شرح حکمت 54نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 54نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۱۰/۲۳

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۴ دی ۰۲ ، ۰۸:۳۰

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۲/۱۰/۲۳ .1رجب المرجب

💢 حکمت ۵۴ 💢

💠وَ قَالَ (علیه السلام): لَا غِنَى کَالْعَقْلِ
هیچ ثروت و بی نیازی مثل عقل نیست،

💠 وَ لَا فَقْرَ کَالْجَهْلِ،
هیچ فقری مثل جهل نیست

💠وَ لَا مِیرَاثَ کَالْأَدَبِ،
هیچ میراثی مثل ادب نیست.

💠وَ لَا ظَهِیرَکَالْمُشَاوَرَةِ
هیچ پشتیبان و کمک کاری مثل مشورت نیست.

🔵 جمله "لَا غِنَى کَالْعَقْلِ"
هیچ ثروت و بی نیازی مثل عقل نیست.
غنا در نگاه بسیاری افراد داشتن پول است، ولی گاهی پول بی نیازی که نمی آورد هیچ، بلکه خود عامل احتیاج و نیازمندی نیز میشود. نه تنها بی نیاز نمی کند بلکه وابسته و محتاج نیز میکند.

🌀عقل یعنی برهان داشتن، زندگی را با استفاده از دو قضیه صغری و کبری، به نتیجه دلخواه برسانیم.
قضیه صغری یعنی اطلاعاتی که هم اینک در دسترس ماست (در هر موضوعی)، قضیه کبری یعنی قوانین همگانی و همیشگی،
کسی که از کنار هم قرار دادن این دو بتواند به نتیجه دلخواه برسد و مشکلش را حل کند غنا و بی نیازی دارد.

🌐 عقل مسئول حل مشکل است در حکمت ۴۰۷ فرمود :
مَا اِسْتَوْدَعَ اَللَّهُ اِمْرَأً عَقْلاً إِلاَّ اِسْتَنْقَذَهُ بِهِ یَوْماً مَا
کسانی که زندگی پر مشکلی دارند، یا عقل ندارند یا عقلشان را به کار نینداخته اند.

🔵مومن دو بار از یک سوراخ گزیده نمیشود. امام صادق صلواه الله علیه :
الْمُؤْمِنُ حَسَنُ الْمَعُونَةِ
انسان باایمان یاوری نیکو بوده
خَفِیفُ الْمَئُونَةِ
کمتر باعث زحمت برای دیگران می‌شود
جَیِّدُ التَّدْبِیرِ لِمَعِیشَتِهِ
او با دقت، زندگی خود را مدیریت کرده
لَا یُلْسَعُ مِنْ جُحْرٍ مَرَّتَیْن
و از یک سوراخ دو بار گزیده نمی‌شود.

🔹کسی که یک بار راه کمک را یاد گرفت باید عاقل باشد و همیشه همین مسیررا پیش بگیرد.
کسی که یک بار زحمت برای دیگران ایجاد کرد، باید عاقل باشد و دیگر ایجاد زحمت نکند.

🔹جایگاه عقل از کلام رسول خدا فرمود:
ما قَسَمَ لِلْعِبادِ أفْضَلُ مِنَ الْعَقْلِ
خداوند هیچ نعمتى را برتر از عقل در میان بندگانش تقسیم نکرده است.
فَنَوْمُ الْعاقِلِ أفْضَلُ مِنْ سَهَرِ الْجاهِلِ
خواب عاقل از شب زنده دارى جاهل و (عبادت شبانه او) برتر
و َفِطْرُ الْعاقِلِ أفْضَلُ مِنْ صَوْمِ الْجاهِلِ
و روزه نگرفتن عاقل از روزه (مستحبى) جاهل برتر
وَ إقامَةُ الْعاقِلِ أفْضَلُ مِنْ شُخُوصِ الْجاهِلِ
و توقفش از سفر جاهل (براى اطاعت پروردگار یا جهاد) مهم تر است .
وَ ما بَعَثَ اللّهُ رَسُولاً حَتّی یَسْتَکْمِلَ الْعَقْلَ
و خداوند هیچ پیامبرى را مبعوث نکرد مگر این که عقلش کامل شد
وَحَتّی یَکُونَ عَقْلُهُ أفْضَلَ مِنْ عُقُولِ جَمیعِ أُمَّتِهِ
و عقل او برتر از عقول تمام امتش بود.

⏪ نشانه های انسان عاقل:

هشام بن حکم از امام کاظم روایت نقل میکند که حضرت فرمود:
مِنْ کَمَالِ الْعَقْلِ وَ فِیهِ رَاحَةُ الْبَدَنِ عَاجِلًا وَ آجِلًا
انسان عاقل در دنیا راحت زندگی میکند و در آخرت بهشتی میشود.
یَا هِشَامُ إِنَّ الْعَاقِلَ لَا یُحَدِّثُ مَنْ یَخَافُ تَکْذِیبَهُ
انسان عاقل حرفی نمی زند که دیگران او را تکذیب کنند.
وَ لَا یَسْأَلُ مَنْ یَخَافُ مَنْعَهُ
چیزی را طلب نمی کند که دیگران دست رد به سینه اش بزنند.
وَ لَا یَعِدُ مَا لَا یَقْدِرُ عَلَیْهِ
وعده ی بی حساب و سر خرمن نمی دهد. وَ لَا یَرْجُو مَا یُعَنَّفُ بِرَجَائِهِ
عاقل به چیزی بیشتر از آنچه استحقاق آن را دارد دل نمی بندد.
وَ لَا یُقْدِمُ عَلَى مَا یَخَافُ فَوْتَهُ بِالْعَجْزِ عَنْه‏ وارد کاری نمی شود که می ترسد نتواند درست انجامش دهد.

💠وَ لَا فَقْرَ کَالْجَهْل
بدترین فقر بی پولی نیست، بدترین فقر آن است که انسان جاهل باشد.

🔵جهل که آمد فقر هم می آید، بی آبرویی هم می آید، از چشم مردم افتادن هم می آید، زندگی پر مشکل هم می آید، بیماری هم می آید

🌀امام صادق علیه صلواه الله :
صَدیقُ کُلُّ أمْرء عَقْلُهُ وَعَدُوُّهُ جَهْلُهُ
دوست هر کس عقل اوست و دشمنش جهل اوست.
(ما هر ضربه ای می خوریم از بی توجهی به عقل است.)

🌐تفاوت عقل با زرنگی های شیطانی (زرنگی جهل است نه عقل)
از امام صادق صادق پرسیدند
"ما العقل؟"
فرمود:
ما عُبِدَ بِهِ الرَّحْمانُ وَاکْتُسِبَ بِهِ الْجِنانُ
عقل چیزى است که انسان به وسیله آن خدا را پرستش مى کند و بهشت را به دست مى آورد.
قُلْتُ فَالَّذِی کَانَ فِی مُعَاوِیَةَ
راوى عرض کرد مى گویند پس آنچه معاویه داشت چه بود؟
فَقَالَ تِلْکَ النَّکْرَاءُ تِلْکَ الشَّیْطَنَةُ
آن نیرنگست، آن شیطنت است،
وَ هِیَ شَبِیهَةٌ بِالْعَقْلِ وَ لَیْسَتْ بِالْعَقْلِ
آن نمایش عقل را دارد ولى عقل نیست.

📘در خطبه ۲۰۰ فرمود :
وَ اَللَّهِ مَا مُعَاوِیَةُ بِأَدْهَى مِنِّی
سوگند به خدا، معاویه از من سیاستمدارتر نیست،
وَ لَکِنَّهُ یَغْدِرُ وَ یَفْجُرُ
امّا معاویه حیله گر و جنایتکار است،
وَ لَوْ لاَ کَرَاهِیَةُ اَلْغَدْرِ لَکُنْتُ مِنْ أَدْهَى اَلنَّاسِ
اگر نیرنگ ناپسند نبود من زیرک ترین افراد بودم،
وَ لَکِنْ کُلُّ غُدَرَةٍ فُجَرَةٌ وَ کُلُّ فُجَرَةٍ کُفَرَةٌ
ولى هر نیرنگى گناه، و هر گناهى نوعى کفر و انکار است
وَ لِکُلِّ غَادِرٍ لِوَاءٌ یُعْرَفُ بِهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ
و هر نیرنگ باز یک پرچم و نشانی دارد که روز قیامت به آن شناخته میشود.
.

💠وَ لَا مِیرَاثَ کَالْأَدَبِ
هیچ ارثی مثل ادب نیست.

🔹 هر مالی که شخص برای فرزندانش بگذارد،
اولا ؛ تمام شدنی است،
ثانیا ؛ در برخی موارد باعث وزر و وبال وارث و مورث میشود،
ثالثا؛ نهایتا دنیای شخص را آباد میکند.
ولی اگر ارثیه ادب باشد: ماندگار است . همه خیراست، دنیا و آخرت را آبادمیکند.

🌀اهمیت ادب، در غررالحکم امده :
خَیْرُ ما وَرَّثَ الاْباءُ لِلاْبْناءِ الاْدَبُ;
بهترین چیزى که پدران براى فرزندان به ارث مى گذارند ادب است
قَلیلُ الاْدَبِ خَیْرٌ مِنْ کَثِیرِ النَّسَبِ;
کمى ادب بهتر از برجستگى بسیار نسب است

🌐 ادب به معنای رعایت مطلق اخلاق است،
یعنی انسان بدون تذکر، راه را تشخیص بدهد و حرکت کند.امام کاظم علیه السلام:
خَیْرُ الْجَوَارِی مَا کَانَ لَکَ فِیهَا هَوًى
بهترین همسر کسی است که او را دوست داشته باشی،
وَ کَانَ لَهَا عَقْلٌ وَ أَدَبٌ
و آن زن عقل و ادب داشته باشد.
فَلَیْسَ تَحْتَاجُ إِلَى أَنْ تَأْمُرَ وَ تَنْهَى
ادب یعنی شخص خودش خوب و بد را تشخیص دهد و نیاز به امر و نهی نداشته باشد،
وَ دُونَ ذَلِکَ مَا کَانَ لَکَ فِیهَا هَوًى
حال اگر ادب نبود ولی محبت بود هم بد نیست،
وَ لَیْسَ لَهَا أَدَبٌ فَأَنْتَ تَحْتَاجُ إِلَى الْأَمْرِ وَ النَّهْیِ
اگر ادب نداشت و عقل داشت، یعنی با یک تذکر راه را تشخیص داد، این هم خوب است،
وَ دُونَهَا مَا کَانَ لَکَ فِیهَا هَوًى
اگر نه عقل داشت نه ادب ولی بالاخره محبت و علاقه بود، این هم خوب است،
وَ لَیْسَ لَهَا عَقْلٌ وَ لَا أَدَبٌ فَتَصْبِرَ عَلَیْهَا لِمَکَانِ هَوَاکَ فِیهَا،.
ولی اگر نه عقل بود، نه ادب، نه علاقه سمت چنین همسری نرو.

💠وَ لَا ظَهِیرَکَالْمُشَاوَرَةِ
هیچ پشتیبان و کمک کاری مثل مشاوره نیست.

📘در حکمت ۱۶۱ فرمود:
مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَکَهَا فِی عُقُولِهَا
کسی که با دیگران و بزرگان مشورت کند در عقل و خرد انها شریک میشود.
عقل برای حل مشکل بود، حال اگر کسی از عقل کاملی برخوردار نباشد و به تنهایی نتواند مشکلاتش را حل کند، حضرت او را به مشورت با عاقلان توصیه میکند،
اگر مشاورت حاصل شد وجوه مختلف قضیه برای انسان روشن میشود و تصمیم گیری برای او راحت تر و به صواب نزدیک تر خواهد شد.

🔹مخالفت با مشاور امین، خسارت بار است، در خطبه ۳۵ فرمود :
فَإِنَّ مَعْصِیَةَ النَّاصِحِ الشَّفِیقِ الْعَالِمِ الْمُجَرِّبِ تُورِثُ الْحَسْرَةَ وَ تُعْقِبُ النَّدَامَةَ
بدانید که نافرمانى شخص خیرخواه ، مهربان و داناى تجربت آموخته، موجب حسرت است و پشیمانى در پى دارد.

⏪ویژگی های مشاور در روایات:

امام صادق سلام الله علیه فرمود:
اِنَّ الْمَشْوِرَةَ لاتَکُونُ اِلاّ بِحُدودِها الاَرْبَعَةِ
مشورت تنها با چهار شرط سودمند است،
فَاَوَّلُها اَنْ یَکُونَ الَّذى تُشاوِرُهُ عاقِلا نخست؛ اینکه مشاور تو عاقل باشد ،
وَ الثّانى اَنْ‌یَکُونَ حُرّاً مُتَدَیِّناً
دوّم ؛ آزاده و با ایمان باشد،
وَ الثّالثُ اَنْ‌یَکُونَ صَدیقاً مُؤاخِیاً
سوّم ؛ دوست علاقمند و دلسوز باشد،
وَ الرّابِعُ اَنْ‌تُطْلِعَهُ عَلى سِرَّکَ فَیَکُونَ عِلْمُهُ بِهِ کَعِلْمِکَ
چهارم؛ اینکه او را بر سرّ خود آگاه سازى تا آگاهى او نسبت به موضوع مورد مشورت همچون آگاهى تو باشد.

🔵 امیرالمومنین فرمود :
خَیْرُ ما شاوَرْتَ ذَوُوا النُّهى وَ الْعِلمِ وَ اُولُو التَّجارِبِ وَ الْحَزْم
بهترین کسى که با او مشورت مى کنى صاحبان عقل و علم و کسانى که داراى تجربه و دور‌اندیشى هستند مى باشد.

💎پیغمبر اکرم به على فرمود:
یا على! لاتُشاوِرْ جَباناً فَاِنَّهُ یُضَیِّقُ عَلَیْکَ الْمخْرَجَ
اى على با آدم ترسو مشورت نکن که راه خروج از مشکلات را بر تو تنگ مى کند.
وَ لاتُشاوِرِ الْبَخیلَ فَاِنَّهُ یُقَصِّرُ بِکَ عَنْ غایَتِکَ،
و با بخیل مشورت مکن که تو را از بذل و بخشش بجا و رسیدن به هدف باز مى دارد
وَ لاتُشاوِرُ حَریصاً فَاِنَّهُ یُزَیِّنُ لَکَ شَرَهاً
و با حریص نیز مشورت مکن که حرص و آز را براى تو زینت مى دهد و تو را به راه خطا مى کشاند.

🌀خیانت مشاور در مشاوره:
امیرالمومنین در این مورد فرمود:
خِیانَةُ الْمُسْتَسْلِمِ وَ الْمُسْتَشیرِ مِنْ اَفْظَعِ الاُمُورِ
خیانت به کسى که در برابر نظر تو تسلیم شده و مشورت مى‌خواهد از بدترین کارها،
وَ اَعْظَمِ الشُّرور وَ مُوجِبُ عَذابِ السَّعیرِ
و بزرگترین بدى‌ها، و موجب عذاب سوزان روز قیامت است!

🌀خیانت در مشورت:
پیامبر صلواه الله علیه فرمود :
مَنْ اِستَشارَهُ اَخُوهُ الْمُؤمِنُ فَلَمْ‌ یُمَحَّضْهُ النَّصیْحَةَ سَلَبَ اللهُ لُبّهُ
هر کس برادر مؤمنش با او مشورت کند و خیرخواهى را خالصانه انجام ندهد، خداوند عقل و خرد او را از او خواهد گرفت.

🌀مشورت با خود:
امام صادق علیه السلام فرمود:
شَاوِرْ فِی أُمُورِکَ مِمَّا یَقْتَضِی اَلدِّینُ مَنْ فِیهِ خَمْسُ خِصَالٍ
امّا در کار آخرت،باید مشورت کنى با کسى که در او پنج خصلت باشد.
عَقْلٌ وَ عِلْمٌ وَ تَجْرِبَةٌ وَ نُصْحٌ وَ تَقْوَى
عقل و علم و تجربه و خیر خواهی و تقوا.
وَ إِنْ لَمْ تَجِدْ
پس اگر این چنین شخصی نیافتى
فَاسْتَعْمِلِ اَلْخَمْسَةَ
این صفات را خود به عمل بیاور.
وَ اِعْزِمْ وَ تَوَکَّلْ عَلَى اَللَّهِ تَعَالَى
و عزم را جزم کرده و توکّل به خدا نموده با خود مشورت کن ،
فَإِنَّ ذَلِکَ یُؤَدِّیکَ إِلَى اَلصَّوَابِ
هر چه به خاطرت افتاد به او عمل کن،که البتّه صواب است.

اللهم یسِّر علینا العسر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی