🔶فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّکْرِ قسمت های انتهایی نعمت را با کم شکری از خود دور نکنید[أَقْصَاهَا]
💮نعمت ها معمولا به صورت تدریجی می آیند و به صورت تدریجی از دست میروند. انسان باید با آمدن بخشی از نعمت فریفته نشود و شکر مستمر داشته باشد تا همه ی نعمت بر انسان نازل شود. از طرفی نیز زوال نعمت به آرامی صورت میگیرد و انسان هوشیار به محض اینکه دید سلب توفیق و سلب نعمت میشود باید از خواب غفلت بیدار شود و با شکر کردن نعمت را حفظ کند.
⭕یکی از سنت های قطعی خداوند دوام نعمت با شکر است. 《لَئِنْ شَکَرْتُمْ لاَزیدَنَّکُمْ وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی لَشَدیدٌ؛ ابراهیم - ۷ 》 اگر شکرگزارى کنید (نعمت خویش را) بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسى کنید مجازاتم شدید است.
⛔️نعمت با ناسپاسی و عدم شکر ، بلا میشود، بلای با شکر، نعمت است امام صادق علیه السلام : «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْعَمَ عَلَى قَوْم بِالْمَوَاهِبِ خداوند متعال به گروهى از مردم نعمت داد، فَلَمْ یَشْکُرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالاً شکر آنرا بجا نیاوردند وبال گردن آنان شد. وَابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ و گروهى از مردم را به مصائبى گرفتار کرد لکن آنها صبر کردند و (شکرگزار بودند) فَصَبَرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَةً در نتیجه مصیبت ها به نعمت ها تبدیل شد.
🔴خطر زوال نعمت جدی است ،حکمت ۲۴۴ فرمود: إِنَّ لِلَّهِ [تَعَالَى] فِی کُلِّ نِعْمَةٍ حَقّاً خداوند در هر نعمتى حقى دارد. فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا کسى که حق آن را ادا کند، آن نعمت را بر او افزون مىکند. وَ مَنْ قَصَّرَ فِیهِ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِه و کسى که در آن کوتاهى نماید آن نعمت را در خطر زوال قرار مىدهد.
📛تشکر از واسطه فیض، تشکر از خداست. عمّار دُهُنی میگوید: سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ یَقُولُ: عمار دهنی می گوید ،شنیدم از امام سجاد ع فرمود: إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ یُحِبُّ کُلَّ عَبْدٍ شَکُورٍ. براستی خداوند هر دل افسرده و غمگین و هر بنده شکرگزارى را دوست دارد. یَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لِعَبْدٍ مِنْ عَبِیدِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ: أَ شَکَرْتَ فُلَاناً؟ روز قیامت خداوند به یکى از بندگانش مىفرماید: آیا تو فلانى را شکر کردى؟ فَیَقُولُ: بَلْ شَکَرْتُکَ یَا رَبِّ، در پاسخ مىگوید: آری من تو را شکر کردم. فَیَقُولُ: لَمْ تَشْکُرْنِی إِذْ لَمْ تَشْکُرْهُ، پس خداوند مىفرماید: مرا سپاس نگفتى، چون آن بنده را سپاس نگفتى! ثُمَّ قَالَ: أَشْکَرُکُمْ لِلَّهِ أَشْکَرُکُمْ لِلنَّاسِ سپس فرمود: شاکرترین شما به درگاه خداوند، شاکرترین شما نسبت به مردم است.
💮 پیامبر فرمود: لَا یَشْکُرُ اللَّهَ مَنْ لَا یَشْکُرُ النَّاسَ. خدا را شکر گذار نبوده کسی که شکر گذار مردم نباشد. البته در زبان عموم جا افتاده است که من لم یشکر الخالق لم یشکر المخلوق، جمله درست است ولی این جمله حدیث نیست.
⭕️اولین مرتبه شکر، دیدن نعمت است و دانستن اینکه نعمت ازلطف خدا بر ماست. از امام صادق علیه السلام : فِی کُلِّ نَفَسٍ مِنْ أَنْفَاسِکَ شُکْرٌ لَازِمٌ لَکَ بَلْ أَلْفٌ أَوْ أَکْثَرُ براى هر نَفَسى از نفسهایت شکرى و بلکه هزار و بیشتر از هزار شکر بر تو واجب است؛ وَأَدْنَى الشُّکْرِ رُؤْیَةُ النِّعْمَةِ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى پستترین مرتبهی شکر الهى، دیدن نعمتها از جانب خداى متعال است، مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ یَتَعَلَّقُ الْقَلْبُ بِهَا دُونَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ بهگونهای که انسان، نعمت را از آنِ خداوند بداند (نه نتیجه اعمال صالح خودش)؛ وَالرِّضَا بِمَا أَعْطَى و به آنچه او داده راضی باشد وَأَنْ لَا تَعْصِیَهُ بِنِعْمَتِهِ وَتُخَالِفَهُ بِشَیْءٍ مِنْ أَمْرِهِ وَنَهْیِهِ بِسَبَبِ نِعْمَتِهِ و نعمتش را دستمایهی سرپیچى از فرمان او قرار ندهد و اوامر و نواهى او را نادیده نگیرد. فَکُنْ لِلَّهِ عَبْداً شَاکِراً عَلَى کُلِّ حَالٍ پس در همه حال باید بندهاى شاکر بود تَجِدِ اللَّهَ رَبّاً کَرِیماً عَلَى کُلِّ حَال که در این صورت خداوند را در همه حال، پروردگارى کریم خواهد یافت.
⭕کمک نکردن امام صادق به سائل به خاطر ناشکری او : عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ قَالَ: «کُنَّا عِنْدَ أَبِیعَبْدِاللَّهِ بِمِنًى وَبَیْنَ أَیْدِینَا عِنَبٌ نَأْکُلُهُ مسمع بن عبد الملک گوید: در منا خدمت امام صادق بودیم. پیش روى ما انگور بود که مىخوردیم، سائلى آمد و از حضرتش سؤال کرد. فَجَاءَ سَائِلٌ فَسَأَلَهُ فَأَمَرَ بِعُنْقُودٍ فَأَعْطَاهُ آن حضرت امر فرمود که یک خوشه انگور به او دادم. فَقَالَ السَّائِلُ لَا حَاجَةَ لِی فِی هَذَا إِنْ کَانَ دِرْهَمٌ سائل گفت: احتیاج به این (انگور) ندارم، اگر درهم باشد بدهید. قَالَ یَسَعُ اللَّهُ عَلَیْکَ وَلَمْ یُعْطِهِ شَیْئاً حضرت فرمود: خدا به تو وسعت بدهد.و چیزى به او نداد. ثُمَّ جَاءَ سَائِلٌ آخَرُ فَأَخَذَ أَبُوعَبْدِاللَّه ثَلَاثَ حَبَّاتِ عِنَبٍ سپس سائل دیگرى آمد، امام صادق سه دانه انگور گرفت و به او داد. فَنَاوَلَهَا إِیَّاهُ فَأَخَذَ السَّائِلُ مِنْ یَدِهِ، ثُمَّ قَالَ: {الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین} الَّذِی رَزَقَنِی سائل از دست حضرتش گرفت و گفت: {الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین} که مرا روزى داد.) فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ: مَکَانَکَ فَحَشَا مِلْءَ کَفَّیْهِ عِنَباً امام صادق ع فرمود: بایست! آنگاه دو کف خود را پر از انگور کرد و به او داد، فَنَاوَلَهَا إِیَّاهُ فَأَخَذَهَا السَّائِلُ مِنْ یَدِهِ ثُمَّ قَالَ: {الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین} باز سائل از دست حضرتش گرفت و گفت: {الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین} فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ : مَکَانَکَ یَا غُلَامُ أَیُّ شَیْءٍ مَعَکَ مِنَ الدَّرَاهِمِ امام صادق فرمود: بایست! (آنگاه رو به غلامش کرد و فرمود:)اى غلام! چند درهم نزد توست؟ فَإِذَا مَعَهُ نَحْوٌ مِنْ عِشْرِینَ دِرْهَماً فِیمَا حَزَرْنَاهُ أَوْ نَحْوِهَا فَنَاوَلَهَا إِیَّاهُ فَأَخَذَهَا، او در حدود بیست درهم به او داد و او گرفت. باز گفت: ثُمَّ قَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ هَذَا مِنْکَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ «الْحَمْدُ لِلَّهِ،» خدایا این نعمت از تو است که شریک و همتا ندارى. فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ: مَکَانَکَ فَخَلَعَ قَمِیصاً کَانَ عَلَیْهِ، فَقَالَ: امام فرمود: بایست! آنگاه پیراهن خود را که به تن داشت درآورد و فرمود: الْبَسْ هَذَا فَلَبِسَهُ، این را بپوش. ثُمَّ قَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی کَسَانِی وَ سَتَرَنِی یَا أَبَاعَبْدِاللَّهِ سائل (پیراهن را) پوشید و گفت: خدا را شکر میکنم که مرا پوشانید و لباسی به من داد یا ابا عبد اللّه، أَوْ قَالَ: جَزَاکَ اللَّهُ خَیْراً لَمْ یَدْعُ لِأَبِی عَبْدِاللَّهِ إِلَّا بِذَا، ثُمَّ انْصَرَفَ فَذَهَبَ و یا گفت: خداوند به شما [جزاى] خیر بدهد. همین دعا را براى امام صادق کرد و رفت. قَالَ: فَظَنَنَّا أَنَّهُ لَوْ لَمْ یَدْعُ لَهُ لَمْ یَزَلْ یُعْطِیهِ (مسمع میگوید:) ما با خود اینطور خیال کردیم که اگر آن سائل دعا براى خود حضرت نمیکرد پیوسته به او چیزى میداد، لِأَنَّهُ کُلَّمَا کَانَ یُعْطِیهِ حَمِدَ اللَّهَ أَعْطَاهُ چون هر چه حمد و سپاس خدا را مینمود به او مقدارى مىبخشید.
اللهم اختم لنا بالسّعاده
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیانثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
علی جان!
یک حاجی در طواف داری به دهان/ یک حیدر در مصاف داری به دهان/ یک تیغ دو دم به دست داری آقا/ یک تیغ دو دم غلاف داری به دهان/
بسم الله الرحمن الرحیم
۴۰۲/۹/۱۲ . ۱۹جمادی
💢 حکمت ۱۳💢
🔶وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا وَصَلَتْ إِلَیْکُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ
وقتی سرآغاز نعمت ها به شما رسید،
🔶فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّکْرِ
قسمت های انتهایی نعمت را با کم شکری از خود دور نکنید[أَقْصَاهَا]
💮نعمت ها معمولا به صورت تدریجی می آیند و به صورت تدریجی از دست میروند.
انسان باید با آمدن بخشی از نعمت فریفته نشود و شکر مستمر داشته باشد تا همه ی نعمت بر انسان نازل شود.
از طرفی نیز زوال نعمت به آرامی صورت میگیرد و انسان هوشیار به محض اینکه دید سلب توفیق و سلب نعمت میشود باید از خواب غفلت بیدار شود و با شکر کردن نعمت را حفظ کند.
⭕یکی از سنت های قطعی خداوند دوام نعمت با شکر است.
《لَئِنْ شَکَرْتُمْ لاَزیدَنَّکُمْ وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی لَشَدیدٌ؛ ابراهیم - ۷ 》
اگر شکرگزارى کنید (نعمت خویش را) بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسى کنید مجازاتم شدید است.
⛔️نعمت با ناسپاسی و عدم شکر ، بلا میشود، بلای با شکر، نعمت است امام صادق علیه السلام :
«إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْعَمَ عَلَى قَوْم بِالْمَوَاهِبِ
خداوند متعال به گروهى از مردم نعمت داد،
فَلَمْ یَشْکُرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالاً
شکر آنرا بجا نیاوردند وبال گردن آنان شد.
وَابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ
و گروهى از مردم را به مصائبى گرفتار کرد لکن آنها صبر کردند و (شکرگزار بودند)
فَصَبَرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَةً
در نتیجه مصیبت ها به نعمت ها تبدیل شد.
🔴خطر زوال نعمت جدی است ،حکمت ۲۴۴ فرمود:
إِنَّ لِلَّهِ [تَعَالَى] فِی کُلِّ نِعْمَةٍ حَقّاً
خداوند در هر نعمتى حقى دارد.
فَمَنْ أَدَّاهُ زَادَهُ مِنْهَا
کسى که حق آن را ادا کند، آن نعمت را بر او افزون مىکند.
وَ مَنْ قَصَّرَ فِیهِ خَاطَرَ بِزَوَالِ نِعْمَتِه
و کسى که در آن کوتاهى نماید آن نعمت را در خطر زوال قرار مىدهد.
📛تشکر از واسطه فیض، تشکر از خداست. عمّار دُهُنی میگوید:
سَمِعْتُ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ یَقُولُ:
عمار دهنی می گوید ،شنیدم از امام سجاد ع فرمود:
إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ یُحِبُّ کُلَّ عَبْدٍ شَکُورٍ.
براستی خداوند هر دل افسرده و غمگین و هر بنده شکرگزارى را دوست دارد.
یَقُولُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لِعَبْدٍ مِنْ عَبِیدِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ: أَ شَکَرْتَ فُلَاناً؟
روز قیامت خداوند به یکى از بندگانش مىفرماید: آیا تو فلانى را شکر کردى؟
فَیَقُولُ: بَلْ شَکَرْتُکَ یَا رَبِّ،
در پاسخ مىگوید: آری من تو را شکر کردم.
فَیَقُولُ: لَمْ تَشْکُرْنِی إِذْ لَمْ تَشْکُرْهُ،
پس خداوند مىفرماید: مرا سپاس نگفتى، چون آن بنده را سپاس نگفتى!
ثُمَّ قَالَ: أَشْکَرُکُمْ لِلَّهِ أَشْکَرُکُمْ لِلنَّاسِ
سپس فرمود: شاکرترین شما به درگاه خداوند، شاکرترین شما نسبت به مردم است.
💮 پیامبر فرمود: لَا یَشْکُرُ اللَّهَ مَنْ لَا یَشْکُرُ النَّاسَ.
خدا را شکر گذار نبوده کسی که شکر گذار مردم نباشد.
البته در زبان عموم جا افتاده است که
من لم یشکر الخالق لم یشکر المخلوق،
جمله درست است ولی این جمله حدیث نیست.
⭕️اولین مرتبه شکر، دیدن نعمت است و دانستن اینکه نعمت ازلطف خدا بر ماست. از امام صادق علیه السلام :
فِی کُلِّ نَفَسٍ مِنْ أَنْفَاسِکَ شُکْرٌ لَازِمٌ لَکَ بَلْ أَلْفٌ أَوْ أَکْثَرُ
براى هر نَفَسى از نفسهایت شکرى و بلکه هزار و بیشتر از هزار شکر بر تو واجب است؛
وَأَدْنَى الشُّکْرِ رُؤْیَةُ النِّعْمَةِ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى
پستترین مرتبهی شکر الهى، دیدن نعمتها از جانب خداى متعال است،
مِنْ غَیْرِ عِلَّةٍ یَتَعَلَّقُ الْقَلْبُ بِهَا دُونَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ
بهگونهای که انسان، نعمت را از آنِ خداوند بداند (نه نتیجه اعمال صالح خودش)؛
وَالرِّضَا بِمَا أَعْطَى
و به آنچه او داده راضی باشد
وَأَنْ لَا تَعْصِیَهُ بِنِعْمَتِهِ وَتُخَالِفَهُ بِشَیْءٍ مِنْ أَمْرِهِ وَنَهْیِهِ بِسَبَبِ نِعْمَتِهِ
و نعمتش را دستمایهی سرپیچى از فرمان او قرار ندهد و اوامر و نواهى او را نادیده نگیرد.
فَکُنْ لِلَّهِ عَبْداً شَاکِراً عَلَى کُلِّ حَالٍ
پس در همه حال باید بندهاى شاکر بود
تَجِدِ اللَّهَ رَبّاً کَرِیماً عَلَى کُلِّ حَال
که در این صورت خداوند را در همه حال، پروردگارى کریم خواهد یافت.
⭕کمک نکردن امام صادق به سائل به خاطر ناشکری او :
عَنْ مِسْمَعِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ قَالَ: «کُنَّا عِنْدَ أَبِیعَبْدِاللَّهِ بِمِنًى وَبَیْنَ أَیْدِینَا عِنَبٌ نَأْکُلُهُ مسمع بن عبد الملک گوید: در منا خدمت امام صادق بودیم. پیش روى ما انگور بود که مىخوردیم، سائلى آمد و از حضرتش سؤال کرد.
فَجَاءَ سَائِلٌ فَسَأَلَهُ فَأَمَرَ بِعُنْقُودٍ فَأَعْطَاهُ
آن حضرت امر فرمود که یک خوشه انگور به او دادم.
فَقَالَ السَّائِلُ لَا حَاجَةَ لِی فِی هَذَا إِنْ کَانَ دِرْهَمٌ
سائل گفت: احتیاج به این (انگور) ندارم، اگر درهم باشد بدهید.
قَالَ یَسَعُ اللَّهُ عَلَیْکَ وَلَمْ یُعْطِهِ شَیْئاً
حضرت فرمود: خدا به تو وسعت بدهد.و چیزى به او نداد.
ثُمَّ جَاءَ سَائِلٌ آخَرُ فَأَخَذَ أَبُوعَبْدِاللَّه ثَلَاثَ حَبَّاتِ عِنَبٍ
سپس سائل دیگرى آمد، امام صادق سه دانه انگور گرفت و به او داد.
فَنَاوَلَهَا إِیَّاهُ فَأَخَذَ السَّائِلُ مِنْ یَدِهِ، ثُمَّ قَالَ: {الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین} الَّذِی رَزَقَنِی
سائل از دست حضرتش گرفت و گفت: {الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین} که مرا روزى داد.)
فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ: مَکَانَکَ فَحَشَا مِلْءَ کَفَّیْهِ عِنَباً
امام صادق ع فرمود: بایست! آنگاه دو کف خود را پر از انگور کرد و به او داد،
فَنَاوَلَهَا إِیَّاهُ فَأَخَذَهَا السَّائِلُ مِنْ یَدِهِ ثُمَّ قَالَ: {الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین}
باز سائل از دست حضرتش گرفت و گفت: {الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِین}
فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ : مَکَانَکَ یَا غُلَامُ أَیُّ شَیْءٍ مَعَکَ مِنَ الدَّرَاهِمِ
امام صادق فرمود: بایست! (آنگاه رو به غلامش کرد و فرمود:)اى غلام! چند درهم نزد توست؟
فَإِذَا مَعَهُ نَحْوٌ مِنْ عِشْرِینَ دِرْهَماً فِیمَا حَزَرْنَاهُ أَوْ نَحْوِهَا فَنَاوَلَهَا إِیَّاهُ فَأَخَذَهَا،
او در حدود بیست درهم به او داد و او گرفت. باز گفت:
ثُمَّ قَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ هَذَا مِنْکَ وَحْدَکَ لَا شَرِیکَ لَکَ
«الْحَمْدُ لِلَّهِ،» خدایا این نعمت از تو است که شریک و همتا ندارى.
فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ: مَکَانَکَ فَخَلَعَ قَمِیصاً کَانَ عَلَیْهِ، فَقَالَ:
امام فرمود: بایست! آنگاه پیراهن خود را که به تن داشت درآورد و فرمود:
الْبَسْ هَذَا فَلَبِسَهُ،
این را بپوش.
ثُمَّ قَالَ: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی کَسَانِی وَ سَتَرَنِی یَا أَبَاعَبْدِاللَّهِ
سائل (پیراهن را) پوشید و گفت: خدا را شکر میکنم که مرا پوشانید و لباسی به من داد یا ابا عبد اللّه،
أَوْ قَالَ: جَزَاکَ اللَّهُ خَیْراً لَمْ یَدْعُ لِأَبِی عَبْدِاللَّهِ إِلَّا بِذَا، ثُمَّ انْصَرَفَ فَذَهَبَ
و یا گفت: خداوند به شما [جزاى] خیر بدهد. همین دعا را براى امام صادق کرد و رفت.
قَالَ: فَظَنَنَّا أَنَّهُ لَوْ لَمْ یَدْعُ لَهُ لَمْ یَزَلْ یُعْطِیهِ
(مسمع میگوید:) ما با خود اینطور خیال کردیم که اگر آن سائل دعا براى خود حضرت نمیکرد پیوسته به او چیزى میداد،
لِأَنَّهُ کُلَّمَا کَانَ یُعْطِیهِ حَمِدَ اللَّهَ أَعْطَاهُ
چون هر چه حمد و سپاس خدا را مینمود به او مقدارى مىبخشید.
اللهم اختم لنا بالسّعاده