شرح حکمت 42نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح حکمت 42نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۱۰/۱۴

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۱۷ دی ۰۲ ، ۰۸:۵۷

یار محمدی

بسم الله الرحمن الرحیم

شرح حکمتها

۴۰۲/۱۰/۱۵ .۲۳جمادالثانی

💢 حکمت ۴۲ 💢

💠وَ قَالَ (علیه السلام) لِبَعْضِ أَصْحَابِهِ فِی عِلَّةٍ اعْتَلَّهَا

حضرت این جملات را به یکی از اصحاب فرمود در بیماری که به آن مبتلا شده بود:

🔵 نصر بن مزاحم در کتاب صفین

لَمَّا أَقْبَلَ عَلِیٌّ مِنْ صِفِّینَ أَقْبَلْنَا مَعَه‏... فَإِذَا نَحْنُ بِشَیْخٍ جَالِسٍ فِی ظِلِّ بَیْتٍ عَلَى وَجْهِهِ أَثَرُ الْمَرَضِ

وقتی حضرت علی علیه السلام از صفین بر می گشتند به پیرمردی رسیدیم که آثار بیماری در صورتش پیدا بود

فَأَقْبَلَ إِلَیْهِ عَلِیٌّ وَ نَحْنُ مَعَهُ حَتَّى سَلَّمَ عَلَیْهِ وَ سَلَّمْنَا عَلَیْهِ

علی علیه السلام به سمت او رفت و بدو سلام داد و ما نیز سلامش دادیم.

قَالَ: فَرَدَّ رَدّاً حَسَناً ظَنَنَّا أَنْ قَدْ عَرَفَهُ

به خوبی و به شایستگی پاسخ سلام ما را داد چنانکه ما پنداشتیم حضرت را شناخته است

فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ: «مَا لِی أَرَى وَجْهَکَ مُنْکَفِتاً أَ مِنْ مَرَضٍ» قَالَ: نَعَمْ

حضرت فرمود چه شده اوضاع تو را متغیر میبینم، آیا بیماری؟ عرض کرد: آری

قَالَ: «فَلَعَلَّکَ کَرِهْتَهُ»

حضرت فرمود: نکند تو آن را خوش نداری؟

فَقَالَ: مَا أُحِبُّ أَنَّهُ بِغَیْرِی

عرضه داشت:

راضی هستم به رضایت خدا ولی دوست ندارم، دیگری بدان دچار شود.

قَالَ: «أَ لَیْسَ احْتِسَاباً لِلْخَیْرِ فِیمَا أَصَابَکَ مِنْهُ؟» قَالَ: بَلَى

حضرت فرمود: آیا گرفتاری به این بیماری را برای خود خیر به شمار نمی آوری؟

گفت بله

قَالَ: «أَبْشِرْ بِرَحْمَةِ رَبِّکَ وَ غُفْرَانِ ذَنْبِکَ

فرمود: تو را بشارت باد به رحمت پروردگار و آمرزش گناهانت

مَنْ أَنْتَ یَا عَبْدَ اللَّهِ؟ قَالَ: أَنَا صَالِحُ بْنُ سُلَیْمٍ

حضرت فرمود :تو کیستی ای بنده خدا؟ عرض کرد: صالح پسر سلیم هستم.

قَالَ: مِمَّنْ أَنْتَ؟

فرمود: تو از کدام خاندانی؟

قَالَ: أَمَّا الْأَصْلُ فَمِنْ سَلَامَانَ بْنِ طَیٍّ وَ أَمَّا الْجِوَارُ وَ الدَّعْوَةُ فَمِنْ بَنِی سُلَیْمِ بْنِ مَنْصُورٍ

گفت: اصل من از سلمان بن طیء است اما در سایه حمایت و در کنار قبیله بنی سلیم بن منصور هستم

قَالَ: «سُبْحَانَ اللَّهِ مَا أَحْسَن‏ اسْمَکَ وَ اسْمَ أَبِیکَ

فرمود: منزه است خدا، آفرین بر شما چه نیکوست نام تو و نام پدرتو.

وَ اسْمَ أَدْعِیَائِکَ وَ اسْمَ مَنِ اعْتَزَیْتَ إِلَیْهِ

و نام حامیان تو و نام پدرخواندگانت چه نیکو نام هستند.

✅نام گذاری در اسلام حق مهمی است برای فرزند که برگردن والد می باشد. ‌مرحوم کلینی در کافی بابی به اسم نام گذاری دارد .حضرت فرمود :

هَلْ شَهِدْتَ مَعَنَا غَزَاتَنَا هَذِهِ؟»

آیا با ما در این پیکار صفین شرکت کردی؟

قَالَ: لَا وَ اللَّهِ مَا شَهِدْتُهَا وَ لَقَدْ أَرَدْتُهَا وَ لَکِنْ مَا تَرَى بِی مِنْ لِحْبِ الْحُمَّى خَذَلَنِی عَنْهَا

عرض کرد: نه به خداوند سوگند در آن شرکت نکردم می خواستم شرکت کنم ولی این بیماری و تبی که در من می بینی بر من عارض شد و مرا از نبرد باز داشت

قَالَ عَلِیٌّ: «لَیْسَ عَلَى الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَى الْمَرْضى‏ ....

فرمود: بر ضعیفان بر زنان بر کسانی که مشکلی دارند جهاد واجب نیست

أَخْبِرْنِی مَا یَقُولُ النَّاسُ فِیمَا کَانَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ أَهْلِ الشَّامِ؟

به من بگو مردم درباره آنچه میان ما و شامیان گذشت چه می گویند؟

قَالَ: مِنْهُمُ الْمَسْرُورُ فِیمَا کَانَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُمْ وَ أُولَئِکَ أَغِشَّاءُ النَّاس

عرض کرد: برخی از آنچه میان تو و آنان گذشته شادمانند و ایشان مردمانی بدخواه و خیانتکار هستند. ( ازپیروز نشدن حضرت در صفین شادمانند)

وَ مِنْهُمُ الْمَکْبُوتُ الْآسِفُ لِمَا کَانَ مِنْ ذَلِکَ وَ أُولَئِکَ نُصَحَاءُ النَّاسِ لَکَ

و برخی دیگر از آنچه پیش آمده اندوهگین و متأسفند

فَذَهَبَ لِیَنْصَرِفَ فَقَالَ: صَدَقْتَ

چون خواست از او جدا شود فرمود: تو راست گفتی.

🔺جامعه اینطور است برخی مخالف و برخی موافق وضع حاکم بر جامعه هستند.

⏪حال حضرت حکمت ۴۲ را خطاب به این پیر مرد بیمار فرمود:

💠جَعَلَ اللَّهُ مَا کَانَ مِنْ شَکْوَاکَ حَطّاً لِسَیِّئَاتِکَ

خداوند این بیماری تو را باعث ریزش گناهانت قرار داده است.

💠 فَإِنَّ الْمَرَضَ لَا أَجْرَ فِیهِ

در بیماری اجر و پاداشی نیست.

💠 وَ لَکِنَّهُ یَحُطُّ السَّیِّئَاتِ

ولی باعث فرو ریختن[یَحُطُّ] گناهان میشود.

💠 وَ یَحُتُّهَا حَتَّ الْأَوْرَاقِ

و گناهان را فرو میریزد مانند ریختن برگ ها [یَحُتُّهَا]

(یحُط هرنوع ریزش و یحُتّ: ریزش برگ درختان)

🔵به طور کلی در بیماری چون انسان عملی انجام نداده است، ثوابی هم لحاظ نمی شود.گناهان او بخشیده می شود.

البته اگر شخص در راه انجام وظیف و اطاعت از خدا دچار مصدومیت و رنجی شده باشد شامل ثواب میشود:

✳️قرآن درباره مجاهدان فى سبیل الله مى فرماید:

《 ذَٰلِکَ بِأَنَّهُمْ لَا یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَلَا نَصَبٌ وَلَا مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللَّهِ .... إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ؛ توبه - ۱۲۰ 》

هیچ تشنگی و خستگی، و گرسنگی در راه خدا به آنها نمی‌رسد و هیچ گامی که موجب خشم کافران می‌شود برنمی‌دارند، و ضربه‌ای از دشمن نمی‌خورند، مگر اینکه به خاطر آن، عمل صالحی برای آنها نوشته می‌شود

💠وَ إِنَّمَا الْأَجْرُ فِی الْقَوْلِ بِاللِّسَانِ وَ الْعَمَلِ بِالْأَیْدِی وَ الْأَقْدَامِ

منحصرا پاداش در گفتار زبانی یا اقداماتی است که با دست و پا انجام میشود.

✅ شرح پاداش نداشتن بیماری توسط سید رضی:

سید رضی رضوان الله توضیح می دهد

💠قُولُ: صَدَقَ(علیه السلام)، إنَّ الْمَرَضَ لا أجْرَ فیهِ، لاِنَّهُ لَیْسَ مِنْ قَبیلِ ما یُسْتَحِقُّ عَلَیْهِ الْعِوَضُ

آنچه امام(علیه السلام فرموده راست و درست است; بیمارى اجر و پاداش ندارد، چرا که از قبیل امورى است که استحقاق عوض دارد نه اجر و ثواب ....

✅کلام سید رضی اینجا آورده نمی شود ولی مفهوم کلام ایشان بیان می‌شود :

✳️توضیح فرمایش سید رضی:

مشکل، بیماری و ضرری که متوجه انسان میشود از سه حال خارج نیست:

۱. اگر انسان خطایی انجام داد که منجر به بیماری یا ضرر شد، این مشکل را خودش به وجود آورده و نباید انتظار ثواب و جزایی داشته باشد.همین که به دلیل کوتاهی کردن در حفظ سلامتی تو را چوب نمی زنند لطف است .

۲. اگر ضرری که به انسان رسیده به خاطر فعل دیگری بوده و به اصطلاحی ظلمی صورت گرفته است، ظالم باید در روز قیامت به دادگاه عدل الهی حاضر شود و به اندازه ای که ظلم کرده است تقاص باید پس دهد.

🔺اگر خدا ظالم را مجازات نکند، عادل نیست، اگر خدا ظالم را بیش از ظلمی که کرده مجازات کند باز هم عادل نیست. پس مجازات به اندازه ظلم باید باشد.

۳. اگر شخص دچار مشکلی شد ولی نه خودش مسبب بود، نه دیگری تاثیری داشت؛ مثل اینکه حوادث طبیعی برای او پیش آمد و ضرر کرد. مثلا اهل رعایت بود ولی بیمار شد، در این صورت شخص گرفتاری را از جانب خدا میداند.

و در اینجا خداوند باید به این شخص عوض بدهد.

✅جزایی که حضرت فرمود گناه را خدا می بخشد این عوض است اجر نیست ولی عوض آن زحمت و بیماری که برایش ایجاد شده را خدا می دهد بنده نسبت به خدا بی حساب می شود .

ادامه حکمت ۴۲:

💠وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ یُدْخِلُ بِصِدْقِ النِّیَّةِ وَ السَّرِیرَةِ الصَّالِحَةِ

خدا مردمان را به سبب نیت خیر و صادقانه و باطن پاک و صالح هر که را بخواهد وارد بهشت می کند به بهشت داخل می کند .

💠مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ الْجَنَّةَ

هر کسی از بندگانش را بخواهد وارد بهشت میکند.

🔵حضرت در پایان برای اینکه خط بطلان بکشد بر اعمال افراد منافق که با ظاهر سازی اعمالی را انجام میدهد میفرماید بهشت رفتن به شرط اعتقاد و پاکی باطن است نه اینکه صرفا کسی اعمالی انجام داده باشد.

🔻ذکر چند نکته :

۱.شرط پذیرش اعمال، نیت است:

《 إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ الْمُتَّقینَ؛ مائده - ۲۷》

عمل صالح، بعلاوه نیت درست، به اضافه درون پاک، باعث ثواب می‌شود .

۲.اگر چه اعمال خیر یا شر انسان محدود به عمر اوست، چگونه است که کسی ابدی بهشتی یا جهنمی مشود؟

🔺چرا خدا در مقابل زمان محدود عبادت یا کفران نعمت او را داخل بهشت یا داخل جهنم ابدی می کند ؟

اعمال انسان از شاکله ی او، از قالب او صادر میشود. کسی که قالب خوبی گرفته باشد اگر تا ابد زنده باشد، تا ابد خوبی میکند و کسی که قالب بدی گرفته باشد اگر زنده باشد تا ابد بدی میکند. نیت خیر از عمل خیر مهمتر است .صرف عمل انسان را بهشتی و جهنمی نمی کند

✳️ امام صادق در تفسیر آیه

《قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلی شاکِلَتِه؛ اسری - ۸۴》 یَعْنِی عَلَی نِیَّتِهِ؛

فرمود: این آیه که هر کس بر شاکله ی خود عمل می کند یعنی نیت مهم است که بر اساس آن ،عمل انجام می شود.

۳. حضرت فرمود:

یُدْخِلُ ... مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ الْجَنَّةَ

اگر کسی عبودیت داشته باشد ولی ورود به بهشت با صرف اعمال او دلیل بهشتی شدن او نیست لذا خداوند باید عنایت کند رحمت و لطف او باید شامل شود تا ما بهشتی شویم.اعمال هیچ کس نمی‌تواند او را داخل بهشت کند. در ادعیه زیاد میخوانیم: حَاسِبْنِی حِساباً یَسِیراً

خدا اگر بخواهد با عدالت اعمال ما را قبول کند اعمال ما رد میشود

✳️پیامبر در ضمن توصیه های مفصلی به جناب ابوذر فرمود:

یَا أَبَا ذَرٍّ، لَوْ أَنَّ رَجُلًا کَانَ لَهُ مِثْلُ عَمَلِ سَبْعِینَ نَبِیّاً لَاحْتَقَرَهُ وَ خَشِیَ أَنْ لَا یَنْجُوَ مِنْ شَرِّ یَوْمِ الْقِیَامَةِ

ای ابوذر: اگر فردی به قدر هفتاد پیامبر اعمال نیک داشته باشد در روز قیامت آن را ناچیز می شمارد، و از اینکه از شر روز قیامت نجات نیابد ،می ترسد .

۴.اگر چه بیماری ثواب ندارد ولی اثرات فراوانی داردکه از جمله ریزش گناهان است

رسول خدا(صلى الله علیه وآله)

در عیادت سلمان فارسى فرمود:

یَا سَلْمَانُ إِنَّ لَکَ فِی عِلَّتِکَ إِذَا اعْتَلَلْتَ ثَلاَثَ خِصَال

اى سلمان براى تو به هنگام بیمارى سه فایده بزرگ است.

_ أَنْتَ مِنَ اللَّهِ تَبَارَکَ وَتَعَالَى بِذِکْر

تو به یاد خدا مى افتى و دعاى تو در این حالت مستجاب است و بیمارى هیچ گناهى بر تو نمى گذارد مگر این که آن را فرو مى ریزد.

✳️درروایت از امام صادق علیه السلام است که حضرت با عده ای به عیادت بیماری رفتند شخص بیمار مدام آه می کشید اطرافیان گفتند در عوض آه کشیدن ،ذکر بگو، الحمدلله و ..‌بگو حضرت فرمود این را نگویید،

« آه من اسماء الله » آه از اسامی خداست.

_وَدُعَاؤُکَ فِیهَا مُسْتَجَابٌ

دومین مورد، اگرکسی گرفتار بود،گفته میشود به بیمار بگوید او رادعا کند.

_وَلاَ تَدَعُ الْعِلَّةُ عَلَیْکَ ذَنْباً إِلاَّ حَطَّتْهُ

سومین مورد، گناهان در بیماری میریزد

✳️در من لاحضره الفقیه دارد:

قَالَ عَلِیٌّ ع فِی الْمَرَضِ یُصِیبُ الصَّبِیَّ إِنَّهُ کَفَّارَةٌ لِوَالِدَیْهِ

بچه ای که بیمار بشود چون خودش گناه ندارد، گناهان والدینش بخشیده میشود

📘در برخی روایات تاکید شده که بیماری اجر و ثواب دارد سوال ایجاد میشود که مگر گفته نشد بیماری ثواب ندارد پاسخ این است که یا باید بگوییم این بیماری هایی است که در مسیر اطاعت عارض شده، یا بگوییم ثواب اینجا به معنای عوض است.‌که همان ریزش گناه است

📘روایاتی در باب اجر و عوض بیماری:

کافی/ بَابُ ثَوَابِ الْمَرَض‏

قَالَ النَّبِیُّ ص إِنَّ الْمُسْلِمَ إِذَا غَلَبَهُ ضَعْفُ الْکِبَرِ

رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود:

هرگاه ناتوانى پیرى بر مسلمان چیره شود انسان از خیلی عبادات محروم میشود ،

أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْمَلَکَ أَنْ یَکْتُبَ لَهُ فِی حَالِهِ تِلْکَ مِثْلَ مَا کَانَ یَعْمَلُ وَ هُوَ شَابٌّ نَشِیطٌ صَحِیحٌ وَ حَتَّى یَرْفَعَهُ اللَّهُ وَ یَقْبِضَهُ خداى متعال به فرشته فرمان مى‌دهد که آن چه را در دوران نشاط‍‌ جوانى و تندرستى انجام مى‌داده است، برایش بنویسد.

مِثْلَ ذَلِکَ إِذَا مَرِضَ وَکَّلَ اللَّهُ بِهِ مَلَکاً یَکْتُبُ لَهُ فِی سُقْمِهِ مَا کَانَ یَعْمَلُ مِنَ الْخَیْرِ فِی صِحَّتِهِ

هم‌چنین هرگاه مسلمان بیمار شود، خداوند فرشته‌اى را بر او مى‌گمارد تا کارهاى خوبى را که در حال تندرستى انجام مى‌داده، براى او بنویسد، تا زمانى که خداوند او را بالا برده، قبض روح نماید.

وَ کَذَلِکَ الْکَافِرُ إِذَا اشْتَغَلَ بِسُقْمٍ فِی جَسَدِهِ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ مَا کَانَ یَعْمَلُ مِنَ الشَّرِّ فِی صِحَّتِهِ

هم‌چنین است کافر، هرگاه بیمار شود، خداوند کارهاى بدى را که در حال تندرستى انجام مى‌داده است، بر وى مى‌نویسد.

❇️ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِالْمُؤْمِنِ إِذَا مَرِضَ اکْتُبْ لَهُ مَا کُنْتَ تَکْتُبُ لَهُ فِی صِحَّتِهِ

هرگاه مؤمن بیمار شود، خداى متعال به فرشته‌اى که نگهبان اوست، مى‌فرماید: آن‌چه که در حال تندرستى برایش مى‌نوشتى، بر او بنویس؛

فَإِنِّی أَنَا الَّذِی صَیَّرْتُهُ فِی حِبَالِی.

زیرا من همان کسى هستم که او را در بندخود گرفتار ساختم.

✳️ امام صادق علیه السلام فرمود : سَهَرُ لَیْلَةٍ مِنْ مَرَضٍ أَوْ وَجَعٍ أَفْضَلُ وَ أَعْظَمُ أَجْراً مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ

بیدارى یک شب به سبب بیمارى، یا درد، از پاداش عبادت یک سال برتر و بزرگتر است.

❇️ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

امام صادق ع فرمود :

حُمَّى لَیْلَةٍ کَفَّارَةٌ لِمَا قَبْلَهَا وَ لِمَا بَعْدَهَا.

یک شب تب دار بودن کفّارۀ گناهان قبل و بعد آن خواهد بود.

غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی