیز بگذرد خودش تحمل مشکلات را بر انسان آسان‌تر میکند

⭕️مصیبتی که همراه با صبر باشد اصلا مصیبت نیست. از امام صادق:
لا تَعُدَّنَّ مُصیبَةً اُعطِیتَ عَلَیها الصَّبرَ ، و استَوجَبتَ عَلَیها مِنَ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ الثَّوابَ ،
مصیبتى را که نعمتِ صبر در برابر آن به تو داده شده و به سبب آن مستوجب پاداش خداوند عزّ و جلّ شده اى، نباید مصیبت بشمار آورى؛
إنَّما المُصیبَةُ الّتی یُحرَمُ صاحِبُها أجرَها و ثَوابَها إذا لَم یَصبِرْ عِندَ نُزولِها
مصیبت آن است که مصیبت دیده، به سبب صبر نکردن بر آن، از اجر و ثوابش محروم شود.

اللهم ادخلنا فی سرور العارفین

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی