شرح حکمت 98نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 98نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۱۱/۲۸

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۹ بهمن ۰۲ ، ۰۸:۲۲

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۲/۱۱/۲۸ . ۷شعبان

💢 حکمت ۹۸ 💢

🔶وَ قَالَ (علیه السلام): اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ
هر وقت خبری را شندیدید نسبت به آن تعقل کنید.دنبال فهم عمیق آن باشید.

🔶عَقْلَ رِعَایَةٍ لَا عَقْلَ رِوَایَةٍ
تفکری که به عمل ختم شود، نه به نقل و روایت،
عقل دو گونه س:
الف. عقل رعایة: نگهداری و حفظ آن مطالب و عمل به آنست.
ب. عقل روایة : هنوز خود عمل نکرده بدنبال نقل مطالب است برای دیگران.
بعد از یادگیری مطلب ،قبل از آنکه بفکر بیان آن باشید عزم را جزم کنید برای عمل کردن به مطالب.
اگر عمل نکرده به دیگران نقل شد از دایره ی عقل خارج است.

🔶فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیلٌ.
کسانیکه راویان علمند و سلسله مفاهیم را نقل میکنند بسیارند.
اما کسانی که از جهت باطنی مزین به این مفاهیم باشند قلیلند.

⭕️(رعایه و رعاة در اصل به معنای مراقبت از چیزی است. عرب به چوپان "راعی" میگوید.)
(عقل و عقال نیز به معنای بستن پای شتر است که حرکت نکند.)
لذا عقل رعایه و حدیث دو معنا دارد:

1⃣ هر حدیثی به دست شما رسید ، پای آن را ببندید و خوب و دقیق آن را بررسی کنید از صحت آن خبر مطلع شوید. آیا محتوای آن با قرآن، دیگر روایات و عقل سازگاری دارد یا نه.
چه بسا برخی داستان ها و روایات که ظاهری زیبا داشته باشند و در زبان مردم نیز معروف باشند ولی از جهت سندی یا از جهت محتوایی دچار خدشه هستند.
پس اولین مرتبه در مواجهه با اخبار(چه احادیث اهل بیت، چه اخبار عادی روزانه) توجه و بررسی صحت و سقم آن است.
نه اینکه به سرعت آن را منتشر کنیم و چه بسا در نشر اکاذیب و شایعه پراکنی هم سهیم شویم.

❌خطر دروغ بستن به اهل بیت ، بسیار بزرگ است حضرت در خطبه ۲۱۰ فرمود: إِنَّ فِی أَیْدِی النَّاسِ حَقّاً وَ بَاطِلًا وَ صِدْقاً وَ کَذِباً وَ نَاسِخاً وَ مَنْسُوخاً وَ عَامّاً وَ خَاصّاً وَ مُحْکَماً وَ مُتَشَابِهاً وَ حِفْظاً وَ وَهْما،
در دست مردم، حق است و باطل، دروغ است و راست، ناسخ است منسوخ، همچنین، عام است و خاص، محکم است و متشابه و عارى از اشتباه و آمیخته با آن.
لَقَدْ کُذِبَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص عَلَى عَهْدِهِ حَتَّى قَامَ خَطِیباً
طوری که در زمان حیات رسول خدا آن قدر دروغ بر آن حضرت بسته شد که حضرت به پا خاست و خطبه اى خواند و فرمود:
فَقَالَ مَنْ کَذَبَ عَلَیَّ مُتَعَمِّداً فَلْیَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّار
هر کس عمداً به من دروغى ببندد باید جایگاه خویش را در آتش دوزخ مهیّا سازد!

❌تعصب داشته باشید بر خبر و حرف اشتباه، در بحار الانوار آمده :
عده ای به عنوان اهل حدیث نزد امام صادق آمدند. امام صادق از آنها خواست که برای حضرت از احادیثی که به یاد دارند بخوانند . یکی از آنها شروع کرد به گفتن احادیث اشتباه.
حضرت فرمود این احادیث را از چه کسی نقل میکنی؟
گفت از جعفر بن محمد.
حضرت فرمود:
لَوْ رَأَیْتَ هَذَا الرَّجُلَ الَّذِی تُحَدِّثُ عَنْهُ فَقَالَ لَکَ هَذِهِ الَّتِی تَرْوِیهَا عَنِّی کَذِبٌ وَ قَالَ لَا أَعْرِفُهَا وَ لَمْ أُحَدِّثْ بِهَا
اگر جعفر بن محمد را ببینی که میگوید من این حدیث را نگفته ام و اصلا قبولش ندارم،
هَلْ کُنْتَ تُصَدِّقُهُ
آیا حاضری این حدیث را کنار بگذاری؟ قَالَ لَا قَالَ لِمَ قَالَ لِأَنَّهُ شَهِدَ عَلَى قَوْلِهِ رِجَالٌ لَوْ شَهِدَ أَحَدُهُمْ عَلَى عِتْقِ رَجُلٍ لَجَاز
او گفت خیر، این حدیث را چند نفر انسان خوب نقل کرده اند که با شهادت آنها میتوان کسی را اعدام کرد، حالا شما هم بگویید من این حدیث را نگفته ام، من نمی پذیرم.

💮امام صادق صلواه الله علیه فرمودند:
َالْعُلَمَاءُ یَحْزُنُهُمْ تَرْکُ الرِّعَایَةِ وَ الْجُهَّالُ یَحْزُنُهُمْ حِفْظُ الرِّوَایَةِ
عالمان از عمل نکردن ناراحت میشوند و جاهلان از حفظ نکردن.

💮 فقاهت روح عبادت است. امیرالمومنین فرمود :
أَلَا لَا خَیْرَ فِی عِلْمٍ لَیْسَ فِیهِ تَفَهُّمٌ
امام على علیه السلام : در عبادتى که با فقه (فهم) همراه نباشد، خیرى نیست.
أَلَا لَا خَیْرَ فِی قِرَاءَةٍ لَیْسَ فِیهَا تَدَبُّرٌ
و در دانشى که با اندیشیدن همراه نباشد، خیرى نیست.
أَلَا لَا خَیْرَ فِی عِبَادَةٍ لَیْسَ فِیهَا تَفَکُّر
و در قرآن خواندنى که با تدبّر توأم نباشد، خیرى نیست.

2⃣ دومین معنای عقل رعایه :
هر حدیثی به دست شما رسید، پای آن را ببندید ، اول به آن عمل کنید و بعد آن را برای دیگران نقل کنید. این آفت که هر مطلب جدید یاد گرفتیم شهوت گفتنش را داشته باشیم بدون اینکه خود به آن عمل کرده باشیم آفت بزرگ و خطرناکی است. ما موظف هستیم به دستورات عمل کنیم و از آنها بهره مند بشویم نه آنکه فقط گوینده آنها باشیم.

❌ این خطر به طور خاص متوجه کسانی است که تریبونی در دست دارند و میتوانند حرف بزنند، ولی اول باید خود رعایت کنند بعد به دیگران بگویند.

⭕️علم زمانی با ارزش است که همیشه باید همراه با عمل باشد.امیرمؤمنان:
ما عَلِمَ مَنْ لَم یَعْمَلْ بِعِلْمِهِ
کسى که عمل به علمش نکند عالم نیست.امیرالمومنین:
عِلْمٌ لَا یُصْلِحُکَ ضَلَالٌ
علمى که تو را اصلاح نکند گمراهى است.
وَ مَالٌ لَا یَنْفَعُکَ وَبَالٌ.
و مالى که سودى به تو نبخشد مایه خسارت و بدبختى است و عاقبت شوم و تلخى دارد.

⭕️ دینی که اهل بیت معرفی کرده اند عقل و عاقلانه زندگی کردن است. خطبه ۲۳۹ در فضیلت اهل بیت علیهم السلام :
هُمْ عَیْشُ الْعِلْمِ وَ مَوْتُ الْجَهْلِ
آل محمّد مایه حیات علم و دانش و مرگ جهل و نادانى هستند.
یُخْبِرُکُمْ حِلْمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِمْ‏
حلم آنها شما را از علمشان آگاه مى سازد. وَ ظَاهِرُهُمْ عَنْ بَاطِنِهِمْ وَ صَمْتُهُمْ عَنْ حِکَمِ مَنْطِقِهِمْ
و ظاهرشان از باطنشان و سکوتشان از منطق حکیمانه آنها شما را مطلع مى کند.
لَا یُخَالِفُونَ الْحَقَّ وَ لَا یَخْتَلِفُونَ فِیهِ
هرگزبا حق مخالفت نمى کنند و در آن اختلاف ندارند.
وَ هُمْ دَعَائِمُ الْإِسْلَامِ وَ وَلَائِجُ الِاعْتِصَامِ
آنها ارکان اسلام و ستون هاى دین و پناهگاههاى مردم هستند..
بِهِمْ عَادَ الْحَقُّ إِلَى نِصَابِهِ وَ انْزَاحَ الْبَاطِلُ عَنْ مُقَامِهِ وَ انْقَطَعَ لِسَانُهُ عَنْ مَنْبِتِهِ
به وسیله آنان حق به اصل و جایگاه مناسب رسید و باطل از جایگاهش کنار رفت و زبان باطل از بن کنده شد.
عَقَلُوا الدِّینَ عَقْلَ وِعَایَةٍ وَ رِعَایَةٍ لَا عَقْلَ سَمَاعٍ وَ رِوَایَةٍ
آنها دین را درک کرده اند، درکى توأم با نگهدارى کامل و عمل، نه تنها با شنیدن و روایت کردن،
فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیل‏
چرا که راویان علم فراوانند و عمل کنندگان آن کم!

❌مرام معاویه ها بی عقلی است، عقل رعایه نداشتن است:
مسعودی در تاریخ مروج الذهب می نویسد: مردی از اهل کوفه سوار بر جمل (شتر نر) خویش به شام آمد.
مردی از اهل شام که در آن شتر طمع کرده بود به دادگاه شکایت برد که:
این ناقه (شتر ماده) من بوده و این مرد کوفی در جنگ صفین از من گرفته است.
قاضی از او شاهد خواست و او هم پنجاه نفر از مردان شام را آورد و در پیشگاه قاضی شهادت دادند که این ناقه (شتر ماده) از آنِ مرد شامی بوده است!
مرد کوفی شکایت نزد معاویه برد و گفت: این شتر من اصلاً ناقه (شتر ماده) نیست، بلکه جمل (شتر نر) است.
معاویه که با این حادثه شگفت روبه رو شده بود، گفت:
"لب فروبند! حال که حکمش صادر شده دو برابر قیمتش را به تو می پردازم.
اما وقتی به کوفه نزد علی بن ابی طالب(ع)برگشتی به ایشان بگو:
اَبلِغ عَلیاً اِنّی اُقابِلُهُ بِمِأة أَلف ما فِیهِم مَن یُفَرِّق بَین الناقَة وَ الجَمَل
من با ارتشی صدهزار نفری آماده جنگ با او هستم که افراد من بین شتر نر و ماده فرق نمی گذارند،
وَ لَقَد بَلَغ مِن أمرِهِم لَه انه صَلّی بِهِم عِند مَسیرِهم إلی صَفِّین الجُمعة یَومَ الاربَعاء
بلکه در مسیر جنگ صفین نماز جمعه را در روز چهارشنبه برای آن ها خوانده ام و آن ها سکوت کردند.

📕 حضرت درخطبه ۵۱ فرمود:
ألا و إنّ مُعاویَه قَادَ لُمَّه مِنَ الغُوَاهِ ،
آگاه باشید که معاویه مشتى گمراهان منحرف را بدنبال خود انداخته ،
وَ عَمّسَ عَلَیهِمُ الخَبَرَ
و خبر واقعیات را بر آنان تاریک و مبهم ساخته است ،
حَتّى جَعَلوُا نُحُورَهُم أغراضَ المَنِیَّه
تا آنان گلوهاى خود را آماج تیر مرگ نموده‏ اند .

💮 روایات تاکید دارند که، علم بدون عمل درحکم جهل شمرده شده.
صرف شنیدن ، نوشتن ، انتقال ،ملاک نیست ، بلکه بمحض شنیدن و فهمیدن باید خود را مزین به عمل کرد.
هر خبری رسید تا صحت و سقم آن معلوم نشده باز نشر نشود. خصوصا در فضای مجازی عامل شایعه و سنگ اندازی دشمنان میشود.

⭕️در برخی نقل ها یک جمله هم در ادامه کلام حضرت در این حکمت آمده است:
🔶اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ
هر وقت خبری را شندیدید نسبت به آن تعقل کنید.

🔶عَقْلَ رِعَایَةٍ لَا عَقْلَ رِوَایَةٍ
تفکری که به عمل ختم شود، نه به نقل و روایت،

🔶فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیلٌ.
راویان علم و سلسله مفاهیم بسیارند.
اما کسانی که از جهت باطنی مزین به این مفاهیم باشند قلیلند.

🔶و کَثْرَةُ الْعِلْمِ فى غَیْرِ طاعَةِ اللّهِ مادّةُ الذُّنُوبِ
علمی که بدون تامل و عمل باشد ریشه اصلی گناهان خواهد بود.

اللهم الهمنا بنور الفهم

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی