بسم الله الرحمن الرحیم شرح حکمتها ۴۰۲/۱۰/۲۵ . ۲ رجب
💢 حکمت ۵۵ 💢
🔶وَ قَالَ (علیه السلام): الصَّبْرُ صَبْرَانِ، صَبْرٌ عَلَى مَا تَکْرَهُ وَ صَبْرٌ عَمَّا تُحِبُّ صبر بر دو قسم است ، صبر برکاری که آن را دوست نداری و صبر بر کاری که آن را دوست داری. صبرانسان در مسائلی که از ان کراهت دارد و نسبت به آن موضوع خوشنود نیست. و یکی دیگر صبر انسان بر مسائلی که نسبت به آن محبت دارد و دوست دارد .
🔻صبر تقسیم بندی های مختلفی دارد، هم در نهج البلاغه و هم بیرون از نهج البلاغه تقسیم بندی صبر در حکمت ۵۵ این است که ۱. یکی از این تقسیمات، تقسیم بر اساس علاقه و انگیزه انسان است. ۲. و یکی صبر بر مسائلی که انسان نسبت به آن خوشنود نیست . گاهی انسان انگیزه قرار گرفتن در شرایطی مثل غم را ندارد ولی نظام عالم نظامی است که باید در آن امتحان پس داد پیشرفت او در این است ، پس باید صبر و مقاومت کند. گاهی اوقات انگیزه انسان در انجام برخی امور است و رشد و تعالی او در ترک است و باید استقامت به خرج دهد و انجام ندهد.
⛔️انسان غم غصه و مصیبت را دوست ندارد، اصطلاح امیرالمؤمنین در نهج البلاغه این است که: دنیا دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَحْفُوفَةٌ وَ بِالْغَدْرِ مَعْرُوفه صبر در برابر ناملایمات ؛ صَبْرٌ عَلَى مَا تَکْرَهُ است. وقتی ما در دنیایی هستیم که تمام آن گرفتاری است ولو ما دوست نداریم و خوشمان نمی آید ولی رشد و پیشرفت در این است که صبر کنیم تا بتوانیم به مقصود برسیم .
⛔️اگر کسی بخواهد به نتیجه ی دلخواه مقصود برسد صبر نیاز است نوع اول آن است ، انگیزه ای برای غم و اندوه ندارم ولی نظام عالم این است پس تو در این مسیر قرار بگیر صبر کن و استقامت کن تا به مقصد برسی حالت دوم برعکس است اتفاقا انسان انگیزه و اشتیاق دارد ( انگیزه ی گناه ،انگیزه ی کسب مال زیاد در یک شب بدون زحمت از راه های ربا و دزدی و از راه نامشروع) خوب انسان انگیزه دارد و علاقه در او است ولی حضرت فرمود اینکه تو صبر کنی بر این مسیری که دلت میخواهد این باعث رشد تو هست .
⛔️از طرف دیگر انسان به برخی امور نفسانی تمایل دارد، دنیا در نگاه او زینت داده میشود و او نیز به خاطر تمایلات درونی اشتیاق پیدا میکند، کفّ نفس و خودنگهداری از ارتکاب حرام یعنی صَبْرٌ عَمَّا تُحِبُّ است.
📕به تعبیر حضرت در خطبه ۱۷۶ ما مِنْ طَاعَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی کُرْهٍ هیچ چیزی از طاعت خدا نیست مگر اینکه انسان نسبت به آن کراهت دارد (خوب چه کنم ؟ ) نفس میگوید نماز نخوان آیا نماز را رها کنم ؟ صبر، استقامت، پا فشاری کن تا نماز رو ادا کنی . وَ مَا مِنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی شَهْوَة هر گناهی را انسان نسبت به آن تمایل دارد، حال که تمایل هست انجام بدهم ؟ صبر!! و نفس را از انجام گناه باز دار .
💮 صبر یک وقتی است که انسان نسبت به آن دوست دارد ولی یک وقتی نسبت به آن چیزی است که انسان آن را دوست ندارد در هر دو حالت وظیفه ی ما صبر است صبر نتیجه ی شیرین و دلچسبی خواهد داشت . بهشت نتیجه استقامت و صبر است اگر کسی خواست به بهشت برسد باید اهل صبر باشد. 《 إِنَّ الَّذینَ قَالُوا رَبُّنَا اللّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ أَلاّ تَخافُوا وَلا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ؛ فصلت - ۳۰ 》 باید (به یقین کسانى که گفتند:) پروردگار ما خداى یگانه است سپس استقامت ورزیدند فرشتگان بر آنان نازل مى شوند و مى گویند: نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما به آن بهشتى که به شما وعده داده شده است.
💮 صبر، شرط نزول فرستگان 《 وَ الْمَلائِکَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ کُلِّ باب * سَلامٌ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدّارِ 》 فرشتگان بر بهشتیان از هر درى وارد مى شوند، به خاطر صبر و استقامت به آنها درود مى گویند. چه نیکو است سرانجام آن سراى جاویدان. .
⛔️ صبر بر گناه، بالاترین صبراست. امام رضا: أَنَّ الصَّبْرَ عَلَى الْبَلَاءِ حَسَنٌ جَمِیلٌ انسان در یک مصیبت و بلایی صبر کند خیلی خوب و زیبا است. وَ أَفْضَلُ مِنْهُ عَنِ الْمَحَارِم بالاتر از صبر در مصیبت، صبر بر حرام است. اینکه شرایط گناه هست ولی تو خود نگه داری کنی و اینکه مرتکب نشوی صبرو زحمت می خواهد.
📕 این روایت از امام صادق خیلی عجیب است اینکه در قیامت اهل صبر بی حساب و کتاب وارد بهشت میشوند چون روز قیامت شود گروهى از مردم برخیزند و به سوى بهشت آیند فَیَضْرِبُونَهُ فَیُقَالُ لَهُمْ مَنْ أَنْتُمْ و در آن را بکوبند،به آنها گفته مى شود:شما کیستید؟ فَیَقُولُونَ نَحْنُ أَهْلُ الصَّبْرِ مى گویند:ما اهل صبریم، فَیُقَالُ لَهُمْ عَلَى مَا صَبَرْتُمْ به آنها گفته مى شود:بر چه چیز صبر نمودید؟ فَیَقُولُونَ کُنَّا نَصْبِرُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ نَصْبِرُ عَنْ مَعَاصِی اللَّهِ مى گویند:بر اطاعت خدا،و دورى از نافرمانى او صبر نمودیم. فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَدَقُوا أَدْخِلُوهُمُ الْجَنَّةَ خداى عزّ و جل مى فرماید:راست مى گویند،آنها را داخل بهشت نمایید، وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّما یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِساب همان قول خداى عزّ و جل است: صابران اجر خود را بدون حساب به دست آورند .
❌اینکه خدادادی توفیق را به ما بدهد و خودمان هم اهل صبر باشیم صبر از آن مقام های عالیه است انسان را بسیار بسیار پیش می برد ولی صبر های مقطعی و کوتاه مدت و صبرهایی که یکبار عصبانی و یکبار آرام هستی خوب هستند ولی نتیجه ی کامل را به ما نمیدهد انسان صبر ریشه دار باید داشته باشد.
📕حکمت ۳۱ در مورد ریشه دار کردن ایمان بود. الْإِیمَانُ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَى الصَّبْرِ وَ الْیَقِینِ وَ الْعَدْلِ وَ الْجِهَادِ ایمان چهار ستون داردصبر یقین و عدل و جهاد و صبر چهار ستون دارد شُعَبٍ عَلَى الشَّوْقِ وَ الشَّفَقِ وَ الزُّهْدِ وَ التَّرَقُّبِ اینکه صبر میتواند ریشه ی ایمان ما باشد که اگر این چهار ستون صبر را در زندگی پیاده کنیم صبر ما ریشه دار می شود .
📕 ابن ابی الحدید در ذیل این حکمت میگوید: انوشیروان، وزیر خود بزرگمهر را زندانی کرد. بعد از مدتی به سراغ او رفت تا اوضاع او را ببیند. اورا آرام و شاد دید تعجب کرد زندانی و شاد ؟ سوال کرد و بزرگمهر گفت: هَوَّنْ عَلَیَّ مَا أَنَا فِیهِ من از جایی که در آن قرار دارم خوشحالم و راحتم. فِکْرِی فِی أَرْبَعَةِ أَشْیَاءَ چون ذهنیت من با این چهار مطلب گره خورده است. أَوَّلُهَا أَنِّی قُلْتُ الْقَضَاءُ وَ الْقَدَرُ لَاَ بُدَّ مِنْ جَرَیَانِهِمَا ۱. یک قضا و قدری است که بخواهیم و نخوهیم اتفاق می افتد (و بلکه این قضا و قدر به مصلحت خود شخص است) وَ اَلثَّانِی أَنِّی قُلْتُ إِنْ لَمْ أَصْبِرْ فَمَا أَصْنَعُ ۲. اگر در این حالت نخواهم صبر کنم، چه کاری از دستم بر می آید؟ (به جای اینکه خود خوری کنم و زندان را بر خود جهنم کنم،به همین حالتی که دارم رضایت میدهم) وَ الثَّالِثُ أَنِّی قُلْتُ قَدْ کَانَ یَجُوزُ أَنْ تَکُونَ الْمِحْنَةُ أَشَدَّ مِنْ هَذِهِ ۳. به خود میگویم امکان داشت اوضاع از این که هست سخت تر باشد، در کنار زندان شکنجه هم باشد، حال که نیست خودش جای خوشحالی دارد. وَ اَلرَّابِعُ أَنِّی قُلْتُ لَعَلَّ اَلْفَرَجَ قَرِیب ۴. کسی از فردا خبر ندارد، شاید این آخرین روز زندانم باشد و فردا آزاد شوم. اگر این چهار موارد بالا در زندگی هر کسی مورد توجه قرار گیرد بداند صبر برای او آسان است .
📕به قول صائب تبریزی ، راه گوهر شدن صبر کردن است: صبر کن بر آب تلخ و شور تا گوهر شوی یاد فلک کن تا برآیی رو سفید / دانه چون در آسیا افتد تحمل بایدش/ .
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیانثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
علی جان!
یک حاجی در طواف داری به دهان/ یک حیدر در مصاف داری به دهان/ یک تیغ دو دم به دست داری آقا/ یک تیغ دو دم غلاف داری به دهان/
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۲/۱۰/۲۵ . ۲ رجب
💢 حکمت ۵۵ 💢
🔶وَ قَالَ (علیه السلام): الصَّبْرُ صَبْرَانِ، صَبْرٌ عَلَى مَا تَکْرَهُ وَ صَبْرٌ عَمَّا تُحِبُّ
صبر بر دو قسم است ، صبر برکاری که آن را دوست نداری و صبر بر کاری که آن را دوست داری.
صبرانسان در مسائلی که از ان کراهت دارد و نسبت به آن موضوع خوشنود نیست.
و یکی دیگر صبر انسان بر مسائلی که نسبت به آن محبت دارد و دوست دارد .
🔻صبر تقسیم بندی های مختلفی دارد، هم در نهج البلاغه و هم بیرون از نهج البلاغه تقسیم بندی صبر در حکمت ۵۵ این است که
۱. یکی از این تقسیمات، تقسیم بر اساس علاقه و انگیزه انسان است.
۲. و یکی صبر بر مسائلی که انسان نسبت به آن خوشنود نیست .
گاهی انسان انگیزه قرار گرفتن در شرایطی مثل غم را ندارد ولی نظام عالم نظامی است که باید در آن امتحان پس داد پیشرفت او در این است ، پس باید صبر و مقاومت کند.
گاهی اوقات انگیزه انسان در انجام برخی امور است و رشد و تعالی او در ترک است و باید استقامت به خرج دهد و انجام ندهد.
⛔️انسان غم غصه و مصیبت را دوست ندارد، اصطلاح امیرالمؤمنین در نهج البلاغه این است که:
دنیا دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَحْفُوفَةٌ وَ بِالْغَدْرِ مَعْرُوفه
صبر در برابر ناملایمات ؛ صَبْرٌ عَلَى مَا تَکْرَهُ است. وقتی ما در دنیایی هستیم که تمام آن گرفتاری است ولو ما دوست نداریم و خوشمان نمی آید ولی رشد و پیشرفت در این است که صبر کنیم تا بتوانیم به مقصود برسیم .
⛔️اگر کسی بخواهد به نتیجه ی دلخواه مقصود برسد صبر نیاز است
نوع اول آن است ، انگیزه ای برای غم و اندوه ندارم ولی نظام عالم این است پس تو در این مسیر قرار بگیر صبر کن و استقامت کن تا به مقصد برسی
حالت دوم برعکس است اتفاقا انسان انگیزه و اشتیاق دارد ( انگیزه ی گناه ،انگیزه ی کسب مال زیاد در یک شب بدون زحمت از راه های ربا و دزدی و از راه نامشروع) خوب انسان انگیزه دارد و علاقه در او است ولی حضرت فرمود اینکه تو صبر کنی بر این مسیری که دلت میخواهد این باعث رشد تو هست .
⛔️از طرف دیگر انسان به برخی امور نفسانی تمایل دارد، دنیا در نگاه او زینت داده میشود و او نیز به خاطر تمایلات درونی اشتیاق پیدا میکند، کفّ نفس و خودنگهداری از ارتکاب حرام یعنی صَبْرٌ عَمَّا تُحِبُّ است.
📕به تعبیر حضرت در خطبه ۱۷۶
ما مِنْ طَاعَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی کُرْهٍ هیچ چیزی از طاعت خدا نیست مگر اینکه انسان نسبت به آن کراهت دارد (خوب چه کنم ؟ )
نفس میگوید نماز نخوان آیا نماز را رها کنم ؟ صبر، استقامت، پا فشاری کن تا نماز رو ادا کنی .
وَ مَا مِنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی شَهْوَة
هر گناهی را انسان نسبت به آن تمایل دارد، حال که تمایل هست انجام بدهم ؟ صبر!! و نفس را از انجام گناه باز دار .
💮 صبر یک وقتی است که انسان نسبت به آن دوست دارد ولی یک وقتی نسبت به آن چیزی است که انسان آن را دوست ندارد در هر دو حالت وظیفه ی ما صبر است صبر نتیجه ی شیرین و دلچسبی خواهد داشت .
بهشت نتیجه استقامت و صبر است
اگر کسی خواست به بهشت برسد باید اهل صبر باشد.
《 إِنَّ الَّذینَ قَالُوا رَبُّنَا اللّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا
تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلائِکَةُ أَلاّ تَخافُوا وَلا تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ؛ فصلت - ۳۰ 》
باید (به یقین کسانى که گفتند:) پروردگار ما خداى یگانه است سپس استقامت ورزیدند فرشتگان بر آنان نازل مى شوند و مى گویند: نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما به آن بهشتى که به شما وعده داده شده است.
💮 صبر، شرط نزول فرستگان
《 وَ الْمَلائِکَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ کُلِّ باب * سَلامٌ عَلَیْکُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدّارِ 》
فرشتگان بر بهشتیان از هر درى وارد مى شوند، به خاطر صبر و استقامت به آنها درود مى گویند. چه نیکو است سرانجام آن سراى جاویدان.
.
⛔️ صبر بر گناه، بالاترین صبراست. امام رضا:
أَنَّ الصَّبْرَ عَلَى الْبَلَاءِ حَسَنٌ جَمِیلٌ
انسان در یک مصیبت و بلایی صبر کند خیلی خوب و زیبا است.
وَ أَفْضَلُ مِنْهُ عَنِ الْمَحَارِم
بالاتر از صبر در مصیبت، صبر بر حرام است.
اینکه شرایط گناه هست ولی تو خود نگه داری کنی و اینکه مرتکب نشوی صبرو زحمت می خواهد.
📕 این روایت از امام صادق خیلی عجیب است اینکه در قیامت اهل صبر بی حساب و کتاب وارد بهشت میشوند
چون روز قیامت شود گروهى از مردم برخیزند و به سوى بهشت آیند
فَیَضْرِبُونَهُ فَیُقَالُ لَهُمْ مَنْ أَنْتُمْ
و در آن را بکوبند،به آنها گفته مى شود:شما کیستید؟
فَیَقُولُونَ نَحْنُ أَهْلُ الصَّبْرِ
مى گویند:ما اهل صبریم،
فَیُقَالُ لَهُمْ عَلَى مَا صَبَرْتُمْ
به آنها گفته مى شود:بر چه چیز صبر نمودید؟
فَیَقُولُونَ کُنَّا نَصْبِرُ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ نَصْبِرُ عَنْ مَعَاصِی اللَّهِ
مى گویند:بر اطاعت خدا،و دورى از نافرمانى او صبر نمودیم.
فَیَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ صَدَقُوا أَدْخِلُوهُمُ الْجَنَّةَ
خداى عزّ و جل مى فرماید:راست مى گویند،آنها را داخل بهشت نمایید،
وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّما یُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَیْرِ حِساب
همان قول خداى عزّ و جل است: صابران اجر خود را بدون حساب به دست آورند .
❌اینکه خدادادی توفیق را به ما بدهد و خودمان هم اهل صبر باشیم صبر از آن مقام های عالیه است انسان را بسیار بسیار پیش می برد
ولی صبر های مقطعی و کوتاه مدت و صبرهایی که یکبار عصبانی و یکبار آرام هستی خوب هستند ولی نتیجه ی کامل را به ما نمیدهد انسان صبر ریشه دار باید داشته باشد.
📕حکمت ۳۱ در مورد ریشه دار کردن ایمان بود.
الْإِیمَانُ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَى الصَّبْرِ وَ الْیَقِینِ وَ الْعَدْلِ وَ الْجِهَادِ
ایمان چهار ستون داردصبر یقین و عدل و جهاد و صبر چهار ستون دارد
شُعَبٍ عَلَى الشَّوْقِ وَ الشَّفَقِ وَ الزُّهْدِ وَ التَّرَقُّبِ
اینکه صبر میتواند ریشه ی ایمان ما باشد که اگر این چهار ستون صبر را در زندگی پیاده کنیم صبر ما ریشه دار می شود .
📕 ابن ابی الحدید در ذیل این حکمت میگوید:
انوشیروان، وزیر خود بزرگمهر را زندانی کرد. بعد از مدتی به سراغ او رفت تا اوضاع او را ببیند. اورا آرام و شاد دید تعجب کرد زندانی و شاد ؟
سوال کرد و بزرگمهر گفت:
هَوَّنْ عَلَیَّ مَا أَنَا فِیهِ
من از جایی که در آن قرار دارم خوشحالم و راحتم.
فِکْرِی فِی أَرْبَعَةِ أَشْیَاءَ
چون ذهنیت من با این چهار مطلب گره خورده است.
أَوَّلُهَا أَنِّی قُلْتُ الْقَضَاءُ وَ الْقَدَرُ لَاَ بُدَّ مِنْ جَرَیَانِهِمَا
۱. یک قضا و قدری است که بخواهیم و نخوهیم اتفاق می افتد (و بلکه این قضا و قدر به مصلحت خود شخص است)
وَ اَلثَّانِی أَنِّی قُلْتُ إِنْ لَمْ أَصْبِرْ فَمَا أَصْنَعُ
۲. اگر در این حالت نخواهم صبر کنم، چه کاری از دستم بر می آید؟
(به جای اینکه خود خوری کنم و زندان را بر خود جهنم کنم،به همین حالتی که دارم رضایت میدهم)
وَ الثَّالِثُ أَنِّی قُلْتُ قَدْ کَانَ یَجُوزُ أَنْ تَکُونَ الْمِحْنَةُ أَشَدَّ مِنْ هَذِهِ
۳. به خود میگویم امکان داشت اوضاع از این که هست سخت تر باشد، در کنار زندان شکنجه هم باشد، حال که نیست خودش جای خوشحالی دارد.
وَ اَلرَّابِعُ أَنِّی قُلْتُ لَعَلَّ اَلْفَرَجَ قَرِیب
۴. کسی از فردا خبر ندارد، شاید این آخرین روز زندانم باشد و فردا آزاد شوم.
اگر این چهار موارد بالا در زندگی هر کسی مورد توجه قرار گیرد بداند صبر برای او آسان است .
📕به قول صائب تبریزی ،
راه گوهر شدن صبر کردن است:
صبر کن بر آب تلخ و شور تا گوهر شوی
یاد فلک کن تا برآیی رو سفید /
دانه چون در آسیا افتد تحمل بایدش/
.