زمانی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمت‌ها
۴۰۳/۱/۲۵ . ۴شوال
💢 حکمت۱۳۳ 💢
💠وَ قَالَ (علیه السلام):
امام علی علیه‌السلام میفرمایند:
💠الدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍّ، لَا دَارُ مَقَرٍّ
دنیا سرای عبور است نه سرای اقامت و ماندن؛
💠 وَ النَّاسُ فِیهَا رَجُلَانِ، رَجُلٌ بَاعَ فِیهَا نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا
کسی که خودش را در دنیا فروخت و خودش را به هلاکت انداخت ،
💠 وَ رَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا
و کسی که خودش را خرید و آن را آزاد ساخت.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
✅این ویژگی دنیا باعث دو دستگی میشود:
کسانی که خودشان را خرج دنیا میکنند و به هلاکت میرسند، و کسانی که خود را می‌خرند و به آزادگی دست پیدا میکنند.
❇️این حکمت در دو بخش بررسی خواهد شد:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
💠الدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍّ، لَا دَارُ مَقَرٍّ
دنیا سرای عبور است نه سرای اقامت و ماندن؛
✅گذرا بودن دنیا و پایداری آخرت در آیات و روایات انعکاس زیادی دارد:
🔺آیه ۳۹ غافر:
إِنَّمَا هَٰذِهِ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا مَتَاعٌ وَإِنَّ الْآخِرَةَ هِیَ دَارُ الْقَرَارِ
این زندگی دنیا فقط کالایی بی ارزش و زودگذر است، و بی تردید آخرت سرای همیشگی و پایدار است.
🔺خطبه ۲۰۳:
أَیُّهَا النَّاسُ، إِنَّمَا الدُّنْیَا دَارُ مَجَازٍ وَ الْآخِرَةُ دَارُ قَرَارٍ، فَخُذُوا مِنْ مَمَرِّکُمْ لِمَقَرِّکُمْ
اى مردم! دنیا تنها سراى عبور است و آخرت خانه جاودانه، حال که چنین است از این گذرگاه خود براى محل استقرار خویش در آخرت، توشه برگیرید؛
وَ لَا تَهْتِکُوا أَسْتَارَکُمْ عِنْدَ مَنْ یَعْلَمُ أَسْرَارَکُمْ
و پرده هاى خویش را در پیش کسى که از اسرارتان آگاه است ندرید،
وَ أَخْرِجُوا مِنَ الدُّنْیَا قُلُوبَکُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ تَخْرُجَ مِنْهَا أَبْدَانُکُمْ، فَفِیهَا اخْتُبِرْتُمْ وَ لِغَیْرِهَا خُلِقْتُمْ
و قلوبتان را از دنیا خارج کنید پیش از آنکه بدنهایتان از آن خارج شود، چرا که شما در دنیا آزمایش مى شوید و براى غیر آن، آفریده شده اید.
إِنَّ الْمَرْءَ إِذَا هَلَکَ قَالَ النَّاسُ مَا تَرَکَ، وَ قَالَتِ الْمَلَائِکَةُ مَا قَدَّمَ؟
هنگامى که انسان مى میرد، مردم مى گویند چه چیز باقى گذاشت؟ ولى فرشتگان مى گویند چه چیز پیش از خود فرستاد؟
لِلَّهِ آبَاؤُکُمْ، فَقَدِّمُوا بَعْضاً یَکُنْ لَکُمْ قَرْضاً
خدا پدرتان را رحمت کند بخشى از ثروت خود را از پیش بفرستید تا به عنوان قرض نزد خدا براى شما باقى بماند،
وَ لَا تُخْلِفُوا کُلًّا فَیَکُونَ فَرْضاً عَلَیْکُم
و همه را براى بعد از خود نگذارید که مسئولیت سنگینى بر دوش شما خواهد گذارد.
⏪کسی که دنیا را محل عبور بداند دل نمی‌بندد و برای آخرت کار میکند ،ولی کسی که دلبستگی‌اش به دنیا باشد به دنبال جمع کردن برای دنیا است نه آخرت.
.
🔺امام سجاد علیه‌السلام میفرماید:
مَنْ طَلَبَ الْغِنَى وَ الْأَمْوَالَ وَ السَّعَةَ فِی الدُّنْیَا فَإِنَّمَا یَطْلُبُ ذَلِکَ لِلرَّاحَةِ
کسى که ثروت و اموال و فراخى در دنیا را مى‌خواهد،آن را براى راحتى مى‌خواهد
وَ الرَّاحَةُ لَمْ تُخْلَقْ فِی الدُّنْیَا وَ لَا لِأَهْلِ الدُّنْیَا إِنَّمَا خُلِقَتِ الرَّاحَةُ فِی الْجَنَّةِ وَ لِأَهْلِ الْجَنَّةِ
در حالى که در دنیا و براى اهل دنیا راحتى آفریده نشده،بلکه راحتى در بهشت و براى اهل بهشت آفریده شده است
وَ التَّعَبُ وَ النَّصَبُ خُلِقَا فِی الدُّنْیَا وَ لِأَهْلِ الدُّنْیَا
و رنج و زحمت در دنیا و براى اهل دنیا خلق شده
وَ مَا أُعْطِیَ أَحَدٌ مِنْهَا جَفْنَةً إِلَّا أُعْطِیَ مِنَ الْحِرْصِ مِثْلَیْهَا
و به هیچ کس سهمى از دنیا داده نمى‌شود مگر اینکه دو برابر آن حرص داده مى‌شود
وَ مَنْ أَصَابَ مِنَ الدُّنْیَا أَکْثَرَ کَانَ فِیهَا أَشَدَّ فَقْراً لِأَنَّهُ یَفْتَقِرُ إِلَى النَّاسِ فِی حِفْظِ أَمْوَالِهِ
و کسى که دنیا را بیشتر به دست آورد فقیرتر مى‌شود،زیرا که در حفظ اموالش به مردم نیازمند مى‌گردد
وَ یَفْتَقِرُ إِلَى کُلِّ آلَةٍ مِنْ آلَاتِ الدُّنْیَا
و به هر وسیله‌اى از وسایل دنیا محتاج مى‌شود
فَلَیْسَ فِی غِنَى الدُّنْیَا رَاحَةٌ وَ لَکِنَّ الشَّیْطَانَ یُوَسْوِسُ إِلَى ابْنِ آدَمَ أَنَّ لَهُ فِی جَمْعِ ذَلِکَ الْمَالِ رَاحَةً وَ إِنَّمَا یَسُوقُهُ إِلَى التَّعَبِ فِی الدُّنْیَا وَ الْحِسَابِ عَلَیْهِ فِی الْآخِرَةِ
پس در ثروت دنیا راحتى نیست،ولى شیطان فرزند آدم را وسوسه مى‌کند که راحتى در جمع کردن مال است و همانا او را به سوى رنج در این دنیا و حسابرسى آن مال در آخرت سوق مى‌دهد
ثُمَّ قَالَ ع کَلَّا مَا تَعِبَ أَوْلِیَاءُ اللَّهِ فِی الدُّنْیَا لِلدُّنْیَا بَلْ تَعِبُوا فِی الدُّنْیَا لِلْآخِرَةِ
سپس فرمود:نه،هرگز دوستان خدا در دنیا براى دنیا رنج نمى‌برند،بلکه در دنیا براى آخرت رنج مى‌برند.
ثُمَّ قَالَ أَلَا وَ مَنِ اهْتَمَّ لِرِزْقِهِ کُتِبَ عَلَیْهِ خَطِیئَةً کَذَلِکَ
سپس فرمود:آگاه باشید کسى که غم روزى بخورد براى او گناه نوشته مى‌شود،
قَالَ الْمَسِیحُ عِیسَى ع لِلْحَوَارِیِّینَ إِنَّمَا الدُّنْیَا قَنْطَرَةٌ فَاعْبُرُوهَا وَ لَا تَعْمُرُوهَا
همان گونه که عیسى مسیح به حواریون خود فرمود:همانا دنیا پلى است،از آن بگذرید و آن را تعمیر نکنید.
⏪ما چند صباحی در دنیا مهمانیم و این دنیا پلی است به سوی آخرت که باید از آن بگذریم و عبور کنیم امام علیه‌السلام فرمود مراقب باشید گرفتار اینجا نشوید و نمانید.
کسی که دنیا را جای ماندن می‌داند، مشخص است که غصه رزق و مال دنیا را میخورد و خدا را خوب نشناخته و هدف آفرینش را نمی‌داند. چرا که اگر کسی به اینها آگاه باشد راحت دل میکند و از این دنیا به سلامت عبور خواهد کرد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
💠 وَ النَّاسُ فِیهَا رَجُلَانِ، رَجُلٌ بَاعَ فِیهَا نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا
کسی که خودش را در دنیا فروخت و خودش را به هلاکت انداخت ،
💠 وَ رَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا
و کسی که خودش را خرید و آن را آزاد ساخت.
✅ گروهی که خود فروشی و نفس فروشی کرده اند و هلاکت خریده اند همانها هستند که دنیا را سرای همیشگی میدانستند،
و کسانی که خود را خریدند و آزاده شدند همانها هستند که دنیا را سرای عبور میدانستند .
❇️هر کسی چیزی را بفروشد، در مقابلش یک پولی به او میدهند که این شخص با دنیا و خوردنی و آشامیدنی سرگرم بشود ولی آن خریدار، دیگر سلطنت بر این کالا دارد و هر طور بخواهد آن را مصرف میکند.
کسانی که نفس و جان خودشان را فروختند دیگر اختیار خود را از دست میدهند و این دیگران هستند که برای آنها تصمیم میگیرند و آنها را به بازی میگیرند.
🔺به فرموده‌ی حضرت در حکمت ۶۴ نهج‌البلاغه:
أهْلُ الدُّنْیَا کَرَکْبٍ یُسَارُ بِهِمْ، وَ هُمْ نِیَامٌ.
اهل دنیا سوارانى در خواب مانده اند که آنان را مى رانند.
✳️خود فروشی انسان به هدر دادن استعدادهای وجودی است:
🔺حضرت در حکمت ۴۶۵ میفرماید:
أَلَا حُرٌّ یَدَعُ هَذِهِ اللُّمَاظَةَ لِأَهْلِهَا
آیا جوانمردی نیست این غذای باقی مانده بین دندان را رها کند برای اهلش؟
إنَّهُ لَیْسَ لِأَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِیعُوهَا إِلَّا بِهَا
ارزش شما جز بهشت نیست، خودتان را به کمتر از بهشت نفروشید.
❇️کسی که خودش را از اسارت شیطان نجات دهد، آزاده است و ارزش دارد.
.
👈نکته:
باع و ابتاع هر دو فعل انسان است، خواست و اراده ی اوست. فروختن به ثمن بخس کار خود انسان است، خریدن خود و ارزش قائل شدن برای خود نیز اراده انسان است.
✅آزادی هزینه دارد، آزادی زحمت و سختی و محرومیت دارد.
کسی که بخواهد آزاده باشد نه تنها چیزی به او نمی دهند بلکه مدام در مقابل تصمیمات او کار شکنی هم میکنند ولی این خودش ارزش دارد. به آزادگی رسیدن ممکن نیست مگر با پراخت هزینه آن.
🔺روایتی از حضرت در کتاب غرر الحکم در این باره:
اُنْظُرْ إلَى الدُّنْیا نَظَرَ الزّاهِدِ الْمُفارِقِ وَلا تَنْظُرْ إِلَیْها نَظَرَ الْعاشِقِ الْوامِقِ
به دنیا همچون زاهدى که مى خواهد از آن جدا شود نگاه کن نه همچون عاشق دلداده
⏪اگر کسی دلداده دنیا باشد برای دنیا خرج خواهد کرد،ولی اگر دلکنده از دنیا باشید حاضرید هزینه بدهید برای دلکندن از دنیا..اگر دنیا را محل عبور دیدیم برای رسیدن به آزادگی هزینه خواهیم کرد و اگر دنیا را محل ماندن دیدیم همه استعدادهایمان را خرج خواهیم کرد و هیچ سودی نخواهد داشت جز نابودی خود ما.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
👈نکته اول:
بیشتر بدبختی ها و گرفتاری هایی که برای انسان ایجاد میشود از آن جهت است که انسان نمی خواهد "ممر" بودن دنیا را درک کند و بپزیرد. میخواهد دنیا را دار "مقر" قرار دهد.
🔺قرآن کریم در جریان حضرت آدم میفرماید: فَوَسْوَسَ إِلَیْهِ الشَّیْطَانُ قَالَ یَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّکَ عَلَىٰ شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْکٍ لَا یَبْلَىٰ
ولی شیطان او را وسوسه کرد و گفت: «ای آدم! آیا می‌خواهی تو را به درخت زندگی جاوید، و ملکی بی‌زوال راهنمایی کنم؟!
⏪ ولی اگر انسان فانی بودن این عالم را، فانی بودن پست و مقام این دنیا را بفهمد و گول شیطان را نخورد دچار هبوط نیز نخواهد شد.
👈نکته دوم:
بدبخت تر از کسی که آخرت فروشی میکند برای دنیا، آن کسی است که آخرت فروشی میکند برای دنیای دیگران:
.
🔺این جملات شهید ساز است:
در روایت طولانی و زیبایی داریم امیرالمومنین در حال آماده کردن لشکر برای جنگ بود. شخصی که آثار مسافرت طولانی در صورتش نمایان بود خدمت امیرالمومنین آمد و عرض کرد: إِنِّی أَتَیْتُکَ مِنْ نَاحِیَةِ الشَّامِ وَ أَنَا شَیْخٌ کَبِیرٌ قَدْ سَمِعْتُ فِیکَ مِنَ الْفَضْلِ مَا لَا أُحْصِی وَ إِنِّی أَظُنُّکَ سَتُغْتَالُ فَعَلِّمْنِی مِمَّا عَلَّمَکَ اللَّهُ
من از ناحیۀ شام بسوى تو آمده‌ام، و من پیرى بزرگسالم که در فضیلت تو چیزها شنیده‌ام که بشمار درنمى‌آورم، و خود چنین گمان میبرم که تو بزودى با مکر دشمنان شهید خواهى شد، پس چیزى از آنچه خدا بتو آموخته است بمن بیاموز
قَالَ نَعَمْ یَا شَیْخُ مَنِ اعْتَدَلَ یَوْمَاهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ
فرمود: آرى اى شیخ: کسى که دو روز از ایّام زندگیش یکسان باشد مغبونست
وَ مَنْ کَانَتِ الدُّنْیَا هِمَّتَهُ اشْتَدَّتْ حَسْرَتُهُ عِنْدَ فِرَاقِهَا
و کسى که هدف همّتش دنیا باشد، حسرتش بهنگام مفارقت آن شدید است
وَ مَنْ کَانَ غَدُهُ شَرَّ یَوْمَیْهِ فَمَحْرُومٌ
و کسى که فردایش بدترین دو روز او باشد، محرومست
وَ مَنْ لَمْ یُبَالِ بِمَا رُزِئَ مِنْ آخِرَتِهِ إِذَا سَلِمَتْ لَهُ دُنْیَاهُ فَهُوَ هَالِکٌ
و کسى که وقتی دنیاى او سالم بماند به خسارت های آخرتش بى‌اعتناء باشد هلاک‌شونده است
وَ مَنْ لَمْ یَتَعَاهَدِ النَّقْصَ مِنْ نَفْسِهِ غَلَبَ عَلَیْهِ الْهَوَى .....
و کسى که متعهد نباشد به نجات دادن خود از ضررهای اخروی هواى نفس بر او چیره مى‌شود....
در این هنگام یکی از یاران حضرت پرسید: یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَیُّ سُلْطَانٍ أَغْلَبُ وَ أَقْوَى قَالَ الْهَوَى
کدام سلطان قوی تر و نیرومندتر است؟ فرمود: هواى نفس
قَالَ فَأَیُّ ذُلٍّ أَذَلُّ قَالَ الْحِرْصُ عَلَى الدُّنْیَا
گفت: کدام ذلّت ذلیل‌کننده‌تر است؟ فرمود: حرص نسبت بدنیا
قَالَ فَأَیُّ فَقْرٍ أَشَدُّ قَالَ الْکُفْرُ بَعْدَ الْإِیمَانِ
گفت: پس کدامین فقر سخت‌تر است؟ فرمود: کفر بعد از ایمان
قَالَ فَأَیُّ دَعْوَةٍ أَضَلُّ قَالَ الدَّاعِی بِمَا لَا یَکُونُ
گفت: کدام دعوت گمراه‌کننده‌تر است؟ فرمود: دعوت‌کننده بچیزى که امکان تحقّق آن نیست_وعده سر خرمن دادن_
قَالَ فَأَیُّ عَمَلٍ أَفْضَلُ قَالَ التَّقْوَى ....
گفت: پس چه عملى افضل است؟ فرمود: تقوى....
قَالَ فَأَیُّ الْخَلْقِ أَشْقَى قَالَ مَنْ بَاعَ دِینَهُ بِدُنْیَا غَیْرِه
گفت: پس کدام مخلوق بدبخت‌تر است؟ فرمود: کسى که دین خود را بدنیاى دیگرى بفروشد.
.
در پایان این روایت طولانی دارد این پیرمرد مسافر وقتی این جملات را از امیرالمومنین شنید عرض کرد:
یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ جَهِّزْنِی بِقُوَّةٍ أَتَقَوَّى بِهَا عَلَى عَدُوِّکَ
یا امیر المؤمنین، مرا به نیروئى مجهّز ساز که آن را بر ضدّ دشمنت بکار برم.
فَأَعْطَاهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع سِلَاحاً وَ حَمَلَهُ
پس امیر المؤمنین علیه السّلام سلاحى به او داد و او را بر مرکبى سوار کرد
فَکَانَ فِی الْحَرْبِ بَیْنَ یَدَیْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع یَضْرِبُ قُدُماً وَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع یَعْجَبُ مِمَّا یَصْنَعُ
و او در میدان رزم پیش روى امیر المؤمنین علیه السّلام دلیرانه شمشیر میزد، و أمیر المؤمنین علیه السّلام از کار پیکار او تعجّب میکرد
فَلَمَّا اشْتَدَّتِ الْحَرْبُ أَقْدَمَ فَرَسَهُ حَتَّى قُتِلَ رَحِمَهُ اللَّهُ
پس چون کار جنگ شدّت گرفت، اسب خود را جلو انداخت و به قلب سپاه دشمن حمله برد تا او - که رحمت بر روانش باد - شهید شد
و مردى از یاران امیر المؤمنین برای پیدا کردن او رفت، تا پیکر پاکش را بخاک و خون آغشته یافت، و اسبش را پیدا کرد و دید که شمشیررا هنوز محکم به دست گرفته است،پس چون جنگ سپرى شد اسب و سلاح او را بنزد امیر المؤمنین علیه السّلام آوردند، و آن حضرت بر او نماز گزارد،
وَ قَالَ هَذَا وَ اللَّهِ السَّعِیدُ حَقّاً فَتَرَحَّمُوا عَلَى أَخِیکُمْ
و فرمود: بخدا قسم این همان سعادتمند حقیقى است، پس براى برادرتان طلب رحمت کنید.
⏪عاقبت این شخص به سعادت ختم شد و امیر المؤمنین به سعادت این شخص قسم میخورد.
بدبخت در نگاه امیرالمومنین کسی است که آخرت را به دنیا بفروشد.
غیبت و تهمت و فحش و ... انسان را گرفتار میکند، و انسان را از شهادت باز میدارد.
شنیدن و عمل کردن به سخنان امیرالمومنین علیه‌السلام سعادت را درجا برای ما رقم میزند.
👈نکته سوم:
ما که با اهل بیت بیعت کرده ایم، حق نداریم خودمان را جای دیگر بفروشیم:
بیعت در لغت به معنای بیع است. به معنای معاهده است.
ما که با خدا و اهل بیت بیعت کردیم و به تعبیر پیامبر در خطبه غدیر
" َإِنِّی قَدْ بَایَعْتُ اللَّهَ وَ عَلِیٌ " دیگر حق نداریم خودمان را به دیگران بفروشیم و اجازه دهیم دیگران برای ما تصمیم بگیرند.
ما خودمان را به خدا فروختیم که بهترین خریدار است:
اِنَّ اللهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنینَ اَنْفُسَهُمْ وَ اَمْوالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ
یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا هَلْ اَدُلُّکُمْ عَلَى تِجارَة تُنْجیکُمْ مِنْ عَذاب اَلیم
⏪دیگر خلف وعده است، پیمان شکنی است که هم دست بیع و بیعت به خدا و اهل بیت بدهیم هم بخواهیم با غیر خدا بیعت کنیم و خودمان را به دنیا بفروشیم.
غفرالله لی و لکم
.
نظر ندارم تازه واردم