شرح حکمت 155 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 155 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۲/۲۷

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۹ ارديبهشت ۰۳ ، ۰۷:۴۸

یار محمدی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۰۲/۲۷ . ۷ذی القعده

💢 حکمت ۱۵۵ 💢

💠وَ قَالَ (علیه السلام): اعْتَصِمُوا بِالذِّمَمِ فِی أَوْتَادِهَ
به پیمان ها [بِالذِّمَمِ] در محکم ترین جای آنها چنگ بزنید ،با کسانی پیمان ببندید که در حفظ پیمانها مانند میخهای [أَوْتَادِهَ] فرو رفته مستحکم باشند.

🔹حضرت پیمان افراد را به خیمه ای تشبیه کرده است که از چهار طرف با میخ های محکم به زمین دوخته شده است و علت استحکام و برپایی این خیمه همین میخ های مستحکم هستند. میفرماید اگر خواستید با کسی عهد و پیمان ببنید و شراکتی کنید، کسی باشد که مانند میخ های فولادین خیمه ،شراکت و رفاقت شما را مستحکم نگه دارد.

♦️ با توجه به لفظ "اوتاد" برای کلام حضرت سه معنا قابل ذکر است:
۱) مانند میخهای مستحکم، به عهد و پیمان پایبند باشید

✳️لزوم وفاى به عهد
سوره اسراء آیه 34 مى فرماید:
« وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْئُولا »
و به عهد خود وفا کنید، که از عهد سؤال مى شود

_نامه 53: نامه حضرت امیر علیه السلام به مالک اشتر :
فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنْ فَرَائِضِ اللَّهِ شَیْءٌ النَّاسُ أَشَدُّ عَلَیْهِ اجْتِمَاعاً، مَعَ تَفَرُّقِ أَهْوَائِهِمْ وَتَشَتُّتِ آرَائِهِمْ مِنْ تَعْظِیمِ الْوَفَاءِ بِالْعُهُودِ
هیچ یک از فرائض الهى همچون بزرگداشت وفاى به عهد و پیمان نیست که مردم جهان با همه اختلافات و تشتت آرایى که دارند نسبت به آن اتفاق نظر داشته باشند

وَقَدْ لَزِمَ ذَلِکَ الْمُشْرِکُونَ فِیمَا بَیْنَهُمْ دُونَ الْمُسْلِمِینَ لِمَا اسْتَوْبَلُوا مِنْ عَوَاقِبِ الْغَدْرِ
حتى مشرکان زمان جاهلیت علاوه بر مسلمانان ـ آن را مراعات مى کردند، چرا که عواقب دردناک پیمان شکنى را آزموده بودند

✳️ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله :
لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ عَهْدَ لَه
کسى که به عهد و پیمان خود وفادار نیست دین ندارد

✳️_امام باقر علیه السلام :
ثَلاَثٌ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لاَِحَد فِیهِنَّ رُخْصَةً: أَدَاءُ الاَْمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَالْفَاجِرِ وَالْوَفَاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبَرِّ وَالْفَاجِرِ وَبِرُّ الْوَالِدَیْنِ بَرَّیْنِ کَانَا أَوْ فَاجِرَیْن
سه چیز است که خداوند اجازه تخلف به احدى درباره آنها نداده: اداى امانت ،خواه صاحب امانت انسان نیکوکارى باشد یا بدکار و وفاى به عهد در برابر نیکوکاران و بدکاران و نیکى به پدر و مادر چه نیکوکار باشند یا بدکار

✳️در سیره پیامبر صلی الله علیه و آله داریم:
رسول‌خداصلی الله علیه و آله با مردی قرار گذاشت که در کنار صخره معینی در انتظار او بماند، تا او بر گرددحرارت شدید آفتاب باعث رنج پیامبر در کنار آن صخره شده بود، یاران پیامبر به او گفتند: چه اتفاقی می‌افتد؛ اگر به سایه بروی؟ پیامبرخدا فرمود: میعادگاه ما در همین نقطه است، من اینجا منتظر خواهم ماند و اگر نیامد، خلف وعده از او سرزده است

✳️امیرالمومنین در مورد پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:
أَصْدَقُ النَّاسِ لَهْجَةً وَ أَوْفَى النَّاسِ ذِمَّة
پیغمبر راستگوترین ،وفادارترین فرد بود
برای نوشتن و بستن عهد و پیمان، تمام جوانب آن را رعایت کنید و قرارداد محکمی ببندید.

✳️حضرت در نامه ۵۳ به مالک اشتر فرمود :
وَلاَ تَعْقِدْ عَقْداً تُجَوِّزُ فِیهِ الْعِلَلَ
اگر در سطح بین المللی خواستی قرار داد ببندی هرگز پیمانى را که در آن جاى اشکال و سوء استفاده دشمن وجود دارد منعقد نکن .

✳️قرآن کریم در آیه ۲۸۲ بقره دستور العمل مهمی در مورد تنظیم قرار دادهای تجاری بیان میکند:
《یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا تَدَایَنْتُمْ بِدَیْنٍ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى فَاکْتُبُوهُ 》
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! هنگامی که بدهی مدّت‌داری به خاطر وام یا داد و ستد به یکدیگر پیدا کنید، آن را بنویسید! و باید نویسنده‌ای از روی عدالت، سند را در میان شما بنویسد!

❌بسیاری از مشکلات قضایی امروز ما به خاطر رعایت نکردن همین اصل و اساس است. اگر قراردادها عادلانه و با رعایت همه جوانب نوشته شوند، بسیاری از مشکلات از بین میرود و ضرر و زیان های هنگفت گریبان انسان را نمی گیرد.

✳️ امام صادق علیه السلام فرمودند: «دعاى چهار نفر مستجاب نمى شود:

1⃣«الرَّجُلُ جَالِسٌ فِی بَیْتِهِ یَقُولُ: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی، فَیُقَالُ لَهُ: أَ لَمْ آمُرْکَ بِالطَّلَبِ؟»
مردى که بیکار در خانه اش نشسته و به دنبال کار نمى رود و مى گوید: اى پروردگار من! روزیم را برسان. خداوند به چنین انسانى مى گوید: آیا به تو دستور ندادم به دنبال کار بروى؟!).

2⃣ «وَ رَجُلٌ کَانَتْ لَهُ امْرَأَةٌ، فَدَعَا عَلَیْهَا، فَیُقَالُ لَهُ: أَ لَمْ أَجْعَلْ أَمْرَهَا إِلَیْکَ؟»
مردى که همسر منحرفى دارد و دعا مى کند که خدا، او را از شرّ آن زن نجات دهد؛ خداوند به چنین مردى مى گوید: مگر اختیار طلاقش را به دست تو نداده ام؟

3⃣ «وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ، فَأَفْسَدَهُ، فَیَقُولُ: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی، فَیُقَالُ لَهُ: أَ لَمْ آمُرْکَ بِالِاقْتِصَادِ؟»؛
و مردى که ثروت فراوانى دارد و آن را تلف مى کند، سپس دست بر دعا بر مى دارد و از خداوند طلب روزى مى د. خدا در جوابش مى فرماید: مگر به تو سفارش نکردم زیاده روى مکن؟

4⃣ «وَ رَجُلٌ کَانَ لَهُ مَالٌ، فَأَدَانَهُ بِغَیْرِ بَیِّنَةٍ، فَیُقَالُ لَهُ؛ أَ لَمْ آمُرْکَ بِالشَّهَادَةِ؟»؛
و مردى که به دیگرى وام مى دهد و شاهدى نمى گیرد سپس وام گیرنده پولش را نمى دهد و دست به دعا بر مى دارد که خدایا مشکلم را حل کن؛ خداوند مى فرماید: مگر به تو نگفتم شاهد بگیر؟

🔹با کسانی که اهل حفظ و رعایت عهد و پیمان هستند قرارداد ببندید. (نه افراد بی ایمان و پیمان شکن)
ابن ابی الحدید میگوید این فرمایش حضرت در موقعی از حضرت صادر شد که بعد از جنگ جمل و اسیر شدن مروان ابن حکم، او برای بیعت مجدد با حضرت آمد و حضرت این جمله را خطاب به او فرمود.

✳️ ماجرای این بیعت در خطبه ۷۳ آمده:
أُخِذَ مَرْوَانُ بْنُ الْحَکَمِ أَسِیراً یَوْمَ الْجَمَلِ
مروان بن حکم روز جنگ جمل اسیر شد
فَاسْتَشْفَعَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیهما السلام) إِلَى أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام)
و او را خدمت على آوردند از امام حسن و امام حسین علیهما السلام شفاعت خواست
فَکَلَّمَاهُ فِیهِ فَخَلَّى سَبِیلَهُ، فَقَالا لَهُ یُبَایِعُکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ
و آنها نزد پدر براى او شفاعت کردند و درباره عفو او سخن گفتند، امام علیه السلام او را آزاد فرمود. آن دو بزرگوار عرض کردند: اى امیرمؤمنان اجازه مى دهید او با شما بیعت کند؟
قَالَ (علیه السلام): أَ وَ لَمْ یُبَایِعْنِی بَعْدَ قَتْلِ عُثْمَانَ؟
حضرت فرمود :مگر مروان پس از قتل عثمان با من بیعت نکرد.
لَا حَاجَةَ لِی فِی بَیْعَتِهِ، إِنَّهَا کَفٌّ یَهُودِیَّةٌ
من نیازى به بیعت او ندارم، دست او دست یهودى است
و....

✳️غررالحکم :
لا تَثِقَنَّ بِعَهْدِ مَنْ لا دینَ لَهُ
به عهد و پیمان کسى که دین ندارد اطمینان نکن و از آن چشم بپوش

♦️طبق این معنا اگر با کسانی پیمان بستیم ولی به هر دلیلی آنها نقض عهد کردند، این حق برای ما نیز محفوظ است که با آنهامقابله به مثل کنیم.
《فَمَا اسْتَقَامُوا لَکُمْ فَاسْتَقِیمُوا لَهُمْ؛ توبه -۷ 》
تا زمانى که به پیمان شما پایبند باشند، شما نیز به پیمان آنها پایبند باشید.
《وَإِنْ نَّکَثُوا أَیْمَانَهُمْ مِّنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِى دِینِکُمْ؛ توبه - ۱۲》
اگر پیمان هاى خود را پس از عهد خویش بشکنند، و آیین شما را مورد طعن و تمسخر قرار دهند،
《فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیْمَانَ لَهُمْ؛ توبه 》
با پیشوایان کفر پیکار کنید; چرا که پیمان آنها اهل رعایت پیمان نیستند.

⏪خلاصه بحث:
وَ قَالَ (علیه السلام): اعْتَصِمُوا بِالذِّمَمِ فِی أَوْتَادِهَا
اول :عهد و پیمان را حفظ کنید
دوم:. در نوشتن قرار داد تمام جوانب را بسنجید و محکم پیمان ببندید
سوم: با هر کسی پیمان نبندید مگر افراد مورد اعتماد.

🔻نکته:
ما یک عهد و پیمانی هم با خدا داریم که باید با تمام وجود تلاش کنیم این پیمان را حفظ کنیم و به بند بند آن پایبند باشیم.
《أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ أَنْ لاتَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ؛ هود - ۶۰ 》
اى فرزندان آدم! آیا با شما عهد نکردم که شیطان را نپرستید، که او براى شما دشمن آشکارى است؟!

✳️امام صادق علیه السلام فرمود :
الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنَانِ
دو نوع مومن داریم:
فَمُؤْمِنٌ صَدَقَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ وَفَى بِشَرْطِهِ
مؤمنى که بعهد خدا عمل کرده و بشرطش وفا نمود
هوَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ‏
و اینست که خداى عز و جل فرماید: «مردانى که بمعاهده خود با خدا عمل کردند
فَذَلِکَ الَّذِی لَا تُصِیبُهُ أَهْوَالُ الدُّنْیَا وَ لَا أَهْوَالُ الْآخِرَةِ وَ ذَلِکَ مِمَّنْ یَشْفَعُ وَ لَا یُشْفَعُ لَهُ
این است مؤمنى که هراسهاى دنیا و آخرت به او نرسد و او از کسانى است که شفاعت کند و نیازى بشفاعت دیگران ندارد
وَ مُؤْمِنٌ کَخَامَةِ الزَّرْعِ تَعْوَجُّ أَحْیَاناً وَ تَقُومُ أَحْیَاناً
مؤمنى که مانند ساقه نازک گیاه است که گاهى کج شود اینها اهل رعایت حدود الله نیستند به باطل و شهوات و متاع دنیا و...و گاهى راست ایستد
فَذَلِکَ مِمَّنْ تُصِیبُهُ أَهْوَالُ الدُّنْیَا وَ أَهْوَالُ الْآخِرَةِ وَ ذَلِکَ مِمَّنْ یُشْفَعُ لَهُ وَ لَا یَشْفَعُ
این مؤمن از کسانیست که هراسهاى دنیا و آخرت بیند و از کسانى است که برایش شفاعت شود و او شفاعت نکند.

⏪دو عهد الهی :
اهل بیت عهد الهی هستند امام باقر علیه السلام :
نَحْنُ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ بَیْتُ الرَّحْمَةِ وَ مَفَاتِیحُ الْحِکْمَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ وَ مَو ْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَةِ
ما اهل بیت درخت پر ثمر نبوت هستیم، کلید حکمتها هستیم، معدن علم و ...
وَ مَوْضِعُ وَحْیِ اللَّهِ وَ نَحْنُ وَدِیعَةُ اللَّهِ فِی عِبَادِهِ وَ نَحْنُ حَرَمُ اللَّهِ الْأَکْبَرُ وَ نَحْنُ عَهْدُ اللَّهِ
وحی بر قلب ما نازل می‌شود ماامانتی هستیم که خدا به مردم داد و از آنها درباره ما میپرسد ..
فَمَنْ وَفَى بِذِمَّتِنَا فَقَدْ وَفَى بِذِمَّةِ اللَّهِ وَ مَنْ وَفَى بِعَهْدِنَا فَقَدْ وَفَى بِعَهْدِ اللَّهِ
کعبه و مسجد حرم خدا هستند ولی حرم بزرگ خدا اهل بیت هستند .ما عهد الهی هستیم کسی که حقوق ما را مراعات کند حق خدا را به جا آورده عهد و پیمان را به درستی انجام داده

⏪ قرآن عهد خدا با امت است
امام صادق علیه السلام :
الْقُرْآنُ عَهْدُ اللَّهِ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ یَنْبَغِی لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ یَنْظُرَ فِی عَهْدِهِ وَ أَنْ یَقْرَأَ مِنْهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ خَمْسِینَ آیَةً.
قرآن عهد خدا با مردم است .مردم باید به این عهد و پیمان نگاه کنند روزی حداقل ۵۰ آیه از قرآن بخوانند

❌گلایه امیرالمومنین از رعایت نکردن عهد الهی.
درخطبه ۱۰۶ فرمود :
وَ قَدْ بَلَغْتُمْ مِنْ کَرَامَةِ اللَّهِ تَعَالَى لَکُمْ مَنْزِلَةً تُکْرَمُ بِهَا إِمَاؤُکُمْ
شما از لطف خداوند بزرگ به مقامى رسیدید که حتّى کنیزانتان را گرامى مى دارند
وَ تُوصَلُ بِهَا جِیرَانُکُمْ وَ یُعَظِّمُکُمْ مَنْ لَا فَضْلَ لَکُمْ عَلَیْهِ وَ لَا یَدَ لَکُمْ عِنْدَهُ
و به همسایگان شنا محبّت مى کنند، کسانى که شما از آنها برتر نیستید و حقّى بر آنان ندارید، براى شما عظمت و احترام قائلند،
وَ یَهَابُکُمْ مَنْ لَا یَخَافُ لَکُمْ سَطْوَةً وَ لَا لَکُمْ عَلَیْهِ إِمْرَةٌ
و کسانى که ترسى از قدرت شما ندارند و بر آنها حکومتى ندارید، از شما حساب مى برند.
وَ قَدْ تَرَوْنَ عُهُودَ اللَّهِ مَنْقُوضَةً
ولى شما مى بینید که قوانین و پیمان هاى الهى شکسته شده،
فَلَا تَغْضَبُونَ
امّا به خشم نمى آیید!
وَ أَنْتُمْ لِنَقْضِ ذِمَمِ آبَائِکُمْ تَأْنَفُونَ
در حالى که اگر سنّت هاى پدرانتان نقض گردد، سخت ناراحت مى شوید!

⏪عهد شکنی مجازات دارد:
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود هر گناهی آثار و تبعات خاص به خودش را دارد و پنج گناه را نام بردند از جمله فرمودند:
وَ لَمْ یَنْقُضُوا عَهْدَ اللَّهِ وَ عَهْدَ رَسُولِهِ
و پیمان خدا و رسولش را نشکنند
إِلَّا سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ عَدُوَّهُمْ
جز اینکه خداوند دشمنانشان را بر ایشان چیره کند
وَ أَخَذُوا بَعْضَ مَا فِی أَیْدِیهِمْ
نعمت‌هایی که به آنها داده میگیرد

غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی