شرح نامه هفتاد و شش نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح نامه هفتاد و شش نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۰۸/۲۹

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۳۰ آبان ۰۲ ، ۰۹:۲۸

یار علی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۸/۲۹ - ۶جمادی الاولی

💢 نامه ۷۶ 💢
مخاطب نامه : عبدالله بن عباس والی بصره

🔵 و من وصیة له (علیه السلام) لِعَبْدِ اللهِ بْنِ الْعَبّاسِ عِنْدَ اسْتِخْلافهِ ِإیاهُ عَلَى الْبَصْرَة ِ:
وقتی حضرت به حکومت رسید عثمان بن حنیف را فرماندار بصره کرد.
در جریان جنگ جمل، شورشی ها برخی یاران عثمان بن حنیف را کشتند و خود او را هم به شدت شکنجه دادند و تمام موهای صورت او را کندند.
و چون برادرش سهل بن حنیف در مکه فرماندار بود از او ترسیدند و عثمان بن حنیف را به شهادت نرساندند.

🌀بعد از جنگ جمل، امیرالمومنین شخصیت معروف و جا افتاده ای مثل عبدالله بن عباس را فرماندار کرد.
در شهر بصره که کانون فتنه بود، و بسیاری از اهل آن با شورشی ها همکاری داشته و اوضاع متشنجی داشته است.

🌐 سخنان حضرت با مردم کوفه:
لَمَّا أَرَادَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع التَّوَجُّهَ إِلَى الْکُوفَةِ قَامَ فِی أَهْلِ الْبَصْرَةِ ...
زمانیکه امیرالمومنین بسمت کوفه برای خلافت میرفت در میان اهل بصره ایستاد.
وَ أَشَارَ إِلَى قَمِیصِهِ وَ رِدَائِهِ
به پیراهن و روپوش بلند خود اشاره کرد
فَقَالَ: وَ اللَّهِ إِنَّهُمَا لَمِنْ غَزْلِ أَهْلِی
فرمود : بخدا قسم لباس دست بافت خانواده ی من است.
... وَ أَشَارَ إِلَى صُرَّةٍ فِی یَدِهِ فِیهَا نَفَقَتُهُ
و اشاره کرد به کیسه ای که در آن مقداری غذا بود.
فَقَالَ وَ اللَّهِ مَا هِیَ إِلَّا مِنْ غَلَّتِی بِالْمَدِینَةِ
این غذا از زراعت خودم در مدینه است. فَإِنْ أَنَا خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِکُمْ بِأَکْثَرَ مِمَّا تَرَوْنَ فَأَنَا عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الْخَائِنِین‏.
پس اگر من از نزد شما (از حکومت) خارج شدم بیشتر از آنچه شما دیدید داشتم ، در نزد خدا از خائنین هستم.

🌀الجمل شیخ مفید:
لَمَّا اسْتَعْمَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْعَبَّاسِ عَلَى الْبَصْرَةِ
زمانیکه امیرالمومنین عبدالله بن عباس را بر بصره گمارد
خَطَبَ النَّاسَ فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ وَ صَلَّى عَلَى رَسُولِهِ
خطبه ای خواند حمد و ثنای الهی گفت و درود بر پیامبر فرستاد
ثُمَّ قَالَ: مَعَاشِرَ النَّاسِ قَدِ اسْتَخْلَفْتُ عَلَیْکُمْ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْعَبَّاسِ فَاسْمَعُوا لَهُ
فرمود: مردم عبدالله را بسوی شما فرستادم حرف او را بشنوید
وَ أَطِیعُوا أَمْرَهُ مَا أَطَاعَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ
تا وقتی مطیع خدا و رسول باشد او را اطاعت کنید
فَإِنْ أَحْدَثَ فِیکُمْ
اگر جدید و بدعتی گذاشت،
أَوْ زَاغَ عَنِ الْحَقِّ
منحرف از حق شد.
فَأَعْلِمُونِی أَعْزِلْهُ عَنْکُمْ
به من خبر بدهید تا او را عزل کنم.
فَإِنِّی‏ أَرْجُو أَنْ أَجِدَهُ عَفِیفاً تَقِیّاً وَرِعاً وَ إِنِّی لَمْ أُوَلِّهِ عَلَیْکُمْ إِلَّا وَ أَنَا أَظُنُّ ذَلِکَ بِهِ
من اگر ایشان را حاکم قرار دادم به خاطر این بود که در نظر من این صفات را دارد. غَفَرَ اللَّهُ لَنَا وَ لَکُمْ»
خدا من و شما را بیامرزد.

🌐امیرالمومنین هر فرمانده ای را می فرستاد یک نامه حکومتداری به او میداد که راه و رسم و آئین نامه حکومت بود مثل نامه ۵۳ ، یک نامه هم به اهل آن شهر می نوشت.
و علاوه بر معرفی فرماندار به آنها گوشزد میکرد که خود شما باید مراقب فرماندار باشیید که از مسیر حق خارج نشود که اگر چنین شد به من اطلاع بدهید تا او را عزل کنم.

🌀نامه ۳۸ (به اهل مصر):
أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَعَثْتُ إِلَیْکُمْ عَبْداً مِنْ عِبَادِ اللَّهِ لَا یَنَامُ أَیَّامَ الْخَوْفِ
کسی را بسوی شما روانه کردم که در ایام خوف و جنگ خواب به چشم ندارد
وَ لَا یَنْکُلُ عَنِ الْأَعْدَاءِ سَاعَاتِ الرَّوْعِ أَشَدَّ عَلَى الْفُجَّارِ مِنْ حَرِیقِ النَّارِ وَ هُوَ مَالِکُ بْنُ الْحَارِث‏
و هیچ ترسی از دشمن ندارد و بر دشمنان از شعله ی آتش تند و تیزتر است .
وَ هُوَ مَالِکُ بْنُ الْحَارِثِ أَخُو مَذْحِجٍ
واو مالک بن حارث
فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِیعُوا أَمْرَهُ فِیمَا طَابَقَ الْحَق‏
حدف او شنیده و اطاعت امر کنید تا زمانز که کلام او مطابق حق است.
جمله ای که در تمام نهج البلاغه آمده:
یَا ابْنَ عَبّاس أُوصیکَ بِتَقْوَى اللهِ ـ عَزَّ وَجَلَّ ابن عباس تو را به تقوای الهی توصیه می کنم
وَالْعَدْلِ عَلى مَنْ وَلاّکَ اللهُ أَمْرَهُ
تو را به عدالت توصیه میکنم

❄️مضمون کلی نامه اینست:
درست است که مردم بصره با همراهی اهل جمل نمره منفی گرفتند.
رودر روی ما ایستاده ، فرماندار را بیرون و سبب کشته شدن عده ای شدند.
اما ،اکنون غائله تمام شده .
عبدالله ، نگاه تو به مردم بصره نگاه دشمنی نباشد. در شهر دشمنان حکومت نمی کنی
آنها هم ذیل حکومت ما هستند ، بیعت کردند گرچه خطا و اشتباه بزرگی هم داشتند.

💠سَعِ النَّاسِ بِوَجْهِکَ
در سه مورد برای مردم وسعت و گشایش قائل باش.
با روی گشاده با مردم مواجه شو.

🧿 عدالت رفتاری: رفتار حاکمان باید یا خوشرویی و ملاطفت باشد.
پیامبر گرامی ص فرمود :
إنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النّاسَ بِأمْوالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأخْلاقِکُمْ
شما هرگز نمى توانید با اموال خود همه مردم را راضى کنید زیرا اموال شما محدود و خواسته هاى مردم نامحدود است بنابراین آنهارا با اخلاق نیک و گشاده رویى که سرمایه اى فنا ناپذیر است از خود راضى کنید.

💠 وَمَجلسَک
سعه مجلس داشته باش.در مجلس گرفتن تنگ نظر نباش که فقط روسای قبایل و عشایر باشند.مجلس تو وسیع باشد و برای همه امکان حضور فراهم باشد.

🧿عداالت اجرایی : حاکمان باید در جلسات و در رفت و آمدهایشان عدالت را رعایت کنند.
حاکمان نباید خودشان را به یک گروه خاص محدود کنند و همه مردم باید بتوانند با آنها دیدار داشته باشند.
حاکم باید در رفت و آمدش نیز این عدالت را اجرا کند هم بالا شهر برود هم پایین شهر.

❄️ در نامه ۵۳ فرمود :
وَاجْعَلْ لِذَوِی الْحَاجَاتِ مِنْکَ قِسْماً تُفَرِّغُ لَهُمْ فِیهِ شَخْصَکَ
براى کسانى که به تو نیاز دارند وقتى مقرر کن که شخصا به نیاز آنها رسیدگى کنى
وَتَجْلِسُ لَهُمْ مَجْلِساً عَامّاً
و یک مجلس عمومى و همگانى براى آنها تشکیل ده و در آنجا بنشین و مشکلات آنها را حل کن.

💠و حُکمِک
در حکم وسعت بده ، در قضاوت هم تنگ نظر نباش ،توجه تو به افراد خاص معطوف نشود.حکم و داوری تو وسعت داشته باشد عدالت را در مورد همگان به صورت مساوی رعایت کن؛

🧿عدالت دردستگاه قضا و قانون گذاری:
با توجه به معنای حکم که هم به قضاوت ترجمه میشود هم به قانون نویسی، حضرت در بحث تقنین و وضع قوانین هم عدالت را شرط میکند.

❄️مضمون سه دستور بالا در جای جای نهج البلاغه تکرار شده:
نامه ۲۷ (به محمد بن ابی بکر)
فَاخْفِض لَهُمْ جَنَاحَکَ،
با مردم فروتن باش،
وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَکَ،
نرمخو و مهربان باش،
وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَکَ،
گشاده رو و خندان باش.
وَ آسِ بَیْنَهُمْ فِی اللَّحْظَةِ وَ النَّظْرَةِ،
در نگاه هایت، و در نیم نگاه و خیره شدن به مردم، به تساوى رفتار کن،
حَتَّى لَا یَطْمَعَ الْعُظَمَاءُ فِی حَیْفِکَ لَهُمْ،
تا بزرگان در ستمکارى تو طمع نکنند،
وَ لَا یَیْأَسَ الضُّعَفَاءُ مِنْ عَدْلِکَ عَلَیْهِمْ.
و ناتوان ها در عدالت تو مأیوس نگردند.

🌀در نامه ۴۶ هم به فرمانداران نوشت: وَ اخْفِضْ لِلرَّعِیَّةِ جَنَاحَکَ وَ ابْسُطْ لَهُمْ وَجْهَکَ وَ أَلِنْ لَهُمْ جَانِبَکَ
مانند نامه ۲۷ است‌.

💠وَ إِیَّاکَ وَ الْغَضَبَ، فَإِنَّهُ طَیْرَةٌ مِنَ الشَّیْطَانِ
از رفتار غضب گونه پرهیز کن .
عصبانیت از سبک مغزی ست[طَیْرَةٌ] که از جانب شیطان دستور می گیرد.

💥غضب اولین ثمره سوئی که دارد آن است که شخص را در نگاه مردم سبک و بی مقدار میکند، انسان عصبانی با عصبانیت می خواهد به یک جایگاهی برسد، مردم از او حساب ببرند ولی نتیجه عکس میدهد و مردم او را سبک و بی مقدار میبینند.

❄️ امام باقر علیه السلام فرمود:
إِنَّ هَذَا الْغَضَبَ جَمْرَةٌ مِنَ الشَّیْطَانِ تُوقَدُ فِی قَلْبِ ابْنِ آدَمَ
غضب شعله آتشى از سوى شیطان است که در قلب فرزندان آدم زبانه مى کشد،
وَإِنَّ أَحَدَکُمْ إِذَا غَضِبَ احْمَرَّتْ عَیْنَاهُ وَانْتَفَخَتْ اَوداجُهُ
از این رو هنگامى که یکى از شما غضب مى کند چشمانش سرخ و رگهاى گردنش پر خون مى شود
وَدَخَلَ الشَّیْطَانُ فِیهِ
و شیطان داخل وجودش مى گردد.

🌐 امیرمؤمنان در نامه اى که به حارث هَمْدانى می نویسد :
وَاحْذَرِ الْغَضَبَ فَإِنَّهُ جُنْدٌ عَظِیمٌ مِنْ جُنُودِ إِبْلِیسَ
از غضب بپرهیز که لشکر عظیمى از لشکریان ابلیس است.

🌀در غررالحکم فرمود :
إِیَّاکَ وَالْغَضَبَ فَأَوَّلُهُ جُنُونٌ وَآخِرُهُ نَدَمٌ
از خشم بپرهیز که اوّل آن دیوانگى و آخرش پشیمانى است .

📘 دربحار الانوار:
قَالَ رَجُلٌ لِلنَّبِیِّ ص یَا رَسُولَ اللَّهِ عَلِّمْنِی شخصی به پیامبر عرض کرد به من چیزی بیاموزید،
قَالَ اذْهَبْ وَ لَا تَغْضَبْ
برو به منطقه ات و غضب نکن.
فَقَالَ الرَّجُلُ قَدِ اکْتَفَیْتُ بِذَلِکَ
این شخص گفت همین دستور برای من بس است.
فَمَضَى إِلَى أَهْلِهِ فَإِذَا بَیْنَ قَوْمِهِ حَرْبٌ قَدْ قَامُوا صُفُوفاً وَ لَبِسُوا السِّلَاحَ
وقتی به قبیله اش رسید دید بین قبیله او و قبیله دیگری جنگی پیش آمده،
فَلَمَّا رَأَى ذَلِکَ لَبِسَ سِلَاحَهُ ثُمَّ قَامَ مَعَهُمْ او هم لباسش را پوشید و به میدان رفت. ثُمَّ ذَکَرَ قَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ ص لَا تَغْضَبْ ناگهان به یاد کلام پیامبر افتاد.
فَرَمَى السِّلَاحَ ثُمَّ جَاءَ یَمْشِی إِلَى الْقَوْمِ الَّذِینَ هُمْ عَدُوُّ قَوْمِهِ
سلاحش را زمین گذاشت و به سمت قبیله دیگر رفت.
فَقَالَ یَا هَؤُلَاءِ مَا کَانَتْ لَکُمْ مِنْ جِرَاحَةٍ أَوْ قَتْلٍ أَوْ ضَرْبٍ لَیْسَ فِیهِ أَثَرٌ فَعَلَیَّ فِی مَالِی أَنَا أُوفِیکُمُوهُ
اگر از جانب ما به شما ضرر و زیانی رسیده ، مالی و جانی ، ضرر را من تقبل میکنم.
فَقَالَ الْقَوْمُ فَمَا کَانَ فَهُوَ لَکُمْ نَحْنُ أَوْلَى بِذَلِکَ مِنْکُمْ
آنها نیز گفتند ما بخشنده تریم و چیزی نمی خواهیم.
قَالَ فَاصْطَلَحَ الْقَوْمُ وَ ذَهَبَ الْغَضَب‏
غضب از بین رفت و بینشان اصلاح شد.

📘در بهج الصباغه دارد:
و إیّاک و الإحن فإنّها تُمیتُ القلب و الحق از کینه بپرهیز چرا که قلب را می میراند و حق طلبی را می کشد.

❄️ امیرالمومنین سلام الله علیه:
الحِقْدُ اَلْأمُ العُیوبِ
کینه توزى، پست ترین عیبهاست .

❄️امیرالمومنین فرمود :
طَهِّروا قُلوبَکُم مِن الحِقدِ ؛ فإنَّهُ داءٌ موبئٌ دلهاى خود را از کینه پاک کنید؛ که آن دردى مهلک است .
سَبَبُ الفِتَنِ الحِقْدُ
علت فتنه ها و آشوبها کینه توزى است.

🌐 قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : أ لاَ اُخبِرُکُم بأبعَدِکُم مِنّی شَبَها ؟
آیا به شما بگویم که بى شباهت ترین شما به من کیست ؟
قالوا : بلى یا رسولَ اللّه .
عرض کردند : آرى ، اى رسول خدا!
قالَ : الفاحِشُ المُتَفَحِّشُ البَذِیُّ البَخیلُ المُخْتالُ الحَقودُ الحَسودُ
فرمود : دشنام گوىِ بى پروا از شنیدن دشنام و لوده و بخیل و خودپسند و کینه توز و حسود .

💠وَاعلَم اَنَّ مَا قَرَبَِک مِنَ اللهِ یُبَاعِدَکَ مِنَ النَّارِ
بدان ، هر چیزی که تو را بخدا نزدیک می کند ، از آتش جهنم دور می کند.

💠وَ مَا باعَدَکَ مِنَ اللهِ یُقرِبُک مِنَ النَّارِ
هر چیزی که تو را از خدا دور کند در عوض به آتش نزدیک می کند.
باید در هر عملی توجه کرد
معیار هر عملی مقرِب الی الله هست ؟؟
یا مقرب الی النار ؟؟

🌀 خطبه مشهور حجة الوداع(حجه الوِلاء) فرمود:
یَا أَیُّهَا النَّاسُ وَاللهِ مَا مِنْ شَیْء یُقَرِّبُکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ وَیُبَاعِدُکُمْ مِنَ النَّارِ
فرمود : اى مردم! به خدا سوگند هیچ چیزى نیست که شما را به بهشت نزدیک و از آتش دوزخ دور گرداند،
إِلاَّ وَقَدْ أَمَرْتُکُمْ بِهِ
مگر این که شما را به آن فرمان دادم
وَمَا مِنْ شَیْء یُقَرِّبُکُمْ مِنَ النَّارِ وَیُبَاعِدُکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ
و هیچ چیزى نیست که شما را به آتش دوزخ نزدیک و از بهشت دور سازد،
إِلاَّ وَقَدْ نَهَیْتُکُمْ عَنْهُ
مگر این که شما را از آن باز داشتم.

🧿با توجه به لفظ واو که در ابتدای جمله آمده معلوم میشود که بحث به قبل پیوسته است:
اگر مسئولی خوش اخلاق نباشد، عدالت در اجرا و قانون و قضا را رعایت نکند از خدا دور شده و به آتش جهنم نزدیک شده است.

📘 در کتاب تمام نهج البلاغه آمده : وَاذْکُرِ اللهَ کَثیراً، وَلاَ تَکُنْ مِنَ الْغَافِلینَ
خدا را زیاد یاد کن و از غافلین مباش.
با وجود اینکه مسئولان مشغله کاری زیاد دارند با وجود تمام مشغله می فرماید خدا را زیاد کن .
ذکر خدا برای افرد بیکار نیست بلکه در مسئولیتهای سنگین مساعدت و معاونت خداوند بیشتر لازم است.

اللهم اعوذ برضاک من سخطک

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی