شرح حکمت 120نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 120نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۱۲/۲۳

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۶ اسفند ۰۲ ، ۰۹:۰۰

رحیمی نژاد

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۲/۱۲/۲۳ .۲رمضان

💢 حکمت ۱۲۰ 💢

💠وَ قَدْ سُئِلَ عَنْ قُرَیْشٍ، فَقَالَ (علیه السلام):
از امیر المومنین علی(ع) در مورد قریش سوال شد. امیرالمومنین فرمود:

💠أَمَّا بَنُو مَخْزُومٍ فَرَیْحَانَةُ قُرَیْشٍ
بنی مخزوم گل های قبیله قریش اند،

💠 نُحِبُّ حَدِیثَ رِجَالِهِمْ وَ النِّکَاحَ فِی نِسَائِهِمْ
ما دوست داریم با مردانشان هم سخن شویم و از آنها دختر بگیریم.

✅️اکثریت قاطع نهج البلاغه در مورد مسائل اعتقادی، اخلاقی، تقوا، عبرت های تاریخ، حکومت داری و حکمت های حکیمانه ای است که برای زندگی معنوی و ایمانی لازم و ضروری است.

❇️سید رضی نوعا کلماتی از امیر المومنین را انتخاب کرده که یک فضای عمومی رادر بر بگیرد.
ولی در نهج البلاغه مواردی هم داریم که فضای متفاوتی است.یعنی جزو نوادر نهج البلاغه است. مثل حکمت ۴۵۵:
وَ سُئِلَ مَنْ أَشْعَرُ الشُّعَرَاءِ؟
از امیرالمومنین پرسیدند به نظر شما شاعرترین شاعرها چه کسانی هستند؟
مثل حکمت ۳۱۵:
أَلِقْ دَوَاتَکَ، وَ أَطِلْ جِلْفَةَ قَلَمِکَ
امیرالمومنین برای کاتب مخصوصشان راه و رسم درست نوشتن را یاد میدهد.
مثل حکمت ۱۲۰ که در مورد جامعه شناسی طوایف قریش است.
البته در موارد دیگری هم حضرت در مورد جامعه شناسی مردم کوفه و بصره و شام مطالبی دارد.

✅️قریش مجموعا ۲۵ طائفه و قبیله داشت، ولی وقتی از حضرت در مورد قریش سوال کردند حضرت فقط به سه طائفه بزرگ و سرشناس آن اشاره میکند.

✅️حضرت در این حکمت به ویژگیهای غالب هر قبیله ای اشاره میکند، ولی چه بسا در هر قبله ای خوب و بدبا هم هستند.
در همین قبیله ی بنی مخزوم ابوجهل و مغیره بن شعبه نیز وجود دارند که در شرک و نفاق و صفات رذیله سردمدار هستند.
بنی مخزوم دو ویژگی داشتند:
الف) مردان بنی مخزوم خوش بیان، خوش سخن بودند و حرف زدن با آنها دلچسب بود.
ب) زنانشان از جهت زیبایی و آراستگی مناسب ازدواج و نکاح بودند.

⏪ریحانه بودن و مناسب ازدواج بودن با بنی مخزوم از قبل هم معروف بوده، اینگونه نیست که حضرت این دو وصف را در مورد آنها گفته باشد. حضرت همان دو صفت مشهور بنی مخزوم را تایید کرده است.

✅️مردی خوب است که خوش سخن باشد، زنی خوب است که مانند گل لطیف و مهربان باشد.

✅درروایات ما به طور کلی موارد و مصادیقی ذکر شده که زن خوب چه زنی است. مجموعه این روایات را که بررسی کنیم، این گل،گویا مصداق همه آنهاست. اینکه حضرت فرمود اینها گل قریش هستند گل، یک ویژگیها و خصلتهایی دارد.امیر المومنین فرمود اینها به عنوان گل قریش هستند، ازدواج با اینها خوب است.

🔺پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و سلم فرمود:
خَیْرُ نِسَائِکُمُ اَلطَّیِّبَةُ اَلرِّیحِ اَلطَّیِّبَةُ اَلطَّعَامِ
بهترین زن کسی است که بتواند خوب غذا بپزد، معطر و خوش بو باشد.

🔺امام صادق علیه السلام فرمود :
فَامْرَأَةٌ وَلُودٌ وَدُودٌ تُعِینُ زَوْجَهَا عَلَى دَهْرِهِ لِدُنْیَاهُ وَ لآِخِرَتِهِ
زن خوب کسی است که بچه بیاورد( ولود باشد)، نسبت به شوهرش مهربان باشد،( ودود باشد) و کمک کار شوهر در امور دنیوی و اخروی باشد.

🔺 امیرالمؤمنین علیه السلام در نامه ۳۱ فرمود:
اَلمَراَةُ رَیحانَةٌ وَ لَیسَت بِقَهرَمانَة
زن مانند گل است، زن کلفت نیست که از او کار بکشید‌. باید شأن و جایگاه زن را حفظ کرد.

✅حضرت برای بنی مخزوم دو صفت خوب بیان میکند.خوش صحبتی و آراستگی وزیبایی:

👈نکته:
اکثر شارحان نهج البلاغه این دو صفت را به عنوان مدح بنی مخزوم گرفته اند ولی برخی مانند منهاج البراعه خوئی میفرماید؛ هو اشبه بالذم من المدح (چرا که زیبایی ظاهری و خوب حرف زدن از صفات و ملکات باطنی نیست. خوب بودن شخص به آن است که از صفات خطبه متقین بهره مند باشد)

💠وَ أَمَّا بَنُو عَبْدِ شَمْسٍ فَأَبْعَدُهَا رَأْیاً
۲. بنی عبد شمس ، یا همان اموی ها، از همه قریش، اندیشه دور و بدتری دارند، یعنی فکر اینها مخالف حق است.

💠 وَ أَمْنَعُهَا لِمَا وَرَاءَ ظُهُورِهَا
بخیل ترین هستند، نسبت به آنچه در اختیار آنهاست؛

✅بنی عبد شمس که همان بنی امیه اند مانند ابوسفیان، هند جگر خوار، معاویه، یزید و.. اندیشه دورتری ازحق دارند، بد اندیش اند. و نسبت به دارائی هایشان بسیار منع کننده و بخیل اند.
البته برای جمله« وَ أَمْنَعُهَا لِمَا وَرَاءَ ظُهُورِهَا »یک معنای دیگر هم میتوان گفت: در مورد دنیا خیلی بریز و بپاش دارند ولی در مورد آخرت چیزی نمیفرستند. دنیا را آباد کرده‌اند و آخرت را رها کرده‌اند.

❇️برخی شارحان نهج‌البلاغه مانند ابن میثم بحرانی قائل‌اند حضرت از بنی عبد شمس تعریف و تمجید کرده به اینکه:
آنها دور اندیش و با تدبیر‌اند.
آنها غیرتی و مدافع نوامیس خود هستند.
ولی این نظر درست نیست زیرا حضرت در پایان همین حکمت، این گروه را به ارتکاب منکرات توصیف میکند، نه به فضائل بالایی مثل دور اندیشی و غیرت.

💠وَ أَمَّا نَحْنُ فَأَبْذَلُ لِمَا فِی أَیْدِینَا ولی ما ۳. بنی هاشم در بین همه قریش، بخشنده تر هستیم نسبت به آنچه در دستمان است.

💠 وَ أَسْمَحُ عِنْدَ الْمَوْتِ بِنُفُوسِنَا
و به هنگام بخشش جان در میدان جنگ،از همه سخاوتمند‌تریم.[اَسمَح]

✳️امیرالمومنین در مورد بنی هاشم میفرماید ما اهل صفات عالی اخلاقی که سخاوت و سماحت است میباشیم. از مال و جان در راه خدا و در راه اهداف عالیه به راحتی میگذریم و دلبسته چیزی نیستیم.

💠وَ هُمْ أَکْثَرُ وَ أَمْکَرُ وَ أَنْکَرُ
آنها_بنی مخزوم و بنی عبد شمس_ تعدادشان بیشتر است،[ اکثر] ولی حیله گرترند [ اَمکَر]و اعمالشان منکر است[اَنکَر]،

💠وَ نَحْنُ أَفْصَحُ وَ أَنْصَحُ وَ أَصْبَحُ
و ما بنی هاشم از همه فصیح تر [اَفصَح ]و دلسوزتر [اَنصَح]و زیبا‌تریم[اَصبَح].
حضرت برای بنی هاشم چند صفت بیان میکند: فصیح تر، دلسوزتر، زیباتر

❇️بخشنده اموال:
در نامه ۴۵ نهج‌البلاغه (نامه ای که امیر المومنین به عثمان بن حنیف انصاری نوشت)، فرمود:
بَلَى کَانَتْ فِی أَیْدِینَا فَدَکٌ مِنْ کُلِّ مَا أَظَلَّتْهُ السَّمَاءُ،
از کل این دنیا یک فدک در دست ما بود.
فَشَحَّتْ عَلَیْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ
یک عده ای، یعنی خلفا عجیب برای بدست آوردن فدک طمع کردند.
وَ سَخَتْ عَنْهَا نُفُوسُ قَوْمٍ آخَرِینَ،
ما هل بیت هم اهل بذل وبخشش هستیم، وما بخشیدیم وآنها دو دستی گرفتند.
وَ نِعْمَ الْحَکَمُ الله
و خدای متعال فردای قیامت با اینها محاجّه میکند که چرا به ناحق اموالشان را گرفتید.
وَ مَا أَصْنَعُ بِفَدَکٍ وَ غَیْرِ فَدَکٍ؟
ما را چه کار به فدک‌وغیر فدک ؟
وَ النَّفْسُ مَظَانُّهَا فِی غَدٍ جَدَثٌ تَنْقَطِعُ فِی ظُلْمَتِهِ آثَارُهَا وَ تَغِیبُ أَخْبَارُهَا
وقتی کسی می داند می میرد، در قبر پنهان می شود وچند وقت دیگر اخبار ویاد او هم از بین می رود.

✅️ ایثار، یعنی مقدم کردن دیگران بر خود. بخشیدن جان برای حفظ دیگران که نامش ایثار است (چه کسی مانند اهل بیت دچار سختی و زحمت و رنج شد)
وقتی محمد حنفیه برادر، امام حسین، به امام حسین پیشنهاد صرف نظر از رفتن به کوفه را داد حضرت فرمود:
أَتانی رَسُولُ اللّهِ فَقالَ: یا حُسَیْنُ اُخْرُجْ فَإِنَّ اللّهَ قَدْ شاءَ اَنْ یَراکَ قَتیلا»؛
هنگامى که از تو جدا شدم، پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) را در خواب دیدم، به من فرمود: اى حسین! رهسپار (عراق) شو، خداوند مى خواهد تو را کشته ببیند!.
قَدْ قالَ لِی: إِنَّ اللّهَ قَدْ شاءَ أَنْ یَریهُنَّ سَبایا
رسول خدا به من فرمود: خداوند مى خواهد که آنان را اسیر ببیند!!

⏪فصیح ترین زبانها را برای بیان حق دارند.امیرالمومنین فرمود:
نحن افصح
ما فصیح ترین مردمیم.

🔺اباصلت هروی میگوید:
کانَ الرِّضا علیه السلام یُکلّمُ النّاسَ بِلُغاتِهم ، و کانَ و اللّه ِ أفْصَحَ النّاسِ و أعلَمهم بکلِّ لسانٍ و لُغةٍ ،
امام رضا علیه السلام با مردم به زبان خودشان صحبت مى کرد، و به خدا قسم به هر زبانى، از اهل آن زبان، داناتر بود و رساتر سخن مى گفت.
فقلتُ لَه یوما : یا بنَ رسولِ اللّه ِ ، إنّی لَأعجَبُ مِن معرفَتِکَ بهذهِ اللّغاتِ على اختلافِها !
روزى به ایشان عرض کردم: یا بن رسول اللّه ! من از آشنایى شما به این زبانهاى گوناگون در شگفتم.
فقالَ : یا أبا الصَّلْتِ ، أنا حُجّةُ اللّه ِ على خلقِهِ ، و ما کانَ اللّه ُ لِیتّخذَ حُجّةً على قومٍ و هُو لا یَعرِفُ لغاتِهِم ،
فرمود: اى ابا صلت! من حجّت خدا بر آفریدگان او هستم و خداوند حجّتى را براى مردم قرار نمى دهد که زبان آنها را نداند.
أ وَ ما بَلَغکَ قَولُ أمیرِ المؤمنینَ علیه السلام : اُوتِینا فَصْلَ الخِطابِ ؟! فهلْ فصلُ الخِطابِ إلاّ معرِفةُ اللّغاتِ ؟
آیا نشنیده اى که امیر المؤمنین علیه السلام فرمود: فصل الخطاب به ما عطا شده است، آیا فصل الخطاب چیزى جز دانستن زبانهاست؟

📗نهج الفصاحه ، گزیده کلمات فصیح رسول الله است .
📗 نهج البلاغه ، گزیده کلمات بلیغ امیرالمومنین است.

🔺 در خطبه ۲۲۱ نهج البلاغه، تفسیر عجیبی که امیر المومنین درباره «أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ» داشت ، ابن ابی الحدید در شرح خطبه ۲۲۱ نهج البلاغه، می گوید:
بعضی آیات قرآنی سجده واجب دارند‌، وقتی می خوانید باید به سجده بیفتید. بعضی از کلمات امیر المومنین هم سجده واجب دارند.

✅ این خطبه ۲۲۱ نهج‌البلاغه را اگر نزدیک انسان فصیح و ادیبی بخوانی، هر کسی اهل معرفت باشد،سر به سجده می گذارد. سبحان الله، این چه کلامی از امیر المومنین است ؟فصاحت و بلاغت یعنی این‌.
همه آل الله مظهرفصاحت وبلاغت هشتند.

✅️ از جهت دلسوزی:
این رسول مهربانی بود که وقتی دشمنان نادان سنگ به او می زدند ، خاکروبه بر سرش می ریختند، پیکرش را زخم می کردند، رسول مکرم جایی در بیابان می رفت و پشت سنگی پنهان می،شد و سربه سجده گذاشته وآنها را دعا می کردکه خدایا اینها قوم من هستند ، آنها را عذاب نکن و از آنها بگذر.

✅واین امیرالمومنین است که برای حفظ وحدت امت و جامعه حاضر است از حقوق خود بگذرد.حاضر است که همسرش را جلوی چشمش کتک بزنند و بچه اش را سقط کنند و او برای وحدت سکوت کند.
اهل بیت از همه زیباتر اند، چه زیبایی ظاهری چه زیبایی معنوی و

✳️همین مضمون در روایات دیگری نیز آمده است، علامه شوشتری روایت نقل میکند:
قَالَ رَجُلٌ مِنْ قُرَیْشٍ لِعَلِیٍ عَلَیْهِ السَّلاَمُ اُخْبِرْنَا عَنْکُمْ وَ عَنْ بَنِی عبد شمسٍ.
شخصی از قریش از امیر المومنین پرسید که به ما از بنی هاشم وبنی امیه خبر بده.
قَالَ نَحْنُ اَصْبَحْ وَ افْصَحْ و اَسْمَحْ .
حضرت فرمود : ما بنی هاشم ،از همه زیباتر، فصیحتر و بخشنده تریم‌.
فَقَالَ اَلرَّجُلُ مَا اِبْقَیْتَ لِلْقَوْمِ شَیْئاً
مرد قریشی گفت: برای این قوم بنی امیه هیچ چیز باقی نگذاشته اند.
قَالَ بَلِی هُمُ اُکْثُرْ وَ اَمْکَرْ وَ اَنْکَرَ
حضرت فرمود: بله،برای آنه که چیزی نیست، بنی امیه تعدادشان زیاد ، با مکر و حیله تر ، و اهل منکر هستند.
️زیاد بودن ، دلیل بر حقانیت نیست.

❇️یک تحلیل کلی از حکمت ۱۲۰:
اینکه چرا حضرت در این حکمت از فضائل بنی هاشم میگوید و به نحوی مفاخره میکند چیست در حالی که ما تواضع حضرت را در سرتا سر زندگی حضرت دیده و شنیده ایم؟!
و چرا از بین ۲۵ قسمت، فقط ۳ گروه قریش را ذکر میکند؟!

🔺علت آن است که فقط این سه گروه دنبال حکومت بوده اند و ادعای خلافت داشتند.
حضرت میفرماید اینکه عده ای خوش سخن باشند، یا زنان زیبا و آشپز داشته باشند، یا دور اندیش باشند و فکر کنند چگونه می‌توانند در آینده به حکومت برسند و سهم خود را بردارند،
اینها که دلیل رسیدن به حکومت نیست.
همان حرفهایی که معاویه میزد و میگفت:
قَوْلُکَ إِنَّا بَنُو عَبْدِ مَنَافٍ
ما همه بچه های عبد مناف هستیم و بیایید همه با هم حکومت را به دست بگیریم.

✅️ملاک حکومت داری، افضلیت است، داشتن ملکات اخلاقی و ایمانی است، دلسوزی و شجاعت و ایثار و... است. با این تحلیل مشخص میشود چرا حضرت سه گروه از ۲۵ گروه را نام برد، و علت بر شمردن صفات هر طایفه چه بوده است.

✅️ از شرایط امام معصوم، افضل بودن در همه امور است .

اللهم احینا حیات محمدِِ وآل محمد

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی