شرح حکمت 124نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 124نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۳/۰۱/۰۴

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۰۵ فروردين ۰۳ ، ۰۹:۰۵

یار علی

:
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۱۴۰۳/۱/۴ . ۱۲رمضان

💢 حکمت ۱۲۴ 💢

🔶وَ قَالَ (علیه السلام): غَیْرَةُ الْمَرْأَةِ کُفْرٌ، وَ غَیْرَةُ الرَّجُلِ إِیمَانٌ.
غیرت داشتن زن به مرد خود کفر است و غیرت داشتن مرد نسبت به همسر خود نشان ایمان است.

⭕️حضرت کفر و ایمان را در این حکمت، کفر و ایمان عملی میداند.
گرچه در کفر و ایمان اعتقادی ، بخدا و به معاد معتقد نباشد کافر است.
در قبال آنها یک سلسله اموری هستند که عمل کردن به آن نشان ایمان و نبود عمل نشان کفر است.

💮این حکمت راجع به تعدد زوجات می فرماید: اگر زنی نسبت بمرد خود که چند همسر دارد غیرتی شود و ایجاد ناراحتی کند واین حکم از احکام الهی را نپذیرد، درچنین حالت سر از کفر در خواهد آورد.
مخالفت با حکم الهی و شریعت است.
و اینکه مرد نسبت بزن خود غیور باشد از آنجا که مسئول کنترل و نظارت آست نشان ایمان مرد است.؛

📙درکتاب غرر الحکم آمده است:
غَیْرَةُ الرَّجُلِ إیمانٌ وَغَیْرَةُ الْمَرأةِ عُدْوانٌ غیرت مرد باعث بقاء ایمان میشود و غیرت بیجای زن باعث ایجاد دشمنی می گردد.

📔بحث زن در نهج البلاغه از گذشته مورد انتقاد برخی نادان ها بوده و حضرت را به ضدیت و مخالفت با زن محکوم کرده اند. در حالی که در بخش های پیشین توضیح دادیم که حضرت حقایقی را در مورد زنان بیان میکند که همه زنان منصف نیز آنها را می پذیرند .
ولی اگر بنا باشد بحث زن سالاری مطرح شود یا اینکه تساوی صد در صد زن و مرد به طور کلی تفاوت ها زیر پا گذاشته میشود و دیگر زن و مرد معنای خودشان را از دست میدهند.

⭕️در مورد حکمت ۱۲۴، سه نظر وجود دارد:
الف. از نظر فقهی تعدد زوجات جزء احکام شرعی است و مخالفت کردن با آن انسان را به کفر عملی می کشاند.
خدای متعال بنا بر مصالحی اجازه تعدد زوجات را به مردها داده ، ولی اجازه انتخاب چند شوهر به طور همزمان به زن ها را نداده است.

❌اگر چه در بحث تعدد زوجات اسلام به هیچ وجه دنبال هوسرانی مردها نیست و برای این امر نیز قانون سختگیرانه ای به نام "اجرای عدالت" قرار داده است.
ولی باید توجه داشت اطاعت انسان در مقابل فرامین الهی باعث ایمان و رشد انسان میشود.

🔻شبهه :
اگر ملاک چند همسری و تعدد زوجات، عدالت باشد، خود قرآن تصریح کرده که مرد هرگز نمیتواند عدالت را رعایت کند.
قرآن در آیه ۳ سوره نساء، جواز چهار همسر را بیان میکند.
《فانکحوا ما طابَ لکم منَ النساء مَثنیٰ و ثلاثَ و رُباع 》
در آیه ۱۲۹ همان سوره می فرماید:
《وَ لَنْ تَسْتَطِیعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَیْنَ النِّسَاءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ؛ نساء - ۱۲۹》
شما توانایی برای رعایت عدالت بین زن‌ها را ندارید، اگر چه در این مورد جدّیّت به خرج دهید.
پس در این صورت یا قرآن تعارض دارد، یا چون عدالت ممکن نیست.
پس چند همسری هم امکان ندارد.

🔺پاسخ :
رعایت عدالت که شرط تعدد زوجات است به معنای عدالت در پرداخت نفقه، عدالت در رسیدگی، عدالت در ادای حقوق زناشویی است.
ولی عدالتی که مرد نمیتواند آن را کسب کند، عدالت در محبت است چرا که عوامل محبت در درون خود او نیستند تا بتواند آنها را کنترل کند.
مثلا همسری که مطیع است، محبوب تر است از همسر ناشزه.

💮امام صادق صلواه الله علیه می فرماید:
أَمَّا قَوْلُهُ سُبحانَهُ: «فَإِنْ خِفْتُمْ أَلّا تَعْدِلُوا»
امّا سخن خدا که می‌فرماید: «اگر می‌ترسید که عدالت را رعایت نکنید، باید به یک همسر قناعت کنید.»
فَإِنَّهُ... فِی النَّفَقَةِ
منظور خداوند رعایت عدالت در مخارج زندگی است.
وَ أَمَّا قَوْلُهُ «وَ لَن تَسْتَطِیعُوا أَن تَعْدِلُوا بَیْنَ النِّسَاءِ وَ لَوْ حَرَصْتُمْ»
اما سخن خداوند از اینکه «شما توانایی رعایت عدالت بین زن‌ها را ندارید، گرچه جدّیّت نمایید»
فَإِنَّهُ... فِی الْمَوَدَّةِ فَإِنَّهُ لاَ یَقْدِرُ أَحَدٌ أَنْ یَعْدِلَ بَیْنَ اِمْرَأَتَیْنِ فِی الْمَوَدَّةِ»
منظور رعایت عدالت در اندازه دوستی و علاقه قلبی است، زیرا هیچ ‌کس نمی‌تواند علاقه قلبی بین دو زن را مساوی سازد.

⭕️جالب آنکه در ادامه همان آیه ۱۲۹ می فرماید:
《 فَلَا تَمِیلُوا کُلَّ الْمَیْلِ فَتَذَرُوهَا کَالْمُعَلَّقَةِ 》
درست است شما نمیتوانید عدالت را اجرا کنید ولی تمایل خود را به طور کلّی متوجّه یک طرف نسازید تا دیگری را محروم کنید.
عدالتی که اجرای آن خیلی سخت است بحث میل و علاقه و محبت است.

📚در نگاه فقهی: اگر زن غیرت بورزد با حکم تعدد زوجات مخالفت کرده ولی اگر مرد غیرت بورزد با حکم حجاب و عفاف و حیا موافقت کرده است.

⭕️دومین نظر در مورد این حکمت:
ب. از جهت انسان شناسی، با برسی روحیات زن و مرد به این نتیجه می رسیم که چون مرد روحیه اجتماعی دارد و باید مدام در اجتماع حاضر باشد، غیرت زن باعث میشود او دچار شکاکیت و سوء ظن شود. ولی مرد اگر غیرت داشته باشد باعث ایجاد عفت میشود.

❌نمونه های تاریخی فراوانی نیز وجود دارد که این امر را ثابت میکند:
انَّ النبی ( صلی اللَّهِ علیه وَ آلِهِ ) کان عِنْدَ بَعْضِ نِسَائِهِ ،
پیامبر منزل یکی از همسرانشان بودند،
فارسلتْ احدی أُمَّهَاتِ المومنین مَعَ خَادِمِهَا قصعه فیها طَعَامٍ ،
این همسر پیامبر غذایی برای عایشه فرستادند.
فَضُرِبَتْ بیدها فکسرت القصعه ،
عایشه غذا را ریخت و ظرف غذا را شکست.
فاخذ النبی ( ص) الکسرتین فَضَمَّ احداهما الی الاخری فَجَعَلَ یجمع فیها الطَّعَامِ وَ یقول :
پیامبر وقتی به منزل عایشه رفتند این ظرف شکسته را جمع کردند و فرمودند
غَارَتْ امُّکُم .
مادر شما غیرت به خرج داد _که این غیرت مذموم است.

📙درکتاب شریف کشف الغمه در مورد بخش مربوط به حضرت خدیجه آورده است:
کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا ذَکَرَ خَدِیجَةَ لَمْ یَسْأَمْ مِنْ ثَنَاءٍ عَلَیْهَا وَ اسْتِغْفَارٍ لَهَا
عایشه روایت میکند که رسول اللّٰه مدام ذکر خدیجه مى‌کرد و این یاد مدام او را ملول نمیساخت از ثناى بر او و استغفار از براى او.
فَذَکَرَهَا ذَاتَ یَوْمَ فَحَمَلَتْنِی الْغَیْرَةُ فَقُلْتُ لَقَدْ عَوَّضَکَ اللَّهُ مِنْ کَبِیرَةِ السِّنِّ قَالَتْ یک روز پیامبر او را یاد کرد و من غیرتی شدم، گفتم که خداى تعالى زن پیر بزرگ سالى را برد عوض او را به تو داد.
فَرَأَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص غَضِبَ غَضَباً شَدِیداً
دیدم که آن حضرت را غضب سخت مستولى شد،
فَسَقَطْتُ فِی یَدِی فَقُلْتُ
من خود را از دست گذاشتم و گفتم:
اللَّهُمَّ إِنَّکَ إِنْ أَذْهَبْتَ بِغَضَبِ رَسُولِکَ ص لَمْ أَعُدْ لِذِکْرِهَا بِسُوءٍ مَا بَقِیتُ
بار خدایا اگر تو این غضب را از رسول اللّٰه ببرى من هرگز دیگر او را به بدى یاد نکنم تا زنده‌ام،
قَالَتْ فَلَمَّا رَأَى رَسُولُ اللَّهِ ص مَا لَقِیتُ قَالَ کَیْفَ قُلْتِ
چون حضرت آن را مشاهده فرمود گفت: چه گفتى‌؟
وَ اللَّهِ لَقَدْ آمَنَتْ بِی إِذْ کَفَرَ النَّاسُ
و اللّٰه که او بمن ایمان آورد وقتى که مردم کافر بودند،
وَ آوَتْنِی إِذْ رَفَضَنِی النَّاسُ وَ صَدَّقَتْنِی إِذْ کَذَّبَنِی النَّاسُ
و جاى داد مرا وقتى که مردم مرا گذاشتند، و تصدیق کرد مرا در وقتى که مردم قول مرا دروغ مى‌پنداشتند،
وَ رُزِقَتْ مِنِّی الْوَلَدَ حَیْثُ حُرِمْتُمُوهُ
و روزى شد مرا از او فرزندان وقتى که دیگران از ولد محروم بودند،
قَالَتْ فَغَدَا وَ رَاحَ عَلَیَّ بِهَا شَهْرا
گفت: تا یکماه در صباح و رواح این را میفرمود.

📕ابن قتیبه دینوری در عیون الاخبار مینویسد:
قَالَتْ عَائِشَةُ : خَطَبَ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ امْرَأَةً مِنْ کَلْبُ
پیامبر به من فرمود برای او به خواستگاری زنی بروم،
فَبَعَثَنِی أَنْظُرُ إِلَیْهَا فَقَالَ لِی : کَیْفَ رَأَیْتَ ؟ بعد فرمود این زن را چطور دیدی؟
فَقُلْتُ : مَا رَأَیْتُ طَائِلًا
گفت: من چیز ارزشمندی ندیدم.
فَقَالَ : لَقَدْ رَأَیْتُ خَالًا بخدّها أقشعر کُلِّ شَعْرَةٍ مِنْکَ عَلَى حَدُّهَا
رسول خدا فرمود: بلکه خالی در گونه او دیدی که تمام موهای بدنت به لرزه افتاد. فَقَالَتْ : مَا دُونَکَ سِتْرُ
گفت: نمی شود چیزی از شما پنهان کرد.
(غیرت زن او را به دروغگویی می کشاند)

⭕️سومین نظر از این حکمت:
ج. از جهت اخلاقی نیز غیرت زن باعث ایجاد رذائل اخلاقی مثل دروغ و.. میشود و غیرت مرد باعث ایجاد عفت در جامعه میشود.

💮غیرت مرد اصللاح گر است و غیرت زن افسادگر. درحکمت ۴۷ آمده:
قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ
ارزش مرد به اندازه همّت اوست،
وَ صِدْقُهُ عَلَى قَدْرِ مُرُوءَتِهِ وَ شَجَاعَتُهُ عَلَى قَدْرِ أَنَفَتِهِ
و راستگویى او به میزان جوانمردى اش، و شجاعت او به قدر ننگى است که احساس مى کند،
وَ عِفَّتُهُ عَلَى قَدْرِ غَیْرَتِه‏
و پاکدامنى او به اندازه غیرت اوست.

💮 غیرت مرد ایجاد عفت میکند و رشد است غیرت مرد به نفع زن است درغررالجکم امده :
صِیَانَةُ اَلمَرْأَةِ أَنْعَمُ لِحَالِهَا وَ أَدْوَمُ لِجَمَالِهَا
محفوظ داشتن زن ، به حال او مفیدتر ، و براى زیبایى اش پایدارتر است .

❌غیرت زن ایجاد مشکلات اخلاقی میکند:
و قال الباقر علیه السلام: غَیْرَةُ النِّسَاءِ الْحَسَدُ وَ الْحَسَدُ هُوَ أَصْلُ الْکُفْرِ
امام باقر علیه السلام:غیرت زنان حسادت است و حسادت ریشه کفر است.
إِنَّ النِّسَاءَ إِذَا غِرْنَ غَضِبْنَ وَ إِذَا غَضِبْنَ کَفَرْنَ إِلَّا الْمُسْلِمَاتُ مِنْهُنَّ.
زنان هرگاه غیرت و رشک ورزند خشم گیرند و چون خشم گیرند به کفر گرایند، مگر زنان مسلمان.

💮امام صادق علیه السلام می فرماید:
إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَجْعَلِ الْغَیْرَةَ لِلنِّسَاءِ
خداوند متعال غیرت را براى زنان قرار نداده است.
وَ إِنَّمَا تَغَارُ الْمُنْکِرَاتُ مِنْهُنَّ فَأَمَّا الْمُؤْمِنَاتُ فَلَا
تنها زنان غیر مؤمن غیرت و رشک مى‌ورزند
إِنَّمَا جَعَلَ اللَّهُ الْغَیْرَةَ لِلرِّجَالِ
اما زنان مؤمن غیرت‌مندى نمى‌کنند.

بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ ص قَاعِدٌ إِذْ جَاءَتِ امْرَأَةٌ عُرْیَانَةٌ حَتَّى قَامَتْ بَیْنَ یَدَیْهِ
روزى پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله نشسته بود که زنى عریان آمد و مقابل پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله ایستاد و گفت:
فَقَالَتْ یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّی فَجَرْتُ فَطَهِّرْنِی اى پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله! من عمل منافی عفت انجام داده ام، مرا با سنگسار کردن تطهیر نما.
قَالَ وَ جَاءَ رَجُلٌ یَعْدُو فِی أَثَرِهَا وَ أَلْقَى عَلَیْهَا ثَوْباً فَقَالَ مَا هِیَ مِنْکَ
در این هنگام مردى دوان دوان از پى زن آمد و لباس روى او انداخت. پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: این زن با تو چه نسبتى دارد؟
فَقَالَ صَاحِبَتِی یَا رَسُولَ اللَّهِ خَلَوْتُ بِجَارِیَتِی فَصَنَعَتْ مَا تَرَى فَقَالَ ضُمَّهَا إِلَیْکَ گفت: اى پیامبر خدا ص این، زن من است. من با کنیزم خلوت نمودم، پس این زن، چنین کرد. فرمود: او را با خودت ببر. ثُمَّ قَالَ إِنَّ الْغَیْرَاءَ لَا تُبْصِرُ أَعْلَى الْوَادِی مِنْ أَسْفَلِهِ.
سپس فرمود: به راستى زنى که رشک بر او چیره شده، بالاى دره را از پایین آن تشخیص نمى‌دهد!

❌زن اگر غیرت به خرج دهد باعث میشود اهل تلافی جویی و حسادت و ... بشود.

⭕️ در مورد غیرت ممدوح و مذموم پیامبر گرامی فرمودند:
مِنَ الغیرَةِ ما یُحِبُّ اللهُ وَمِنْها ما یُبْغِضُ اللهُ;
غیرتى هست که خدا دوست دارد و غیرتى هست که دوست ندارد.
فأمّا ما یُحِبُّ فالغَیرَةُ فِی الرِّیبةِ،
غیرتى که آن را دوست دارد غیرت ورزى هنگام شکّ است
و أمّا ما یَکرَهُ فالغَیرَةُ فی غیرِ الرِّیبةِ
و غیرتى که دوست ندارد، غیرت نشان دادن در جایى است که شکّى در بین نباشد.

❌ آنچه از غیرت را که خدا دوست دارد اعمال غیرت در مواردى است که آثار شک و تردید و انحراف نمایان مى شود و اما غیرتى را که خدا دشمن مى دارد آن است که در غیر این موارد (فقط با سوء ظن آمیخته به وسواس) انجام مى شود.

❌غیرت برای مرد خوب است ولی باید از غیرت بیجا بپرهیزد.در نامه ۳۱ فرمود :
وَإِیَّاکَ وَالتَّغَایُرَ فِی غَیْرِ مَوْضِعِ غَیْرَة، فَإِنَّ ذَلِکَ یَدْعُو الصَّحِیحَةَ إِلَى السَّقَمِ، وَالْبَرِیئَةَ إِلَى الرِّیَبِ;
برحذر باش از این که در جایى که نباید غیرت به خرج دهى اظهار غیرت کنى (و کار به سوء ظن ناروا بینجامد) زیرا این غیرت بىجا و سوء ظن نادرست، زن پاک دامن را به ناپاکى و بى گناه را به آلودگى ها سوق مى دهد

اللهم اجعلنا من شیعته و توَفّنا علیٰ دینِه

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی