شرح حکمت 186 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 186 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۳/۳۱

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۰۳ تیر ۰۳ ، ۱۲:۲۵

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۳/۳۱ . ۱۳ذیحجه

💢 حکمت ۱۸۶ 💢

💠لِلظَّالِمِ الْبَادِی غَداً بِکَفِّهِ عَضَّةٌ
آن ستمگر که ابتدا ظلم را شروع میکند، فرداى قیامت دست خود را از پشیمانى به دندان مى گزد.

🔹این حکمت از آیه ۲۷ سوره فرقان بر گرفته شده است:
« وَیَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى یَدَیْهِ یَقُولُ یَا لَیْتَنِى اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلا»
همان روزى که ستمکار دست خود را از شدت حسرت به دندان مى گزد و مى گوید: اى کاش با رسول خدا راهى بر گزیده بودم

❌اصل ظلم بد است چه ابتداءا باشد چه در پاسخ کسی. مثلا کسی یک سیلی به ما زده و ما در پاسخ دو سیلی به او بزنیم که این ظلم ثانویه است و ظلم است.
ظلم ابتدایی بدترین ظلم است. سخت تمرین و فاحش ترین نوع ظلم و اقبح است.

✳️حکمت ۲۲۱:
بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ، الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ بدترین توشه براى آخرت ستم بر بندگان خدا است.قرآن کریم میفرماید:
《 فَمَنِ اعْتَدَىٰ عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَىٰ عَلَیْکُمْ؛ بقره - ۱۹۴》
اگر دشمنان، با شما جنگیدند و به شما ظلم کردند ،شما نیز حق دارید مقابله به مثل کنید.

✳️ امام کاظم علیه السلام فرمود :
فِی رَجُلَیْنِ یَتَسَابَّانِ. قَالَ الْبَادِی مِنْهُمَا أَظْلَمُ
حضرت در مورد دو نفر که به هم دشنام مى دادند فرمود: آن کس که ابتدا کرده ظالم تر است
وَ وِزْرُهُ وَ وِزْرُ صَاحِبِهِ عَلَیْهِ مَا لَمْ یَعْتَذِرْ إِلَى الْمَظْلُومِ
و گناه او و گناه نفر دیگر بر اوست تا وقتى از ستم دیده عذر نخواسته باشد

✳️عاقبت ظلم پشیمانی است پیامبرصلی الله علیه و آله فرمود:
الظُّلْمُ نَدامَةٌ
ستمگرى پشیمانى است
درحکمت ۲۴۱ فرمود :
یَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَى الظّالِمِ أشَدُّ مِنْ یَوْمِ الظّالِمِ عَلَى الْمَظْلُومِ
روز انتقام گرفتن از ظالم ،سخت تر از روزی است که ظالم به مظلوم ستم روا داشته است . درحکمت ۳۴۱ آمده :
یَوْمُ الْعَدْلِ عَلَى الظّالِمِ أشَدُّ مِنْ یَوْمِ الْجَوْرِ عَلَى الْمَظْلُوم
روز اجراى عدالت بر ستمگر، سخت‌تر است از روز ظلم ستمگر بر مظلوم.
ظلم، ظلمت و تاریکی قیامت است

✳️پیامبر صلی الله علیه وآله :
اتَّقُوا الظُّلْمَ فَاِنَّهُ ظُلُماتٌ یَوْمَ الْقِیامَةِ
از ظلم بپرهیزید که در روز قیامت ظلمت و تاریکى است

✳️ظالم در همین دنیا جزای خویش را میبیند. امام باقر علیه السلام :
ما مِنْ أَحَد یَظْلِمُ بِمَظْلَمَة إلاّ أَخَذَهُ اللهُ بِها فی نَفْسِهِ وَمالِهِ
هیچ کسی به دیگرى ستم نمى کند مگر این که خداوند انتقام او را در جان یا مال او خواهد گرفت

❇️ پیامبرصلی الله علیه و آله:
إنَّ أسْرَعَ الْخَیْرِ ثَواباً الْبِرُّ
چیزى که ثواب آن بسیار زود به انسان مى رسد نیکوکارى است
وَإنَّ أسْرَعَ الشَّرِ عِقاباً الْبَغْىُ
و چیزى که مجازات آن زود دامن انسان را مى گیرد ظلم و ستم است

❇️پرهیز از ظلم، مرام امیرالمومنین
در خطبه ۲۲۴ فرمود:
وَ اللَّهِ لَأَنْ أَبِیتَ عَلَى حَسَکِ السَّعْدَانِ مُسَهَّداً
به خدا سوگند اگر شب را روى خارهاى جانگداز سعدان بیدار به سر برم
أَوْ أُجَرَّ فِی الْأَغْلَالِ مُصَفَّداً
و یا روزها در غل و زنجیرها دست و پا بسته کشیده شوم
أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أَلْقَى اللَّهَ وَ رَسُولَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ظَالِماً لِبَعْضِ الْعِبَادِ
براى من محبوبتر از آن است که خدا و رسولش را روز قیامت در حالى ملاقات کنم که به بعضى از بندگان ستم کرده
وَ غَاصِباً لِشَیْءٍ مِنَ الْحُطَامِ
و چیزى از اموال دنیا را غصب نموده باشم
وَ کَیْفَ أَظْلِمُ أَحَداً لِنَفْسٍ یُسْرِعُ إِلَى الْبِلَى قُفُولُهَا وَ یَطُولُ فِی الثَّرَى حُلُولُهَا؟
چگونه بر کسى ستم روا دارم آن هم براى جسمى که به سرعت به سوى کهنگى باز مى گردد. و به زودى از هم متلاشى مى شود و توقفش در میان خاک بسیار طولانى خواهد بود؟

❌نشانه های ظالم
در حکمت ۳۵۰ آمده :
لِلظَّالِمِ مِنَ الرِّجَالِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ:
مردان ستمگر سه نشانه دارند:
یَظْلِمُ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِیَةِ،
به مافوق خود از طریق نافرمانى ستم مى کنند
وَ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَةِ
و با قهر و غلبه، به زیردستان خویش ستم روا مى دارند
وَ یُظَاهِرُ الْقَوْمَ الظَّلَمَةَ.
و پشتیبان گروه ظالمانند.

🔻نکته ۱:
شروع کننده بودن
چه در بدیها چه در خوبیها ،موضوعیت و اولویت دارد.در حکمت ۶۲ فرمود:
إِذَا حُیِّیتَ بِتَحِیَّةٍ فَحَیِّ بِأَحْسَنَ مِنْهَا،
هنگامى که به تو تحیتى گویند به صورتى بهتر پاسخ گوى
وَ إِذَا أُسْدِیَتْ إِلَیْکَ یَدٌ فَکَافِئْهَا بِمَا یُرْبِی عَلَیْهَا،
و هرگاه هدیه اى براى تو فرستند آن را به صورت افزون تر پاداش ده
وَ الْفَضْلُ مَعَ ذَلِکَ لِلْبَادِئِ.
با این حال فضیلت برای شخص آغازگر است.

♻️در نامه ۱۴ فرمود:
لَا تُقَاتِلُوهُمْ حَتَّى یَبْدَءُوکُمْ فَإِنَّکُمْ بِحَمْدِ اللَّهِ عَلَى حُجَّة
شما با اینکه بر حق هستید ، جنگ را شروع نکنید
در حکمت ۱۸۶ هم حضرت فرمود شروع کننده ظلم نباشید

🔻نکته ۲:
به محض طرح بحث ظلم، ظلم به دیگران به ذهن انسان متبادر میشود در حالی که سه نوع ظلم داریم:
_ ظلم به خلق
_ ظلم به خود
_ ظلم به خدا
وفرمایش امیرالمومنین در مورد هر سه نوع ظلم صادق است.

♻️در مورد ظلم به خود :نفس و فطرت انسان که به انسان ظلمی نکرده است که بخواهد ظلم او را تلافی کند، لذا هر ضرر و زیانی که به خود می زند هر جهل و تنبلی که دارد و باعث پسرفت روح او میشود یک نوع ظلم است که شدید ترین نوع ظلم است زیرا او شروع کننده ظلم هست.

♻️در مورد ظلم به خدا داریم
خداوند در قرآن فرمود:
«أَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ»
خداوند به انسان ظلمی نکرده است که ظلم ما پاسخ ظلم خداوند باشد لذا هر معصیتی که از ما صادر میشود و هر مخالفتی که نسبت به دستورات خدا داریم ظلم به خداست و شنیع ترین نوع ظلم است چون شرع کننده ماییم.

🔻نکته۳:
اگر چه قرآن در یک شاخص و معیار، تعدی از حدود الهی را ظلم معرفی کرده است:
«وَ مَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اللَّهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَه‌
و هر کس از حدود الهی تجاوز کند، به خویشتن ستم کرده است
ولی مصداق های این ظلم هم در قرآن بیان گردیده است و به طور مصداقی قرآن کریم قریب 80 مصداق برای ظلم معرفی کرده است

❌برخی افعال و کارها ظلم است و در قرآن ذکر شده :

👈۱. ظلم به همسر:
《وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ ۚ وَلَا تُمْسِکُوهُنَّ ضِرَارًا لِتَعْتَدُوا ۚ وَمَنْ یَفْعَلْ ذَٰلِکَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ؛ بقره - ۲۳۱ 》
بر کسی که همسرش را طلاق داده لازم است تا پایان زمان عده همسرش را در خانه نگه دارد که شاید صلحی حاصل شود یا او را با اکرام رها کند، ولی نگه داشتن زن در خانه برای اذیت کردن او ظلم است.

👈۲. شرک و گوساله پرستی:
《 وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ یَا قَوْمِ إِنَّکُمْ ظَلَمْتُمْ أَنفُسَکُمْ بِاتِّخَاذِکُمُ الْعِجْلَ بقره - ۵۴》
حضرت موسی علیه السلام به قوم خود فرمود ؛شما با گوساله پرستی به نفس خود ظلم کردید

👈۳.حق یتیم خوردن:
《إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَیَصْلَوْنَ سَعِیرًا؛ نساء - ۱۰》
شما که مال یتیم را به ظلم خوردید آتش می‌خورید ..

👈۴. دروغ بستن به خدا:
《فَمَنِ افْتَرَىَ عَلَى اللّهِ الْکَذِبَ مِن بَعْدِ ذَلِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ آل عمران - ۹۴》
پس بعد از این، هر کسى بر خدا به دروغ افترا ببندد، آنان ستمگران هستند.

👈۵.تکذیب پیامبران :
《وَلَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَالِمُونَ؛ نحل - ۱۱۳》

👈۶. مساوی دانستن مومنین راستین و افرادی معمولی ظلم است
《 أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ۚ لَا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ؛ توبه - ۱۹》
آیا رتبه سقایت و آب دادن به حاجیان (یعنی مقام عباس) و تعمیر کردن مسجد الحرام (یعنی مقام شَیْبه) را با (مقام) آن کس که به خدا و به روز قیامت ایمان آورده و در راه خدا جهاد کرده (چون علی علیه السلام) یکسان شمرید؟ هرگز آنان نزد خدا یکسان نخواهند بود، و خدا ظالمان را هدایت نخواهد کرد.

❌برخی صفات ظلم است:

👈۱. ناشکری
《کُلُواْ مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَکِن کَانُواْ أَنفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ؛ بقره - ۵۷》
و گفتیم از این روزیهای پاک که به شما دادیم تناول کنید، ولی شکر این نعمت را به جا نیاوردند نه به ما بلکه به خود ستم کردند.

👈۲.جاهلانه نظر دادن:
《بَلْ کَذَّبُواْ بِمَا لَمْ یُحِیطُواْ بِعِلْمِهِ وَلَمَّا یَأْتِهِمْ تَأْوِیلُهُ کَذَلِکَ کَذَّبَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ فَانظُرْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الظَّالِمِینَ؛ یونس - ۳۹》
کافران و منافقان ، آنها از روی علم و دانش قرآن را انکار نکردند؛ بلکه چیزی را تکذیب کردند که آگاهی از آن نداشتند، و هنوز واقعیتش بر آنان روشن نشده است! پیشینیان آنها نیز همین گونه تکذیب کردند؛ پس بنگر عاقبت کار ظالمان چگونه بود!

👈۳. اصرار بر گناه انسان را به ظلم می کشد.
《وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ حجرات - ۱۱》
و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند!

❌برخی افراد و گروه ها ظالم اند:

👈۱. کافر ظالم است
《وَالْکَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ بقره - ۲۴۵》
کافران ظالم هستند

👈۲. عالمان بی عمل:
《مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوهَا کَمَثَلِ الْحِمَارِ یَحْمِلُ أَسْفَارًا بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ؛ جمعه - ۵》
کسانی که با وجود علم داشتن به علم خود عمل نکردند ،آیات خدا را تکذیب کردند ظالم هستند

✳️ احادیثی در باب ظلم :
ظلم های کوچک را دست کم نگیریم
در حدیث قدسی داریم:
قالَ اللّه ُ تعالى : و عِزَّتی و جلالِی ، لا یَجُوزُنی ظُلمُ ظالِمٍ و لَو کَفٌّ بِکَفٍّ...
به عزّت و جلالم سوگند که از ظلم هیچ ظالمى نگذرم ، گر چه زدن مشتى باشد.
فَیَقتَصُّ اللّه ُ لِلعِبادِ بَعضِهِم مِن بَعضٍ حتّى لا یَبقى لأِحَدٍ عندَ أحَدٍ مَظلِمَةٌ،
خداوند تقاصّ بندگان را از یکدیگر مى گیرد ،
ثُمّ یَبعَثُهُم اللّه ُ إلى الحِسابِ.
تا جایى که هیچ کس به گردن دیگرى حق و مظلمه اى نداشته باشد ،
آن گاه ایشان را براى حسابرسى مى فرستد

❌حتی به کافر ظلم نکنید
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله:
اِتَّقوا دَعْوَةَ الْمَظْلومِ وَ اِنْ کانَ کافِرا فَاِنَّها لَیْسَ دونَها حِجابٌ
از نفرین مظلوم بترسید اگر چه کافر باشد؛ زیرا در برابر نفرین مظلوم، پرده و مانعى نیست.

✳️همیشه پیروزی با مظلوم است
امام صادق علیه السلام :
مَنْ بَغَى صَیَّرَ اللَّهُ بَغْیَهُ عَلَى نَفْسِهِ
هر کس ستم کند، خداوند، ستمش را به خود او باز مى گرداند
وَ صَارَتْ نُصْرَةُ اللَّهِ لِمَنْ بُغِیَ عَلَیْهِ
و یارى خدا نصیب کسى مى گردد که به او ستم شده
وَ مَنْ نَصَرَهُ اللَّهُ غَلَبَ وَ أَصَابَ الظَّفَرَ مِنَ اللَّه‏
و کسى که خدا او را یارى کند، غلبه پیدا مى کند و از جانب خدا پیروزى نصیبش مى شود.

غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی