شرح حکمت 181 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 181 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۳/۳۱

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۰۳ تیر ۰۳ ، ۱۲:۱۳

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۳۰۴/۳/۲۱ . ۳ذیحجه

💢 حکمت ۱۸۱ 💢

♦️وَ قَالَ (علیه السلام): ثَمَرَةُ التَّفْرِیطِ النَّدَامَةُ،
ثمره و نتیجه درخت تفریط پشیمانى است.
میوهٔ درخت بی برنامگی و کوتاهی کردن پشیمانی است.

♦️وَ ثَمَرَةُ الْحَزْمِ السَّلَامَةُ.
ثمره و نتیجه درخت دوراندیشى، سلامت است.
میوهٔ شیرین درخت دور اندیشی سلامت است .سلامت روح ، فکرو روان.
دور اندیشی عاقلانه و برنامه ریزی ، هدف داشتن سختی های زیادی در پیش دارد،اما انتهای آن آرامش روان و سلامت روح است.

🛑 اگرچه معمولا افراط و تفریط در مقابل یکدیگر به کار میروند و معنای متضاد دارند ولی حضرت تفریط را درمقابل حزم و دور اندیشی و حساب شده کار کردن قرار داده است.
لذا تفریط اینجا به معنای مطلق انحراف است چه زیاده روی در امری و چه کوتاهی در امور باشد.
کسی که در امور حالت اعتدال را نداشته باشد حتما دچار خسارت و پشیمانی میشود ولی کسی که حزم و دور اندیشی داشته باشد از خطرات و آفات سالم می ماند

⭕️در معنای حزم امیرالمومنین می فرماید:
الْحَزْمُ النَّظَرُ فِى الْعَواقِبِ وَمُشاوَرَةُ ذَوِى الْعُقُولِ
حزم همان عاقبت نگرى و مشورت با صاحبان فکر و اندیشه است.
کسی که احتمالات مختلف را سنجیده و برای هر کدام راه حل متناسب در نظر گرفته است، در مواجهه با حالات مختلف آمادگی دارد و میتواند با سلامتی ار آن حالت نجات پیدا کند ولی افراط و تفریط در امور که سهل انگاری یا وسواس بیش از حد است باعث آسیب دیدن خواهد بود. درغرر الحکم فرمود:
الْحَازِمُ مَنْ دَارَى زَمَانَهُ
دور اندیش کسى است که با روزگار مدارا کند.

🚫دور اندیشی با مدارا کردن و مشورت کردن و استفاده از تجربه وزمان شناسی و... غیره به دست می آید. دور اندیشی گاهی با مدارای چندین ساله حاصل میشود.

⛔️ کوتاهی کردن قیامت را خراب میکند، قرآن کریم می فرماید:
《وَ اتَّبِعُوا أَحْسَنَ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِّنْ رَّبِّکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ العَذَابُ بَغْتَةً وَأَنْتُمْ لاَ تَشْعُرُونَ * أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یَا حَسْرَتَا عَلَى مَا فَرَّطْتُ فِى جَنْبِ اللهِ؛ زمر - ۵۵ ،۵۶》
و از بهترین دستورهایى که از سوى پروردگارتان بر شما نازل شده پیروى کنید پیش از آن که عذاب الهى ناگهان به سراغ شما درآید در حالى که از آن آگاه نیستند. این دستورها براى آن است که مبادا کسى روز قیامت بگوید: افسوس بر من از کوتاهى هایى که در اطاعت فرمان خدا کردم واز مسخره کنندگان آیات او بودم.

💮امام هادی سلام الله علیه :
اُذْکُرْ حَسَراتِ التَّفْریطِ تَأْخُذْ بِقَدیمِ الْحَزْمِ افسوس هاى ناشى از تفریط را به یاد آور تا به دوراندیشى اهمیت دهى.
قال الهادی علیه السلام :
هر گاه دچار بی برنامگی و تفریط شدی یاس بر تو غالب شد با خود فکر کن.
پشیمانی های آینده را با خود محاسبه کن.
بر اثر بطالت عمر، نگرانی و سختی آینده را به خودیاد آوری کنی.بطور ناخود آگاه برنامه ریز و دور اندیش میشوی.

❌ ما شکست های متعددی در زندگی خورده ایم و موارد متعددی را سراغ داریم که میگوییم اگر فلان کار را نمی کردم،
اگر تنبلی نمی کردم فلان اتفاق نمی افتاد؛ گذشته باید عبرتی باشد برای آینده.

⭕️ تذکر حاصل شود برای کسانی که انتهای درس نخواندن آنها به کجا انجامیده نهایت کارشان چه شده !!
تذکر این موضوع تو را اهل تدبیر خواهد کرد. امیرالمومنین علیه السلام :
التَّدْبیرُ قَبْلَ الْعَمَلِ یُؤمِنُکَ مِنَ النَّدَمِ تدبیر پیش از عمل تو را از پشیمانى بعد از عمل ایمن مى سازد.

💮 امیرالمومنین علیه السلام :
مَنْ نَظَرَ فِى الْعَواقِبِ سَلِمَ مِنَ النَّوائِبِ
کسى که دوراندیش باشد و پایان کار را ببیند از گرفتارى ها و مصائب سالم خواهد ماند.

🛑هیچ چیزی را کوچک نبینید و نگویید نیاز به تدبیر و برنامه ریزی ندارد. علامه شوشتری در بهج الصباغه میفرماید:
لا یَنْبَغِی لِلْعَاقِلِ اَنْ یَسْتَصْغِرَ شَیْئاً مِنَ الْخَطَا وَ الزَّلَلِ
برای انسان عاقل سزاوار نیست بگوید فلان کار اشتباه را انجام میدهم، آن که مهم نیست!
فَاِنَّهُ مَتِی اسْتَصْغِرَ الصَّغِیرُ یُوشِکْ اَنْ یَقَعَ فِی اَلْکَبِیرِ
تا وقتی انسان اموری را کوچک ببیند و به آنها اهمیت ندهد احتمال گرفتار شدن در مشکلات بزرگ پیش پای اوست.
فَقَدْ رَایَنَا اَلْمَلِکَ یُوتِی مِنَ اَلْعَدُوِّ اَلْمُحْتَقَرِ چه بسا پادشاهان قدرتمندی که از دشمنی که او را کوچک می شمرده اند شکست خورده اند.
وَ رَایَنَا الصِحَّه تُوتِی مِنَ اَلدَّاءِ اَلْیَسِیرِ
و دیده ایم که گاهی یک بیماری کوچک، یک ویروس ریز، انسان را از پا در آورده.
وَ رَایَنَا الانْهَارَ تَنْدَفِقُ مِنَ اَلْجَدَاوِلِ اَلصِّغَارِ و دیده ایم که رودخانه های بزرگ از به هم پیوستن آبراهه های کوچک شکل یافته اند.

♦️وَ قَالَ (علیه السلام): ثَمَرَةُ التَّفْرِیطِ النَّدَامَةُ، وَ ثَمَرَةُ الْحَزْمِ السَّلَامَةُ
نتیجه درخت تفریط پشیمانى است و نتیجه درخت دوراندیشى، سلامت است.

⭕️به قول سعدی:
علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد/
دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست
به روزگار سلامت سلاح جنگ بساز/
وگرنه سیل چو بگرفت، سد نشاید بست

🔻نکته :
یکی از نکات مهمی که از این حکمت قابل استفاده است، توجه به ثمره و ثمرات کارهای انسان است.
انسان باید مدام در حال توجه باشد که این فعل من چه ثمره و نتیجه ای دارد و مرا به کجا خواهد کشید. این نگاه انسان را دارای حزم و دور اندیشی و عاقبت نگری خواهد کرد.

🚫تاکید روایات بر توجه به ثمره و نتیجه و عاقبت امور نیز به همین خاطر است.
به تعبیر صائب:
نظر عاقبت اندیش به هرکس دادند/
هر نگاهش نگه بازپسین می باشد

⛔️شیخ حسین انصاریان در جایی آورده است:
در زمان رسول خدا ، در شهر مدینه مردى بود با چهره اى آراسته و ظاهرى پاک و پاکیزه ، آنچنان که گویى در میان اهل ایمان انسانى نخبه و برجسته است .
او در بعضى از شب‌ها به دور از چشم مردمان به دزدى مى رفت و به خانه هاى اهل مدینه دستبرد مى زد .

⛔️شبى براى دزدى از دیوار خانه اى بالا رفت ، دید اثاث زیادى در میان خانه قرار دارد و جز یک زن جوان کسى در آن خانه نیست !
پیش خود گفت : مرا امشب دو خوشحالى است ، یکى بردن این همه اثاث قیمتى ، یکى هم درآویختن با این زن !

⛔️در این حال و هوا بود که ناگهان برقى غیبى به دل او زد ، آن برق راه فکرش را روشن ساخت ،
بدین گونه در اندیشه فرو رفت ، مگر من بعد از این همه گناه و معصیت و خلاف و خطا به کام مرگ دچار نمى شوم ،
مگر بعد از مرگ خداوند مرا مواخذه نمى کند ، آیا در آن روز مرا از حکومت و عذاب و عقاب حق راه گریزى هست ؟

⛔️آن روز پس از اتمام حجّت باید دچار خشم خدا شوم و در آتش جهنم براى ابد بسوزم . پس از اندیشه و تامل به سختى پشیمان شد و با دست خالى به خانه خود برگشت .
چون آفتاب صبح دمید ، با همان قیافه ظاهر الصلاحى و چهره غلط انداز و لباس نیکان و صالحان به محضر پیامبر آمد و در حضور آن حضرت نشست،
ناگهان مشاهده کرد صاحب خانه شب گذشته ، یعنى آن زن جوان به محضر پیامبر شرفیاب شد و عرضه داشت:

⛔️ زنى بدون شوهر هستم ، ثروت زیادى در اختیار من است ، قصد داشتم شوهر نکنم ، شب گذشته به نظرم آمد دزدى به خانه ام آمده ، اگرچه چیزى نبرده ولى مرا در وحشت و ترس انداخته ،
جرات اینکه به تنهایى در آن خانه زندگى کنم برایم نمانده ، اگر صلاح مى دانید شوهرى براى من انتخاب کنید .

⛔️حضرت به آن دزد اشاره کردند ،
آنگاه به زن فرمودند که اگر میل دارى تو را هم اکنون به عقد او درآورم ،
عرضه داشت : از جانب من مانعى نیست .
حضرت آن زن را براى آن شخص عقد بست ، با هم به خانه رفتند،

⛔️داستان خود را براى زن گفت که آن دزد من بودم که اگر دست به دزدى زده بودم و با تو چند لحظه بسر مى بردم، هم مرتکب گناه مالى شده بودم و هم آلوده به معصیت شهوانى و بدون شک بیش از یک شب به وصال تو نمى رسیدم آن هم از طریق حرام ،

⛔️ولى چون به یاد خدا و قیامت افتادم و نسبت به گناه صبر کردم و دست به جانب محرمات الهیه نبردم ، خداوند چنین مقدر فرمود که امشب از درب منزل وارد گردم و تا آخر عمر با تو زندگى خوشى داشته باشم.

🚫 هرجایی ما دور اندیشی کنیم و دست از گناه بشوییم و به فکر عاقبت کار باشیم، سلامت دین و دنیای ما تامین میشود.

اللهم اکرمنا بنور الفهم

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی