یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۳/۱/۲۰ . ۲۸رمضان
💢 حکمت ۱۳۱ 💢
♦️وَ قَالَ (علیه السلام) -وَ قَدْ سَمِعَ رَجُلًا یَذُمُّ الدُّنْیَا
حضرت شنید که کسی در محضرش، دنیا را مذمت میکند در حالی که خود، دنیا طلب و غافل بود .
🔺الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ: کُنْتُ جَالِساً عِنْدَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ص فَجَاءَ إِلَیْهِ رَجُلٌ فَشَکَا إِلَیْهِ الدُّنْیَا وَ ذَمَّهَا...
اصبغ بن نباته نقل میکند : که در محضر امیرالمومنین نشیته بودیم که مردی در شکایت از دنیا، مذمت دنیا می کرد.
که حضرت در پاسخ به او این حکمت را فرمود:
❌مذمت دنیا گاهی به این است که بگویم چرا دنیا مرا بدبخت کرد، چرا دنیا مرا فقیر کرد و...
گاهی به این است که فحاشی و نفرین کنیم به دنیا، مثلا بگوییم نفرین به زمانه و...
در روایت داریم که فرمود:
لا تسبّوا الدّهر، فإنّ الدّهر هو اللّه
روزگار و دنیا را لعن نکنید، چون دنیا مخلوق خداست و مطیع دستورات خداست، و سر ناسازگاری و دشمنی با کسی را نیز ندارد.
امام اینگونه سفت و سخت دنیا را مدح و سخن شخص را باطل کرده از این جهت است که فرد ریاکارانه برخورد کرده بر زبان مذمت دنیا ولی در باطن دلبسته دنیا بوده.
♦️أَیُّهَا الذَّامُّ لِلدُّنْیَا الْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا
ای کسی که دنیا را متهم به فریب و نیرنگ و زشتی میکنی
در حالی که خودت با دست خود در فریب و غرور دنیاگرفتار شده ای.
♦️ الْمَخْدُوعُ بِأَبَاطِیلِهَا
و به امور باطل دنیا نیرنگ خورده ای [الْمَخْدُوعُ]
همانگونه که شیطان میگوید :
《 وَمَا کَانَ لِیَ عَلَیْکُمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِی؛ ابراهیم - ۲۲ 》
و چون حکم (قیامت) به پایان رسید (و اهل بهشت از اهل دوزخ جدا شدند) در آن حال شیطان (برای تمسخر کافران) گوید: بر شما (برای وعده دروغ خود) هیچ حجت و دلیل قاطعی نیاوردم و تنها شما را فراخواندم و شما اجابتم کردید، پس امروز شما ابلهان که سخن بی‌دلیل مرا پذیرفتید
🔻دنیا نیز تسلط و قدرتی بر انسان ندارد که بخواهد او را به فحشا و گناه و باطل بکشاند. دنیا مظاهری دارد و دعوت هایی میکند همانگونه که دین نیز جلوه هایی دارد و دعوت میکند و این خود انسان است که باید انتخاب کند.
♦️أَ تَغْتَرُّ بِالدُّنْیَا ثُمَّ تَذُمُّهَا؟
آیا سزاوار است حال که فریب دنیا را خورده ای، بد دنیا را بگویی؟!
آیا سزاوار است که در دام دنیا گرفتار باشی و بعد دنیا را مذموم بدانی .
دنیا معایبی هم داشته باشد باید تو هوشیار باشی و چشم باز احتیاط کنی .
ابتدا فریب خوردی با چشم بسته ،بعد زبان به شکایت دنیا باز می کنی!!
♦️ أَنْتَ الْمُتَجَرِّمُ عَلَیْهَا أَمْ هِیَ الْمُتَجَرِّمَةُ عَلَیْکَ؟
آیا تو جرم و جنایتی بر علیه دنیا روا داشته ای یا دنیا نسبت به تو مرتکب جرم شده؟!
آیا تو بر ضد دنیا ادعا داری ،یا دنیا بر علیه تو حرف دارد.
دنیا از ابتدا گفته بود فانی و رفتنی ست دلبستگی ندارد.
وشما را هم از دنیا بیرون خواهد کرد.
ظاهراً آنست که دنیا بر علیه تو ادعا دارد که نباید به دام او گرفتار می‌شدی.
♦️ مَتَى اسْتَهْوَتْکَ أَمْ مَتَى غَرَّتْکَ؟
چه زمانی دنیا عقل از سر تو ربوده یا تو را فریب داده؟!
ما همیشه دنبالیم تقصیر را گردن دیگری بیندازیم در حالی که مقصر خودمان هستیم.
چه وقت دنیا تو را فریب داد!!
آیا دنیا آمد دست تو را گرفت و برد،
و دنیا تو را ربود !!
دنیا فقط یک چهره ای بتو نشان داد ،تو خود با اختیار و با پای خود رفتی و برای رسیدن به هوی به هر گناهی دست زدی.
⭕️از جناب ابوطالب پدر امیرالمومنین شعری نقل شده:
یَعِیبُ النَّاسُ کُلُّهُمْ زَمَانا/
وَ مَا لِزَمَانِنَا عَیْبٌ سِوَانَا
مردم به زمان و زمانه عیب میگیرند در حالی که زمانه عیبی جز خود ما ندارد.
نَعِیبُ زَمَانَنَا وَ الْعَیْبُ فِینَا /
وَ لَوْ نَطَقَ الزَّمَانُ بِنَا هَجَانَا
ما از زمانه عیب میگیریم ولی اگر زمانه زبان باز کند ما را مذمت میکند.
وَ إِنَّ الذِّئْبَ یَتْرُکُ لَحْمَ ذِئْبٍ /
وَ یَأْکُلُ بَعْضُنَا بَعْضاً عِیَانا
گرگ گوشت گرگ نمی خورد ولی انسان ها به یکدیگر رحم نمی کنند.
دنیا نه تنها کسی را فریب نداد بلکه سر تا سر عبرت و پند و نصیحت است نه فریب و غرور»»»»
♦️أَ بِمَصَارِعِ آبَائِکَ مِنَ الْبِلَى
آیا محلی که پدران شما به خاک افتادند و پوسیدند تو را فریب داده؟!
دنیا با این قبور کهنه و پوسیده پدران تو که بجا مانده ، با این متاع تو را فریب داد!!
این قبور مندرس گذشتگان برای عبرت بود اما عبرت نگرفتی. با جلوه و زیور دنیا فریب خوردی.
♦️ أَمْ بِمَضَاجِعِ أُمَّهَاتِکَ تَحْتَ الثَّرَى؟
این جسم مادران که در زیر خرواری خاک قبر مانده ، دنیا با این جسم پوسیده تو را فریب داد!!
هر دو برای تذکر و عبرت و توجه هستند
دنیا اینقدر توجه و خوبی نشان داده ، چرا انسان متوجه و متذکر نشده.
دنیا گلایه و برضد تو ادعا دارد که چرا با گرفتن پدر و مادر و عزیزان باز به دنیا دل بسته ای !!
دنیا جلوه ای از فراغ را به انسان نشان میدهد، عزیزترین عزیزانش را از او میگیرد و اگر انسان کمی با مرگ و معاد خو بگیرد متوجه مسیر زندگی و دلسوزی دنیا برای انسان میشود.
بشکاف خاک را و ببین یک دم /
بى مهرى زمانه رسوا را /
به یاد بیاور روزهایی که دنیا برای تو درس عبرت بزرگی مهیا ساخته بود ولی تو به جای عبرت، غفلت میکردی.
⤵️ تجسم صحنه های بیماری وحالات احتضار:
♦️کَمْ عَلَّلْتَ بِکَفَّیْکَ
چقدر با دستان خود به معالجه بیماران پرداختی .چه بسیار از اطرافیان تو بیمار شدند با دستان خود آنان را مداوا و معالجه کردی.
♦️وَ کَمْ مَرَّضْتَ بِیَدَیْکَ؟
و چقدر با دستان خود به پرستاری از بیماران مشغول بودی.
♦️ تَبْتَغِی لَهُمُ الشِّفَاءَ
برای آن بیماران از خدا طلب شفا میکردی.
♦️وَ تَسْتَوْصِفُ لَهُمُ الْأَطِبَّاءَ غَدَاةَ
و چه روزها از طبیبان طلب نسخه مفید و سودمند میکردی،- و چه مقدار از پزشک و پرستار پیگیر حال بیمار و در طلب جویای بهبودی حال بیمار بودی.
♦️ لَا یُغْنِی عَنْهُمْ دَوَاؤُکَ
در حالی که مداوای تو به حال آن بیماران فایده ای نداشت.تمام تلاش تو از دارو و پرستاری ،
♦️ وَ لَا یُجْدِی عَلَیْهِمْ بُکَاؤُکَ
و گریه تو برای آنان سودی نداشت،
دعا و گریه زاری بسود بیمار واقع نشد.
ضجه های تو بر بالین مریض از فراق بر او اثر نکرد.
♦️لَمْ یَنْفَعْ أَحَدَهُمْ إِشْفَاقُکَ
( وقتی مهر انقضا و رفتن خورد )
مهربانی و شفقت تو برای بیمار نفعی نداشت.
و دلسوزی و نگرانی تو نفعی به او نمیرساند.
♦️ وَ لَمْ تُسْعَفْ فِیهِ بِطَلِبَتِکَ
یاری و کوشش تو برای او اثر نکرد.
و تو به خواسته هایت در مورد آن نمیرسیدی
(اسعاف: کسی کمک نکرد به تو، )
♦️وَ لَمْ تَدْفَعْ عَنْهُ بِقُوَّتِکَ
و با قوت نیز نتوانستی بیماری و مرگ را از آنها دفع کنی.
با تمام قوا و قدرتی که ادعا میداشتی نتوانستی کمک رسانی و جلوی مرگ او بگیری.
چرا از این صحنه ها که دیدی بدرستی درس عبرت نگرفتی و باز دلبسته دنیا شدی و دنیا را مذمت میکنی
دنیا با این وضوح و صراحت و زیبایی به تو درس داد.
⏪حضرت دو مثال میزند که همه افراد یا دیده اند یا شنیده اند:
مثال قبرستان و مرگ ؛ که پدران و مادران زیر خروارها خاک آرمده اند.
مثال بیماری و بیمارستان ؛ که با همه معالجه ها و مداواها، بیمار هیچ بهبودی پیدا نمی کند و کارش تمام میشود
🔻 تمثیل دنیا :
♦️وَ قَدْ مَثَّلَتْ لَکَ بِهِ الدُّنْیَا نَفْسَکَ
دنیا مرگ دیگران را برای تو مثلی قرار داد که خودت را با آن بسنجی.
دنیا با این مثالی که زد( قصه مرگ و بیماری ) سرمشق زیبایی داد.
اگر بنا باشد بیمار شوم و بمیرم چرا وابستگی!!
♦️وَ بِمَصْرَعِهِ مَصْرَعَکَ
و افتادن و مرگ آنها را مثالی برای مرگ تو قرار داد.
بخاک افتادن انسانهای قبل از تو ، یاد آوری عبرتها بود که روزی هم تو از دنیا میروی.
برای تو تلاش می کنند اما نا موفق میماند.پس چرا دلبستگی !!!
❌اگر عینک درستی بزنیم و کدورت ها از جلوی چشم ما برداشته شوند،دنیا بهترین محل است برای رشد و ترقی:
♦️إِنَّ الدُّنْیَا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا
۱. دنیا دار صدق است ، رو راست است برای کسی که صادق و رو راست باشد.
یعنی دنیا را آنگونه که هست ، آنگونه که خالق دنیا گفته ببیند.
دنیا سرای راستی و درستی است برای کسی که در دنیا صادقانه رفتار کند.
اگر کسی خواست با دنیا سر ناسازگاری و دروغ و کلک بگذارد خود ضرر آن را می بیند.
♦️وَ دَارُ عَافِیَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا
۲. دنیا دار سلامتی هست برای کسی که از دنیا فهم کند تجربیات دنیا را عبرت گیرد. دنیا برای او دار عافیت است.
برعکس عبرت نگرفت برای او دار مرض است
قلب مملو از مرض « فزادَهمُ اللهُ مرَضا »میشود.
و سرای عافیت است برای کسی که قوانین آن را بفهمد.
قوانین دنیا ثابت هستند، فهم آنها و عمل به آنها باعث عافیت انسان میشود.
♦️ وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْهَا
۳. از دنیا کسی بهره ببرد و توشه قیامت جمع کند دنیا او را بی نیاز میکند.
وکسی توشه بر نگرفت فقط امروز خود را دید غنا را درک نخواهد کرد.
پس سرای بی نیازی، برای کسی که از آن توشه بردارد. ولی کسی که توشه برندارد دستش برای قیامت خالی است.
♦️ وَ دَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنِ اتَّعَظَ بِهَا
۴. دنیا سرای موعظه و پند است برای کسی که از آن درس بگیرد،
موعظه در دنیا زیاد است به شرط اینکه ما موعظه پذیر باشیم. برای کسیکه موعظه دنیا را نپذیرد، دنیا بجای نصیحت گری برای او گمراه کننده خواهد بود.
♦️مَسْجِدُ أَحِبَّاءِ اللَّهِ
الف. دنیا مسجد دوستان خداست)
باید اهل سجده بود، سجده حبّ الهی را در برداره. هر چه انسان بیشتر اهل سجده باشد بیتر عاشق خدا میشود.
♦️ وَ مُصَلَّى مَلَائِکَةِ اللَّهِ
ب. دنیا محل نماز گزاردن ملائکه الهی است.
باید اهل صلات بود تا مورد توجه ملائکه بود، ملائکه ای که واسطه فیض هستند و میوانند رحمت و خیر و رزق و... را برای ما به ارمغان بیاورند.
♦️ وَ مَهْبِطُ وَحْیِ اللَّهِ
ج. محل نزول وحی است.دنیا مقصد وحی است و مبدا آن عرش است.
♦️وَ مَتْجَرُ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ
د. بازار تجارت اولیاء خداست؛
دکان [مَتْجَرُ] تجارت اولیا الهی همین دنیاست.
هر کس چنین نگاهی داشته باشد لحظه به لحظه از فرصت دنیایی استفاده می کند.
♦️اکْتَسَبُوا فِیهَا الرَّحْمَةَ وَ رَبِحُوا فِیهَا الْجَنَّةَ
همانها که در دنیا، رحمت الهی را کسب میکنندو بهشت را در همین دنیا سود کردند؛
اهل صدق، جمع کننده توشه در همین دنیا رحمت الهی را جلب میکند.
هر کسی بر سر سفره اطعام جمع شده ی خود خواهد نشست.
و اگر سود تجارت او بهشت باشد این تجارت را در دنیا بصورت عبادت و اطاعت جمع میکند. حکمت ۴۵۶ فرمود:
إِنَّهُ لَیْسَ لِأَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِیعُوهَا إِلَّا بِهَا
فقط دنیا است که میتوان فروخت و بهشت را خریداری کرد.
♦️فَمَنْ ذَا یَذُمُّهَا وَ قَدْ آذَنَتْ بِبَیْنِهَا
با همه این توضیحات، چه کسی دنیا را مذمت میکند؟!
با این اوصاف زیبایی که از دنیا گفتم چه کسی دنیا را مذمت می کند.
دنیا از لحظه ابتدا اعلام فراق داده[آذَنَتْ] هر تولد روزی مساوی با مرگ خواهد بود.
♦️ وَ نَادَتْ بِفِرَاقِهَا
و فریاد فراق سر داده ،دنیا نه تنها اعلام بلکه فریاد برآورد[نادَ] هر ابتدا انتهایی و جدایی دارد.
♦️ وَ نَعَتْ نَفْسَهَا وَ أَهْلَهَا
و خبر مرگ[نَعَتْ] و نابودی خود و اهلش را به همه رسانده ،
هم اعلام ،هم فریاد و هم خبر مرگ را داد.کسی که اینگونه نصیحت میکند قابل مذمت نیست.
♦️فَمَثَّلَتْ لَهُمْ بِبَلَائِهَا الْبَلَاءَ
دنیا با رنج و گرفتاری و بلاهایش، نمونه ای از بلای آخرت را به انسان نشان داده.
در زندگی شما بلا و مصیبت پیش آورد که بگوید فردای قیامت عذایی سخت و مصائب سنگین در پیش دارید.
♦️وَ شَوَّقَتْهُمْ بِسُرُورِهَا إِلَى السُّرُورِ،
و با خوشی ها و شادی هایش نمونه از شادی آخرت را به انسان نمایش داده.
و اگر دچار خوشی و سرور شدی دنیا میخواهد بگوید قیامت خوشی ، آرامش و سرور بالاتری دارد.
هیچ رابطه ای بین بلای دنیا و آخرت ، و رابطه ای بین سرور دنیا و آخرت نیست ، فقط مثال است.
♦️ رَاحَتْ بِعَافِیَةٍ وَ ابْتَکَرَتْ بِفَجِیعَةٍ
برخی افراد عصرگاه در عافیت ، ناز و نعمت هستند.و صبحگاه [ابْتَکَرَتْ] در رنج و عذاب و بیماری دست و پنجه میزنند.
♦️تَرْغِیباً وَ تَرْهِیباً وَ تَخْوِیفاً وَ تَحْذِیراً؛
و دنیا اینچنین است.
- گاهی شوق برانگیز است[تَرْغِیباً]
- گاهی میترساند[تَرْهِیباً]
-گاهی خوفناک است[تَخْوِیفاً]
-گاهی بر حذر میدارد[تَحْذِیراً]
دنیا آرامش ،نعمت ، رنج ، سختی دارد برای اینکه شوق دهد ،از سختی خوف و تحریر پیدا کنی.
از نقمت و عذاب آخرت رَهب و فراری باشی
❌دنیا خوبی و بدی اش را به شما نشان داده است، برای اینکه ترغیب و ترهیب و... ایجاد شود. اگر در دنیا باشی و ترغیب و ترهیب به وجود نیامد یعنی درس نیاموخته ایم.
♦️ فَذَمَّهَا رِجَالٌ غَدَاةَ النَّدَامَةِ
پس عده ای از مردم، فردای قیامت که "یوم الندامه" است دنیا را مذمت میکنند.
♦️ وَ حَمِدَهَا آخَرُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ؛
و عده ای در همان روز قیامت مدح دنیا را میگویند.
عده ای در حسرت قیامت دنیا را مذمت میکنندو بد و بیراه می گویند.
عده ای هم مدح دنیا گویند که دنیا چه خوب تجربیات در اختیار ما گذاشت.
تفاوتی در دنیا نیست دنیا، همان دنیاست.
♦️ ذَکَّرَتْهُمُ الدُّنْیَا فَتَذَکَّرُوا
کسانی دنیا را مدح میکنند که دنیا آنان را تذکر داد و آنها نیز تذکرات دنیا را پذیرفتند.
♦️ وَ حَدَّثَتْهُمْ فَصَدَّقُوا
با زبان حال با آنها صحبت کرد و آنها تصدیقش کردند.
♦️وَ وَعَظَتْهُمْ فَاتَّعَظُوا
و آنها را موعظه کرد و آنها موعظه را پذیرفتند.
گروه مخالف که دنیا را ملامت کردند.نصایح را اهمیت ندادند. بجای ملامت خود، منجر به ملامت کردن دنیا شدند.
⏪نکته:
قرآن مجید دنیا را لهو و لعب میداند، متاع غرور میداند. و در روایات دنیا به نام «دارالغرور» معرفى شده است.
همچنین امام سجاد میفرماید:
اللّهُمَّ ارْزُقْنی التَّجافِىَ عَنْ دارِ الْغُرُورِ.
در حالی که حضرت در این حکمت دنیا را دار عبرت و مسجد احباء الله و... معرفی کردند.آیا با هم در تعارضند؟!
🔻پاسخ1 :
دنیا سکه ی دو رویه است که به هر طرف آن نگاه کنیم و به آن دل ببندیم به یک نتیجه خاص میرسیم.
در خطبه ۸۲ فرمود:
وَ مَنْ أَبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ وَ مَنْ أَبْصَرَ إِلَیْهَا أَعْمَتْه
کسی که با دنیا ببیند بینا میشود ولی کسی که به دنیا خیره شود کور میشود.
باید از دنیا درس عبرت گرفت و حرکت کرد
🔻پاسخ ۲:
هر چیزی که انسان را از خدا دور کند دنیا است (اگر چه نماز شب باشد) و هر چیزی که انسان را به خدا نزدیک کند آخرت است (اگرچه دنیا باشد)
درحکمت ۱۰۳ فرمود :
إِنَّ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةَ عَدُوَّانِ مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِیلَانِ مُخْتَلِفَانِ فَمَنْ أَحَبَّ الدُّنْیَا وَ تَوَلَّاهَا أَبْغَضَ الْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا
دنیاى (حرام) و آخرت، دو دشمن متفاوت، و دو راه جداى از یکدیگرند، پس کسى که دنیا پرست باشد و به آن عشق ورزد، به آخرت کینه ورزد و با آن دشمنى خواهد کرد.
وَ هُمَا بِمَنْزِلَةِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ مَاشٍ بَیْنَهُمَا کُلَّمَا قَرُبَ مِنْ وَاحِدٍ بَعُدَ مِنَ الْآخَرِ وَ هُمَا بَعْدُ ضَرَّتَان
دنیا وآخرت به منزله مشرق و مغرب است
و کسی که بین این دو در حال حرکت است،هر گاه به یکی نزدیک شود از دیگری دور میشود،
پس آن که دار غرور است دنیای منهای خداست.
و آن که مسجد اولیاء الهی است، آخرت است و اصلا دنیا نیست.
اللهم لا تجعل الدنیا اکبرَ همّنا
نرم افزار ارسال کامنت انبوه برای آخرین وبلاگ‌های فارسی. با امکان حل خودکار کد امنیتی توسط هوش مصنوعی، بهترین ابزار برای تبلیغات و افزایش بازدید شماست. برای مشاهده تست و دانلود به کانال تلگرام ما مراجعه کنید