شرح حکمت 61نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 61نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۱۰/۲۶

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۸ دی ۰۲ ، ۰۹:۲۰

زمانی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۲/۱۰/۲۶ .۴رجب

💢 حکمت ۶١ 💢

💠وَ قَالَ (علیه السلام): الْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ، حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ
زن عقربی است که نیش [اللَّسْبَةِ] او شیرین است.[حُلْوَةُ]

❇️اهمیت این حکمت به جهت شبهاتی است که در مورد تعریف حضرت از زن و زن ستیز بودن ائمه به وجود آمده، البته طرح همه ی این شبهات با دیدگاه ائمه( کرامت انسانی مشخص کننده جایگاه هر شخص است) سازگاری ندارد،ولی با نگاهی واقع بینانه و بدون تعصب میتوان حقیقت کلام مولا را دریافت.

❇️ زن گرچه همچون عقرب گزنده است; اما معاشرت با او داراى فواید و برکات و آثار مثبتى است که آن را جبران مى کند و به دلیل این آثار معاشرت با او مطلوب است.

👈🏻مقدمه 1️⃣
در قرآن، نهج البلاغه و روایات تعابیر زیادی در مدح زنان داریم:

✅ آسیه الگوی مردان و زنان:
《وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ؛ تحریم - ۱۱》
و خداوند برای مؤمنان، به همسر فرعون مثَل زده است، در آن هنگام که گفت:
《 رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ》
«پروردگارا! خانه‌ای برای من نزد خودت در بهشت بساز، و مرا از فرعون و کار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهایی بخش!»
دبنی که حضرت فاطمه و حضرت زینب و... علیهن السلام را نمونه های برای عالمیان معرفی میکند چطور به زن ستیزی متهم میشود.

✅ مسکنت و آرامش با زن است:
《 وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا؛ روم - ۲۱》
و از نشانه‌های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید،
《وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ》
و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد؛ در این نشانه‌هایی است برای گروهی که تفکّر می‌کنند!

⏪ تهیه مسکن با مرد است ولی این مسکن که سنگ و آجر است، آرامش و آسایش، مسکنت این خانه را زن باید ایجاد کند.

✅ما ماموریم به صله رحم نه صله اصلاب، ما ماموریم به انس و ارتباط با اقوام که این مهربانی و انس را از رحم مادر به ارث میبریم و صلب پدر چنین عاطفه و محبتی را ندارد.

✅در نامه ۳۱در رابطه با جایگاه زن میفرماید: ّ
الْمَرْأَةَ رَیْحَانَةٌ وَ لَیْسَتْ بِقَهْرَمَانَة

✅ ملاک خوبی مرد، خوبی او با همسرش است، پیامبرصل الله علیه و آله و سلم میفرماید:
خَیرُکُم خَیرُکُم لِنِسائِکُم وَ بَناتِکُم
بهترین شما کسانی هستند که بهترین سرپرست و نگهبان برای زنان و دختران خود باشند.

❇️ امام جعفرصادق علیه السلام میفرمایند:
اَکَثَرُ الخَیرِ فی‌النِّساءِ
بیشترین خیر و برکت همراه با زنان است.

✳️ رساله حقوق امام سجاد علیه السلام :
و امّا حَقُّ الزَّوجَةِ
و امّا حق همسر،
فَأَنْ تَعلَمَ أَنَّ الله عَزّوَجَلّ جَعَلَها لَکَ سَکَناً و اُنساً
بدان که خدای متعال او را برای تو محلّ اُنس و آرامش قرار داده.
فَتَعلَمَ أَنَّ ذلِکَ نِعمةً مِنَ اللهِ عَلَیکَ فَتُکرِمُها وَ تَرفِقُ بِها
و این یک نعمت الهی بر تو است که او را گرامی بداری و با رفق و مُدارا با وی رفتار نمایی.
.

👈🏻مقدمه 2️⃣
امیرالمومنین نه اهل شوخی بوده است نه اهل اهانت و توهین.
(پس نمیتوان سخن ایشان را حمل بر توهین و یا شوخی دانست، ان هم با نیمی از جمعیت انسانها) :
حضرت در خطبه ۸۴ در پاسخ به عمرو عاص که حضرت را فردی شوخ طبع و اهل مزاح و شوخی بسیار معرفی میکرد تا شایستگی ایشان را برای حکومت زیر سوال ببرد میفرماید:
عَجَباً لاِبْنِ النَّابِغَةِ!
در شگفتم از پسر نابغه،
یَزْعُمُ لاِهْلِ الشَّامِ أَنَّ فِىَّ دُعَابَةً، وَ أَنِّی امْرُؤٌ تِلْعَابَةٌ،
به مردم شام چنین وانمود می کند که من بسیار مزاح مى کنم و مردى شوخ طبعم و اهل لعب و بازیچه ام.
أُعَافِسُ وَ أُمَارِسُ! لَقَدْ قَالَ بَاطِلا وَ نَطَقَ آثِماً....
این سخنى است باطل و گناه آلود که عمرو بر زبان آورده....
أَمَا وَاللهِ إِنِّی لَیَمْنَعُنِی مِنَ اللَّعِبِ ذِکْرُ الْمَوْتِ
به خدا سوگند، یاد مرگ مرا از هر بازیچه و مزاحى باز مى دارد

✅ قرآن که میگوید مثل فلان گروه مثل کلب و حمار است این توهین نیست!! همانگونه که آیت الله جوادی مثال میزند: سگ شکاری دنبال پرنده ای که شکار شده میرود، این پرنده که گوشت لذیذی دارد را به دندان میگیرد، گرسنه است ولی آن را به صاحبش بر میگرداند ولی بعضی انسان ها از زیر میزی و روی میزی نمی گذرند و این معلوم است از آن حیوان بدتر است.

🔺در مورد بلعم باعورا فرمود:
《فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ؛ اعراف - ۱۷۶ 》
مثل او همچون سگ هار است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز، و زبانش را برون می‌آورد، و اگر او را به حال خود واگذاری، باز همین کار را می‌کند.
《مَثَلُ الَّذِینَ حُمِّلُوا التَّوْرَاةَ ثُمَّ لَمْ یَحْمِلُوهَا کَمَثَلِ الْحِمَارِ یَحْمِلُ أَسْفَارًا ؛ جمعه - ۶۲》
مثَل کسانى که تورات به آنها داده شده و بدان عمل نمى‌کنند مثَل آن خری است که کتابهایى را حمل مى‌کند.

🔺امیرالمومنین در خطبه ۳۶ به خوارج فرمود:
وَ أَنْتُمْ مَعَاشِرُ أَخِفَّاءُ الْهَامِ سُفَهَاءُ الْأَحْلَامِ وَ لَمْ آتِ
شما اى بى خردان، سبک مغز و سفیه هستید .
لَا أَبَا لَکُمْ بُجْراً وَ لَا أَرَدْتُ لَکُمْ ضُرّاً.
ای بی ریشه ها، من که این فاجعه حکمیت را به بار نیاوردم و هرگز زیان شما را نخواستم.

👈🏻مقدمه 3️⃣
وقتی بحث تشبیه ، تمثیل ، کنایه و استعاره پیش می آید باید از ظواهر عبور کرد و به آن غرض متکلم پی برد.
اینکه ما میگوییم فلانی "مثل شیر"
است، غرضمان اثبات شجاعت و تعریف از اوست.
وقتی میگویند "زید کثیر الرماد" یعنی او در خانه اش باز است (نه اینکه زغال خانه اش زیاد است)

🔺خود حضرت در خطبه ۱۵۳ وقتی خواستند در مورد زنان مطلبی بفرمایند، فرمود:
اعْقِلْ ذَلِکَ فَإِنَّ الْمِثْلَ دَلِیلٌ عَلَى شِبْهِه‏
به مثال من عاقلانه نگاه کن، مثال را برای مثال نمی گویم، میخواهم تو از این تشبیه و مثال به یک نکته دیگر متوجه شوی و آن را در یابی.

👈🏻نتیجه گیری:

✅بر اساس سه مقدمه ذکر شده (زن در اسلام جایگاه بالایی دارد.،امیرالمومنین اهل شوخی و توهین نیست، تشبیه و تمثیل معنای خاص خودشان را دارند.) معنای حکمت ۶۱
(الْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ، حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ)
عبارت است از:

1️⃣این کلام مانند بسیاری از تعبیرات قرآن، روایت و حتی مکالمه های روزمره به معنای صددرصد زنان نیست بلکه به معنای غالبی است.
به عنوان مثال میگوییم زنان احساسی هستند و مردان خشن. این یک قاعده ی عمومی است ولی شاید زن خشن و مرد احساسی هم پیدا بشود.
همچنین قرآن میفرماید:
《 إِنَّ الْإِنْسَانَ لَفِی خُسْرٍ》
در حالی که انبیاء و اولیاء از این قاعده ی کلی خارج هستند.

⏪ پس در حکمت ۶۱ نیز زن های تربیت شده به آداب الهی که مراقب زبان هستند و دل نمی شکنند و وظایفشان را انجام میدهند از این قاعده مستثنی هستند.

2️⃣غالب زنان یک زبان تیزی دارند و با نیش و کنایه میتوانند خیلی جو را ملتهب کنند.
مردها معمولا چنین زبانی ندارند( نه خیلی روی کلماتی که به کار میبرند توجه میکنند نه به حرفهای دیگران توجه میکنند.)
ولی زنها چون خودشان با نیش و کنایه حرف میزنند، به محض اینکه دیگران حرفی میزنند میگویند منظورش این بود، غرضش این بود و...

⏪زن اگر چه یک زبان تند و تیز دارد و گاهی نیش میزند ولی این نیش شیرین است.
.

شیرین بودن نیش زن:

1️⃣میتواند اشاره به ظرافت سنجی های زن باشد که از برخی جملات برخی معانی را بیرون میکشد و از برخی شعرها برخی نکات را به دست میآورد.

2️⃣میتواند تسلا و آرامشی باشد که حضرت به مردها میدهد. که اگر این نقطه ضعف در زن هست، ولی شیرینی های فراوانی در او هست که تو میتوانی از این ضعف بگذری و زندگی شیرینی داشته باشی.
(همانطور که مرد هم شاید مشکلات و نقص هایی داشته باشد ولی اقتداری دارد که زندگی را برای زن شیرین میکند)

⏪معنای کلی: با تند و تیز بودن کلام زن بسازید.

🔺در کتاب اصول کافی بَابُ حَقِّ الْمَرْأَةِ عَلَى الزَّوْج‏ امده:
قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع مَا حَقُّ الْمَرْأَةِ عَلَى زَوْجِهَا الَّذِی إِذَا فَعَلَهُ کَانَ مُحْسِنا
به امام صادق فرمودند:حقّ زن بر مرد چیست که هر گاه مرد آن را به جاى آورد نیکوکار است؟
قَالَ یُشْبِعُهَا وَ یَکْسُوهَا وَ إِنْ جَهِلَتْ غَفَرَ لَهَا
فرمود : خوراک و پوشاکش را فراهم آورد و اگر نادانى و جسارتى کرد او را ببخشد .
وَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع کَانَتِ امْرَأَةٌ عِنْدَ أَبِی ع تُؤْذِیهِ فَیَغْفِرُ لَهَا.
همچنین حضرت فرمود پدرم همسری داشت که بسیار ایشان را اذیت میکرد ولی پدرم او را می بخشید.

3️⃣شاید مقصود از نیش، عشق افراطی و اطاعت محض باشد:
همیشه یکی از حربه هایی که در طول تاریخ برای به انحراف کشیدن صاحبان قدرت بوده،
( داستان یوسف و دسیسه زلیخا از این دست است) ، استفاده از جذابیت های جسمی و جنسی زن بوده است.
حضرت میفرماید زن اگر چه شیرینی هایی دارد ولی از اسارت در دست آنها بپرهیزید که نیش کشنده ای دارند.

🔺منهاج البراعه:
إِذا أَحْصَیتَ وَجَدْتَ الْمَقْتُولِینَ بِسْمِّ الْحَیّاتِ وَ اَلْعَقَارِبِ مَعْدُودِینَ فِی کُلِّ عَصْرٍ وَ مِصْرَ
در طول تاریخ، کسانی که با سمّ مار و عقرب کشته شده باشند زیاد نیست
وَ لَکِنَّ اَلْمَقْتُولَینِ رُوحاً وَ مَعَنَا بِسّْمِّ فِتْنَةِ اَلْمَرْأَةِ غَیْرُ مَحْصُورٍ جِدّا
ولی کسانی که به سبب فتنه گری های زنان دچار مرگ شده اند خیلی زیاد اند.

⏪چه کسانی که دل به یک زن دادند و دین فروختند (در مورد ابن ملجم معروف است که او به خاطر عشقی که به قطّام داشت و شرطی که قطام برایش گذاشت ، امیرالمومنین را به شهادت رساند.)
چه حاکمان و شاهانی که به سبب زنان دربار حکم به اعدام و قتل و حمله داده اند و افرادی را به کشتن داده اند.

⏪زنی که تربیت شده نباشد عقربی است که میتواند مرگ به بار بیاورد، جامعه را به فتنه بکشاند هر چند از جهت ظاهری زیبایی و شیرینی هم دارد.
.

4️⃣این حکمت اشاره دارد به ویژگی های عقرب که در برخی زنان یافت میشود.
توضیح: در قرآن کریم و روایات بحثی داریم تحت عنوان "مسخ".
مسخ یعنی گروهی از اقوام گذشته بر اثر گناهان خاصی تغییر چهره میدادند و به شکل حیوان در می آمدند که این یکی از عذاب های الهی بوده است.
(انسان های مسخ شده بعد از سه روز از دنیا می رفته اند و اینکه برخی میگویند فلان حیوان مسخ شده انسان است درست نیست. حیوانات از قبل بوده اند، برخی انسان ها به شکل حیوان در می آمدند و می مردند)

🔺امام کاظم فرمود اشخاص مسخ شده به شکل ۱۳ حیوان در می آمدند:
الْمُسُوخُ ثَلَاثَةَ عَشَرَ
مسخ‌شدگان، سیزده گروه هستند.
الْفِیلُ وَ الدُّبُّ وَ الْأَرْنَبُ وَ الْعَقْرَبُ وَ الضَّبُّ وَ الْعَنْکَبُوتُ وَ الدُّعْمُوصُ وَ الْجِرِّیُّ وَ الْوَطْوَاطُ وَ الْقِرْدُ وَ الْخِنْزِیرُ وَ الزُّهَرَةُ وَ سُهَیْلٌ
فیل، خرس، خرگوش، عقرب، سوسمار، عنکبوت، کرم، مارماهی، خفاش، میمون، خوک، زهره، سهیل
قِیلَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ مَا کَانَ سَبَبُ مَسْخِ هَؤُلَاءِ
پرسیدند علت مسخ اینها چه بوده است؟
فرمود: برخی از انها مردانی ستمگر و زورگو بودند، برخی اهل طهارت نبودند و غسل نمی‌کردند. برخی عیب‌جو بودند، بعضی حاجیان را اذیت میکردند،
وَ أَمَّا الْعَنْکَبُوتُ فَکَانَتِ امْرَأَهً سَیّ ِئَهَ الْخُلُقِ عَاصِیَهً لِزَوْجِهَا مُوَلِّیَهً عَنْهُ
عنکبوت، زنی بدرفتار بود که از شوهر خود نافرمانی می کرد و از او روی گردان بود پس خداوند عزّ و جل او را به عنکبوت تبدیل کرد.

🔺در روایت دیگری که در باب مسخ است و در بحار آمده، دارد:
أَمَّا الْعَقْرَبُ فَکَانَ رَجُلًا هَمَّازاً لَا یَسْلَمُ مِنْهُ أَحَد
مردی که اهل سخن چینی[هَمَّازاً] بود به عقرب مسخ شد.

⏪باید از سخن چینی بپرهیزیم تا شبیه عقرب نباشیم.

🔺در کافی ج۶ روایت است :
لَدَغَتْ رَسُولَ اللَّهِ ص عَقْرَبٌ فَنَفَضَهَا وَ قَالَ لَعَنَکِ اللَّهُ
عقربى پیامبر را نیش زد، حضرت فرمود: خداوند تو را لعنت کند!
فَمَا یَسْلَمُ مِنْکِ مُؤْمِنٌ وَ لَا کَافِرٌ ثُمَّ دَعَا بِالْمِلْحِ فَوَضَعَهُ عَلَى مَوْضِعِ اللَّدْغَةِ ثُمَّ عَصَرَهُ بِإِبْهَامِهِ حَتَّى ذَابَ
اهمیت نمى‌دهى که مؤمنى را اذیت کنى یا کافرى را، سپس نمک خواست و آن را جاى نیش‌زدگى مالید و درد آن آرام شد.
ثُمَّ قَالَ لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی الْمِلْحِ مَا احْتَاجُوا مَعَهُ إِلَى دِرْیَاقٍ
امام باقر فرمود: اگر مردم مى‌دانستند نمک چه خاصیّتى دارد دیگر پادزهرى نمى‌خواستند.

⏪ عقرب مومن و کافر نمی شناسد و به همه نیش میزند، همه را اذیت میکند. مثل عقرب نباشیم.

✅ سه صفت برای عنکوبت ذکر شده:
_ سخن چینی
_ اذیت همسر
_ اذیت دوست و دشمن
(اذیت کردن برایش عادت شده).

❌زن های تربیت نشده از این رفتار لذت میبرند و این کار برای آنها شیرین است.
لذا گفته اند اگر دو زن با نیش و کنایه حرف میزنند، مردها وارد این جریان نشوند چون آنها دارند لذت میبرند ولی مردها اذیت میشوند و مشکلات بیشتر میشود.

اللهم اجعل لسان صدقِِ علیّا
.

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی