شرح حکمت 100نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 100نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۱۱/۲۹

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۰۱ اسفند ۰۲ ، ۰۷:۵۲

قاسمی

بسم الله الرحمن الرحیم

شرح حکمتها

۴۰۲/۱۱/۲۹ . ۸شعبان

💢 حکمت ۱۰۰ 💢

🔶وَ مَدَحَهُ قَوْمٌ فِی وَجْهِهِ

عده ای در مقابل حضرت او را مدح کردند.

🔶فَقَالَ (علیه السلام): اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَعْلَمُ بِی مِنْ نَفْسِی وَ أَنَا أَعْلَمُ بِنَفْسِی مِنْهُمْ

خدایا تو از من بر من عالم تر هستی،

و من به اوضاع خودم عالم تر هستم تا آنها؛

🔶 اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَیْراً مِمَّا یَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لَنَا مَا لَا یَعْلَمُونَ

خدایا ما را از آنچه مدح گویان گمان میکنند بهتر قرار بده و آنچه را آنان نمیدانند بر ما ببخش.

💮 حضرت در خطبه متقین هم این جملات را میفرماید:

....فَهُمْ لِأَنْفُسِهِمْ مُتَّهِمُونَ وَ مِنْ أَعْمَالِهِمْ مُشْفِقُونَ

متقین دائم خود را متهم به کوتاهی می کنندو از اعمال خود ترس دارند.

إِذَا زُکِّیَ أَحَدٌ مِنْهُمْ خَافَ مِمَّا یُقَالُ لَهُ فَیَقُولُ

واگر کسی از آنها تعریفی کند می گویند

أَنَا عْلَمُ بِنَفْسِی مِنْ غَیْرِی وَ رَبِّی أَعْلَمُ بِی مِنِّی بِنَفْسِی

من بحال خودم اگاهترم از دیگران و پروردگارم بمن آگاهتر است از خودم.

اللَّهُمَّ لَا تُؤَاخِذْنِی بِمَا یَقُولُونَ

خدایا مرا مواخذه نکن به آنچه دیگران در مورد من میگوبند، چون آنگونه خوب نیستم‌

وَ اجْعَلْنِی أَفْضَلَ مِمَّا یَظُنُّونَ وَ اغْفِرْ لِی مَا لَا یَعْلَمُون‏

خدایا ما را از آنچه مدح گویان گمان میکنند بهتر قرار بده و آنچه را آنان نمیدانند بر ما ببخش.

❌نهی کردن از مدح و ثنای دروغ و افراطی از دیگران.پیغمبرگرامی فرمود:

إِذَا مَدَحْتَ الرَّجُلَ فِی وَجْهِهِ فَکَأَنَّمَا أَمْرَرْتَ عَلَى حَلْقِهِ مُوسَى رَمِیضا

هنگامى که برادرت را در برابرش مدح و ستایش کنى مانند این است که کارد بر گلویش مى کشند. گویا رگ حیات او را میزنند.

❌ شما هم فریفته ی مدح دیگران نشوید، امیرالمومنین فرمود :

أَجْهَلُ النَّاسِ الْمُغْتَرُّ بِقَوْلِ مَادِحٍ مُتَمَلِّقٍ یُحَسِّنُ لَهُ الْقَبِیحَ وَ یُبَغِّضُ لَهُ النَّصِیحَ. نادان ترین مردم کسى است که به گفته ستایش کننده اى که از راه تملق زشتى ها را در نظرش زیبا و زیبایى ها را مبغوض مى دارد، مغرور شود.

پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود :

لَوْ مَشَى رَجُلٌ إِلَى رَجُلٍ بِسَیْفٍ مُرْهَّفٍ کَانَ خَیْراً لَهُ مِنْ أَنْ یُثْنِیَ عَلَیْهِ فِی وَجْهِهِ

اگر شخصی با تیغ برهنه به کسی حمله کند بهتر است تا در حضور او مدح و ثنایش را بگوید.

⭕️ حضرت در نامه ۵۳ به حاکمان جامعه اسلامی دستور میدهد:

وَ الْصَقْ بِأَهْلِ الْوَرَعِ وَ الصِّدْقِ

به اهل ورع و صدق و راستى بپیوندید

ثُمَّ رُضْهُمْ عَلَى أَلَّا یُطْرُوکَ

سپس آنها را طورى تربیت کن که از تو ستایش بیجا نکنند و از تملق و چاپلوسى بپرهیزند.

وَ لَا یَبْجَحُوکَ بِبَاطِلٍ لَمْ تَفْعَلْهُ

و نیز تو را به اعمال نادرستى که انجام نداده اى تمجید ننمایند.

فَإِنَّ کَثْرَةَ الْإِطْرَاءِ تُحْدِثُ الزَّهْوَ

زیرا مدح و ستایش فراوان، عُجب و خودپسندى به بار مى آورد.

وَ تُدْنِی مِنَ الْعِزَّة

و انسان را به کبر و غرور نزدیک مى سازد.

💮در حکمت ۴۶۲ امده:

رُبَّ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِیه

وقتی تعریف و تمجید بیجا از کسی کردیم او فریب میخورد، فتنه زده میشود. علی مغرور نمی شود ولی شاید بقیه مغرور شوند.

❌ بسیاری از اوقات، کسانی که مدح میکنند در دل انسان را قبول ندارند. حکمت ۸۳ :

وَ قَالَ (علیه السلام) لِرَجُلٍ أَفْرَطَ فِی الثَّنَاءِ عَلَیْهِ وَ کَانَ لَهُ مُتَّهِماً

به کسی که در گفتار مبالغه در مدح و ثنای حضرت میکرد ولی در دل به حضرت اعتقادی نداشت و او را متهم میکرد.

أَنَا دُونَ مَا تَقُولُ

به او فرمود :من کمتر از آن هستم که زبانی از او تعریف میکنی

وَ فَوْقَ مَا فِی نَفْسِکَ

و از آنچه در دل داری بالاتر هستم.

❌کسی که رو در رو مدح تو را میکند، دوست تو نیست. در غرر الحکم فرمود :

إنّما یُحِبُّکَ مَن لا یَتَمَلّقُکَ

در حقیقت کسى تو را دوست دارد تملّقت نمى کند.

و یُثنی علَیکَ مَن لا یُسمِعُکُ

و کسى که از تو تعریف میکند، ستایش هایش را به گوشَت نمى رساند.

⏪دو نکته مهم :

1⃣ با توجه به این کلامی که حضرت فرمود آیا کسی را دیگر تشویق نکنیم ؟

چون فرموده مدح وثنا نکنید

پس تشویق کردن تعطیل شود ؟

همانقدری که مدح و ثنای بی جا مضر است، تشویق موجب رشد و پیشرفت است.

تفاوت بین مدح و ثنا و تشویق چیست ؟

❌ در مدح و ثنا شخص را ستایش می کنیم.

توخیلی خوبی ،

تو خیلی عالمی،

شخص مورد نظر است

امادر تشویق فعل است که تقدیر میشود. عجب نقاشی قشنگی،

عجب کار خوبی ،

عجب فضای جالبی و...

شما در اینجا فعل را تشویق میکنید

اگر کار فرد را یا فعلی که انجام داده است مورد تشویق قرار دهید، دیگر فرد تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد و تلاش می‌کند که فعل خوب را تکرار کند .

💮 تشویق به فعل تعلق میگیرد، و مدح و ثنا به شخص. آنجا که عمل یک نفر را مدح کنیم این باعث پیشرفت میشود و او را دلگرم میکنیم به انجام عمل .

ولی آنجا که خود او را مدح کنیم باعث غرور و کبر میشود.

📕در نامه ی ۵۳ در ادامه ی همان بخشی که امیرالمؤمنین فرمود مالک مراقب باش تا اطرافیان تو اهل مدح و ثنای تو نباشند بلافاصله فرمود:

وَ لَا یَکُونَنَّ الْمُحْسِنُ وَ الْمُسِی‏ءُ عِنْدَکَ بِمَنْزِلَةٍ سَوَاءٍ

هرگز نباید افراد نیکوکار و بدکار در نظرت یکسان باشند

فَإِنَّ فِی ذَلِکَ‏ تَزْهِیداً لِأَهْلِ الْإِحْسَانِ فِی الْإِحْسَانِ وَ تَدْرِیباً لِأَهْلِ الْإِسَاءَةِ عَلَى الْإِسَاءَةِ

زیرا اینکار سبب مى شود نیکوکاران به نیکى ها بى رغبت شوند و بدکاران به اعمال بد تشویق گردند.

❌ تشویق نکردن نیکو کار باعث کاهلی او میشود.

⏪ تشویق در روایات: امام صادق:

أَلَا وَ إِنَّ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ جَوْهَراً وَ جَوْهَرُ وُلْدِ آدَمَ مُحَمَّدٌ ص وَ نَحْنُ وَ شِیعَتُنَا بَعْدَنَا حَبَّذَا شِیعَتُنَا

💮 نامه ۴۵ نهج البلاغه:

طُوبَى لِنَفْسٍ أَدَّتْ إِلَى رَبِّهَا فَرْضَهَا

خوشا به حال آن کس که وظیفه واجب خود را در برابر پروردگارش انجام داده

وَ عَرَکَتْ بِجَنْبِهَا بُؤْسَهَا

و مشکلات را با تحمل از میان برداشته.

💮در خطبه ۱۷۶ فرمود :

یَا أَیُّهَا النَّاسُ طُوبَى لِمَنْ شَغَلَهُ عَیْبُهُ عَنْ عُیُوبِ النَّاس‏

ای مردم خوشا بحال کسی که پرداختن به عیب خود، او را از توجه به عیوب دیگران منصرف کرده.

💮اهل تشویق باشیم:در نامه ۵۳ در مورد نظامیان فرمود:

اِنَّ کَثْرَهَ الذِّکْرِ لِحُسْنِ اَفْعالِهِم تَهُزُّ الشُّجاعَ وَ تُحَرِّضُ النّاکِلَ اِنْ شاءَ اللَّهُ

همواره کارهای مهمی که انجام داده‌اند بر شمار، زیرا یادآوری کارهای ارزشمند آنان، شجاعان را (به سمت تلاش بیشتر) بر می‌انگیزاند، و ترسوها را به تلاش وا می‌دارد، انْ‌شاءَاللّٰهُ.

💮تشویق مالک توسط امیرالمومنین، در نامه ۴۶ به مالک اشتر:

أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّکَ مِمَّنْ أَسْتَظْهِرُ بِهِ عَلَى إِقَامَةِ اَلدِّینِ وَ أَقْمَعُ بِهِ نَخْوَةَ اَلْأَثِیمِ وَ أَسُدُّ بِهِ لَهَاةَ اَلثَّغْرِ اَلْمَخُوفِ

همانا تو از کسانى هستى که در یارى دین از آنها کمک مى‌گیرم، و سرکشى گناهکاران را در هم مى‌کوبم. و مرزهاى کشور را حفظ‍‌ مى‌کنم.

⏪ نکته۲:

علت استغفار اهل بیت چه بوده؟

اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا خَیْراً مِمَّا یَظُنُّونَ

خدایا ما را از آنچه مدح گویان گمان میکنند بهتر قرار بده،

وَ اغْفِرْ لَنَا مَا لَا یَعْلَمُونَ

و آنچه را آنان نمیدانند بر ما ببخش.

بخشش چه بوده ؟!

❌ بسیاری از شارحان نهج البلاغه در این بخش از حکمت، به این شبهه پاسخ داده اند که مگر امام معصوم گناه میکند که از خدا طلب عفو و بخشش دارد؟

استغفار صرفا برای بخشش گناه نیست بلکه ذکری است که در آن آثاری نهفته است و استغفار به جز بخشش گناه، ثمرات دیگری نیز دارد.

1⃣ طلب استغفار امر الهی است و باعث رشد و ارتقاء است:امام صادق:

إِنَّ مِن أَجمَعِ الدُّعاءِ الاِستغفارَ

قطعاً استغفار از جامعترین دعاهاست.

استغفار دعاست و ما مامور به دعا هستیم :

ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ

قرآن کریم در این‌باره می‌فرماید: 《استَغفِرُوا رَبَّکم إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً * یُرسِلِ السَّماء عَلَیکم مِّدراراً * وَیُمدِدکم بِأَموالٍ وَبَنینَ؛ نوح - ۱۲،۱۴》

از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است تا بر شما از آسمان بارانِ پی در پی فرستد و شما را به اموال و پسران، یاری کند.

آیه در باب گناه نکردن است که موجب رحمت خدا میشود. نه اینکه گناه کنید و استغفار کنید تا خدا رحمت بفرستد.

2⃣ استغفار همیشه برای رفع آثار گناه نیست، بلکه برای دفع حضور شیطان است. پیامبر ص :

ثَلاثَةٌ مَعصومونَ مِن إبلیسَ وَ جُنودِهِ: الذّاکِرونَ للهِ، وَ الباکونَ مِن خَشیَةِ اللهِ، وَ المُستَغفِرونَ بِالاسحارِ

سه گروه از شیطان و لشکریانش در امان‌اند:

_کسانی که از بیم خدا اشک می‌ریزند،

_کسانی که پیوسته خدا را یاد می‌کنند،

_ کسانی که سحرگاهان استغفار می‌کنند.

3⃣ ائمه گناه نکرده اند ولی خودشان را در مقام انجام وظایف مقصر میدانند و از برای آن استغفار میکنند:

مَا عَرَفْنَاکَ حَقَّ مَعْرِفَتِکَ وَ مَا عَبَدْنَاکَ حَقَّ عِبَادَتِکَ

حق معرفت خدا و حق عبادت را آنگونه که حق عظمت خداست بجا نیاوردیم.

4⃣ استغفار برای شیعیان و دوستداران اهل بیت،قرآن کریم میفرماید:

《وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا؛ نساء - ۶۴》

هنگامی که آنانی بر خود ستم کردند به تو رجوع می‌کردند و از کردار خود به خدا توبه نموده و تو هم برای آنها استغفار می‌کردی و از خدا آمرزش می‌خواستی، در این حال البته خدا را توبه‌پذیر و مهربان می‌یافتند.

⭕️علامه مجلسی از سید بن طاووس نقل میکند که سحری به سرداب مقدس سامراء وارد شدم دیدم که امام عصر با خدا مناجات میکند و میفرماید:

اَللّهُمَّ اِنَّ شیعَتَنا مِنّا خُلِقُوا مِنْ فاضِل طینَتِنا وَ عَجِنُوا بِماءِ وِلایَتِنا

پروردگارا، شیعیان ما از ما هستند، از زیادی گِلِ ما خلق شده‌اند و به آب ولایت ما عجین گشته‌‌اند.

اَللّهُمَّ اَغْفِرْ لَهُمْ مِنَ الذُّنُوبِ ما فَعَلُوهُ اِتّکالاً عَلی حُبَّنا وَ وِلائِنا یَوْمَ الْقِیامَهِ خدایا آنها را بیامرز و گناهانشان را عفو فرما.

وَ لا تُوأخِذْهُمْ بِما اَقْتَرَفُوهُ مِنَ السَّیّاتِ اِکْراماً لَنا وَ لا تُقاصَّهِمْ یَوْمَ الْقِیامَهِ مُقابِلَ اَعْدائِنا

پروردگارا، آنها را روز قیامت در مقابل چشم دشمنان ما مؤاخذه مفرما.

فَاِنْ خَفَّفَتْ مَوَازینُهُمُ فَثَقَّلْها بِفاضِلِ حَسَناتِنا

چنانچه میزان گناهانشان بیشتر و حسناتشان کم است از اعمال من بردار و به حسنات آنها بیفزای.

5⃣ ائمه الگو و اسوه اند و اگر اهل بیت و انبیاء طریقه درست صحبت کردن با خدا را به ما یاد نداده بودند قطعا ما نمی دانستیم چگونه باید با خدا حرف بزنیم و در هر حاجتی خدا را با چه اسمی بخوانیم، پس یکی از حکمت های استغفار هم آموزش است.

اللهم اجعلنا من المتقین

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی