بسم الله الرحمن الرحیم شرح حکمتها ۴۰۲/۱۰/۹ . ۱۷جمادی الثانی
💢 حکمت ۳۵ 💢
♦️وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ أَسْرَعَ إِلَى النَّاسِ بِمَا یَکْرَهُونَ کسی که در نسبت دادن امور ناپسند به مردم عجله کند،
♦️ قَالُوا فِیهِ بِمَا لَا یَعْلَمُون. مردم نیز در مورد این شخص حرفهایی میزنند که نمی دانند.
⚛ مرحوم فیض الاسلام فرمودند: نسبت دادن امور قبیح به مردم باعث رنجش آنها میشود و هنگامی که کسی عصبانی شد و آزرده خاطر شد، از گفتن حرفهای ناپسند ابایی ندارد.
❌ جمله " قَالُوا فِیهِ بِمَا لَا یَعْلَمُون" اشاره به بحث "شایعه پراکنی" دارد. اگر کسی مردم را تحقیر کرد، حرفهای ناروا زد و... مردم نیز برای او شایعه سازی می کنند، یا شایعاتی که در مورد اوست را بدون دلیل میپذیرند. در واقع علت شایعه پراکنی، فعل خود شخص است. او با سعه صدر، مهربانی با مردم مواجه نشد، مردم نیز با شایعه پاسخ او را دادند.
✳️ باید مراقب گفتار خود باشیم، در حکمت ۳۹۴ فرمود : رُبَّ قَوْلٍ أَنْفَذُ مِنْ صَوْل گاهی ضربه ای که یک جمله به کسی وارد میکند به مراتب بیشتر از حمله ای است که به او بشود. طبیعی است وقتی کسی را با زخم زبان مجروح کردیم، او نیز دست به دفاع از خود میزند و تلافی میکند. مرهم حریف زخم زبانها نمی شود...
✴️ پاسخ دندان شکن شریک بن اعور به معاویه : شریک از یاران بسیار خوش نام امیرالمومنین بود که در منابع رجالی او را "شدید التَّشیّع" نامیده اند. أَنَّ شریک بْنَ اَلْأَعْوَرِ دَخَلَ عَلَى مُعَاوِیَةَ فَقَالَ لَهُ او بر معاویه وارد شد ومعاویه به شریک گفت. وَ اَللَّهِ اِنَّکَ لِشَرِیکٌ وَ لَیْسَ لِلَّهِ شَرِیکٌ بخدا قسم تو شریک هستی در حالیکه برای خدا شریکی نیست. وَ اَنَّکَ لابْنِ الْأَعْوَرِ و همانا که تو پسر کور هستی وَ الْبَصِیرُ خَیْرٌ مِنَ الْأَعْوَرِ وبینا خیلی بهتر از کور است. وَ انَّکَ لَدَمِیمٌ بدرستی که تو زشت هستی وَ الْجَیِّدُ خَیْرٌ مِنَ اَلدَّمِیمِ زیبا بهتر از زشت است فَکَیْفَ سُدْتَ قَوْمَکَ مردم چطور تو را رئیس قبیله کرده اند؟ قَالَ انَّک لِمُعَاوِیَةَ وَ ما مُعاوِیَةُ إِلاَّ کلبة عوت وَ اسْتَعْوَتْ شریک به معاویه پاسخ داد:معاویه ینی چه ؟معاویه یعنی ماده سگی که عو عو میکند. وَ اِنَّکَ لاِبْنِ صَخْرٍ وتو فرزند صخره وَ السَّهْلُ خَیْرٌ مِنَ الصَّخرِ و زمین هموار بهتر از صخره است. وَ اِنَّکَ لابْن حَرْبٍ و تو فرزند جنگ وَ السّلْمُ خَیْرٌ مِنَ الْحَرْبِ سلم و صلح بهتر از جنگ است. وَ انَّکَ لابنِ أُمَیَّةَ وَ مَا أمیة إِلاَّ أُمَّةً صَغُرَتْ فَاسْتَصْغرَتْ و تو فرزند امیه و امیه تصغیر شده ی اَمِه است، کنیز خودش جایگاهی ندارد که تازه شما کنیز کوچک هستید. فَغَضِبَ مُعَاوِیَةُ وَ خَرَجَ شَرِیکٌ وَ هُوَ معاویه غضبناک شدو شریک از کنار او خارج شد.
🔻نکته: در نامه ۵۳ فرمود: إِنَّ فِی النَّاسِ عُیُوباً الْوَالِی أَحَقُّ مَنْ سَتَرَهَا مردم عیوبی دارند که حاکمان باید آنها را بپوشانند. البته این پرده پوشی باید بین خود مردم نیز باشد.
💮 اینکه فرمود: " مَنْ أَسْرَعَ إِلَى النَّاسِ بِمَا یَکْرَهُونَ" آنچه مردم از آن کراهت دارند: گاهی عیب و ایرادی است که در وجود آنها هست ولی دوست ندارند آن عیب را دیگران بدانند، گاهی سرّی است، گاهی نیز اصلا مشکلی ندارد ولی تهمتی است که به او زده شده و او از شنیدن آن ناراحت میشود.
⚛ پیگیری وافشای عیوب مردم ممنوع: مرحوم علامه مجلسى در جلد ۷۲ بحار الانوار باب مفصلی دارد در مورد پیگیری و افشا نکردن عیوب مردم (که متاسفانه این رذیله امروز در فضای مجازی و حقیقی بسیار انجام میشود) رسولخدا فرمود : أَلَا وَ مَنْ سَمِعَ فَاحِشَةً فَأَفْشَاهَا فَهُوَ کَالَّذِی أَتَاهَا کسی که عیبی از دیگری بشنود و آن را بازگو کند، مانند کسی است که آن عمل زشت را انجام داده .
✳️ پرده پوشی خدا بستگی دارد به پرده پوشی انسان، از پیامبر مکرم : کَانَ بِالْمَدِینَةِ أَقْوَامٌ لَهُمْ عُیُوبٌ فَسَکَتُوا عَنْ عُیُوبِ النَّاسِ در مدینه افرادی بودند که اجمالا دارای ایرادات و عیوبی بودند ولی هیچ گاه دنبال عیب جویی از مردم نبودند. فَأَسْکَتَ اللَّهُ عَنْ عُیُوبِهِمُ النَّاسَ فَمَاتُوا وَلاَ عُیُوبَ لَهُمْ عِنْدَ النَّاسِ خدا هم زبان مردم را از بیان عیوب آنها بست، آنها از دنیا رفتند در حالی که در جامعه عیبی از آنها به جا نماند. وَکَانَ بِالْمَدِینَةِ أَقْوَامٌ لاَ عُیُوبَ لَهُمْ فَتَکَلَّمُوا فِی عُیُوبِ النَّاسِ در حالیکه اقوام دیگرى بودند که عیبى نداشتند ولى درباره عیوب مردم سخن گفتند فَأَظْهَرَ اللَّهُ لَهُمْ عُیُوباً خداوند براى آنها عیوبى آشکار ساخت لَمْ یَزَالُوا یُعْرَفُونَ بِهَا إِلَى أَنْ مَاتُوا (همین عیب جویی آنان، عیب آنان بود) که پیوسته به آن شناخته مى شدند تا از دنیا رفتند.
✴️ راوی میگوید: صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ ص ثُمَّ انْصَرَفَ مُسْرِعاً رسول خدا با ما نماز خواند و بعد با شتاب از جاى خود برخاست و به جانب درب مسجد رفت. حَتَّى وَضَعَ یَدَهُ عَلَى بَابِ الْمَسْجِدِ ثُمَّ نَادَى بِأَعْلَى صَوْتِهِ دست مبارکش را بر روى در مسجد گذارد و آنگاه با صداى بلند فرمود: یَا مَعْشَرَ مَنْ آمَنَ بِلِسَانِهِ وَلَمْ یَخْلُصِ الْإِیمَانُ إِلَى قَلْبِهِ- اى گروهى که به زبان(ظاهرا)ایمان آوردهاید ولى ایمان به دلهایتان راه نیافته است! لَا تَتَبَّعُوا عَوْرَاتِ الْمُؤْمِنِینَ در پى عیبجویى افراد با ایمان نباشید، فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَوْرَاتِ الْمُؤْمِنِینَ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ زیرا کسى که به دنبال عیبجویى آنان باشد،خداوند(نیز)از پى عیبهاى او بر مىآید، وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ فَضَحَهُ وَ لَوْ فِی جَوْفِ بَیْتِه و هر کسى که خداوند از پى عیبها و کاستیها او باشد،رسوایش مىکند اگر چه در خانه خود پنهان شده باشد
❌اعلام جنگ با خدا ، امام صادق علیه السلام فرمود: قالَ اللّه ُ ـ عَزَّ وَ جَلَّ ـ : خدای عز و جلّ فرمود لِیَاْذَنْ بِحَرْبٍ مِنّى مَن آذى عَبْدىَ الْمُؤْمِنَ، اعلام جنگ با من کرده است کسی که بنده مومن مرا اذیت کند. وَ لْیَأْمَنْ غَضَبى مَنْ اَکْرَمَ عَبدىَ الْمُؤْمِنَ و از غضب من در امان است کسی که بنده مومن مرا اکرام کند.
💮 قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص رسول گرامی فرمود: مَنْ أَذَاعَ فَاحِشَةً کَانَ کَمُبْتَدِئِهَا هر کس زشتکارى و گناهى را فاش کند، مانند کسى است که آن را انجام داده است وَ مَنْ عَیَّرَ مُؤْمِناً بِشَیْءٍ لَا یَمُوتُ حَتَّى یَرْکَبَه و هر که مؤمنى را به چیزى سرزنش کند، نمیرد تا خود مرتکب آن شود.
✳️مرحوم کلینی در کافی در ابواب" بَابُ مَنْ طَلَبَ عَثَرَاتِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَوْرَاتِهِم" "بَابُ التَّعْیِیر" و... روایاتی در این باب ذکر کرده است. ادامه کلام حضرت در این حکمت که سید رضی آنرا در نهج البلاغه نیاورده: ♦️ مَنْ أَسْرَعَ إِلَى النَّاسِ بِمَا یَکْرَهُونَ کسی که در نسبت دادن امور ناپسند به مردم عجله کند،
قَالُوا فِیهِ بِمَا لَا یَعْلَمُون. مردم نیز در مورد این شخص حرفهای میزنند که نمی دانند.
♦️وَمَنْ تَتَبَّعَ مَسَاوِئَ الْعِبَادِ فَقَدْ نَحَلَهُمْ عِرْضَهُ کسى که در جستجوى عیوب مردم باشد آبروى خود را به آنها بخشیده ینی به آنها اجازه داده آبرویش را به بازی بگیرند و او را بی آبرو کنند.
♦️وَ مَنْ سَعى بِالنَّمیمَةِ حَذِرَهُ الْبَعیدُ وَمَقَتَهُ الْقَریبُ و کسى که سخن چینى کند افراد دور از او اجتناب مى کنند و نزدیکانش او را دشمن مى دارند.
💮 امام سجاد علیه السلام در این باره فرمود: مَنْ رَمَى النَّاسَ بِمَا فِیهِمْ رَمَوْهُ بِمَا لَیْسَ فِیهِ اگر کسى عیوبى را که در مردم است براى تحقیر به آنها نسبت دهد، امورى را به او نسبت مى دهند که در او نیست. اگر عیبی که در دیگران هست را بیان کنیم میشود بی آبرو کردن او، عیب جویی، شماتت، غیبت ولی اگر عیبی در او نباشد و آن را اعلام کنیم میشود تهمت.
اللهم اجعل ذنوبنا مغفوره
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیانثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
علی جان!
یک حاجی در طواف داری به دهان/ یک حیدر در مصاف داری به دهان/ یک تیغ دو دم به دست داری آقا/ یک تیغ دو دم غلاف داری به دهان/
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح حکمتها
۴۰۲/۱۰/۹ . ۱۷جمادی الثانی
💢 حکمت ۳۵ 💢
♦️وَ قَالَ (علیه السلام): مَنْ أَسْرَعَ إِلَى النَّاسِ بِمَا یَکْرَهُونَ
کسی که در نسبت دادن امور ناپسند به مردم عجله کند،
♦️ قَالُوا فِیهِ بِمَا لَا یَعْلَمُون.
مردم نیز در مورد این شخص حرفهایی میزنند که نمی دانند.
⚛ مرحوم فیض الاسلام فرمودند:
نسبت دادن امور قبیح به مردم باعث رنجش آنها میشود و هنگامی که کسی عصبانی شد و آزرده خاطر شد، از گفتن حرفهای ناپسند ابایی ندارد.
❌ جمله " قَالُوا فِیهِ بِمَا لَا یَعْلَمُون" اشاره به بحث "شایعه پراکنی" دارد. اگر کسی مردم را تحقیر کرد، حرفهای ناروا زد و...
مردم نیز برای او شایعه سازی می کنند، یا شایعاتی که در مورد اوست را بدون دلیل میپذیرند.
در واقع علت شایعه پراکنی، فعل خود شخص است.
او با سعه صدر، مهربانی با مردم مواجه نشد، مردم نیز با شایعه پاسخ او را دادند.
✳️ باید مراقب گفتار خود باشیم، در حکمت ۳۹۴ فرمود :
رُبَّ قَوْلٍ أَنْفَذُ مِنْ صَوْل
گاهی ضربه ای که یک جمله به کسی وارد میکند به مراتب بیشتر از حمله ای است که به او بشود.
طبیعی است وقتی کسی را با زخم زبان مجروح کردیم، او نیز دست به دفاع از خود میزند و تلافی میکند.
مرهم حریف زخم زبانها نمی شود...
✴️ پاسخ دندان شکن شریک بن اعور به معاویه :
شریک از یاران بسیار خوش نام امیرالمومنین بود که در منابع رجالی او را "شدید التَّشیّع" نامیده اند.
أَنَّ شریک بْنَ اَلْأَعْوَرِ دَخَلَ عَلَى مُعَاوِیَةَ فَقَالَ لَهُ
او بر معاویه وارد شد ومعاویه به شریک گفت.
وَ اَللَّهِ اِنَّکَ لِشَرِیکٌ وَ لَیْسَ لِلَّهِ شَرِیکٌ
بخدا قسم تو شریک هستی در حالیکه برای خدا شریکی نیست.
وَ اَنَّکَ لابْنِ الْأَعْوَرِ
و همانا که تو پسر کور هستی
وَ الْبَصِیرُ خَیْرٌ مِنَ الْأَعْوَرِ
وبینا خیلی بهتر از کور است.
وَ انَّکَ لَدَمِیمٌ
بدرستی که تو زشت هستی
وَ الْجَیِّدُ خَیْرٌ مِنَ اَلدَّمِیمِ
زیبا بهتر از زشت است
فَکَیْفَ سُدْتَ قَوْمَکَ
مردم چطور تو را رئیس قبیله کرده اند؟
قَالَ انَّک لِمُعَاوِیَةَ وَ ما مُعاوِیَةُ إِلاَّ کلبة عوت وَ اسْتَعْوَتْ
شریک به معاویه پاسخ داد:معاویه ینی چه ؟معاویه یعنی ماده سگی که عو عو میکند.
وَ اِنَّکَ لاِبْنِ صَخْرٍ
وتو فرزند صخره
وَ السَّهْلُ خَیْرٌ مِنَ الصَّخرِ
و زمین هموار بهتر از صخره است.
وَ اِنَّکَ لابْن حَرْبٍ
و تو فرزند جنگ
وَ السّلْمُ خَیْرٌ مِنَ الْحَرْبِ
سلم و صلح بهتر از جنگ است.
وَ انَّکَ لابنِ أُمَیَّةَ وَ مَا أمیة إِلاَّ أُمَّةً صَغُرَتْ فَاسْتَصْغرَتْ
و تو فرزند امیه و امیه تصغیر شده ی اَمِه است، کنیز خودش جایگاهی ندارد که تازه شما کنیز کوچک هستید.
فَغَضِبَ مُعَاوِیَةُ وَ خَرَجَ شَرِیکٌ وَ هُوَ
معاویه غضبناک شدو شریک از کنار او خارج شد.
🔻نکته: در نامه ۵۳ فرمود:
إِنَّ فِی النَّاسِ عُیُوباً الْوَالِی أَحَقُّ مَنْ سَتَرَهَا
مردم عیوبی دارند که حاکمان باید آنها را بپوشانند. البته این پرده پوشی باید بین خود مردم نیز باشد.
💮 اینکه فرمود: " مَنْ أَسْرَعَ إِلَى النَّاسِ بِمَا یَکْرَهُونَ" آنچه مردم از آن کراهت دارند:
گاهی عیب و ایرادی است که در وجود آنها هست ولی دوست ندارند آن عیب را دیگران بدانند،
گاهی سرّی است،
گاهی نیز اصلا مشکلی ندارد ولی تهمتی است که به او زده شده و او از شنیدن آن ناراحت میشود.
⚛ پیگیری وافشای عیوب مردم ممنوع: مرحوم علامه مجلسى در جلد ۷۲ بحار الانوار باب مفصلی دارد در مورد پیگیری و افشا نکردن عیوب مردم (که متاسفانه این رذیله امروز در فضای مجازی و حقیقی بسیار انجام میشود)
رسولخدا فرمود :
أَلَا وَ مَنْ سَمِعَ فَاحِشَةً فَأَفْشَاهَا فَهُوَ کَالَّذِی أَتَاهَا
کسی که عیبی از دیگری بشنود و آن را بازگو کند، مانند کسی است که آن عمل زشت را انجام داده .
✳️ پرده پوشی خدا بستگی دارد به پرده پوشی انسان، از پیامبر مکرم :
کَانَ بِالْمَدِینَةِ أَقْوَامٌ لَهُمْ عُیُوبٌ فَسَکَتُوا عَنْ عُیُوبِ النَّاسِ
در مدینه افرادی بودند که اجمالا دارای ایرادات و عیوبی بودند ولی هیچ گاه دنبال عیب جویی از مردم نبودند.
فَأَسْکَتَ اللَّهُ عَنْ عُیُوبِهِمُ النَّاسَ فَمَاتُوا وَلاَ عُیُوبَ لَهُمْ عِنْدَ النَّاسِ
خدا هم زبان مردم را از بیان عیوب آنها بست، آنها از دنیا رفتند در حالی که در جامعه عیبی از آنها به جا نماند.
وَکَانَ بِالْمَدِینَةِ أَقْوَامٌ لاَ عُیُوبَ لَهُمْ فَتَکَلَّمُوا فِی عُیُوبِ النَّاسِ
در حالیکه اقوام دیگرى بودند که عیبى نداشتند ولى درباره عیوب مردم سخن گفتند
فَأَظْهَرَ اللَّهُ لَهُمْ عُیُوباً
خداوند براى آنها عیوبى آشکار ساخت
لَمْ یَزَالُوا یُعْرَفُونَ بِهَا إِلَى أَنْ مَاتُوا
(همین عیب جویی آنان، عیب آنان بود) که پیوسته به آن شناخته مى شدند تا از دنیا رفتند.
✴️ راوی میگوید:
صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ ص ثُمَّ انْصَرَفَ مُسْرِعاً
رسول خدا با ما نماز خواند و بعد با شتاب از جاى خود برخاست و به جانب درب مسجد رفت.
حَتَّى وَضَعَ یَدَهُ عَلَى بَابِ الْمَسْجِدِ ثُمَّ نَادَى بِأَعْلَى صَوْتِهِ
دست مبارکش را بر روى در مسجد گذارد و آنگاه با صداى بلند فرمود:
یَا مَعْشَرَ مَنْ آمَنَ بِلِسَانِهِ وَلَمْ یَخْلُصِ الْإِیمَانُ إِلَى قَلْبِهِ-
اى گروهى که به زبان(ظاهرا)ایمان آوردهاید ولى ایمان به دلهایتان راه نیافته است!
لَا تَتَبَّعُوا عَوْرَاتِ الْمُؤْمِنِینَ
در پى عیبجویى افراد با ایمان نباشید،
فَإِنَّهُ مَنْ تَتَبَّعَ عَوْرَاتِ الْمُؤْمِنِینَ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ
زیرا کسى که به دنبال عیبجویى آنان باشد،خداوند(نیز)از پى عیبهاى او بر مىآید،
وَ مَنْ تَتَبَّعَ اللَّهُ عَوْرَتَهُ فَضَحَهُ وَ لَوْ فِی جَوْفِ بَیْتِه
و هر کسى که خداوند از پى عیبها و کاستیها او باشد،رسوایش مىکند اگر چه در خانه خود پنهان شده باشد
❌اعلام جنگ با خدا ، امام صادق علیه السلام فرمود:
قالَ اللّه ُ ـ عَزَّ وَ جَلَّ ـ :
خدای عز و جلّ فرمود
لِیَاْذَنْ بِحَرْبٍ مِنّى مَن آذى عَبْدىَ الْمُؤْمِنَ،
اعلام جنگ با من کرده است کسی که بنده مومن مرا اذیت کند.
وَ لْیَأْمَنْ غَضَبى مَنْ اَکْرَمَ عَبدىَ الْمُؤْمِنَ
و از غضب من در امان است کسی که بنده مومن مرا اکرام کند.
💮 قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص
رسول گرامی فرمود:
مَنْ أَذَاعَ فَاحِشَةً کَانَ کَمُبْتَدِئِهَا
هر کس زشتکارى و گناهى را فاش کند، مانند کسى است که آن را انجام داده است
وَ مَنْ عَیَّرَ مُؤْمِناً بِشَیْءٍ لَا یَمُوتُ حَتَّى یَرْکَبَه
و هر که مؤمنى را به چیزى سرزنش کند، نمیرد تا خود مرتکب آن شود.
✳️مرحوم کلینی در کافی در ابواب" بَابُ مَنْ طَلَبَ عَثَرَاتِ الْمُؤْمِنِینَ وَ عَوْرَاتِهِم" "بَابُ التَّعْیِیر" و... روایاتی در این باب ذکر کرده است.
ادامه کلام حضرت در این حکمت که سید رضی آنرا در نهج البلاغه نیاورده:
♦️ مَنْ أَسْرَعَ إِلَى النَّاسِ بِمَا یَکْرَهُونَ
کسی که در نسبت دادن امور ناپسند به مردم عجله کند،
قَالُوا فِیهِ بِمَا لَا یَعْلَمُون.
مردم نیز در مورد این شخص حرفهای میزنند که نمی دانند.
♦️وَمَنْ تَتَبَّعَ مَسَاوِئَ الْعِبَادِ فَقَدْ نَحَلَهُمْ عِرْضَهُ
کسى که در جستجوى عیوب مردم باشد آبروى خود را به آنها بخشیده
ینی به آنها اجازه داده آبرویش را به بازی بگیرند و او را بی آبرو کنند.
♦️وَ مَنْ سَعى بِالنَّمیمَةِ حَذِرَهُ الْبَعیدُ وَمَقَتَهُ الْقَریبُ
و کسى که سخن چینى کند افراد دور از او اجتناب مى کنند و نزدیکانش او را دشمن مى دارند.
💮 امام سجاد علیه السلام در این باره فرمود:
مَنْ رَمَى النَّاسَ بِمَا فِیهِمْ رَمَوْهُ بِمَا لَیْسَ فِیهِ
اگر کسى عیوبى را که در مردم است براى تحقیر به آنها نسبت دهد، امورى را به او نسبت مى دهند که در او نیست.
اگر عیبی که در دیگران هست را بیان کنیم میشود بی آبرو کردن او، عیب جویی، شماتت، غیبت
ولی اگر عیبی در او نباشد و آن را اعلام کنیم میشود تهمت.
اللهم اجعل ذنوبنا مغفوره