بسم الله الرحمن الرحیم شرح حکمتها ۴۰۳/۴/۲ . ۱۵ذیحجه
💢 حکمت ۱۸۸ 💢
♦️وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ أَبْدَى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ، هَلَکَ آن کس که در برابر حق قد علم کند (و به مبارزه برخیزد) هلاک خواهد شد.
⭕️ " ابدی " به معنای آشکار کردن است. کسی که صورت و چهره در مقابل خدا آشکار کند و ابراز قدرت کند هلاک خواهد شد.
⛔️شان صدورحکمت : درخطبه ۱۶ نهج البلاغه که حضرت در دومین روز خلافت بیان کردند آمده است: ذِمَتی بما اَقولُ رهینه و اَنا بهِ زَعیم ای مردم من از اهداف و آرمانهای خود می گویم و با هم قول و قراری می گذاریم.من ضمانت می دهم وعده های خود را عملیاتی کنم. و علی خود ،ضمان این حرفهاست. اِنَّ مَن صَرَّحَت بهِ العِبَر عمّا بینَ یدیهِ منَ المَثُلات کسی که عبرتها و صحنه حوادث برای او روشن گردد، نگاه به عبرتهای تاریخ وحوادث تلخ گذشتگان درس می گیرد. و نتیجه آن درس به خود او بر می گردد. حَجَزتَُهُ التقویٰ عن تَقَحُمِ الشبهات دیده ی عبرت بین باعث تقوایی میشود که او را از فرو رفتن در شبهات باز میدارد. ...الیمینُ والشمالُ مَضلَّةٌ والطریقُ الوسطیٰ هیَ الجادَّه چپ و راست [ افراط و تفریط]هر دو گمراهیست ، هر کدام از افراط و تفریط بنوبه خود ذلت و گمراهی دارد. و مسیر مستقیم ، جادهْ اصلی ، همان راه میانه و اعتدال است. 《 کذالک جعلناکم اُمةً وسطاً لتکونوا شهداءَ علیَ الناس بقره - ۱۴۳ 》 شما را امت میانه قرار دادیم تا بر دیگران شاهد و گواه باشید. هَلَکَ مَنِ ادَّعى، هلاک گردید آنکه ادعا کرد. وَ خَابَ مَنِ افْتَرى هر کس حرف ناحق بیان کرد، به خسران رسید. مصداق عام، به دیگران حرف ناحق گفتن. مصداق خاص ،خلفا که به خدا و پیامبر حرف نادرست نسبت دادند. مَنْ اَبْدى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَکَ کسی که صورت خود را [ صفحة]مقابل خدا قرار داد،حتما هلاک میشود.
🚫 هر که در مقابل خدا سینه سپر کند خدا او را زمین میزند. کسی که بخواهد برای خدا گردن کشی کند، خدا بر او غالب خواهد شد. قرآن کریم میفرماید: 《مَن یُشَاقِ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ؛ حشر - ۴》 هر کس با خدا دشمنی کند باید بداند که خدا مجازات شدیدی دارد!
💮در حکمت ۴۰۸ فرمود: مَنْ سارَعَ الْحَقَّ سَرَعَهُ آن کس که با حق بجنگد حق او را بر زمین خواهد کوبید.
💮قرآن مجید نیز درباره حق و باطل میفرماید: 《بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَیَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ؛ انبیاء - ۱۸》 بلکه ما حق را بر باطل مى کوبیم و آن را هلاک مى سازد و این گونه باطل محو و نابود مى شود. خدا افتخار میکند به نابودی کسانی که به جنگ با او برخاسته باشند. امام صادق: مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُعْصَى اللَّهُ فَقَدْ بَارَزَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْعَدَاوَةِ کسى که دوست داشته باشد معصیت کند با خدا به دشمنى و مبارزه پرداخته است. وَ مَنْ أَحَبَّ بَقَاءَ الظَّالِمِینَ فَقَدْ أَحَبَّ أَنْ یُعْصَى اللَّهُ و هرکس دوست بدارد ستمگران باقى بمانند بدان معناست که دوست داشته است معصیت الهى کند. إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى حَمِدَ نَفْسَهُ عَلَى هَلَاکِ الظَّالِمِینَ فَقَالَ- فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین این در حالى است که خداى تعالى خویشتن را به جهت هلاک کردن ظالمان ستوده و فرموده است:«پس دنبالۀ کسى که ستم کرده بریده شد (هلاک شدند) و ستایش ویژۀ پروردگار جهانیان است»
🔻نکته: اگر چه حق ماندنی است و باطل از بین رفتنی است . 《 جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ ۚ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقًا؛ اسری - ۷۹》 ولی مومنان نیز باید برای سرکوب باطل اقدام کنند ومنتظر گذر زمان و پیش آمد روزگار نمانند.
🚫 باید باطل را سر جای خود نشاند. در خطبه ۳۳ امام فرمود: قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ عبدالله بن عباس می گوید: دَخَلْتُ عَلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع بِذِی قَارٍ وَ هُوَ یَخْصِفُ نَعْلَهُ وارد شدم بر امیرالمومنین در منطقه ذی قار، دیدم حضرت نعلینش راوصله میزند. (همان نعلینی که خود امیرالمومنین فرمود بخدا آنقدر این نعلین را رفو کردمو دوختم که خودم خجالت می کشم که اینها را وصله بزنم.) فَقَالَ لِی مَا قِیمَةُ هَذَا النَّعْلِ فَقُلْتُ لَا قِیمَةَ لَهَا امیرالمومنین به عبدالله بن عباس فرمود این نعلین چقدر می ارزد؟ گفت: بخداقسم، هیچ قیمتی وارزشی ندارد. فَقَالَ ع وَ اللَّهِ لَهِیَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ إِمْرَتِکُمْ إِلَّا أَنْ أُقِیمَ حَقّاً أَوْ أَدْفَعَ بَاطِلًا. حضرت فرمود: بخداقسم این کفش پاره بی قیمت برای من با ارزشتر از حکومت بر شماست، مگر اینکه حقی را اقامه کنم، وظالمی را سر جایش بنشانم.
🔴 معنای دیگری برای حکمت ۱۸۸ دربرخی نسخه های نهج البلاغه آمده، مَنْ أَبْدَى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَکَ عِنْدَ جَهَلَةِ النَّاسِ کسی که برای دفاع از حق چهره آشکار کند و سینه سپر کند و از حق دفاع کند، جاهلان در مقابل او قد علم میکنند و چه بسا او را ترور شخصیت و یا ترور شخص کنند.
⭕️اگر چه این معنا نیز با توجه به نسخه ذکر شده درست است و حتی مضمون آن نیز کاملا درست و تجربه شده است ولی امثال علامه شوشتری قائل اند لفظ " ابدی صفحته" در ادبیات عرب همیشه به معنای منفی و نزاع و جدال به کار میرود و معنای دفاع از حق از آن برداشت نمیشود.
🔻نکته۲: معنای دوم حکمت ۱۸۸ ما را دعوت میکند به مبارزه کم هزینه، مبارزه ای که هم ضربه بزنیم هم سالم بمانیم.در زمان حکومت های ظالم، با تقیه مبارزه کنید. سَمِعْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع یَقُولُ الْمُؤْمِنُ عَلَوِیٌّ لِأَنَّهُ عَلَا فِی الْمَعْرِفَةِ مؤمن، علوى است؛ چون در معرفت و شناخت به مقام عالى و بلندى رسیده است. وَ الْمُؤْمِنُ هَاشِمِیٌّ لِأَنَّهُ هَشَمَ الضَّلَالَةَ مؤمن، هاشمى _در هم شکننده_ است؛ چون گمراهى را درهم شکسته است. وَ الْمُؤْمِنُ قُرَشِیٌّ لِأَنَّهُ أَقَرَّ بِالشَّیْءِ الْمَأْخُوذِ عَنَّا مؤمن ، قرشى است؛ چون به چیزى که از ما گرفته شده است اقرار دارد. وَ الْمُؤْمِنُ عَجَمِیٌّ لِأَنَّهُ اسْتَعْجَمَ عَلَیْهِ أَبْوَابُ الشَّرِّ مؤمن، عجم است؛ چون درهاى شرّ و بدى به روى او بسته شده است. وَ الْمُؤْمِنُ عَرَبِیٌّ لِأَنَّ نَبِیَّهُ ص عَرَبِیٌّ وَ کِتَابُهُ الْمُنْزَلُ بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ مؤمن، عرب است؛ چون پیامبر او عرب است و کتاب او به زبان عربى روشن نازل شده است. وَ الْمُؤْمِنُ مُهَاجِرِیٌّ لِأَنَّهُ هَجَرَ السَّیِّئَاتِ مؤمن ، مهاجر است؛چون از گناهان و بدى ها هجرت و دورى کرده است. وَ الْمُؤْمِنُ أَنْصَارِیٌّ لِأَنَّهُ نَصَرَ رَسُولَهُ وَ أَهْلَ بَیْتِ رَسُولِ اللَّهِ مؤمن ، انصارى است؛ چون خدا و رسول او و اهل بیت پیامبرش را نصرت داده است. وَ الْمُؤْمِنُ مُجَاهِدٌ لِأَنَّهُ یُجَاهِدُ أَعْدَاءَ اللَّهِ تَعَالَى فِی دَوْلَةِ الْبَاطِلِ بِالتَّقِیَّةِ وَ فِی دَوْلَةِ الْحَقِّ بِالسَّیْفِ و مؤمن ، مجاهد است؛ چون با دشمنان خداوند عزّ و جلّ در دولت باطل از طریق تقیّه جهاد مى کند و در دولت حق با شمشیر.
📕مرحوم کلینی خطبه کاملی را از امیرالمومنین نقل میکند که بخشی از آن در خطبه ۱۶ نهج البلاغه آمده میفرماید: إِنَّ اللَّهَ أَدَّبَ هَذِهِ الْأُمَّةَ بِالسَّیْفِ وَ السَّوْطِ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ عِنْدَ الْإِمَامِ فِیهِمَا هَوَادَةٌ همانا خداوند این امّت را با شمشیر و تازیانه ادب کرده است،و براى هیچ کسی در نظر امام به حق ویژه خواری و رفاقتی نیست.
یعنی تا وقتی که من علی روی کار هستم خودم قیام به حق میکنم و نمی گذارم حق خوری اتفاق بیفتد ولی در زمانی که حکومت های ظالم روی کار می آیند و آشکار شدن شما باعث از بین رفتنتان خواهد شد: فَاسْتَتِرُوا فِی بُیُوتِکُمْ و در خانههاى خود نهان شوید.
اللهم الرزقنا توفیق عاملین بطاعتک
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیانثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
علی جان!
یک حاجی در طواف داری به دهان/ یک حیدر در مصاف داری به دهان/ یک تیغ دو دم به دست داری آقا/ یک تیغ دو دم غلاف داری به دهان/
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۴/۲ . ۱۵ذیحجه
💢 حکمت ۱۸۸ 💢
♦️وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ أَبْدَى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ، هَلَکَ
آن کس که در برابر حق قد علم کند (و به مبارزه برخیزد) هلاک خواهد شد.
⭕️ " ابدی " به معنای آشکار کردن است. کسی که صورت و چهره در مقابل خدا آشکار کند و ابراز قدرت کند هلاک خواهد شد.
⛔️شان صدورحکمت : درخطبه ۱۶ نهج البلاغه که حضرت در دومین روز خلافت بیان کردند آمده است:
ذِمَتی بما اَقولُ رهینه و اَنا بهِ زَعیم
ای مردم من از اهداف و آرمانهای خود می گویم و با هم قول و قراری می گذاریم.من ضمانت می دهم وعده های خود را عملیاتی کنم. و علی خود ،ضمان این حرفهاست.
اِنَّ مَن صَرَّحَت بهِ العِبَر عمّا بینَ یدیهِ منَ المَثُلات
کسی که عبرتها و صحنه حوادث برای او روشن گردد، نگاه به عبرتهای تاریخ وحوادث تلخ گذشتگان درس می گیرد. و نتیجه آن درس به خود او بر می گردد.
حَجَزتَُهُ التقویٰ عن تَقَحُمِ الشبهات
دیده ی عبرت بین باعث تقوایی میشود که او را از فرو رفتن در شبهات باز میدارد.
...الیمینُ والشمالُ مَضلَّةٌ والطریقُ الوسطیٰ هیَ الجادَّه
چپ و راست [ افراط و تفریط]هر دو گمراهیست ، هر کدام از افراط و تفریط بنوبه خود ذلت و گمراهی دارد.
و مسیر مستقیم ، جادهْ اصلی ، همان راه میانه و اعتدال است.
《 کذالک جعلناکم اُمةً وسطاً لتکونوا شهداءَ علیَ الناس بقره - ۱۴۳ 》
شما را امت میانه قرار دادیم تا بر دیگران شاهد و گواه باشید.
هَلَکَ مَنِ ادَّعى،
هلاک گردید آنکه ادعا کرد.
وَ خَابَ مَنِ افْتَرى
هر کس حرف ناحق بیان کرد، به خسران رسید. مصداق عام، به دیگران حرف ناحق گفتن.
مصداق خاص ،خلفا که به خدا و پیامبر حرف نادرست نسبت دادند.
مَنْ اَبْدى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَکَ
کسی که صورت خود را [ صفحة]مقابل خدا قرار داد،حتما هلاک میشود.
🚫 هر که در مقابل خدا سینه سپر کند خدا او را زمین میزند.
کسی که بخواهد برای خدا گردن کشی کند، خدا بر او غالب خواهد شد.
قرآن کریم میفرماید:
《مَن یُشَاقِ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ؛ حشر - ۴》
هر کس با خدا دشمنی کند باید بداند که خدا مجازات شدیدی دارد!
💮در حکمت ۴۰۸ فرمود:
مَنْ سارَعَ الْحَقَّ سَرَعَهُ
آن کس که با حق بجنگد حق او را بر زمین خواهد کوبید.
💮قرآن مجید نیز درباره حق و باطل میفرماید:
《بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْبَاطِلِ فَیَدْمَغُهُ فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ؛ انبیاء - ۱۸》
بلکه ما حق را بر باطل مى کوبیم و آن را هلاک مى سازد و این گونه باطل محو و نابود مى شود.
خدا افتخار میکند به نابودی کسانی که به جنگ با او برخاسته باشند. امام صادق: مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُعْصَى اللَّهُ فَقَدْ بَارَزَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِالْعَدَاوَةِ
کسى که دوست داشته باشد معصیت کند با خدا به دشمنى و مبارزه پرداخته است.
وَ مَنْ أَحَبَّ بَقَاءَ الظَّالِمِینَ فَقَدْ أَحَبَّ أَنْ یُعْصَى اللَّهُ
و هرکس دوست بدارد ستمگران باقى بمانند بدان معناست که دوست داشته است معصیت الهى کند.
إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى حَمِدَ نَفْسَهُ عَلَى هَلَاکِ الظَّالِمِینَ فَقَالَ- فَقُطِعَ دابِرُ الْقَوْمِ الَّذِینَ ظَلَمُوا وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین
این در حالى است که خداى تعالى خویشتن را به جهت هلاک کردن ظالمان ستوده و فرموده است:«پس دنبالۀ کسى که ستم کرده بریده شد (هلاک شدند) و ستایش ویژۀ پروردگار جهانیان است»
🔻نکته:
اگر چه حق ماندنی است و باطل از بین رفتنی است .
《 جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ ۚ إِنَّ الْبَاطِلَ کَانَ زَهُوقًا؛ اسری - ۷۹》
ولی مومنان نیز باید برای سرکوب باطل اقدام کنند ومنتظر گذر زمان و پیش آمد روزگار نمانند.
🚫 باید باطل را سر جای خود نشاند. در خطبه ۳۳ امام فرمود:
قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبَّاسِ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ
عبدالله بن عباس می گوید:
دَخَلْتُ عَلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع بِذِی قَارٍ وَ هُوَ یَخْصِفُ نَعْلَهُ
وارد شدم بر امیرالمومنین در منطقه ذی قار، دیدم حضرت نعلینش راوصله میزند.
(همان نعلینی که خود امیرالمومنین فرمود بخدا آنقدر این نعلین را رفو کردمو دوختم که خودم خجالت می کشم که اینها را وصله بزنم.)
فَقَالَ لِی مَا قِیمَةُ هَذَا النَّعْلِ فَقُلْتُ لَا قِیمَةَ لَهَا
امیرالمومنین به عبدالله بن عباس فرمود این نعلین چقدر می ارزد؟ گفت: بخداقسم، هیچ قیمتی وارزشی ندارد.
فَقَالَ ع وَ اللَّهِ لَهِیَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ إِمْرَتِکُمْ إِلَّا أَنْ أُقِیمَ حَقّاً أَوْ أَدْفَعَ بَاطِلًا.
حضرت فرمود: بخداقسم این کفش پاره بی قیمت برای من با ارزشتر از حکومت بر شماست، مگر اینکه حقی را اقامه کنم، وظالمی را سر جایش بنشانم.
🔴 معنای دیگری برای حکمت ۱۸۸
دربرخی نسخه های نهج البلاغه آمده،
مَنْ أَبْدَى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَکَ عِنْدَ جَهَلَةِ النَّاسِ
کسی که برای دفاع از حق چهره آشکار کند و سینه سپر کند و از حق دفاع کند، جاهلان در مقابل او قد علم میکنند و چه بسا او را ترور شخصیت و یا ترور شخص کنند.
⭕️اگر چه این معنا نیز با توجه به نسخه ذکر شده درست است و حتی مضمون آن نیز کاملا درست و تجربه شده است ولی امثال علامه شوشتری قائل اند لفظ " ابدی صفحته" در ادبیات عرب همیشه به معنای منفی و نزاع و جدال به کار میرود و معنای دفاع از حق از آن برداشت نمیشود.
🔻نکته۲:
معنای دوم حکمت ۱۸۸ ما را دعوت میکند به مبارزه کم هزینه، مبارزه ای که هم ضربه بزنیم هم سالم بمانیم.در زمان حکومت های ظالم، با تقیه مبارزه کنید.
سَمِعْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع یَقُولُ الْمُؤْمِنُ عَلَوِیٌّ لِأَنَّهُ عَلَا فِی الْمَعْرِفَةِ مؤمن، علوى است؛ چون در معرفت و شناخت به مقام عالى و بلندى رسیده است.
وَ الْمُؤْمِنُ هَاشِمِیٌّ لِأَنَّهُ هَشَمَ الضَّلَالَةَ مؤمن، هاشمى _در هم شکننده_ است؛ چون گمراهى را درهم شکسته است.
وَ الْمُؤْمِنُ قُرَشِیٌّ لِأَنَّهُ أَقَرَّ بِالشَّیْءِ الْمَأْخُوذِ عَنَّا
مؤمن ، قرشى است؛ چون به چیزى که از ما گرفته شده است اقرار دارد.
وَ الْمُؤْمِنُ عَجَمِیٌّ لِأَنَّهُ اسْتَعْجَمَ عَلَیْهِ أَبْوَابُ الشَّرِّ
مؤمن، عجم است؛ چون درهاى شرّ و بدى به روى او بسته شده است.
وَ الْمُؤْمِنُ عَرَبِیٌّ لِأَنَّ نَبِیَّهُ ص عَرَبِیٌّ وَ کِتَابُهُ الْمُنْزَلُ بِلِسانٍ عَرَبِیٍّ مُبِینٍ
مؤمن، عرب است؛ چون پیامبر او عرب است و کتاب او به زبان عربى روشن نازل شده است.
وَ الْمُؤْمِنُ مُهَاجِرِیٌّ لِأَنَّهُ هَجَرَ السَّیِّئَاتِ مؤمن ، مهاجر است؛چون از گناهان و بدى ها هجرت و دورى کرده است.
وَ الْمُؤْمِنُ أَنْصَارِیٌّ لِأَنَّهُ نَصَرَ رَسُولَهُ وَ أَهْلَ بَیْتِ رَسُولِ اللَّهِ
مؤمن ، انصارى است؛ چون خدا و رسول او و اهل بیت پیامبرش را نصرت داده است.
وَ الْمُؤْمِنُ مُجَاهِدٌ لِأَنَّهُ یُجَاهِدُ أَعْدَاءَ اللَّهِ تَعَالَى فِی دَوْلَةِ الْبَاطِلِ بِالتَّقِیَّةِ وَ فِی دَوْلَةِ الْحَقِّ بِالسَّیْفِ
و مؤمن ، مجاهد است؛ چون با دشمنان خداوند عزّ و جلّ در دولت باطل از طریق تقیّه جهاد مى کند و در دولت حق با شمشیر.
📕مرحوم کلینی خطبه کاملی را از امیرالمومنین نقل میکند که بخشی از آن در خطبه ۱۶ نهج البلاغه آمده میفرماید:
إِنَّ اللَّهَ أَدَّبَ هَذِهِ الْأُمَّةَ بِالسَّیْفِ وَ السَّوْطِ وَ لَیْسَ لِأَحَدٍ عِنْدَ الْإِمَامِ فِیهِمَا هَوَادَةٌ
همانا خداوند این امّت را با شمشیر و تازیانه ادب کرده است،و براى هیچ کسی در نظر امام به حق ویژه خواری و رفاقتی نیست.
یعنی تا وقتی که من علی روی کار هستم خودم قیام به حق میکنم و نمی گذارم حق خوری اتفاق بیفتد ولی در زمانی که حکومت های ظالم روی کار می آیند و آشکار شدن شما باعث از بین رفتنتان خواهد شد: فَاسْتَتِرُوا فِی بُیُوتِکُمْ و در خانههاى خود نهان شوید.
اللهم الرزقنا توفیق عاملین بطاعتک