شرح حکمت 101نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 101نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۱۱/۳۰

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۰۱ اسفند ۰۲ ، ۰۷:۴۷

یار علی

:
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۲/۱۱/۳۰ . ۹شعبان

💢 حکمت ۱۰۱ 💢

💠وَ قَالَ (علیه السلام): لَا یَسْتَقِیمُ قَضَاءُ الْحَوَائِجِ إِلَّا بِثَلَاثٍ
بر آورده کردن حوائج مردم جز به سه چیز مستقیم و کامل نمیشود.
به سرانجام نمیرسد برآورده کردن حوائج مومنین مگر با سه روش.

💠 بِاسْتِصْغَارِهَا لِتَعْظُمَ
۱. کار خیر خود را کوچک شمار،خدا آن امر را بزرگ میکند.
هرچه طالب بزرگی و دیده شدن کار خیر هستید ، آنرا کوچک بدانید.
خدا تعظیم میدهد به چشم بزرگ میکند.

💠 وَ بِاسْتِکْتَامِهَا لِتَظْهَرَ
۲. به کتمان کردن آن، تا در موقع محاسبه آشکار شود،- کار خیر خود را کتمان کنید تا خدا آنرا ظاهر کند.
هرچه مخفی تر باشد برملا شدن آن از طرف خدا بیشتر خواهد بود.

💠 وَ بِتَعْجِیلِهَا لِتَهْنُؤَ
۳. به تعجیل آن، تا در کلام نیازمند شیرین باشد.
در کار خیر تعجیل کنید ،آنرا به تعویق نیاندازید.در حل گرفتاری مردم پیشقدم باشید ، لذت بخش بودن خدمت در تعجیل آنست.

🌐عظمت بر آورده کردن مشکل برادران دینی آنیدر با ارزش است که در اصول کافی بابی دارد بنام "بَابُ السَّعْیِ فِی حَاجَةِ الْمُؤْمِن‏" و امام رضا سلام الله علیه فرمودند :
إِنَّ لِلَّهِ عِبَاداً فِی الْأَرْضِ یَسْعَوْنَ فِی حَوَائِجِ النَّاسِ هُمُ الْآمِنُونَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ
همانا برای خدا در روی زمین بندگانی هست که در جهت برآوردن حوائج مردم تلاش می کنند. و در روز قیامت از امنیت یافتگان هستند.
وَ مَنْ أَدْخَلَ عَلَى مُؤْمِنٍ سُرُوراً فَرَّحَ اللَّهُ قَلْبَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ.
وکسی که یرور بر دل مومنی وارد کند خداوند قلب او را در قیامت مفرح می کند.

❄️ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
از امام صادق صلواه الله علیه منقول است.
مَنْ سَعَى فِی حَاجَةِ أَخِیهِ الْمُسْلِمِ طَلَبَ وَجْهِ اللَّهِ
کسى که براى برآوردن حاجت برادر مسلمانش تلاش و کوشش کند براى جلب رضاى پروردگار،
کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَلْفَ أَلْفِ حَسَنَةٍ یَغْفِرُ فِیهَا لِأَقَارِبِهِ وَ جِیرَانِهِ وَ إِخْوَانِه‏ وَ مَعَارِفِهِ
خداوند متعال هزار هزار حسنه در نامه اعمال او مى نویسد و حتى به سبب آن بستگان و همسایگان و برادران دینى و آشنایانش مشمول غفران الهى مى شوند. وَ مَنْ صَنَعَ إِلَیْهِ مَعْرُوفاً فِی الدُّنْیَا
و هرکس در دنیا به او خوبى کرده، آمرزیده شود
فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ قِیلَ لَهُ ادْخُلِ النَّارَ فَمَنْ وَجَدْتَهُ فِیهَا صَنَعَ إِلَیْکَ مَعْرُوفاً فِی الدُّنْیَا فَأَخْرِجْهُ بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
و چون روز رستاخیز فرارسد،به او گفته شود که به دوزخ برو و هرکس را دیدى که در دنیا به تو خوبى کرده، به اجازه خداى عزّ و جلّ‌ او را بیرون بیاور
إِلَّا أَنْ یَکُونَ نَاصِباً.
جز اینکه دشمن أهل بیت باشد.

🌀صَفْوَانَ الْجَمَّالِ قَالَ:
صفوان جمال می گوید:
کُنْتُ جَالِساً مَعَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ مَکَّةَ ... فَشَکَا إِلَیْهِ تَعَذُّرَ الْکِرَاءِ عَلَیْهِ
من با امام صادق علیه السّلام نشسته بودم، به ناگاه مردى از اهل مکه وارد شد و در حضور حضرت از نداشتن کرایه بدهکارى خود،شکوه کرد،
فَقَالَ لِی قُمْ فَأَعِنْ أَخَاکَ
آن حضرت به من فرمود:برخیز،به برادر خود کمک کن.
فَقُمْتُ مَعَهُ فَیَسَّرَ اللَّهُ کِرَاهُ فَرَجَعْتُ إِلَى مَجْلِسِی
من با او برخاستم و کرایه بدهى او را فراهم کردم و به جای خود بازگشتم.
فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا صَنَعْتَ فِی حَاجَةِ أَخِیکَ
امام صادق علیه السّلام فرمود:با حاجت برادرت چه کردى‌؟
فَقُلْتُ قَضَاهَا اللَّهُ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی گفتم:خدا آن را برآورده ساخت، پدر و مادرم قربانت،
فَقَالَ أَمَا إِنَّکَ أَنْ تُعِینَ أَخَاکَ الْمُسْلِمَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ طَوَافِ أُسْبُوعٍ بِالْبَیْتِ مُبْتَدِئاً
فرمود: به راستى که کمک تو به برادر مسلمانت نزدمن دوست‌داشتنى‌تر از این است که یک هفته طواف خانه کعبه کنى.

🔹 قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: الْخَلْقُ عِیَالِی فَأَحَبُّهُمْ إِلَیَّ أَلْطَفُهُمْ بِهِمْ وَ أَسْعَاهُمْ فِی حَوَائِجِهِمْ.
امام صادق علیه السلام :خداوند عزّ و جلّ فرموده است: مردم عائله من هستند؛ پس محبوبترین آنها نزد من، کسى است که با آنان مهربانتر و در راه برآوردن نیازهایشان کوشاتر باشد.

🌐اگر چه دستگیری از مردم خوب است، ولی برای به کمال رسیدن این دستگیری سه شرط نیز نیاز است:
بِاسْتِصْغَارِهَا لِتَعْظُمَ
کوچک شمردن آن، تا پیش خدا بزرگ شود،
وَ بِاسْتِکْتَامِهَا لِتَظْهَرَ
کتمان کردن آن، تا در موقع محاسبه عظمت آن آشکار شود،
وَ بِتَعْجِیلِهَا لِتَهْنُؤَ
به تعجیل آن، تا در کام نیازمند شیرین باشد.

⏪ نکته:
لام در جمله «لِتَعْظُمَ» ، «لِتَظْهَرَ» ، «لِتَهْنُؤَ» ، به اصطلاح لام عاقبت است نه لام علت; یعنى این سه کار، این سه نتیجه را در پى دارد.

🌀جمله " بِاسْتِصْغَارِهَا لِتَعْظُمَ " دو معنا دارد:
الف: کار خود را بزرگ نبین که بخواهی بر مومن منت بگذاری ،خدا کار تو را بزرگ میکند. (اگر ضمیر "ها" را به قضاء حوائج بزنیم)
انسان هر کار خیری انجام دهد به اراده ، لطف و توفیق خدا و استعداد و امکانات خداست. چرا ما کاری که میکنیم را بزرگ بشماریم!!
یکی از صفات متقین آن است که:
عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِی أَعْیُنِهِم‏
آنها نه دنیا را بزرگ می بینند، نه خودشان را، و نه اعمالشان را.

🌀 معنای دوم جمله " بِاسْتِصْغَارِهَا لِتَعْظُمَ "
ب. حاجت مومن را بزرگ نبین که او بخواهد از سر و ته حاجت خود بزند. هر کسی خواسته ای از تو داشت آن را ادا کن و خداوند هم کار تو را بزرگ میکند و جزای بزرگ به تو میدهد. (اگر ضمیر "ها" را به حوائج بزنیم)

❄️ کمال خیرخواهی به آنست که همه ی مشکل را برطرف کنی.
نگو من فلان مقدار میدهم، بقیه اش را خودت جور کن. بنده خدا سالهاست گرفتار است و هرچه آبرو داشته دفعات قبل خرج کرده.
الان دیگر کسی جواب سلامش را هم نمی دهد. تو که میتوانی حاجت او را بزرگ نبین، همه را برآورده کن تا خدا هم کار تو را بزرگ کند.

🌀جمله "و بِاسْتِکْتَامِهَا لِتَظْهَرَ " هم دو معنا دارد:
الف. کار خیر خود را آشکار نکن و آبروی حاجتمند را نبر، خدا آنرا آشکارکند زیبا میشود.( اگر ضمیر "ها" را به قضاء حوائج بزنیم)
یکی از صفات رذیله ریا و سمعه است. عمل را طوری انجام دهد که همه ببینند و تعریف و تمجید کنند، ( ریا)
یا اینکه اول کار با اخلاص باشد ولی بعدا به گوش دیگران برساند، یا بدش نیاید این عمل به گوش دیگران برسد.(سُمعه)
کار خیر و وظیفه را انجام بده آن کسی که باید ببیند، می بیند.

❌ اظهار کردن خیر باعث از بین رفتن آن میشود (کار خیر کردی فراموش کن):
عمران بن الحصین أنَّهُ قالَ لِرَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله
عمران بن حصین به رسول خدا صلی الله علیه و آله گفت:
یا رَسولَ اللّهِ ، إنَّ رِجالاً کانوا یَأتونَنی ،
یا رسول الله مدتها بود که مردانی خوشبو با معنویت نزد من می آمدند.
لَم أرَ أحسَنَ وُجوهاً ولا أطیَبَ أرواحاً مِنهُم
زیباتر و طیبتر از آنها ندیده بودم .
ثُمَّ انقَطَعوا عَنّی !
مدتی است از انها خبری نیست.
فَقالَ رَسولُ اللّهِ ص : أصابَکَ جُرحٌ فَکُنتَ تَکتُمُهُ؟
قبلاً جراحتی در جنگها بر تو وارد شده بود به کسی عنوان نکرده بودی ؟
فَقالَ : أجَل ، بله
قال: ثُمَّ أظهَرتَهُ؟
حضرت فرمود سپس ان را عنوان نمودی قالَ : کانَ ذاکَ .بله
قالَ : أما لَو أقَمتَ عَلى کِتمانِهِ
فرمود اگر آن سرّی که داشتی تا ابد کتمان می کردی،
لَزارَتکَ المَلائِکَةُ إلى أن تَموتَ .
آن ملائکه به دیدار تو همچنان می آمدند تا از دنیا بروی.

🌀دومین معنای جمله "و بِاسْتِکْتَامِهَا لِتَظْهَرَ "
ب. تو حاجت مومن را آشکار نکن
وَ بِاسْتِکْتَامِهَا لِتَظْهَرَ، طوری برخورد نکن که همه بفهمند او گرفتار است و نیاز به کمک دارد. طوری با او برخورد کن که زن و بچه هم از مشکل او با خبر نشوند. بعد خدا کار خیر تو را آشکار میکند.

❌ اگر پرسیدند برای چه آمده بود، بگو آمده بود احوال پرسی، میخواست در مورد کاری مشورت کند و...
زن و بچه ی تو هم نفهمند او گرفتار بوده است و تو میخواهی مشکلش را برطرف کنی (اگر ضمیر "ها" را به حوائج بزنیم)

📘 حضرت درحکمت ۲۵۷ فرمودند:
یَا کُمَیْلُ مُرْ أَهْلَکَ أَنْ یَرُوحُوا فِی کَسْبِ الْمَکَارِمِ
اى کمیل! خانواده‌ات را دستور ده که روزها در کسب فضایل و مکارم بکوشند ، وَ یُدْلِجُوا فِی حَاجَةِ مَنْ هُوَ نَائِمٌ
وشامگاهان در انجام حوائج مردمى که در خوابند تلاش کنند؛
فَوَالَّذِی وَسِعَ سَمْعُهُ الْأَصْوَاتَ
سوگند به کسى که تمام صداها را مى‌شنود،
مَا مِنْ أَحَدٍ أَوْدَعَ قَلْباً سُرُوراً إِلَّا وَ خَلَقَ اللَّهُ لَهُ مِنْ ذَلِکَ السُّرُورِ لُطْفاً،
هرکس سرور و خوشحالى در قلبى ایجاد کند خدا از آن سرور برایش لطفى مى‌آفریند
فَإِذَا نَزَلَتْ بِهِ نَائِبَةٌ جَرَى إِلَیْهَا کَالْمَاءِ فِی انْحِدَارِهِ حَتَّى یَطْرُدَهَا عَنْهُ،
که هرگاه مصیبتى بر او وارد شد این لطف همچون آب در یک سطح شیب‌دار، به سرعت به سوى او سرازیر شود تا آن مصیبت را از وى بشوید و دور سازد،
کَمَا تُطْرَدُ غَرِیبَةُ الْإِبِلِ.
همان‌گونه که شتر بیگانه از گله یا از چراگاه خصوصى رانده مى‌شود.

🌀جمله " و بِتَعْجِیلِهَا لِتَهْنُؤَ "
کار خیر را به تاخیر نینداز که باعث تلخی اوقات شخص گرفتار شود، خدا ، هم کام گرفتار را شیرین میکند هم کام تو را .
(در این حالت ضمیر "ها" به قضاء حوائج برگردد یا به حوائج ، مانند دو جمله قبل معنا تغییری و دو معنا پیدا نمی کند.

📘 کتاب شریف کافی، بَابُ تَعْجِیلِ فِعْلِ الْخَیْر از امام باقرعلیه السلام نقل است:
إِذَا هَمَمْتَ بِخَیْرٍ فَبَادِرْ فَإِنَّکَ لَا تَدْرِی مَا یَحْدُثُ.
اگر تصمیم به کار خیری گرفتی زود انجام بده، زیرا تو نمی دانی چه اتفاقی خواهد افتاد.
از امام صادق علیه السلام :
إِذَا هَمَّ أَحَدُکُمْ بِخَیْرٍ أَوْ صِلَةٍ فَإِنَّ عَنْ یَمِینِهِ وَ شِمَالِهِ شَیْطَانَیْنِ
هرگاه یکى از شما قصد کارى نیک، یا رساندن نفعى به دیگرى کند ، دو شیطان در جانب راست و چپ او حاضر شوند ؛
فَلْیُبَادِرْ لَا یَکُفَّاهُ عَنْ ذَلِکَ.
پس او باید عجله کند، تا آن دو شیطان او را از آن کار باز ندارند .

⏪ نکته مهم اینست که اگر کسی غم و غصه ای دارد، طوری مشکلش را حل کنی که خوشحال و شاد بشود، اصلا یادش برود مشکل دارد.
اگر وام می دهد طوری وام بدهد که هم عزت و کرامت شخص حفظ بشود هم این رفع حاجت گوارا باشد برای او.

❄️ شبیه حکمت ۱۰۱ در کلام امام صادق هم امده:
رَأَیْتُ الْمَعْرُوفَ لاَ یَصْلُحُ إِلاَّ بِثَلاَثِ خِصَال
چنین دیدم که کارهاى نیک جز به سه خصلت اصلاح نمى پذیرد.
تَصْغِیرِهِ وَتَسْتِیرِهِ وَتَعْجِیلِهِ
کوچک شمردن و پنهان داشتن و تعجیل کردن در آن،
فَإِنَّکَ إِذَا صَغَّرْتَهُ عَظَّمْتَهُ عِنْدَ مَنْ تَصْنَعُهُ إِلَیْهِ
زیرا هنگامى که آن را کوچک بشمارى نزد کسى که به او نیکى کرده اى بزرگ خواهد بود.
وَ إِذَا سَتَّرْتَهُ تَمَّمْتَهُ
و زمانى که پنهانش دارى آن رابه کمال رسانده اى.
وَإِذَا عَجَّلْتَهُ هَنَّأْتَهُ
و چون در آن تعجیل کنى گوارایش ساخته اى.
وَإِنْ کَانَ غَیْرُ ذَلِکَ سَخَّفْتَهُ وَنَکَّدْتَهُ
و اگر غیر از این باشد آن را سخیف و بى ارزش کرده اى.

👈 نکته1:

🔆 در حکمت ۶۶ حضرت فرمود:
فَوْتُ الْحَاجَةِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِهَا إِلَى غَیْرِ أَهْلِهَا
فرمود (ع): از دست دادن حاجت، آسانتر است از خواستن آن از نااهلان.
لذا این حکمت ۱۰۱ شرح "نااهل" است. کسی که کارش را بزرگ ببیند، آبروی آدم را ببرد و کار را به تاخیر بیندازد نااهل است نباید از او چیزی طلب کرد.

👈نکته۲:

🔆 آیا تعارض بین آیه قرآن و کلام حضرت وجود دارد ؟!:
امیر علیه السلام دستور به کتمان صدقه و انفاق میدهد ولی قرآن میفرماید:
《الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ سِرًّا وَعَلانِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ، بقره - ۲۷۴》
کسانى که اموال خود را در شب و روز به صورت پنهان و آشکار انفاق مى کنند اجر الهى وعده داده شده و هرگونه ترس و غم از عذاب هاى آخرت و مشکلات دنیا از ایشان نفى شده است.

↙️پاسخ:
بین آیه و حکمت تعارضی نیست زیرا:

🔹اولا: اصل در انفاق پنهانی است، مگر آنکه برای صدقه آشکار، مصلحت و حکمتی باشد.
_ گاه انفاق آشکار سبب تشویق دیگران مى گردد و سرمشقى براى سایرین است و در نتیجه انفاقى انفاق هاى دیگر را در پى دارد.
_ تظاهر به انفاق سوء ظن مردم را به اشخاص در مورد صفت بخل و خسیس بودن و عدم اداى واجبات از میان مى برد و این خود هدف مهم دیگرى است.
_ صدقه آشکار آموزش به فرزند است برای بخشنده شدن و...

🔹ثانیا؛ درحدیثى از پیامبر بین صدقه واجب و مستحب فرق گذاشته شده:
إِنَّ صَدَقَةَ السِّرِّ فِی التَّطَوُّعِ تَفْضُلُ عَلاَنِیَتَهَا بِسَبْعِینَ ضِعْفاً
صدقه مستحب اگر پنهان باشد از صدقه آشکار هفتاد مرتبه بالاتر است
وَصَدَقَةَ الْفَرِیضَةِ عَلاَنِیَتُهَا أَفْضَلُ مِنْ سِرِّهَا بِخَمْسَة وَعِشْرِینَ ضِعْفاً
و صدقه واجب اگر آشکار باشد از صدقه پنهان بیست و پنج بار افضل است.

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی