یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۳/۲۴ - ۲۵ذیقعده
💢بخش دوم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴همانطور که دربخش اول گفته شد نامه ای است که امیر المومنین بعد از جنگ صفین خطاب به امام حسن مجتبی نوشته اند. و سرشار از مطالب معرفتی و تربیتی است.
فرستنده نامه: یک پدر پیری که از دنیا می رود وروزهای پایانی عمرش را سپری می کند .
گیرنده نامه: نه فقط حسن بن علی،بلکه همه انسانها میباشد.همه آنهایی که آرزوهای طویل ودراز دارند که هیچوقت به آنها نمیرسند. همانهایی که دنباله روی مردگان هستند.
⏪ واما بعد: چرا تصمیم گرفتم برای فرزند نامه بنویسم .
🔶و جُموحِ الدهر علیَّ و اقبالِ الاخرةَ الیَّ
و تحقیقا یافتم که روزگار طغیانگر و چموش [جُموح] است و بر من چیره شده [علیَّ]در پیری قوای بدن کمتر شده ،عمر رو به پایان و از طرفی آخرت بمن نزدیک شده.[اِقبال]
( در واقع مقدمه ای است که حضرت میخواهد وارد اصل نامه شود.)
🔶فَإِنَّ فِیمَا تَبَیَّنْتُ مِنْ إِدْبَارِ الدُّنْیَا عَنِّی
از آنجایی که برای من تبیین شد که زندگی من رو به پایان [ادبار] است.
🔶وَ جُمُوحِ الدَّهْرِ عَلَیَّ وَ إِقْبَالِ الْآخِرَةِ إِلَیَّ، مَا
چموش [جُموح] است و بر من چیره شده [علیَّ]در پیری قوای بدن کمتر شده ،عمر رو به پایان و از طرفی آخرت بمن نزدیک شده.[اِقبال]
🔶یَزَعُنِی عَنْ ذِکْرِ مَنْ سِوَایَ
بازداشته مرا [یزَعنی]غیر ازخودم
🔶وَ الِاهْتِمَامِ بِمَا وَرَائِی، غَیرَ اَنِی حَیثُ تَفردَ بِی دُونَ هُمُومَ النّاسِ
حسن جان ، فرزندم ، اهتمام خود را از دیگران ( مال، فرزند، مقام ، حرف دیگران ) بردارم چون مرگ بمن نزدیک شده و باید بروم . باید زمانی را برای اصلاح امور خود صرف کنم.
"انا و علی ابوا هذه الامة"
شما همه فرزندان من هستید؛از آنجایی که یقین دارم یک روز از دنیا می روم این برایم واضح وآشکار شده ودنیا برایم پشت کرده است،
دنیا علیه من سرکشی کرده، و آخرت به استقبال من آمده که مرا به آنجا ببرد، از همه اینها یک چیزی را فهمیدم(ما) که باید باز داشته شوم از اینکه به دیگران کار داشته باشم وبه زندگی دیگران سَرَک بکشم.
✅️ معنای ظاهری نامه اینست که:
توجه به مرگ انسان را به جایی می رساند که به طور خودکار از سرک کشیدن در زندگی مردم باز داشته می شود.
✅ معنای باطنی این جملات غیر از گذر عمر؛ آن است که دنیا به علی پشت کرد، حق علی را غصب کرد و بر من سرکشی کرد ولی من یقین دارم که آخرت برای من است.
_ دنیایی که به علی ظلم کرد دوست داشتنی نیست که بخواهیم به آن دل ببندیم. اگر دنیا خوب بود به علی( ع) وفادار بود.
_ اگر دنیا دلبستنی بود به علی(ع) سرکشی نمیکرد. این دنیا دلبستنی نیست،وابسته به دنیا نشوید.عمرتان را خرج دنیا نکنید.
_ توجه به گذر عمر، توجه به مرگ ومعاد،ویقین داشتن به آن، انسان را به بصیرت و فهمی میرساند که او را از مشغول شدن در کار دیگران، وانجام کارهای بیهوده باز می دارد.واینطور نیست که چاره اش در عزلت گزیدن ورهبانیت باشد.چه بسا در همین گوشه گیری وعزلت گزیدن فکرهایی به سراغش امده وذهنش مشوش می شود.
_ توجه به گذر عمر، انسان را به فهم و بصیرتی میرساند که نباید خودش را خرج دیگران کند، باید همه توجه و اهتمامش به اصلاح خودش باشد.
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ
🔶 غَیْرَ أَنِّی حَیْثُ تَفَرَّدَ بِی دُونَ هُمُومِ النَّاسِ هَمُّ نَفْسِی
البته وقتی من فقط به غصه های خودم توجه کردم نه دیگران،
🔶وَ صَرَّحَ لِی مَحْضُ أَمْرِی
حقیقت سرنوشت من مرگ است برای من روشن شد.[صرَّحَ] و به صراحت بمن نشان داد که بسمت آخرت در حرکت هستم.
انسان اگر بفهمد عمر رو به اتمام و حرکت بسمت مرگ پیش میرود.
تا تمام شدن عمر را نبیند ، برای اصلاح آخرت تلاش نمی کند.
تا وقتی این را نفهمید ،آنرا هم نخواهد فهمید.
🔶فَأَفْضَى بِی إِلَى جِدٍّ لَا یَکُونُ فِیهِ لَعِبٌ
برای من روشن شد [افضی]
( این تفکرات ، هوشیاری ) مرا رساند بجایی که باید جدیت داشته باشم برای رسیدن به آنطرف .
ولهو لعب در کارمن راه ندارد.
🔶وَ صِدْقٍ لَا یَشُوبُهُ کَذِبٌ،
در موقعیتی نیستم که اعمال صالح را شوخی بگیرم .دروغ و صدق را مخلوط نمی کنم.
حلال و حرام را ممزوج نمیکنم.
مرا به این رساند که باید بروم و این رفتن فقط برای من نیست جوان هم میرود.
در حالیکه میخواستم انقطاع حاصل کنم به امور خود مشغول باشم و آماده مرگ شوم
به جایی کشاند که من دیگر شوخی نمیکنم،اهل لهو ولعب نیستم،من راستگویی هستم که کذب در قاموس من راه ندارد.
⏪ در این بخش حضرت صحبت از پیدایش حالتی در درون انسان میکند که به سبب آن دیگر هوای نفس جایی ندارد، و امر محض صریح و واضح میشود،
این حالت وقتی به دست می آید که انسان تمام همتش را صرف خویش کند و از همه امور صرف نظر کند برای پرداختن به امور خویش فرمود:
"طُوبَى لِمَنْ شَغَلَهُ عَیْبُهُ عَنْ عُیُوبِ النَّاس"
خوش به حال کسی که عیوب خودش او را از عیوب دیگران باز دارد.
اولویت هر کسی در زندگی باید خودش باشد .فقط وفقط باید برای صلاح وفلاح خودش کار کند.
✅ لفظ "امر" در نهج البلاغه معانی متعددی دارد.آنجایی که فرمود:
"وَ صَرَّحَ لِی مَحْضُ أَمْرِی"
صریح وآشکار شد برای من محض امرم.
در نهج البلاغه یکی از مصادیق "امر" حکومت است " ونظم امرکم "
یکی از آنها با توجه به فضای کلام، بحث "مرگ" است.
و یکی دیگر از مصادیق آن "اولویت و امور مهم است". لذا کلام حضرت اینگونه معنا میشود:
_ توجه به خویش و پرداختن به اصلاح نفس باعث شد که من اولویت ها را به درستی تشخیص دهم و فکرم (رای)به من راست میگوید و هیچ گونه دروغ درآن راه ندارد.
_کسی که به "مرگ" و "اولویت ها" توجه کند، قطعا سراغ بازی نمیرود چرا که میداند فرصت کم و کار بسیار است.
⏪ در خطبه ۸۴ نهج البلاغه فرمود:
عَجَباً لِابْنِ النَّابِغَةِ یَزْعُمُ لِأَهْلِ الشَّامِ أَنَّ فِیَّ دُعَابَةً
خیلی عجیب است از عمروعاص،که برای مردم شام اینطور جا انداخته که علی یک شخص بازیگوش واهل شوخی ومزاح است.
وَ أَنِّی امْرُؤٌ تِلْعَابَةٌ أُعَافِسُ
من مردم را میخندانم .خیلی حرف اشتباهی زد
وَ أُمَارِسُ
ممارست بر شوخی دارم.
لَقَدْ قَالَ بَاطِلًا وَ نَطَقَ آثِماً أَمَا وَ شَرُّ الْقَوْلِ الْکَذِبُ ...
دروغ گفت و بدترین قول،دروغ است...
أَمَا وَ اللَّهِ إِنِّی لَیَمْنَعُنِی مِنَ اللَّعِبِ ذِکْرُ الْمَوْتِ
بخدا قسم،یاد مرگ ،مرااز هر گونه لهو و بازی وبازیگری باز داشت.
وَ إِنَّهُ لَیَمْنَعُهُ مِنْ قَوْلِ الْحَقِّ نِسْیَانُ الْآخِرَة
واگر می بینید عمروعاص راحت دروغ میگوید چون آخرت را فراموش کرده است.
⏪ توجه به منابع دینی یکی از بزرگترین کارهای خیر، دستگیری از دیگران است. دین بقدری ما را به کمک و همیاری و مواسات دعوت کرده ،خودامیرالمومنین فرمود:
مِنْ کَفَّارَاتِ الذُّنُوبِ الْعِظَامِ إِغَاثَةُ الْمَلْهُوفِ وَ التَّنْفِیسُ عَنِ الْمَکْرُوب،
اگر میخواهیدگناهان بزرگتان بخشیده شود،دست یک گرفتار را بگیرید واز یک آدم مکروبی مشکل را بر طرف کنید.
پس چرا حضرت فرمود من به هیچ کسی اعتنایی نمی کنم جز خودم؟
اولا. در مقام اولویت بندی تا وقتی کسی خودش را اصلاح نکرده، مجاز نیست از خودش بزند برای دیگران.
در مقام اولویت بندی اول خود انسان است،دیگران هیچ راهی ندارند.اگر هم خدمت کند این خدمت،خدمت به خود است نه دیگران.
قرآن میفرماید:
《قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا ؛ تحریم- ۶》
ﺍﻱ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ! ﺧﻮﺩ ﻭ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﺗشﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ . ( اول خودتان و خانواده را اصلاح کنید.)
ثانیا. تنها کسانی به درد دیگران میرسند که ابتدا به داد خودشان رسیده باشند، لذا دستگیری از دیگران مختص به کسانی است که ارتباط خودشان را با خدا اصلاح کرده باشند.
_ کسی به یک انسانی کمک می کند که خودش را ساخته باشد.
_اگر کسی کار خیری می کندکار خیر از کسی صادر میشود که روی خودش کار کرده باشد.
ثالثا. در بخش بعدی حضرت میفرماید:
میخواهم از شما دستگیری کنم که این نامه را برای شما مینویسم. اگر چه بناست به غیراز خودم توجه نکنم ولی تو خود من هستی.
فرمود: من وقتی سیر "من الخلق الی الحق " را طی کردم،حال باید " من الحق الی الخلق " برگردم؛ باید شما را هم دستگیری کنم. وبلافاصله فرمود:
🔶 وَ وَجَدْتُکَ بَعْضِی بَلْ وَجَدْتُکَ کُلِّی
اگر برای تو نامه می نویسم ،نامه برای اغیار نیست نامه برای خود من است.
چون تو خود منی ، بعضی از وجود منی [ بعضُُ] بلکه تو کل و حقیقت وجود منی.[کلّی] آنچه را که میخواستم باشی همان هستی
بلکه بالاتر؛ تو را همان خود دیدم.
واگر به تو خدمتی کنم،به خود خدمت میکنم.این دیدن دیگران نیست،دیدن خود است.
🔶 حَتَّى کَأَنَّ شَیْئاً لَوْ أَصَابَکَ أَصَابَنِی
تو آنقدر با من یکی هستی که اگر مصیبت و گرفتاری به تو عارض شود،مثل این است که به من عارض شده است.
🔶 وَ کَأَنَّ الْمَوْتَ لَوْ أَتَاکَ أَتَانِی،
قدر این اتحاد قویست اگر مشکلی برای تو پیش آید گویا برای من بوجود آمده.
اگر مرگ بر تو فرا برسد مانند اینست که بر من وارد شده. دو نفر نیستیم.
🔶فَعَنَانِی مِنْ أَمْرِکَ مَا یَعْنِینِی مِنْ أَمْرِ نَفْسِی
آنچه مرا به نوشتن نامه وادار کرد اینست؛
اهتمام بکار تو اهتمام به کار من است.
هر کاری بتو مربوط باشد به کار من مربوط است اهتمام به کار تو همان اهتمام به کار خود من است.
🔶 فَکَتَبْتُ إِلَیْکَ کِتَابِی هَذَا مُسْتَظْهِراً بِهِ
إِنْ أَنَا بَقِیتُ لَکَ أَوْ فَنِیتُ.
من این را نوشتم تا از این نامه برای اصلاح خود کمک بگیری،[مُستَظهراً]
نامه ای سرشار از نکات مهم ،بعنوان کمک حال ، و یار و یاور توست .
چه من زنده باشم یا نباشم.از معارف آن استفاده کن.
✅ در امور تربیتی، مربی باید متربی را بعض خود یا خودش بداند. همان چیزی که در روایات میفرمایند: امیرالمومنین: َ أَیُّ کَلِمَةِ حُکْمٍ جَامِعَةٍ أَنْ تُحِبَّ لِلنَّاسِ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِکَ وَ تَکْرَهَ لَهُمْ مَا تَکْرَهُ لَهَا
چه حکمت جامعی است: آنچه برای خود میپسندی برای دیگران هم بپسند و آنچه برای خود نمی پسندی برای دیگران هم نپسند.
⏪ محتوای نامه:
🔶فَإِنِّی أُوصِیکَ بِتَقْوَى اللَّهِ أَیْ بُنَیَّ
پسرکم،عزیز دلم، من تو را به تقوای الهی دعوت می کنم.
انسان ذاتا در مقابل نصیحت و موعظه حس تدافعی دارد (چون فکر میکند طرف مقابل یا خودش را بالاتر از او میپندارد، یا میخواهد چیزی به او تحمیل کند)،
در مقابل این حس باید در نصیحت جنبه عاطفه و علاقه را بالا برد تا طرف مقابل پذیرا باشد.
_ تقوای الهی به حالت خود کنترلی و مراقبت درونی گفته میشود که انسان از
مرز دستورات الهی خارج نشود.(حداقل تقوا عدالت است وحداکثر آن عصمت.)
_ عدالت یعنی به کسی، و به خود، و به خدا ظلم نکنی.اگر به این سه گروه ظلم نکردی وارد ایمان شده ای، وارد تقوا شده ای، چون تقوا حداقلی دارد به نام عدالت. واگر تقوا رشد کرد به عصمت میرسد.
🔶وَ لُزُومِ أَمْرِهِ
ملتزم بودن به رعایت دستورات الهی
🔶 وَ عِمَارَةِ قَلْبِکَ بِذِکْرِهِ
و قلبت را به ذکر خدا آباد کن.
✅️ذکر خدا موجب آبادی دل، و اعراض از ذکر موجب پیرانی قلب خواهد شد.
قران کریم فرمود:
《أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب》
بدانید که با یاد خدا دلها آرام می گیرد. این اطمینان،آرامش وسکینه نتیجه آبادانی قلب است. آنجایی که آباد باشد آرام است.
ودر جای دیگر میفرماید:
《وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکًا؛ طه - ۱۱۴》
اگر از ذکر خدا اعراض کنید زندگی سخت و تلخ می شود و زندگی روی خوش به شما نشان نمی دهد.
_ذکر انواعی دارد،
لسانی،(گفتن سبحان الله،الحمد لله) قلبی،(در قلب یاد خداست)
عملی،( عملا کاری انجام میدهد که این ذکرو یاد خداست.)
✳️ امام باقر:
ثَلاَثٌ مِنْ أَشَدِّ مَا عَمِلَ اَلْعِبَادُ
از دشوارترین کارها که بندگان خدا انجام میدهند سه کار است
إِنْصَافُ اَلْمُؤْمِنِ مِنْ نَفْسِهِ
مرد مومن نسبت بمردم در باره خود انصاف دادن
وَ مُوَاسَاةُ اَلْمَرْءِ أَخَاهُ
و با برادر دینی همدردی کردن
وَ ذِکْرُ اَللَّهِ عَلَى کُلِّ حَالٍ
و در هر حال بیاد خداوند بودن،ومنظور ذکر عملی است
وَ هُوَ أَنْ یَذْکُرَ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عِنْدَ اَلْمَعْصِیَةِ
اینست که بهنگام تصمیم بگناه خدای عز و جل را بیاد آورد.
یَهُمُّ بِهَا فَیَحُولُ ذِکْرُ اَللَّهِ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ تِلْکَ اَلْمَعْصِیَةِ
و یاد خدا میان او و گناه حایل گردد
وَ هُوَ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ 《إِنَّ اَلَّذِینَ اِتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ اَلشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ، اعراف ،۱۹۸ 》
و این است مقصود از آیه شریفه که فرمود: پرهیزکاران چون با مامورین شیطان برخورد کنند متذکر میشوند و همان دم چشم حقیقت بینشان باز میگردد.
⏪در نهج البلاغه راجع به ذکر، مطالب زیادی آمده است.ازجمله درخطبه ۲۲۲ :
وَ إِنَّ لِلذِّکْرِ لَأَهْلًا أَخَذُوهُ مِنَ الدُّنْیَا بَدَلًا فَلَمْ تَشْغَلْهُمْ تِجَارَةٌ وَ لَا بَیْعٌ عَنْهُ یَقْطَعُونَ بِهِ أَیَّامَ الْحَیَاة...
عده ای دنیا را رها کردند که ذکر بگویند، هیچ چیزی نمی تواند انها را از ذکر خدا غافل کند .انها تمام عمرشان به یاد خدا بوده . و زندگیشان حول محور الله است.
🔶وَ الِاعْتِصَامِ بِحَبْلِهِ، وَ أَیُّ سَبَبٍ أَوْثَقُ مِنْ سَبَبٍ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللَّهِ إِنْ أَنْتَ أَخَذْتَ بِهِ.
من تو را سفارش میکنم که به ریسمان الهی چنگ بزنی، چه دستاویزی [سبَبِِ]از این بهتر که دست بیندازی،چنگ بزنی به ریسمان وسببی که بین تو وخداست.
🔶وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمیعاً وَلا تَفَرَّقُوا
همه باید دست به ریسمان الهی بزنید که مبادا رها شوید.
✅️ کسی دست به ریسمان میگیرد که یا غرق در دریا یا سرگردان دربیابان باشد. انسان اکر بفهمد که در دنیا غرق دنیا وبا سرگردان است دنبال حبل میگردد که چنگ بزند .وچون ما این حس را درک نمیکنیم ،هیچوقت حالت توسل به ما دست نمی دهد.چنگ زدن همان توسل است.
_ درمعنای حبل الله،معانی مختلفی گفته شده است از جمله:
اسلام / قرآن/ اهل بیت/
گفته شده که البته هر سه یک نور واحد هستند. ولی نهج البلاغه در مورد حبل الله می فرماید:
خطبه ۱۷۶ : َ
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَعِظْ أَحَداً بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ فَإِنَّهُ حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِینُ وَ سَبَبُهُ الْأَمِینُ وَ فِیهِ رَبِیعُ الْقَلْبِ وَ یَنَابِیعُ الْعِلْمِ وَ مَا لِلْقَلْبِ جِلَاءٌ غَیْرُه..
خدای متعال هیچ کسی را به مثل این قرآن موعظه نکرد.این قرآن، ریسمان مستحکم خداست و آن سببی است که امنیت برای انسان بوجود می آورد...
⏪ حضرت میفرماید:
تلاوت ،قرائت، تفقه در قران،تمسک به قران است .ولی در مورد قرآن نیز درخطبه ۱۲۵می فرماید:
إِنَّمَا هُوَ خَطٌّ مَسْطُورٌ بَیْنَ الدَّفَّتَیْنِ
قرآن یک کتابی است که مسطور شده بین دو جلد،
لَا یَنْطِقُ بِلِسَانٍ وَ لَا بُدَّ لَهُ مِنْ تَرْجُمَانٍ
خود قران که حرف نمی زند.عده ای باید سخنگوی قرآن باشند
وَ إِنَّمَا یَنْطِقُ عَنْهُ الرِّجَال
.ومن علی سخنگوی قرآنم.
حبل الله قرآن است. ولی قرآن می گوید: علی حبل الله است. اهل بیت حبل الله است.
🔶 أَحْیِ قَلْبَکَ بِالْمَوْعِظَةِ
قلبت را با موعظه زنده کن.
✳️حیات چیست؟ حضرت در نهج البلاغه می فرماید: یک عده ای مرده بین احیاء هستند.عمودی راه میروند ولی روحشان
افقی است.روحشان در قبرستان است ولی نمیفهمند.
✳️اهمیت قلب؛ قلب،عامل حیاتی است. حضرت در ابتدای نصیحت فرمود: مواظب قلب خود باشید.
در حکمت ۳۸۸ فرمود:
أَلَا وَ إِنَّ مِنَ الْبَلَاءِ الْفَاقَةَ
یکی از بد بختیهای جامعه فقر است.
وَ أَشَدُّ مِنَ الْفَاقَةِ مَرَضُ الْبَدَنِ
ولی بدتر از فقر، مریضی بدن است.
وَ أَشَدُّ مِنْ مَرَضِ الْبَدَنِ مَرَضُ الْقَلْبِ
وبدتر از مریضی بدن،مریضی قلب است.
أَلَا وَ إِنَّ [مِنَ النِّعَمِ سَعَةَ الْمَالِ
واز آن طرف وسعت مال خیلی خوب است
وَ أَفْضَلُ مِنْ سَعَةِ الْمَالِ صِحَّةُ الْبَدَنِ
وبهتر از وسعت مال،صحت بدن است
وَ أَفْضَلُ مِنْ صِحَّةِ الْبَدَنِ تَقْوَى الْقَلْب.
وبهتر از صحت بدن، تقوای قلب است.
قلب محور خوبی و بدی است.محور را زنده کن،بقیه اعضا و جوارح زنده میشوند.
✳️ چگونه قلب خود را زنده کنیم؟
جواب: با موعظه
_اولین مرحله سلوک یقظه است، بیدارکردن دل است. بیداری دل با موعظه و تذکر حاصل میشود.
حضرت در باره موعظه در نهج البلاغه میفرماید: خطبه ۸۵:
فَاتَّعِظُوا عِبَادَ اللَّهِ بِالْعِبَرِ النَّوَافِع
بندگان خدا از عبرتهای نافع موعظا بگیرید.
ابتدای خطبه ۱۸۲:
إِنَّ لَکُمْ فِی الْقُرُونِ السَّالِفَةِ لَعِبْرَةً
از روزگاران گذشته برای شما عبرتهای زیادی وجود دارد.
أَیْنَ الْعَمَالِقَةُ وَ أَبْنَاءُ الْعَمَالِقَةِ أَیْنَ الْفَرَاعِنَةُ وَ أَبْنَاءُ الْفَرَاعِنَةِ
کجایند اقوام گذشته وفرزندان آنها،فرعونیان وفرزندانشان کجایند؟
أَیْنَ أَصْحَابُ مَدَائِنِ الرَّسِّ الَّذِینَ قَتَلُوا النَّبِیِّینَ
کجایند صاحبان آبادیها(رسّ)که پیغمبران را کشتند
وَ أَطْفَئُوا سُنَنَ الْمُرْسَلِینَ وَ أَحْیَوْا سُنَنَ الْجَبَّارِینَ
و سنتهای پیامبران را خاموش کردند وسنتهای ستمگران را احیا کردند
أَیْنَ الَّذِینَ سَارُوا بِالْجُیُوشِ وَ هَزَمُوا بِالْأُلُوفِ
آنهایی که لشکرکش کرده.وانهایی که لشکرهای چند هزارنفری راه میانداختند کجایند؟
وَ عَسْکَرُوا الْعَسَاکِرَ وَ مَدَّنُوا الْمَدَائِن
انها که کاخها و بناها یی را بنا کردند کجایند؟
آی مردم سراغ عبرتها بروید.سراغ تاریخ و سرگذشتهابروید تاریخ خیلی عبرت دارد.
⏪ درخطبه ۱۴۹(آخرین وصیت نامه) فرمود:
إِنَّمَا کُنْتُ جَاراً جَاوَرَکُمْ بَدَنِی أَیَّاماً
آی مردم،من از دنیا میروم.چند صباحی جسمم همسایه شما بود.روحم از ابتدا با خدای متعال بود.
وَ سَتُعْقَبُونَ مِنِّی جُثَّةً خَلَاءً
فردا جسم می ماند وروح در آن نیست.
سَاکِنَةً بَعْدَ حَرَاکٍ
بعداز آن رزمها علی ساکت میشود
وَ صَامِتَةً بَعْدَ نُطْقٍ
بعد از این خطبه های آتشین زبان بسته می شود.
لِیَعِظْکُمْ هُدُوِّی
پلکهای بسته من،
وَ خُفُوتُ إِطْرَاقِی
زبان خشک من،
وَ سُکُونُ أَطْرَافِی
لبهای ترک خورده من،
فَإِنَّهُ أَوْعَظُ لِلْمُعْتَبِرِینَ
وضعیت بیمار وبیحال من،این برای شما موعظه گر باشد.
مِنَ الْمَنْطِقِ الْبَلِیغِ وَ الْقَوْلِ الْمَسْمُوع
این حالتی که ببینی به قدرت و عظمت وشوکت علی از دنیا میرود، برای شما از هر خطابه ای، از هر منبری،از هر سخنرانی موعظه و وعظش بیشتر است.
اللهم اجعلنا ممن یسارع فی الخیرات
یار محمدی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۳/۲۵ - ۲۶ذیقعده
💢بخش سوم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔶فاِنِّی اُوصیکََ بتَقوَی اللِه ...
فرزند دلبندم را به تقوای خدا سفارش می کنم و به التزام اوامر و نواهی خدا توصیه میکنم.
🔶و عِمارَةِ قلبِک بذِکرِه
با ذکر و یاد خدا قلب خود را آباد کن
حبل و ریسمان الهی را چنگ بزن
🔶واَیُّ سببً اَوثَقُ مِن سببٕ بینَکَ و بینَ الله...
دستاویزهای مختلفی هست به دست بگیری [ پارتی بازی ، رو انداختن به دیگران ، خود را کاره ای دیدن، ثروت ،...] ریسمان مختلفی هستند .
اما رشته بین تو و خدا محکمترین رشته هاست و هرگز پاره نمیشود و تورا در چاه دنیا پرت نمیکند.
🔶اِن انتَ اَخَذتَ بهِ
شرط آن اینست که به آن چنگ زده باشی .ریسمان که همیشه آویزان است ،چه کس ریسمان را بگیرد مهم است.
🔶اَحیِ قلبَکَ بالموعظه. و اَمِتهُ بالزَهادَه
.قلب خود را با موعظه زنده نگه دار، از نصیحت خیر خواهان خسته نشو.
وقلب مرده و زنگار زده [اَمتهُ]را با زهد جلا بده.قلب خود را با زهد بمیران.
🔶و لِلهُ بذکرِ الموت و قَرِرهُ بالفناء
اگر قلب به طغیان و شورش کشانده شد با یاد مرگ او را متواضع و رام کن.
قلب را وادار کن به مرگ اقرار کند. نه به زبان بلکه قلب فهم کند.
🔶وبَصِرهُ فَجائعَ الدنیا وحَذرهُ صولةَ الدهر
در دنیا فجایع زیاد اتفاق می افتد مهم اینست که قلب خود را بفهمانی و ببیند دیگران هم در این هجوم حوادث و سختی هستند .
به قلب خود بفهمان و بترسان از هجوم حوادث روزگار که بر ضد انسان حمله میکند.قلب همه را باید بپذیرد و بفهمد و ناسپاسی نکند.
در قلب انسان یک بخش شهوت وجود دارد یک بخش نیروی خدایی است .این جمله به معنای نفی شهوت نیست بمیران یعنی جلوی گسترش آن را بگیر.
مرحوم کلینی در کافی شریف در باب نصیحت عیسی علیه السلام
أَحْیِ ذِکْرِی بِلِسَانِکَ، وَلْیَکُنْ وُدِّی فِی قَلْبِکَ.
ای عیسی! بازبان خود یاد مرا زنده بدار، وباید محبت من در دلت باشد.
یَا عِیسی! تَیَقَّظْ فِی سَاعَاتِ الْغَفْلَهِ، وَاحْکُمْ لِی لَطِیفَ الْحِکْمَهِ.
ای عیسی! در لحظه های غفلت [وبی خبری] بیدار باش، و با دقائق حکمت درباره من داوری کن، [پیرامون من حکیمانه بیندیش وسخن بگو].
.یَا عِیسی! کُنْ رَاغِباً رَاهِباً، وَأَمِتْ قَلْبَکَ بِالْخَشْیَهِ
ای عیسی! مشتاق و بیمناک باش، وبا ترس از من و هوا وهوسِ دل خود را بمیران.
🔶 وَ قَوِّهِ بِالْیَقینِ
یقین خود را تقویت کن
کسی که قلب را بعد از مرگ احیا کرده تقویت نیاز دارد برای قلب قوی باید یقین به خدا باشد. اگر بدانی خدا هست از چیزی نمی ترسی .
یقین به معنای باور است ،باور عمیق به حقایق عالم .باورهای ارثی که بی توجه آنها را محکم گرفتیم با یک شبهه، همه باورها به هم می ریزد .
⏪نامه ۱۰ خطاب به معاویه :
وَ قَدْ دَعَوْتَ إِلَى الْحَرْبِ فَدَعِ النَّاسَ جَانِباً وَ اخْرُجْ إِلَیَّ وَ أَعْفِ الْفَرِیقَیْنِ مِنَ الْقِتَالِ لِتَعْلَمَ أَیُّنَا الْمَرِینُ عَلَى قَلْبِهِ وَ الْمُغَطَّى عَلَى بَصَرِهِ
معاویه تو را به جنگ تن به تن دعوت می کنم. چرا مسمانان را به جان هم اندازیم در صورت جنگ تن به تن خواهیم دید که کدامیک ازما قلبش زنگار گرفته .
فَأَنَا أَبُو حَسَنٍ قَاتِلُ جَدِّکَ وَ أَخِیکَ وَ خَالِکَ شَدْخاً یَوْمَ بَدْرٍ وَ ذَلِکَ السَّیْفُ مَعِی
من ابوالحسن هستم واین شمشیرم که از جنگ بدر با من بوده الان دردست من است .
وبذالکَ القلبِ اَلقیٰ عَدوی
با همان قلب و قدرت شجاعت که در بدر داشتم امروز هم به ملاقات دشمنان میروم
مَا اِستَبدَلتَ دِیناَ ، ولَا اِستَحدَثتُ نبیّا
نه دین خود عوض کردم و نه پیغمبر جدیدی انتخاب کردم
واِنیٖ لَعَلَی المِنهاج
بر همان مسیری که بودم ،هستم
الذی تَرَکتُموهُ طائعین
شما آنروز مقابل اسلام بودید امروز هم هستید.
من مدافع اسلام بودم امروز هم هستم.
همان اسلامی که امروز با اختیار از آن خارج شدید.
و دَخَلتُم فیهِ مُکرَهین
داخل شدن شما در دبن از روی اجبار و ترس بود.
🔺 میفرماید: نفهمیدند که حقیقت قدرت چیست؟
« ما قَلَعتُ بابَ الخیبر بقدرةِ الجِسمانیّه بل قَلعتُ بقوةِ الرَّبانیًة»
در خیبر را با قدرت بازو نمی توان بلند کرد قدرت دیگری می خواهد. این قدرت ربانی بود که خدا به ایشان داده بود
این قدرت قلب از یقین حاصل می شود .
معاویه من اعتقاداتم عوض نشده کسی که اعتقادش عوض نشده مدام آن شجاعت را دارد ...
🔶وَ نَوِّرْهُ بِالْحِکْمَةِ
محور وجود شما قلب است آن را باحکمت نورانی کنید ما نمی توانیم همیشه از دیگران نور بگیریم ما خودمان باید نورانیت داشته باشیم.
حکمت به معنای علم و معرفت به خدا است حکمت خیر کثیر است حضرت زهرا سلام الله هم خیر کثیر هستند
راه رسیدن به حکمت :
۱_اخلاص
روایت از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و البته از معصومین دیگر هم نقل گردیده:
مَن اخلَصَ للّه اربعین صباحاً ظهرت ینابیع الحکمة من قلبهِ علی لسانهِ
هر کس چهل صبح برای خدا مخلص شود چشمه‌های حکمت از قلبش بر زبانش ظاهر میشوند
۲_همنشینی با خوبان
حضرت علی علیه السلام :
لِقاءُ أهلِ المَعرفَةِ عِمارَةُ القُلوبِ و مُستَفادُ الحِکمَةِ .
دیدار با اهل معرفت، مایه آبادى دلها و فرا گرفتن حکمت است.
۳_حفظ بطن و زبان
پیامبر ص در شب معراج سوالهایی نمودند و خدا پاسخ داد
یا احمد ! اِنَّ الْعَبْدَ اِذا اَجاعَ بَطْنَهُ وَ حَفِظَ لِسانَهُ، عَلَّمْتُهُ الْحِکْمَةَ
اى احمد! هر گاه انسان، شکم خویش را گرسنگى دهد و زبانش را نگه دارد، حکمت به او مى آموزم.
این گرسنگی به معنای پاک خوردن است .
🔶وَ ذَلِّلْهُ بِذِکْرِ الْمَوْتِ
نفس را به ذکر مرگ ذلیل کن
اگر قلب به طغیان و شورش کشانده شد با یاد مرگ او را متواضع و رام کن.
قلب را وادار کن به مرگ اقرار کند. نه به زبان بلکه قلب فهم کند.
🔶وَ قَرِّرْهُ بِالْفَناءِ،
به فنای دنیا اقرار کن .خود اقرار کن تا نفس اقرار نماید
برای همین است که شرکت در تشییع جنازه ،چند میت را غسل دادن مستحب می باشد .
خداوند به موسی علیه السلام فرمود :
《أنا عند القلوب المنکسرة و القبور المندرسة》
من نزد قلوب شکسته و قبور فرسوده هستم .چون قبر انسان را یاد مرگ می اندازد .
🔺 در خطبه ۲۳۰ فرمود :
...فَإِنَّ الْمَوْتَ هَادِمُ لَذَّاتِکُمْ وَ مُکَدِّرُ شَهَوَاتِکُمْ
مرگ نابود کننده لذّت ها، تیره کننده خواهش هاى نفسانى است
🔶و بَصِّرْهُ فَجائِعَ الدُّنْیا
در دنیا فجایع زیاد اتفاق می افتد مهم اینست که قلب خود را بفهمانی و ببیند دیگران هم در این هجوم حوادث و سختی هستند .
🔶 وَ حَذِّرْهُ صَوْلَةَ الدَّهْرِ،
قلبت را از حمله روزگار[صوله] بترسان .
به قلب خود بفهمان و بترسان از هجوم حوادث روزگار که بر ضد انسان حمله میکند.قلب همه را باید بپذیرد و بفهمد و ناسپاسی نکند.
امروز همه تو را تشویق می کنند فردا ممکن است تو را لعن کنند.
🔶 وَ فُحْشَ تَقَلُّبِ اللَّیالى وَ الاَْیّامِ،
زشتی های که گردش شب و روز به وجود می آورند به قلبت نشان بده
حب دنیا راس گناهان است .خب دنیا که برود انسان به آزادگی می رسد
🔶و اعْرِضْ عَلَیْهِ اَخْبارَ الْماضینَ
به این قلب اخبار گذشتگان را عرضه کن
🔶وَ ذَکِّرْهُ بِما اَصابَ مَنْ کانَ قَبْلَکَ من الاولین
بگو که گذشتگان (فرعونیان )چه گرفتاری های داشتند
🔶 وَ سِرْ فى دِیارِهِمْ وَ آثارِهِمْ
سیر کن در سرزمینها و آثار باقیمانده آنها
مومنین باید تخت جمشید و اهرام ثلاثه و... بروند .
قرآن کریم می فرماید:
《قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ ؛ انعام - ۱۱ 》
🔶فَانْظُرْ فیما فَعَلُوا، وَ عَمَّاانْتَقَلُوا، وَ اَیْنَ حَلُّوا وَ نَزَلُوا
ببین گذشتگان چه کردند و از کجا رفتند [عمّا انتَقَلوا] و به کجا رسیدند و محل اقامت گزیدند[حلّوا]
دنیا محلی است که از آن برای بهشتی یا جهنمی شدن استفاده می شود
🔶و حَلُّوا دِیارَ الْغُرْبَةِ
به جایی رفتند که اصلا انسی با آن نداشتند
🔶کَاَنَّکَ عَنْ قَلیل قَدْ صِرْتَ کَاَحَدِهِمْ.
شما هم به زودی یکی از این مردگان میشوید
🔶فَاَصْلِحْ مَثْواکَ
محل اقامت خود را اصلاح کن .
🔶لاتَبِعْ آخِرَتَکَ بِدُنْیاکَ
آخرت خود را به دنیا نفروش
امروز هر کاری میخواهی بکنی حساب نیست ولی فردا فقط حساب است مبادا آخرت را به دنیا بفروشید .
《أُولَئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالْآخِرَةِ فَلَا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ یُنْصَرُونَ؛ بقره - ۸۶ 》
⏪حضرت در غرر الحکم فرمودند :
من ابتاع اخرته بالدنیا ربحهما و من ابتاع دنیاه باخرته خسرهما
کسی که دنیا را به آخرت بفروشد هم دنیا و هم آخرت سود می کند
کسی که آخرت را به دنیا بفروشد در هردو ضرر می کند.
🔺متوکل عباسی مجلسی ترتیب داد و فرستاد امام هادی علیه السلام را به مجلس آوردند.
وقتی امام وارد شد، متوکل در صدر مجلس بزم نشسته مشغول میگساری بود. دستور داد که امام پهلوی خود بنشیند. امام نشست. متوکل جام شرابی که در دست داشت به امام تعارف کرد. امام امتناع کرد و فرمود: «به خدا قسم که هرگز شراب داخل خون و گوشت، پوست ما نشده، مرا معاف بدار.
متوکل گفت: «پس شعر بخوان و با خواندن اشعار نغز و غزلیات آبدار محفل ما را رونق ده. »
فرمود: «من اهل شعر نیستم و کمتر از اشعار گذشتگان حفظ دارم.»
متوکل گفت: «چاره ای نیست، حتما باید شعر بخوانی. » .
امام شروع کرد به خواندن اشعاری:
باتوا علی قلل الاجبال تحرسهم/
قله های بلند را برای خود منزلگاه کردند
غلب الرجال فلم تنفعهم القلل/
و همواره مردان مسلح در اطراف آنها بودند
و استنزلوا بعد عز عن معاقلهم/
و از داخل آن حصنهای محکم و مستحکم
و اسکنوا حفراً یا بئس ما نزلوا /
به داخل گودالهای قبر پایین کشیده شدند،
ناداهم صارخ من بعد دفنهم/
با چه بدبختی به آن گودالها فرود آمدند!
بعد از دفن ندا امد:
این الاساور و التیجان والحلل/
کجایند آن زیور الات و اندوخته ها
این الوجوه التی کانت منعمة/
کجایند وجوهی که غرق نعمتها بودند.
تلک الوجوه علیها الدود تنتقل/
کجایند وجوهی که غبار انتقال بر چهره انان نشست.
قد طال ما اکلوا دهراً و ما شربوا/
چه روزگار طولانی خوردند و اشامیدند.
فأصبحوا الیوم بعد الاکل قد اکلوا/
بلد از خوردنها امروز زمین انها را خورد.
مضمون این اشعار این است:
«آخرالامر از دامن آن قله های منیع و از داخل آن حصنهای محکم و مستحکم به داخل گودالهای قبر پایین کشیده شدند، و با چه بدبختی فرود آمدند! » .
«در این حال منادی فریاد کرد و به آنها بانگ زد که: کجا رفت آن زینتها و آن تاجها و هیمنه ها و شکوه و جلالها؟ » .
«کجا رفت آن چهره های پرورده ی نعمتها که همیشه از روی ناز و نخوت، در پس پرده های الوان، خود را از انظار مردم مخفی نگاه می داشت؟ » .
«قبر عاقبت آنها را رسوا ساخت. آن چهره های نعمت پرورده عاقبة الامر جولانگاه کرمهای زمین شد که بر روی آنها حرکت می کنند! » .
«زمان درازی دنیا را خوردند و آشامیدند و همه چیز را بلعیدند، ولی امروز همانها که خورنده ی همه ی چیزها بودند مأکول زمین و حشرات زمین واقع شده اند! » .
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲۳/۲۷ - ۲۸ذیقعده
💢بخش چهار نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔶ودَعِ القولَ فیما تَعرِفُ
در بعضی از امور که سررشته نداری و نمیدانی حرف زدن در آنرا رها کن.
روایت :
« لا أدری نصفُ العلم »
همینکه بگویی نمیدانم بهترین علم است که آگاه هستی به نادانی خود.
🔶والخِطابَ فیما لَم تُکلَف
والخطاب ؛ بعضی از امور ارتباطی بتو ندارند .
نه امر بمعروفند ، نه دلسوزی هستند ، تلاش کن که خطاب را رها کنی .
سکوت بر سخن گفتن ترجیح دارد.
🔶واَمسِک عن طریقٕ اذا خِفتَ ضلالتَهُ
حرکت و تکاپو امر پسندیده است. اما توقف کن ، خود را نگهدار [اَمسک]از اینکه وارد مسیری شوی که از گمراهی و پایان ضلالت آن ترس داری.
نتیجه راهِ انتخاب شده معلوم نیست به کجا خواهد رسید ،هرگز وارد در آن راه نشو.
🔶فاِنَ الکَفَ عندَ حَیرةِ الضلال خیرٌ من رُکوبِ الاَهوال
خود نگهداری[کفّ] و توقف در راهی که احتمال گمراهی در آن هست بهتر است ازحرکت در مسیری که خوفناک است.
🔶واْمُر بالمعروف تَکن مِن اَهلِه واَنکِرِ المنکر بیدک و لسانِک
امر بمعروف کن که تو اهل آن میشوی
ومنکر را ترک کن. چه با دست ،منکر عملی ( دزدی ) چه منکر زبانی ( دروغ )
یکی از راههایی که انسان میتواند خودش را اهل معروف کند و عامل باشد و ترک منکر کند.همین امر کردن به معروف است.که اهلیت آنرا پیدا می کند.
در امر بمعروف احتمال عذاب وجدان به سراغ آدمی بیاید واین حالت برای عامل بودن بسیار مناسب است.
و عامل بعدی نگاه مردم است که با دید بدی اورا می نگرند، همین نگاه تند مردم برای عامل بودن خوب است.
🔶وبایِن مَن فَعَلَهُ بجُهدک
بین خود و اطرافیانی که اهل گناه و منکرات هستند فاصله قرار بده و آنهم با یک جدیت و تلاش از فعل آنها دور شو .
اگر فعل منکری انجام داد حد و حدود خود را با او حفظ کن ،همنشینی با او اثر دارد.
🔶و جاهَدَ فی الله حقَ جهادِه ولا تاخُذکَ لَومَةُ لائِم
در مسیر الهی نهایت کوشش خودرا در جهاد انجام بده و حق آنرابجا آور و سرزنش ملامت گران تو را از راه حق باز ندارد.محکم در میدان بایست.
🔶وخُضِ الغمَرات للحقِ حیثُ کانَ
برای رسیدن به حق مشکلات وجود دارد .
به دریای مشکلات وارد شو ،فرو برو [خُض]هر جا که حق را یافتی .
مشکلات بر سر راه حق ،پاروی نفس گذاشتن ، پا روی خواسته دشمن نهادن ، این مشکل را بجان بخر و در مسیر حق وارد شو و ترسی هم نداشته باش.
🔶وتَفَقَه فی الدین
به دین حداقلی اکتفا نکن ،دین را عمیقاً تفقه کن.
🔶عَوِد نفسَکَ التَصَبُر علی المکروه و نعمَ الخُلُقُ التَصَبُرفی الحقِ
نفس خود را بر صبر در شدائد عادت بده.
عادت دادن و تکرار در امور تربیتی بسیار موثر است.
کسی یکباره نه خوب میشود و نه بد.
بهترین خُلق و خوی انسانی اینست که خود را به صبوری بزند .اگر صبر جزو ذات و ملکه او نشده ،خود را به شکل صبوران در آورد.
« اِن لَم تَکن حلیماً فَتَحَلَم»
اگر بردبار نیستی و حلم نداری خود را مانند انسان حلیم نشان بده.
انسان حلیم واکنش آنی ندارد، فریاد نمی زند.
🔶
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۳/۲۸ - ۲۹ذیقعده
💢بخش پنج نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی(ع)
🔶و اَلجِاُ نفسَک فی الاُمورُ کلِّها الی اِلهِک
در تمام امور و مشکلات دنیا ،خود را در پناه خدا قرار بده.[اَلجِا]هیچ سر پناهی بهتر از خدا نیست .
🔶فاِنَّکَ تُلجِئُها الی کهفٕ حَریزِِ وَ مَانِعٍ عَزِیزٍ
وقتی در پناه خدا قرار گرفتی. در این صورت پناه داده ای[تُلجِئُها] خودت را در یک پناهگاه امن[حریز] و قلعه غیر قابل نفوذکه حفاظت میشوی.
🔶و اَخلِص فی المَسآلَةِ لِربِک فاِنَّ بیدهِ العَطاءَ والحِرمان
در دعا و خواسته های خود، اخلاص را رعایت کن. خدا میتواند مشکل تو را مرتفع کند. تمام عطاها و محرومیت‌ها [حرمان] بدست اوست.
⏪ حضرت در این بخش به توکل و اخلاص اشاره میکند. از آنجایی که:
" لا موثر فی الوجود الا الله "
(توحید افعالی) باید به او توکل کنیم که همه کارها به دست اوست و صرفا قصدمان او باشد چون دیگران کاره ای نیستند.
🔺عمل وابسته ی به اعتقاد است: کسی که خدا را همه کاره عالم نمی داند، کسی که در اندیشه خدا را ضار و نافع نمیداند هر چه به او بگویی توکل کن، نمی فهمد. به او بگویی مخلص باشد نمی فهمد.
ولی کسی که باور داشت به همه کاره بودن خدا، به او توکل میکند.
کسی که فهمید ضرر و نفع به دست خداست، برای او خالص میشود.
از اینجا اهمیت بحث اعتقادات مشخص میشود. عمل تابع اعتقاد و باور است.
_ توحید در دعا عامل استجابت دعاست:
انسان موجود نیازمند است . از این رو، درصدد برمى آید دست یارى به سوى آستانى دراز کند که قادر به تامین نیاز او باشد؛ زیرا تآمین نیاز بر حسب فطرت ، مطلوب بشر است،.
_ توحید در دعا بدین معناست کـه انسان تنها خداوند متعال را منشاء اثر بداند و نیازهاى خود را تنها از او بخواهد. قرآن کریم در این باره مى فرماید:
« فَلا تَدْعُوا مَعَ اللّهِ اَحَدًا؛ جن -۱۸ »
پس هیچ کس را با خدا نخوانید.
🔶واَکثِرِ الاِستخاره
از خدا بسیار طلب خیرکن. [استخاره]
در آغاز هر اموری از خدا خیر بطلب .
✳️ روایات اهل بیت در باب استخاره:
_ امام صادق(علیه السلام) فرمود:
« مَا اسْتَخَارَ اللهَ عَزَّ وَجَلَّ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ إِلاَّ خَارَ لَهُ »
هیچ بنده با ایمانى از خداوند طلب خیر نمى کند مگر اینکه خداوند خیر او را فراهم مى سازد.
_ امام علی(ع) فرمود:
« مَا نَدِمَ مَنِ استَخارَ »
هرکس از خدا طلب خیر کند پشیمان نمیشود.
_ امام صادق فرمود:
« مَنْ دَخَلَ فی اَمرٍ بِغَیْرِ اِسْتِخارَهٍ ثُم ابْتَلَی لَمْ یُؤجَر »
هر کس بدون این که طلب خیر از خدا کند وارد بر کاری شود و بعد مبتلا به گرفتاری بشود این ابتلاء او پاداش ندارد.
_ علی(ع) فرمود:
« اسْتَخِرْ وَ لَا تَتَخَیَّرْ فَکَمْ مَنْ تَخَیَّرَ أَمْراً کَانَ هَلَاکُهُ فِیهِ.. »
استخاره کن یعنی از خدا طلب خیر کن نه اینکه خودت بدون پشتوانه الهی بخواهی کاری را اختیار کنی، چه بسا افراد زیادی که قبل از استخاره کاری انجام میدهند و یا نمی‌دهند که نابودی آن شخص در تصمیم‌گیری اوست.
⏪استخاره به معنای مصطلح امروز:
_ استخاره اگر به معنای تعطیلی عقل یا شرع باشد مجاز نیست:
کسی با عقل خود میفهمد باید چه کند، ولی به خاطر سختی یا کراهت یا... استخاره بگیرد که آن کار را انجام ندهد.
در اموری که شرع مشخص کرده جایز یا حرام است. مثل اینکه کسی استخاره کند که شراب بخورد یا نه!!
پس استخاره بمعنای تعطیلی عقل و شرع نیست. در جایی که عقل و شرع حکم صادر کرده جای استخاره نیست.
⏪ انواع استخاره ها:
_ امام صادق فرمود :
مَا اسْتَخَارَ اللَّهَ عَبْدٌ قَطُّ فِی أَمْرٍ مِائَةَ مَرَّةٍ عِنْدَ رَأْسِ الْحُسَیْنِ ع فَیَحْمَدُ اللَّهَ
فردی در زیر قبه ابا عبدالله الحسین (ع) بالای سر استخاره بگیرد با گفتن صد مرتبه (با لفظ الحمدلله )خدا را حمد گوید .
وَ یُثْنِی عَلَیْهِ إِلَّا رَمَاهُ اللَّهُ بِخَیْرِ الْأَمْرَیْنِ.
خداوند امر خیر او را به قلب او وارد میکند. همان استخاره ی اوست .
✳️ سرائر ابن ادریس حلی:
إِذَا أَرَادَ أَمْراً مِنَ الْأُمُورِ لِدِینِهِ أَوْ دُنْیَاهُ
هنگامیکه بر یک امر دین یا دنیا اراده شد
یُسْتَحَبُّ لَهُ أَنْ یُصَلِّیَ رَکْعَتَیْنِ
مستحب است دو رکلت نماز .
یَقْرَأُ فِیهِمَا مَا شَاءَ
به هر سوره ای که تلاوت شود.
وَ یَقْنُتُ فِی الثَّانِیَةِ
و فنوت و بعد از اتمام نماز .
فَإِذَا سَلَّمَ دَعَا بِمَا أَرَادَ
انچه را که خیر است و طالب ، دعا کند.
وَ یَسْجُدُ وَ یَسْتَخِیرُ اللَّهَ فِی سُجُودِهِ مِائَةَ مَرَّةٍ
به سجده رود و ذکر صد مرتبه گفته شود
وَ یَقُولُ أَسْتَخِیرُ اللَّهَ فِی جَمِیعِ أُمُورِی
بگوید در تمام امور طلب خیر میکنم .
(أَسْتَخِیرُ اللَّهَ فِی جَمِیعِ أُمُورِی) صد مرتبه
ثُمَّ یَمْضِی فِی حَاجَتِه
آنچه به قلب او القا شد ، استخاره همان است.
✅ اتفاقا در روایت است که استخاره یک امر فردی است هر کسی برای خود بگیرد. اگر دیگری می گیرد در واقع نایب میشود به نیابت او مشکل را حل کند.
✳️ مرحوم مفید در المقنعه موارد متعددی از نماز و دعای استخاره را نقل میکند:
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْتَخِیرُکَ بِعِلْمِکَ
خدایا بحق علمت از تو طلب خیرمی کنم
وَ أَسْتَخِیرُکَ بِعِزَّتِکَ وَ أَسْتَخِیرُکَ بِقُدْرَتِکَ
بحق عزت و قدرتت طلب خیر دارم.
وَ أَسْأَلُکَ مِنْ فَضْلِکَ الْعَظِیمِ فَإِنَّکَ تَقْدِرُ وَ لَا أَقْدِرُ
بحق فضل عظیم که قادر هستی به اجابت و من بر آن قدرتی ندارم
وَ تَعْلَمُ وَ لَا أَعْلَمُ وَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُیُوبِ
تو دانا و عالم بر غیوب هستی
إِنْ کَانَ هَذَا الْأَمْرُ الَّذِی أُرِیدُهُ خَیْراً لِی فِی دِینِی وَ دُنْیَایَ وَ آخِرَتِی
کاری که اراده کردم اگر برای دین و دنیا وآخرتم خیر است.
وَ خَیْراً لِی فِیمَا یَنْبَغِی فِیهِ الْخَیْرُ فَأَنْتَ أَعْلَمُ بِعَوَاقِبِهِ مِنِّی
و تو به عواقب امور آگاهتر از من هستی
فَیَسِّرْهُ لِی وَ بَارِکْ لِی فِیهِ وَ أَعِنِّی عَلَیْهِ
برمن اسان و مبارک گردان و مرا به آن یاری بده.
وَ إِنْ کَانَ شَرّاً لِی فَاصْرِفْهُ عَنِّی
واگر عواقب شری دارد از من دور کن.
وَ اقْضِ لِی بِالْخَیْرِ حَیْثُ کَانَ وَ رَضِّنِی بِهِ
آنچه خیر و رضایت است برای من قرار بده
حَتَّى لَا أُحِبَّ تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ وَ لَا تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْت.
تا اینکه دوست داشته باشم تعجیل نکنم آنچه را که تو بتاخیر می اندازی .
وبتاخیر نیندازم آنچه را که تو بدان تعجیل داری.
✳️ سید بن طاووس از پیامبر اسلام نقل کرده است :
هنگامی که خواستی با قرآن تفأل بزنی (استخاره بگیری) سه مرتبه سوره اخلاص را قرائت کن و سه مرتبه صلوات بفرست و سپس این دعا رابخوانید:
اللَّهُمَّ إِنِّی تَفَأَّلْتُ بِکِتَابِکَ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَیْکَ
خدایا به کتاب توتفأل می‌زنم، و بر تو توکل میکنم.
فَأَرِنِی مِنْ کِتَابِکَ مَا هُوَ الْمَکْتُومُ مِنْ سِرِّکَ الْمَکْنُونِ فِی غَیْبِک
آنچه از اسرار کتابت پنهان است و در نهان غیب تو، پوشیده شده به من بنمایان.
را بخوان و قرآن را بگشا، از سطر اول صفحه اول استخاره خود را بگیر
⏪ آیت الله عابدی صوتی دارند در مورد استخاره که بسیار مهم است؛ آنجا میفرمایند:
همانطور که چشم زخم حق است، چشم شور حق است، فال نیک زدن هم حق است یعنی اگر کسی استخاره کرد، این استخاره انشاء است نه اخبار.
همانطور که با چند جمله صیغه عقد نکاح ، یک ازدواج و عقد ایجاد میشود، با گفتن جمله خوب است یا بد است نیز این خوبی و بدی در آن کار ایجاد میشود و لذا اهل استخاره بهتر است هیچ وقت نگویند بد است که برای طرف مقابل بدی ایجاد نشود. بلکه بگویند خوب نیست که اثر منفی آن کمتر بشود.
_ از صاحب جواهر است که میفرماید:
در استخاره با قرآن ملاک آن برداشتی است که لحظه اول به دل انسان می افتد یعنی چه بسا کسی از ایه بهشت بد به دلش بیفتد و از آیه جهنم خیر به دل او وارد شود.
_ استخاره علامه مجلسی:
کسی از علامه استخاره خواست و ایشان استخاره گرفت و فرمود خیر است.
بعد از چندی این شخص ازشب ادراری همسرش شکایت کرد.
علامه فرمود : اگر میگفتی برای ازدواج استخاره میخواهی طور دیگر جواب میدادم چون این آیه آمد:
جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ
🔶و تَفَهَم وصّیَتٖی ولا تَذهَبَنَ عنها صَفحاً
این وصیت من بسیار مهم است با تمام وجود آنرا درک کن .از آن رو بر نگردان [صفحاً]
مبادا این وصیت من از دست تو برود در حالیکه در مورد آن جدی نباشی. حاصل عمر خود را بازگو میکنم مبادا از دست بدهی.
⏪ با توجه به اینکه مخاطب این نامه همه مردم هستند، حضرت میفرماید:. این حرفها یک حرفهای عادی نیستند که یک بار بشنوید و تمام. اینها اصول اند، مبنا هستند. تربیت در گرو فهم این مطالب است لذا مکرر باید خواند و مدام باید لایه های پنهان کلام حضرت را اکتشاف کرد.
🔶فاِنَّ خیرَ القَولِ ما نَفَعَ
بهترین سخن، سخن سودمند است. اصل در اسلام بر سکوت است، اگر کسی میخواهد حرف بزند.
اولا ؛ باید دلیل برای حرف زدن داشته باشد.(مثل مشاوره، تعلیم جاهل، امر به معروف و نهی از منکر، ادخال سرور در قلب مومن)
ثانیا ؛ باید محتوا کلام هم سودمند باشد.
پس حرف زدن بی دلیل و بی محتوا ممنوع است.
✳️ مَرَّ امیرُ‌المؤمنین(ع) بِرَجُلٍ یَتَکَلَّمُ بِفُضُولِ الکَلام
حضرت امیر(ع) عبور کرد به شخصی که زیاد حرف می‌زد.
فَوقَفَ علیه ثُمَّ قال
حضرت کنار او توقف کرد و به او فرمود:
فَتَکَلَّم بما یُعنیکَ
در مسائلی که به حال تو نافع است سخن بگو
وَ دَع ما لا یُعنیکَ.
و حرفی که نفعی ندارد آن را ترک کن.
✳️ قال رسول‌الله(ص):
اِنَّ اکْثَرَ النّاس ذُنُوباً یَوْمَ الْقیامةِ اَکْثرُهُم
در روز قیامت گناه کسی از همه زیادتر است .
کلاماً فیما لایعنیه.
که در دنیا بیشتر از همه، سخنانی میگفت که منفعت نداشت.
تقسیم بندی علوم :
🔶وَاعلَم اَنَّهُ لاخَیرَ فِی عِلمٕ لا یَنفَع
بدان ؛ علم های لا ینفع علومی هستند که نه به درد دین و آخرت میخورند نه به درد دنیا.
البته در نگاه دقیق تر علم نافع علمی است که به درد آخرت بخورد وگرنه چه بسیار افرادی که علوم مادی و طبیعی دارند ولی منفعتی در آخرت آنها ندارد.
علم اگر بخواهد راه را برای خود انسان و دیگران باز کند بسیار خوب است. ولی اگر بنا باشد علم به تکبر و خود برتر بینی و استبداد بکشد بسیار بد است:
" العلم هو الحجاب الأکبر"
⏪ در خطبه متقین فرمود:
وَ قَفُوا اسْماعَهُمْ عَلَی الْعِلْمِ النّافِعِ لَهُم
با تقوا کسی است که در دنیا گوش خود را به علومی که برای او نافع است می‌سپارد و دنبال هر علمی نمیرود.
✳️ اِنَّ رَسُولَ الله(ص) کانَ یَقُولُ:
اللُّهُمَ اِنّی اَعُوذُ بِکَ مِنْ عِلْمٍ لا یَنْفَعْ
رسول مکرم فرمود: خدایا از علومی که خیر و منفعت ندارد بتو پناه میبرم.
وَ مِنْ قَلْبٍ لا یَخشَعْ
پناه میبرم بتو از قلبی که برای تو خاشع نباشد.
وَ مِنْ نَفَسٍ لا تَشْبَعْ
از نفسی که سیری نداشته باشد.
وَ مِنْ دَعْوةٍ لا یُسْتَجابُ لَها
واز دعایی که در ان اجابت نباشد بتو پناه میبرم.
بعضی از علم و دانش ،علوم هستند اما نفعی ندارند ،نه دنیا را تامین میکند و نه آخرت را نفع میرساند.
🔶ولایُنتَفَعُ بِعلمٕ لا یَحِقُ تَعَلُّمُهُ
هیچ سودی برده نمیشود از علمی که سزاوار نیست[لا یَحقُ] آموختنش.
آموختن بعضی علم ها سزاوار و جایز نیست مثل کهانت، سحر، شعبده، ساخت شراب و ساخت بمب اتم ،
علم بی خاصیت ،علمی که مضر است و خیر را از تو دور میکند.
البته یک استثنائی دارد که یک عده عالم خود ساخته که احتمال انحرافشان نیست این علوم را یاد بگیرند برای مقابله با بخش باطل آن. برای ابطال سحر و..
علم نافع؛ معرفتی که به دنیای تو و دیگران نفع میرساند و آخرت تو و دیگران را تامین میکند.
⏪ دو علت نامه نوشتن من برای تو:
🔶 اَی بُنیَّ اِنِِی لَمّا رَاَیتُنِی بَلَغتُ سِنَّاً
وقتی دیدم سنم به این حدّ رسیده
و سن من بالا رفته،
🔶و رَاَیتَنِی اَزدادُ وَهناً،
قوت و قدرت من رو به ضعف رسیده. ترسیدم اجل بمن اجازه ندهد که این اسرار نهفته و تجربیات را بتو منتقل کنم .
🔶بادرتُ بوصیتی اِلَیکَ
مبادرت کردم زود دست بنامه شدم و برای تو فضائل و نکات مهمی را نوشتم.
🔶و اَرَدتُ خِصالاً مِنها قبلَ اَن یَعجَلَ بِی اَجلِی
چکیده و خلاصه وصیت هایم را برای تو نوشتم. قبل از آن که مرگ بر من پیشی بگیرد.
🔶دُونَ أَنْ أُفْضِیَ إِلَیْکَ بِمَا فِی نَفْسِی قبل از آنکه القاء کرده باشم[اَفضیَ] به تو آنچه را در سینه دارم.
🔶اَو اَن اُنقَصَ فی رَأیی
یا قبل از آنکه اندیشه ام رو به ضعف رود.
یا یک نقصی در فکر و اندیشهٔ من پیش بیاید.
🔶کما نُقِصتُ فی جسمی
همانطور که نقص در جسم و تحلیل قوای جسمانی، رخ میدهد.
مبادا اندوخته فکری من دچار مشکل شود . وهمه نکات را نتوانم بگویم.
⏪ علت دوم نامه نوشتن :
🔶اَو یَسبِقَنی الیکَ بعضُ غَلَباتِ الهَویٰ
بر تو هم ترسیدم دچار یک غلبه هوا و هوس بشوی. قبل از اینکه تو را نصیحت کنم غلبه شهوت بر تو پیشی بگیرد.[یَسبقَنی]
🔶اَو فِتنِ الدنیا، فتَکنَ کَالصَّعبِ النُّفُور
هواهای نفسانی و فتنه های دنیا بر تو حاکم شود. و مثل مرکبی چموش و سرکش شوی ،[صعبِ النفور]
اگر هوس غالب شود وصیت دیگر اثر گذار نیست و تو فتنه زدهٔ دنیا میشوی.
🔶واِنَّما قلبُ الحَدَثِ کَالاَرضِ الخالیَه
قلب و جان یک جوان[حدَث] مانند یک زمین حاصلخیز خالی ست . وقتی بذر پاشیده میشود، استعداد دارد بذر را میگیرد جوانه میزند و درخت تنومند میشود.
🔺 شبهه :
این ابی الحدید در جلد ۱۶ در مورد این مطلب میگوید.
قوله ع " أَوْ أَنْ أُنْقَصَ فِی رَأْیِی" هذا یدل على بطلان قول َمن قال إنه لا یجوز أن یَنقص فی رأیه و أن الإمام معصوم عن أمثال ذلک؛ و کذلک قوله للحسن " أَوْ یَسْبِقَنِی إِلَیْکَ بَعْضُ غَلَبَاتِ الْهَوَى" یدل على أن الإمام لا یجب أن یعصم عن غلبات الهوى و لا عن فتن الدنیا.
علی (ع) بصراحت اقرار می کند شاید من هم روزی دچار مشکل فکری شدم و اشتباه کردم.
و از طرفی برای پسرش که امام است می ترسد که شهوت بر او غلبه کند، نفس بر او غالب و قابل اصلاح نباشد.
نتیجه می گیرد، بر خلاف نظر شیعه که قائلند امام معصوم است. بر طبق گفته علی اصلاً چنین چیزی وجود ندارد.
🔺پاسخ :
اولاً؛ ابی الحدید خود اشتباه کرده ، توجه و درک نکرده که این نامه از طرف امام برای حسن بعنوان امام علیهما السلام نیست. بلکه از طرف پدری برای پسر خود نوشته می شود.که باید این جملات اثر گذار باشد فقط مختص امام حسن نیست .
آیندگان که معصوم نیستند باید برای آنها هم اثر گذار باشد.
نامه ای که همه،مخاطب این نامه هستند
در این نامه صحبت از امام بودن مطرح نیست ، نامه یک پدر برای فرزند دلبند خود نوشته شده.
و علت آنکه حضرت فرمود من میترسم ضعف درمن زیاد شود، در حالی که حضرت تا لحظه شهادت ضعفی بر ایشان عارض نشد.
⏪ در خطبه 27 امده :
لَقَدْ قَالَتْ قُرَیْشٌ إِنَّ ابْنَ أَبِی طَالِبٍ رَجُلٌ شُجَاعٌ وَ لَکِنْ لَا عِلْمَ لَهُ بِالْحَرْبِ
اهل قریش گفتند: علی بن ابیطالب مرد شجاعی است ولی علم جنگ را نمیداند.
لِلَّهِ أَبُوهُمْ
پدر آمرزیده ها چه می گویند!!
این قریشیان که مارا خوب می شناسند.
وَ هَلْ أَحَدٌ مِنْهُمْ أَشَدُّ لَهَا مِرَاساً وَ أَقْدَمُ فِیهَا مَقَاماً مِنِّی
آیا هیچ‌یک از آنان جدیت و ممارست مرا در جنگ داشته اند.
آیا کسی پیشقدمی و ایستادگی او بیشتر از من بوده!!
لَقَدْ نَهَضْتُ فِیهَا وَ مَا بَلَغْتُ الْعِشْرِینَ
هنوز به سن بیست سالگی نرسیده بودم امادهٔ جنگ شدم.قیام به امر جهاد کردم.
وَ هَا أَنَا ذَا قَدْ ذَرَّفْتُ عَلَى السِّتِّین
واکنون بیش از شصت سال از عمرم میگذرد.همیشه رای و تدبیر من در جنگها غالب بوده.
پس حضرت هیچگاه ضعفی نداشت.
⏪ درخطبه ۲۱۵ حضرت دعا میکند: َ اللَّهُمَّ اجْعَلْ نَفْسِی أَوَّلَ کَرِیمَةٍ تَنْتَزِعُهَا مِنْ کَرَائِمِی
خدایا از تو طلب می کنم که جانم اولین چیزی باشد که از من میگیری اولین عضوی از اعضایم که میمیرد خودم باشم
وَ أَوَّلَ وَدِیعَةٍ تَرْتَجِعُهَا مِنْ وَدَائِعِ نِعَمِکَ عِنْدِی
اولین ودیعه و امانت که از من میگیری خودم باشم.
گاهی ما وارث دست و پای خود می شویم. انسان فلج میشود چشم، زبان از کار میافتد و سالها با این حال اعضا از بین رفته ولی هنوز زنده است.
و این دعا مستجاب شد، تا لحظات آخرحضرت سخن میگفتند و نصیحت میکردند. پس این نوعِ پدرها هستند که ضعیف میشوند نه خود حضرت.
ثانیا ؛در نهج البلاغه امده :
«فَاسْأَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی
از من سؤال کنید (آنچه را مى خواهید) پیش از آنکه مرا از دست دهید.
فَوَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ
سوگند به کسى که جانم در دست قدرت اوست
لاَ تَسْأَلُونِی عَنْ شَیْء فِیمَا بَیْنَکُمْ وَبَیْنَ السَّاعَة »
هیچ حادثه اى از امروز تا دامنه قیامت که واقع مى شود از من سؤال نمى کنید (مگر اینکه پاسخ آن را آماده دارم)
⏪ در جای دیگر میفرماید:
« أَیُّهَا النَّاسُ سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی
اى مردم هرچه مى خواهید از من بپرسید،
فَلاََنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّی بِطُرُقِ الاَْرْضِ »
چرا که من به راه هاى آسمان از راه هاى زمین آگاه ترم (و همه چیز به فرمان خدا و به اذن الله نزد من روشن است)
✅ چگونه ممکن است درباره حضرت نقص در اندیشه پیش بیاید درحالیکه تا قیامت را میداند و بیان میکند، امام یک جنبه امامت و عصمت دارد، یک جنبه عادی که مانند دیگر انسانهاست و در این نامه از این جنبه صحبت میکند.
اللهم افتح لنا خزائنَ علومک
یار محمدی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲۳/۲۹ - ۳۰ذیقعده
💢بخش ششم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔺حدیث معروفی است از حضرت علی علیه السلام که
«اَلْعِلمُ فی الصِّغَرِ کَالنَّقْشَ فی الْحَجَرِ»
آموختن دانش در خُردسالى، همچون نقشى است که بر روى سنگ کنده شود
🔺روایت داریم یکی از یاران امام صادق علیه السلام برای تبلیغ به بصره رفته بود وقتی برگشت حضرت فرمود:
کیف رایت مسارعة الناس فی هذا الامر و دخولهم فیه
اقبال مردم را چطور دیدی؟
پاسخ داد
والله انهم لقلیل و لقد فعلوا ذلک و ان ذلک لقلیل
بخدا سوگند گروندگان اندک اند، دراین قلمرو مردم کمتر گرایش پیدا کرده اند .
حضرت فرمود :
علیک بالاحداث فانهم اسرع الی کل خیر
برتو باد به نوجوانان، زیرا آنان برای هر چیزی شتابان ترند . . .»
✳️امام صادق (ع) فرمود :
مَنْ قَرَاَ الْقُرآنَ وَ هُوَ شابٌّ مُؤمِنٌ اِخْتَلَطَ الْقُرآنُ بِلَحْمِهِ وَ دَمِهِ..
هر جوان مومن که قرآن تلاوت کند قرآن با گوشت و خونش مى آمیزد..
بادِروا أولادَکُم بِالحَدیثِ قَبلَ أن یَسبِقَکُم إلَیهِمُ المُرجِئَةئُ
به فرزندانتان حدیث بیاموزید ، پیش از آن که مرجئه( فرقه های انحرافی)به سوى آنان بشتابند .
⏪سعدی می گوید:
هر که در خُردیش ادب نکنند /
در بزرگی فلاح ازو برخاست /
🔶فَبادَرْتُکَ بِالاَْدَبِ قَبْلَ اَنْیَقْسُوَ قَلْبُکَ، وَ یَشْتَغِلَ لُبُّکَ، لِتَسْتَقْبِلَ بِجِدِّ رَأْیِکَ مِنَ الاَْمْرِ
من مبادرت به ادب کردن تو نمودم قبل از آنکه
۱_قسی القلب شوی [تَیقَسوا]
۲_درگیریهای زندگی فکر تو را مشغول کند[یَشتَغل]
🔺برای تربیت فرزند شرایط زیر باید
باشد :
۱_وجود قلب مستعد
۲_قسی القلب نشده باشند
۳_ذهن مشغله و گرفتاری نیابد
⏪حضرت عیسی علیه السلام :
بِحقٍّ أقولُ لَکُم :
حقیقتى را به شما بگویم:
إنَّهُ کَما یَنظُرُ المَریضُ إلى طَیِّبِ الطَّعامِ فلا یَلتَذُّهُ مَعَ ما یَجِدُهُ مِن شِدَّةِ الوَجَعِ،
حقیقتى را به شما بگویم: همان گونه که شخص بیمار به خوراک خوب و خوش مزه مى نگرد اما به سبب درد شدیدى که دارد از آن لذتى نمى برد،
کذلِکَ صاحِبُ الدّنیا لا یَلتَذُّ بِالعِبادَةِ و لا یَجِدُ حَلاوَتَها مَعَ ما یَجِدُ مِن حُبِّ المالِ .
دنیا دوست به سبب مال دوستی از عبادت لذّت نمى برد و طعم شیرین آن را نمى چشد
مطلب دوم عیسی بن مریم علیه السلام
: إنَّ الدّابَّةَ إذا لَم تُرکَبْ وَ لَم تُمتَهَنْ وَ تُستَعمَلْ لَتَصْعَبُ وَ یَتَغَیَّرُ خُلقُها،
هرگاه مردم چهار پایان را سوار نشوند یا از آنها بار و کار نکشند، کج خلق و سرکش مى شوند؛
وَ کَذلِکَ القُلُوبُ إذا لَمْ تُرَقَّقْ بِذِکرِ المَوتِ وَ یَتعَبْها دُؤوبُ العِبادَةِ تَقسُو وَ تَغلُظُ.
دلهاى آدمیان نیز چنین اند، هرگاه با یاد مرگ نرم نشوند و عبادت مداوم آنها را خسته نسازد، سخت و درشت مى شوند.
جمله سوم حضرت عیسی علیه السلام
إنّ الزق إذا لم ینخرق یوشک أن یکون وعاء العسل،
اگر مشکی ابی سالم بی عیب، و تمیز باشدخوب است، ولی اگر ظرف آلوده و مسموم و سوراخ بود بهترین عسل بریزی هدر می رود
کذلک القلوب إذا لم تخرقها الشهوات أو یدنسها الطّمع أو یقسها النّعیم فسوف تکون أوعیة الحکمة.
قلب هم باید پاک باشد وگرنه چنین مطالب به طور مثال نامه ۳۱ به او ارائه کنیم لجوج تر میشود.
اگر عقل مشغول شد مشغله برای انسان به وجود می آورند .
✳️روایت از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
یا اَباذَرٍّ، اِغْتَنِمْ خَمْساً قَبْلَ خَمْس،
اى ابوذر؛ پیش از آنکه پنج چیز به تو روى آورد، پنج چیز را غنیمت شمار:
شَبابَکَ، قَبْلَ هِرَمِکَ
جوانى را پیش از پیرى،
وَصِحَتَکَ قَبْلَ سُقْمِکَ
تندرستى را پیش از بیمارى،
وَ غِناکَ قَبْلَ فَقْرِکَ
توانگرى را پیش از پریشانى،
وَ فَراغَکَ قَبْلَ شُغْلِکَ
فراغت را پیش از گرفتارى
وَ حیوتَکَ قَبْلَ مَوْتِکَ»
و زندگى را پیش از مرگ مغتنم بدار.
🔶لِتَسْتَقْبِلَ بِجِدِّ رَأْیِکَ مِنَ الاَْمْرِ
اقدام به ادب آموزی تو کردم، تا با عزمی جدّی به امورت روی آوری،[یَستقبِل]
🔶ما قَدْکَفاکَ اَهْلُ التَّجارِبِ بُغْیَتَهُ وَ تَجْرِبَتَهُ
اموری که اهل تجربه ، مشقّت تجربه کردن آن را کشیده اند
🔶فتکون قَدْ کُفیتَ مَؤُونَةَالطَّلَبِ
گذشتگان بی نیاز کردند[کُفیتَ] تو را که تجربه کنی امور را .
🔶 عُوفیتَ مِنْ عِلاجِ التَّجْرِبَةِ
و از تجربه دوباره آسوده گشته ای
🔺در حکمت ۲۹۷ فرمود :
ما أَکْثَرَ الْعِبَرَ، وَ أَقَلَّ الِاعْتِبَارَ.
چه بسیار است پندها و چه اندک ااست، پند گیرندگان
تجربه از هر علمی بالاتر هستند
⏪ روایتها:
_ کفی بالتجارب مودبا
برای مودب شدن همین تجارب کافی هستند
_ کل تجربه موعظه
هر تجربه ای خودش موعظه است
🔶 فَاَتاکَ مِنْ ذلِکَ ما قَدْ کُنّانَأْتیهِ
برای تو بدست می آید آنچه برای ما به زحمت بدست آمد
🔶اسْتَبانَ لَکَ ما رُبَّما اَظْلَمَ عَلَیْنا مِنْهُ.
قسمتی از آنچه بر ما پوشیده مانده برای تو اشکارگردیده است.
✳️ امام صادق علیه السلام :
مَنِ اعتَدَلَ یَوماهُ فهُو مَغبونٌ ···
هر که دو روزش یکسان باشد، مغبون است . . .
و مَن کانَ غَدُهُ شَرَّ یَومَیْهِ فمَحرومٌ ،
و هر که فردای او بدتر از دیروز باشد، محروم است
و مَن لَم یُبالِ بما رُزِئَ مِن آخِرَتِهِ إذا سَلِمَتْ لَهُ دُنیاهُ فهُو هالِکٌ ،
هر که دنیایش تأمین شد دیگر به خیر آخرت خود اهمیتى ندهد، هلاک است.
و مَن لَم یَتَعاهَدِ النَّقصَ مِن نفسِهِ غَلَبَ علَیهِ الهَوى ،
و هر که به کاستى وجود خود رسیدگى نکند، خواهش نفْس بر او چیره شود.
و مَن کانَ فی نَقصٍ فالمَوتُ خَیرٌ لَهُ .
و هر که در کاستى بماند، مرگ برای او بهتر است .
🔶اَىْ بُنَىَّ، اِنّى وَ اِنْ لَمْ اَکُنْ عُمِّرْتُ عُمُرَ مَنْ کانَ قَبْلى فَقَدْ نَظَرْتُ فی اَعْمالِهِمْ، وَ فَکَّرْتُ فى اَخْبارِهِمْ،
حسن جان درست است که به اندازه تمام تاریخ عمر نکرده ام ولی نظر کردم و در اخبار گذشته گان تفکر کردم .
🔶وَ سِرْتُ فى آثارِهِمْ حَتّى عُدْتُ کَاَحَدِهِمْ،
در آثار به جای مانده آنها چنان گشتم که گویی در کنار آنها بوده ام .
⏪آیا تاریخ مهم است یا قرار است ما را جایی برساند ؟
تفکر در تاریخ ارزش دارد.
عبرت گرفتن از تاریخ اهمیت دارد.
امام حسین علیه اسلام قتیل العبرات است ،عبرت اشکی است که از گوشه چشم از پهنای صورت عبور می کند.
عبرت یعنی عبور از گذشته به حال
حضرت علی علیه السلام در خطبه ۱۵۷ فرمود :
عِبَادَ اللَّهِ، إِنَّ الدَّهْرَ یَجْرِی بِالْبَاقِینَ کَجَرْیِهِ بِالْمَاضِینَ
اى بندگان خدا، تاریخ بر باقیماندگان چنان گذرد که بر گذشتگان گذشته است.
🔶فَعَرَفْتُ صَفْوَ ذلِکَ مِنْ کَدَرِهِ، وَ نَفْعَهُ مِنْ ضَرَرِهِ،
من زلال[صَفو] تاریخ را از کدرآن ، و نفع آن را از ضرر آن شناسایی کردم .
🔶فَاسْتَخْلَصْتُ لَکَ مِنْ کُلِّ اَمْر نَخیلَهُ، وَ تَوَخَّیْتُ لَکَ جَمیلَهُ
از هر امر مهم تاریخی خاص ، امرخالص [نخیله] تاریخ را انتخاب کردم و آهنگ بر آن کار کردم [توَخَیتُ]و در پى آن چیز زیباترین بخشهای تاریخ را بیان کردم
🔺حرف حکیمانه همین است که خلاصه باشد، مانند نهج البلاغه که مملو از معارف مختلف است
🔶صَرَفْتُ عَنْکَ مَجْهُولَهُ
از تو مطالب مجهول تاریخ را (صیانت) باز گرداندم
🔺گاهی شبهه به وجود می آید
در خانواده و در جامعه صیانت لازم است!!
اینکه هر مطلب را در اختیار فرزند قرار دهیم یعنی صیانت نکرده ایم.فیلتر لازم است.
🔶رَاَیْتُ حَیْثُ عَنانى مِنْ اَمْرِکَ مایَعْنِى الْوالِدَ الشَّفیقَ
آنچه برای تربیت تو لازم بود برای من مهم است. البته هر پدر دلسوزی برایش مهم است
🔶اَجْمَعْتُ عَلَیْهِ مِنْ اَدَبِکَ اَنْ یَکُونَ ذلِکَ، وَ اَنْتَ مُقْبِلُ الْعُمُرِ، وَ مُقْتَبِلُ الدَّهْرِ، ذُو نِیَّة سَلیمَة، وَ نَفْس صافِیَة،
من جمع کردم آنچه را که برای تآسّی تو لازم می دانم چرا که تو در عنفوان جوانی، و در ابتدای زندگی هستی، و تو را نیّتی سالم، و باطنی پاک داری .
تو عمر دراز در پیش داری اول زندگی توست باید نکاتی بتو بیاموزم که در مسیر طولانی که در پیش داری دست تو پر باشد با نیتی سالم و نفسی با صفا و خالص این مسیر را طی کنی.
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
زمانی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۳/۳۰ - 1ذیحجه
💢بخش هفت نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔵در قسمت قبل حضرت به امام حسن میفرمایند اگر چه من عمر زیادی نکردم ولی با مطالعه و به دست آوردن آگاهی از سرگذشت انسان های پیشین، گویی با تک‌تک آنها زندگی کرده‌ام.
نامه ۳۱ خلاصه و برگزیده ای است از کل تاریخ که حضرت بیان داشته اند و این درس را به همراه دارد که هر پدر و مادری قبل از پیری و بیماری باید به فکر تربیت فرزندانشان باشند.
🔶وَ أَنْ أَبْتَدِئَکَ بِتَعْلِیمِ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تَأْوِیلِهِ.
من چنین صلاح دیدم که اولین مرحله تربیت تو را با آموزش قرآن و تاویلاتش شروع کنم.[ابتدئَک]
اولین مرحله تأدیب فرزندان آموزش کتاب قرآن و تأویل آن است.
🔶وَ شَرَائِعِ الْإِسْلَامِ
من باید راه های ورود [شَرَائِعِ] به اسلام _شاید عقاید_را به تو آموزش بدهم.
(شریعه به راه هایی گفته میشود که به وسیله آن به رودها دسترسی پیدا میکنند چرا که برخی قسمت های رودها گود و عمیق برخی سطحی و قابل دسترس هست و شریعه راهی است به این مناطق قابل دسترس. )
منظور از شریعه هم در سخن حضرت همین است که در ابتدا باید به فرزندان راه رسیدن به دین را بگوییم.
🔶وَ أَحْکَامِهِ وَ حَلَالِهِ وَ حَرَامِهِ،
و بعد از شرائع نوبت به احکام و حلال و حرام اسلام میرسد.
🔶 لَا أُجَاوِزُ ذَلِکَ بِکَ إِلَى غَیْرِهِ
و برای تربیت تو از قرآن تجاوز نمیکنم و به سمت کتاب دیگری نمیروم.
✅آموزش قرآن به کودک:
حکمت ۳۹۹ :
حقّ الْوَلَدِ عَلَی الْوالِد اَنْ یُحَسِّنَ اِسْمَهُ وَ یُحَسِّنَ اَدَبَه وَ یُعَلِّمَهُ القرآن
حق فرزند به گردن پدرش این است که سه کار برای او انجام بدهد اسم نیکو برای او انتخاب کند. او را زیبا و نیکو تربیت کند. قرآن را به او تعلیم بدهد.
✅رسول خدا(ص) فرمود:
اَلا مَنْ تَعَلَّمَ الْقرآنَ وَ عَلَّمَهُ وَ عَمِلَ بما فیه فَاَنَا لَهُ سائقٌ اِلَی الجَنَّة وَ دَلیلٌ اِلَی الجَنّه. هر کس قرآن را یاد بگیرد و بعد به دیگران هم یاد بدهد وبه دستورات عمل کند. در روز قیامت او را به طرف بهشت میبرم.
من راهنمای او هستم .
از طرفی ما وظیفه آموزش داریم، از طرفی باید فرزندمان قرآنی شود؛ پس چه بهتر که خودمان معلم فرزندانمان شویم.
(( ولیمه الحذاق: ولیمه دادن برای حاذق شدن فرزند در قرائت قرآن.))
✳️روایت دیگری در این زمینه:
وَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى لَیُرِیدُ عَذَابَ أَهْلِ الْأَرْضِ جَمِیعاً حَتَّى لَا یُحَاشِیَ مِنْهُمْ أَحَداً
همانا بسیار پیش مى‌آید که خداوند تبارک و تعالى اراده فرماید جملۀ اهل زمین را بدون استثناء عذاب فرماید چندان که هیچ کس را از آن میانه فرو مگذارد،
فَإِذَا نَظَرَ إِلَى الشِّیبِ نَاقِلِی أَقْدَامِهِمْ إِلَى الصَّلَوَاتِ وَ الْوِلْدَانِ یَتَعَلَّمُونَ الْقُرْآنَ رَحِمَهُمُ اللَّهُ فَأَخَّرَ ذَلِکَ عَنْهُمْ.
امّا چون سالخوردگان را که براى نماز و عبادت بسوى مسجد گام برمیدارند و نیز کودکان و نوباوگان را که قرآن مى‌آموزند بنگرد ببرکت ایشان بر همگان رحمت آورد و آن عذاب را تأخیر اندازد.
✅آموزش تاویلات قرآن:
برای ما نهایتا تلاوت وتفسیر قرآن میسر است،ولی حضرت فرمود کارائمه یاد دادن تاویلات قرآنست،همانگونه که قرآن فرمود: وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ ۗ وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ
تأویلات قرآن را فقط خدا و راسخان در علم میدانند.
راسخون در علم چه کسانی هستند که به این تأویلات و باطن قرآن دسترسی دارند؟(در نهج البلاغه پاسخ داده شده:)
در بخشی از خطبه ۱۴۴ آمده:
أَیْنَ الَّذِینَ زَعَمُوا أَنَّهُمُ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ
کجایند آنان که گمان دارند راسخون در دانشند. و ما نیستیم؟
دُونَنَا کَذِباً وَ بَغْیاً
این گمان را با کذب و ستم بر ما، بر خود داشتند،
عَلَیْنَا أَنْ رَفَعَنَا اللَّهُ وَ وَضَعَهُمْ وَ أَعْطَانَا وَ حَرَمَهُمْ
از آن رو که خداوند ما را رفعت داد و آنان را پست کرد، و دانش را به ما بخشید و از آنان منع کرد،
وَ أَدْخَلَنَا وَ أَخْرَجَهُمْ بِنَا یُسْتَعْطَى الْهُدَى وَ یُسْتَجْلَى الْعَمَى...
و ما را در حریم عنایت وارد و آنان را خارج کرد.
به وجود ما هدایت خواسته مى شود، و به برکت ما کور دلى بر طرف مى گردد.
در خطبه ۱۵۸ میفرمایند:
ذَلِکَ الْقُرْآنُ فَاسْتَنْطِقُوهُ وَ لَنْ یَنْطِقَ وَ لَکِنْ أُخْبِرُکُمْ عَنْهُ
آن نور قرآن است، آن را به سخن بیاورید ولى هرگز سخن نمى گوید، امّا من شما را از آن خبر مى دهم:
أَلَا إِنَّ فِیهِ عِلْمَ مَا یَأْتِی وَ الْحَدِیثَ عَنِ الْمَاضِی وَ دَوَاءَ دَائِکُمْ وَ نَظْمَ مَا بَیْنَکُم
آگاه باشید دانش آینده، و خبرهای گذشته،درمان دردهاى شما، و مقررات نظم دهنده زندگیتان در این کتاب است.
✅قرآن برای ما کافی است، ولی کسی قرآن را نمیفهمد مگر با نهج البلاغه چراکه نهج البلاغه سر تاسر تفسیر قرآن است:
درخطبه ۱۷۶ فرمود:
وَ اعْلَمُوا أَنَّ هَذَا الْقُرْآنَ هُوَ النَّاصِحُ الَّذِی لَا یَغُشُّ
بدانید که قرآن خیرخواهى است که خیانت نمى کند،
وَ الْهَادِی الَّذِی لَا یُضِلُّ
و هدایتگرى است که گمراه نمى نماید،
وَ الْمُحَدِّثُ الَّذِی لَا یَکْذِبُ
و سخنگویى است که دروغ نمى گوید.
وَ مَا جَالَسَ هَذَا الْقُرْآنَ أَحَدٌ إِلَّا قَامَ عَنْهُ بِزِیَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ
احدى با قرآن ننشست جز اینکه به فزونى یا کمى از پیش آن برخاست:
زِیَادَةٍ فِی هُدًى أَوْ نُقْصَانٍ مِنْ عَمًى
فزونى در هدایت، و کم شدن در کور دلى.
وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ عَلَى أَحَدٍ بَعْدَ الْقُرْآنِ مِنْ فَاقَةٍ
بدانید که براى کسى بعد از بودن با قرآن تهیدستى نیست،
وَ لَا لِأَحَدٍ قَبْلَ الْقُرْآنِ مِنْ غِنًى
و براى احدى منهاى قرآن بى نیازى نمى باشد.
🔶ثُمَّ أَشْفَقْتُ أَنْ یَلْتَبِسَ عَلَیْکَ مَا اخْتَلَفَ النَّاسُ فِیهِ مِنْ أَهْوَائِهِمْ وَ آرَائِهِمْ مِثْلَ الَّذِی الْتَبَسَ عَلَیْهِمْ
ترسیدم که بر تو مشتبه شود[اِلتبَس] اموری که مردم به خاطر پیروی از هواهای نفسانی و اندیشه های باطل ، در آن دچار اختلاف شده اند.
_ مردم در امور زندگی آشفته اند چه مسائل اعتقادی، چه اخلاقی، چه تربیتی و... هر گروهی نظری دارد، و بلکه هر شخصی آراء ضد و نقیضی دارد . از این ترس دارم که تو نیز بی مبنا شوی و وقتی در این افکار و آراء متناقض قرار گرفتی نتوانی راه را پیدا کنی.
🔶فَکَانَ إِحْکَامُ ذَلِکَ عَلَى مَا کَرِهْتُ مِنْ تَنْبِیهِکَ لَهُ أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْ إِسْلَامِکَ إِلَى أَمْرٍ لَا آمَنُ عَلَیْکَ فِیهِ الْهَلَکَةَ
پاسخ دادن و محکم کردن آن شبهات برای من با اینکه علاقه ای ندارم آن شبهات را برای تو آشکارا بیان کنم محبوب تر از آن است که تو را تسلیم امری کنم که از مشکلاتش بر تو آسوده خاطر و ایمن نیستم.
_ اگر چه در مکتب توحید هیچ جایی برای شرک نیست ولی از آنجایی که کودک پس از مدتی که وارد جامعه شد در معرض شبهات قرار میگیرد باید از ابتدا او را آشنا کرد و اصول شرک را در نزد او منهدم کرد.
چاره اندیشی باید قبل از ورود فرد در جامعه باشد.
❎ نکته:
حضرت آنچنان که در قبل فرمودند:
وَ صَرَفْتُ عَنْکَ مَجْهُولَهُ؛ من از بیان مجهولات و سخنانی که پاسخی بر آنها نیست(شبهات) صرف نظر کردم و از طرفی در این جمله فرمود:
آموزش بدیها بهتر از واقع شدن در آن است، این دو را چطور با هم جمع کنیم؟
اگر چه در ظاهر متضاد هستند ولی:
1️⃣ باید خود شبهات نیز تصفیه شده به کودک آموزش داده شود( هر شبهه ای را در هر سنی و در هر جایگاهی نباید بیان کرد)
2️⃣ هر چه سن فرزند بیشتر میشود و قدرت تحلیل او بالاتر میرود مسائل بیشتری را میشود برای او بیان کرد.
🔶 وَ رَجَوْتُ أَنْ یُوَفِّقَکَ اللَّهُ فِیهِ لِرُشْدِکَ
برای تو توفیق (فراهم شدن مقدمات و اسباب سهولت برای انجام) و رسیدن به مقصد را امیدوارم.
🔶وَ أَنْ یَهْدِیَکَ لِقَصْدِکَ
و همچنین پیمودن راه راست، بدون افراط و تفریط را،
🔶فَعَهِدْتُ إِلَیْکَ وَصِیَّتِی هَذِهِ
پس سفارش میکنم به تو با این نامه.
این عهدنامه ای هست با امام حسن و همه ما که رعایت کردن میخواهد.
✅ هدف از نوشتن نامه:
1.رسیدن به توفیق: این نامه راه کمال را برای شما باز و سهل کند.
2.رشد: پیش رفتن در اخلاق و اندیشه.
3.میانه روی: دوری ازافراط و تفریط جاهلانه (لَا تَرَى الْجَاهِلَ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطا)
اگر بعد از نامه به این سه هدف نرسیدیم در واقع به توفیق نرسیدیم؛ نامه همه ی مطالب را برای رشد و قصد و توفیق دارد ولی گاهی موانعی هست که ما خوب نامه را نمیفهمیم لذا به هدف نامه نیز نمی رسیم.
🔶وَ اعْلَمْ یَا بُنَیَّ أَنَّ أَحَبَّ مَا أَنْتَ آخِذٌ بِهِ إِلَیَّ مِنْ وَصِیَّتِی
بدان ای فرزندم محبوب ترین چیزی که باید در این وصیت به آن تمسک جویی؛
🔶تَقْوَى اللَّهِ وَ الِاقْتِصَارُ عَلَى مَا فَرَضَهُ اللَّهُ عَلَیْکَ
تقوای الهی و اکتفا کردن[الِاقْتِصَارُ] بر فرائضی که خدا بر شما واجب کرده.
فریضه به دو معنای واجب و دارای اولویت است.
یکی کاری است که بر انسان واجب است و دیگری کاری است که اولویت دارد.
اینجا منظور از فرائض، اولویتها است.
✅ اهمیت انجام واجبات:
پیامبر گرامی (ص) فرمود: اى على ۶۰۰ هزار گوسفند مىخواهى یا ۶۰۰ هزار دینار یا ۶۰۰ هزار جمله کارگشا؟ عرض کرد: اى رسول خدا! ششصد هزار جمله. پیامبر(ص) فرمود: آن ۶۰۰ هزار جمله را در شش جمله (خلاصه) مىکنم.
1️⃣یا علیُّ إذا رَأیتَ الناسَ یَشتَغِلُونَ بالفَضائلِ فاشتَغِلْ أنتَ بِإتمامِ الفَرائضِ.
هرگاه دیدی مردم به فضایل و مستحبات میپردازند، تو به کامل کردن واجبات بپرداز(تشخیص وظیفه و عمل به وظیفه)
2️⃣ و إذا رَأیتَ الناسَ یَشتَغِلُونَ بِعَمَلِ الدنیا فاشتَغِلْ أنتَ بعَمَلِ الآخِرَةِ
هرگاه دیدی مردم سرگرم دنیایند، تو سرگرم آخرت شو.
3️⃣ و إذا رأیتَ الناسَ یَشتَغِلونَ بِعُیوبِ الناسِ فاشتَغِلْ أنتَ بِعُیوبِ نفسِکَ
هرگاه دیدی مردم به عیوب دیگران میپردازند، تو به عیوب خود بپرداز.
4️⃣ و إذا رَأیتَ الناسَ یَشتَغِلونَ بتَزیینِ الدنیا فاشتَغِلْ أنتَ بتَزیینِ الآخِرَةِ.
و هرگاه دیدی مردم به آراستن دنیا میپردازند، تو به آراستگی آخرت بپرداز.
5️⃣ و إذا رَأیتَ الناسَ یَشتغِلونَ بکَثرَةِ العَمَلِ فاشتَغِلْ أنتَ بصَفوَةِ العَمَلِ.
هرگاه دیدی مردی به زیادی عمل میپردازند، تو به خالص کردن عمل بپرداز.
6️⃣ و إذا رَأیتَ الناسَ یَتوسَّلُونَ بالخَلقِ فَتَوَسَّلْ أنتَ بالخالِقِ.
و هرگاه دیدی مردم به خلق متوسل میشوند، تو به خالق متوسل شو.
🔶وَ الْأَخْذُ بِمَا مَضَى عَلَیْهِ الْأَوَّلُونَ مِنْ آبَائِکَ وَ الصَّالِحُونَ مِنْ أَهْلِ بَیْتِکَ،
همان راهی را بگیر که پدران تو آن راه رفته اند وراهی که انسان های شریف و صالح رفته اند.
_ این صالحین عبارتند از وجود مبارک رسول اکرم(ص) و شخص علی بن ابیطالب و حضرات عبدالمطلب ، حمزه ، ابوطالب و جعفر. صلوات الله علیهم اجمعین.
✅ لزوم الگو گیری :
لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ
خداوند پیامبر را اسوه نیکویی برای ما قرار دادند.
خطبه ۷۶ فرمود :
رَحِمَ اللَّهُ امْرَأً سَمِعَ حُکْماً فَوَعَى وَ دُعِیَ إِلَى رَشَادٍ فَدَنَا وَ أَخَذَ بِحُجْزَةِ هَادٍ فَنَجَا
خداوند رحمت کند مردى را که حکمتى بشنود و آن را حفظ نماید، دعوت به هدایت شود و به آن نزدیک گردد، و دامن هدایتگرى را بگیرد و نجات یابد.
(منظور از حفظ کردن فهمیدن و عمل کردن است.)
🔶 فَإِنَّهُمْ لَمْ یَدَعُوا أَنْ نَظَرُوا لِأَنْفُسِهِمْ
زیرا آنان همواره تلاش میکردند (ترک نکردند) اندیشیدن در کار خود را.
(لزوم تلاش برای با شخصیت شدن و اصلاح خود.)
🔶کَمَا أَنْتَ نَاظِرٌ وَ فَکَّرُوا کَمَا أَنْتَ مُفَکِّرٌ،
همانگونه که تو نیز باید به حال خود بیاندیشی، گذشتگان در امور خود فکر کردند همانگونه که تو باید فکر کنی.
🔶ثُمَّ رَدَّهُمْ آخِرُ ذَلِکَ إِلَى
سرانجام فکر و اندیشه آنان را بجایی رساند که:
🔶الْأَخْذِ بِمَا عَرَفُوا وَ الْإِمْسَاکِ عَمَّا لَمْ یُکَلَّفُوا
اگر خوبی چیزی را شناختید آن را محکم بگیرید و آنچیزی را که نسبت به آن مکلف نیستید را رها کنید.
(دراینجا تکلیف نبودن کاری به معنای اولویت نداشتن آن کار است)
✅ حضرت در خطبه ۱۷۶ میفرمایند:
وَ اِعْلَمُوا أَنَّهُ مَا مِنْ طَاعَةِ اَللَّهِ شَیْءٌ إِلاَّ یَأْتِی فِی کُرْهٍ وَ مَا مِنْ مَعْصِیَةِ اَللَّهِ شَیْءٌ إِلاَّ یَأْتِی فِی شَهْوَتَهَا
آگاه باشید چیزى از طاعت خدا نیست جز آن که با کراهت انجام مى گیرد، و چیزى از معصیت خدا نیست جز اینکه با میل و رغبت عمل مى شود.
🔶فَإِنْ أَبَتْ نَفْسُکَ
اگر نفس تو ابا و امتناع دارد.
🔶أَنْ تَقْبَلَ ذَلِکَ
تجربیات گذشتگان را بپذیری و مطابق آن عمل کنی.
🔶دُونَ أَنْ تَعْلَمَ
بدون اینکه خودت بیاموزی و تجربه کنی.
🔶 کَمَا عَلِمُوا
همانطور که گذشتگان آموختند.
🔶فَلْیَکُنْ طَلَبُکَ ذَلِکَ بِتَفَهُّمٍ وَ تَعَلُّمٍ
پس باید رسیدن تو به آنچه وظیفه توست از شریعت و واجب و حرام و...با فهمیدن و علم آموزی همراه باشد.
(خودمجتهد شوی)
🔶 لَا بِتَوَرُّطِ الشُّبُهَاتِ
نه با فرو رفتن در شبهات
🔶وَ عُلَقِ الْخُصُومَاتِ
و گره خوردن به تعصبات
(نه اینکه از روی تعصب و لجاجت به خاطر دشمنی های شخصی به چیزی اعتقاد پیدا کنی یا عمل کنی)
❎در مواجهه با نامه ۳۱ سه دسته افراد هستند:
1️⃣کسانی که میگویند آنچه علی علیه السلام فرموده، "علی الراس و العین" میپذیریم وعمل میکنیم.
2️⃣عده ای میگویند درست است که حضرت فرموده ولی تا خود تحقیق و بررسی نکنم و با آراء دانشمندان این علم نسنجم قبول نمی کنم.
3️⃣کسانی که زیر بار پذیرش این نامه نمی روند (خواه بخاطر جهل، یا بخاطر تنبلی چون پذیرفتن این نامه تبعات عملی دارد)، با اینها هم به خصومت بر نخیزید:
✅ شنیدن نظر مخالف:
داریم که گاهی دوستان امام صادق وقتی با مخالفان بحث میکردند جوش می آوردند، مخالفین میگفتند ما از این حرفها تندتر به امام صادق میزدیم و حضرت اینطور با ما برخورد نمی کرد.
اللهم اکرمنا بنور الفهم
یارعلی
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۳/۳۱ - ۲ذی الحجه
💢بخش هشتم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی( ع)
🔶وَ ابْدَأْ قَبْلَ نَظَرِکَ فِی ذَلِکَ
حسن جان، قبل از اینکه بخواهی مسائل را بفهمی، آگاهی در حقایق عالم پیدا کنی. در شروع کار دین شناسی بخدا توسل کن و از او کمک بخواه .
بخود امیدوار نباش که آنچنان میکنی .
میل و رغبت تو بخدا باشد تا توفیق تو را زیاد کند.
🔶بِالِاسْتِعَانَهِ بِإِلَهِکَ
باید توسل به خدا کنی وخدارا یار ومددکار خود قرار بدهی.
🔶وَ الرَّغْبَهِ إِلَیْهِ فِی تَوْفِیقِکَ
با رغبت به سوی خدا برو واز او توفیق بخواه .
✅️ توفیق یعنی فراهم شدن مقدمات برای سهل شدن راه.
رغبت و توفیق ارتباط خیلی مهمی به هم دارند. توفیق به شرط رغبت حاصل می شود .تا رغبت، اشتیاق به خدا نباشد، حرکت به سوی خدا نباشد، هیچ خبری از توفیقات نیست.
🔶وَ تَرْکِ کُلِّ شَائِبَهٍ
هر کار شائبه ای راترک کن، هر کاری که مبهم است ،مخلوطی از خوب وبد است.
هر عاملی که تو را بخطا می اندازد و در شبهه وارد می کند آنرا ترک کن.
نه تنها بسمت شبهه بلکه بسمت مقدمات آن هم نرو.
برای اینکه فهم عمیق از دین پیدا کنید، شبهات را کنار بگذارید.باید چیزهایی را که حق وباطل مشتبه است کنار زده شود.
✳️حضرت در خطبه ۲۴۱ فرمودند:
و لا تَجتَمِعُ عَزیمَةٌ و وَلیمَةٌ،
عزم و تصمیم [براى رسیدن به کمالات و مقامات عالى] با سور چرانى (راحت طلبى) سازگار نیست.
مَا أنقَضَ النَّومَ لِعَزائِمِ الیَومِ،
چه بسیار خوابهاى شبانگاهى که تصمیمات روز را بر هم زده
و أمحَى الظُّلَمَ لتَذاکیرِ
و چه بسیار تاریکیهایى که یاد همّتهاى بلند را از خاطره ها زدوده است!
برای رسیدن به مقاصد عالی باید از راحت طلبی وتشریفات وگرفتاریهای اطراف زده شود.
✅حضرت فرمود: انسان برای درک حقایق دو راه دارد .
۱- پیروی از سلف صالحه، ببیند گذشتگان صالح چه مسیری را رفتند به آنه اقتدا کرده ودر مسیر آنها حرکت کند.
۲- اجتهاد در فهم مسائل پیدا کند.
منظور از مسائل،فقط واجب وحرام نیست، فقط رساله عملیه ، اجتهاد فقهی نیست، بلکه باید در تمام مباحث تربیتی واخلاقی اجتهاد پیدا کند.
✅حضرت چهار شرط برای فقاهت و اجتهادفهم عمیق قرار داد.
۱- شرط اجتهاد فهم عمیق است. سطحی نگری و ظاهر نگری قبول نیست. عمیقا باید دین را فهمید.
✳️روایتی از امام حسن مجتبی(ع) که فرمودند:
عَجَبٌ لِمَن یَتَفَکَّرُ فی مَأکولِهِ کَیفَ لا یَتَفَکَّرُ فی مَعقولِهِ
در شگفتم از کسى که درباره خوراک جسم خود مى اندیشد چگونه درباره خوراک فکر خود نمى اندیشد؟
۲-از شبهات دست بردارید. بعضی از امور عوامانه است، شبهه و خصومت است.
۳- استعانت از خدا .تا خدا کمک نکند اجتهاد حاصل نمیشود. فهم دینی توفیق الهی واستعانت او را می طلبد.
۴- ترک هر امری که تو را به شبهه می اندازد.
🔶 أَوْلَجَتْکَ فِی شُبْهَهٍ أَوْ أَسْلَمَتْکَ إِلَى ضَلَالَهٍ
مبادا در کارهایی وارد شوی [اَولجَتک]که تو را به شبهه بیندازد ویا دو دستی تو را به گمراهی تقدیم کند.
🔶فَإِنْ أَیْقَنْتَ أَنْ قَدْ صَفَا قَلْبُکَ فَخَشَعَ
حسن جان، اگر در راه علم آموزی به اصول اساسی دین یقین کردی،آن یقین قلب تو را صفا می دهد.
صفای دل، تو را در مقابل خدا خاشع می کند.
اگر در راه علم آموزی،خود بزرگ بین شدی بجای قلب مصفی دل تاریک می شود.
دل تاریک بجای تواضع ،در مقابل خدا گردن کشی می کند.
🔶وَ تَمَّ رَأْیُکَ فَاجْتَمَعَ وَ کَانَ هَمُّکَ فِی ذَلِکَ هَمّاً وَاحِداً فَانْظُرْ فِیمَا فَسَّرْتُ لَکَ
نشانه کامل شدن عقل اینست که اجتماع و تمرکز پیدا می کنی . بجای اضطراب و تفرق یک رأی واحد داری که تلاش تو صرف آن میشود.
اندیشه ات کامل شد، متمرکز شدی، همّ وغمّ تو یکی شد در اینصورت به نامه ای که برایت نوشتم ومسائل را برایت روشن ساختم ،بنگر.
ذهن متمرکز، هدف واحد، سرعت سیر انسان را برای رسیدن به هدف زیاد می کند.
✴️ در روایت است که فضیل بن یسار از یاران صدیق در حالت بیماری امام صادق در خدمت امام بود.که امام نصیحتی به ایشان کرد وفرمودند:
مَنْ کَانَ هَمُّهُ هَمّاً وَاحِداً کَفَاهُ اللَّهُ هَمَّهُ وَ مَنْ کَانَ هَمُّهُ فِى کُلِّ وَاد لَمْ یبَالِ اللَّهُ بِأَى وَاد هَلَکَ; ..
هر کس یک مقصد داشته باشد و برای رسیدن به یک هدف متمرکز شده باشد، خداوندمتعال کمک میکند تا به همان هدف ومقصد برسد، ولی اگر کسی همتی، یک قصدی پراکنده در ذهنش باشد ، خداوند اهمّیتى نمى دهد، درکدام وادى از وادى هاى آن نابودشده و به هلاکت برسد.
🔶وَ إِنْ اَنتَ لَمْ یَجْتَمِعْ لَکَ مَا تُحِبُّ مِنْ نَفْسِکَ
( آنچه از این امور محبوب تو حاصل نشد.) اگر فراغت ذهن و فکر برای تو مجتمع و متمرکز نشد ،صفای دل و خشوع حاصل نگردید.
🔶 وَ فَرَاغِ نَظَرِکَ وَ فِکْرِکَ
وفراغ فکر واندیشه حاصل نشد
🔶فَاعْلَمْ أَنَّکَ إِنَّمَا تَخْبِطُ الْعَشْوَاءَ وَ تَتَوَرَّطُ الظَّلْمَاءَ
بدان حرکت داری اما حرکت تو مانند حرکت شتر کم بیناست.[العَشواء]
حرکت با چشم بسته هر لحظه در کمین خطر است.
اگر بدون رعایت امور حرکت کنی در یک گمراهی وارد میشوی که امکان بیرون آمدن از آن نباشد.
بدان تو مانند شتری هستی که:
۱- چشمش خیلی ضعیف است.[اَلعَشواء]
۲- در تاریکی[ظلماء] غوطه ور است.[تَتورّط]
🔶وَ لَیْسَ طَالِبُ الدِّینِ مَنْ خَبَطَ أَوْ خَلَطَ
طالب دین کسی نیست که انحراف داشته باشد[خبَط] و حق وباطل را با هم مخلوط کند. [خلَط]
کسی که دچار راه اشتباه ، و التقاط حق و باطل میشود ،به بیراهه افتاده اصلا طالب دین نیست. چگونه میشود دوستدار مردم فلسطبن بود و هماهنگ با دیدگاه صهیونیسم هم بود!!
🔶وَ الْإِمْسَاکُ عَنْ ذَلِکَ أَمْثَلُ
این شخص امساک‌کند واز ان دست بردارد بهتر و افضل است .[امثل]
بهتر است از فهم دین دست بکشد و سراغ آن نرود .او اهل اجتهاد نیست.
جمله ی " الْإِمْسَاکُ أَمْثَلُ " منظور این نیست که دست از دین بردارد،بلکه منظور اینست دست از انحراف و خبط وخلط بردارد وصادقانه وارد دین شود.شهوات عقل را می کشند.
✴️ امیرالمومنین در حکمت ۲۱۹ فرمود:
بیشترین جایی که عقل به زمین می خورد،
"أَکْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ؛
بیشترین قربانگاه عقل زیر برق طمع هاست.طمع گُل کند،عقل زمین میخورد.
✅️علم را برای خدا یاد بگیرید، طمع در آن نباشد. در حکمت ۱۰۷ فرمود :
وَقَالَ عَلی عَلَیهِ السَّلامُ:
رُبَّ عَالِمٍ قَدْ قَتَلَهُ جَهْلُهُ، وَعِلْمُهُ مَعَهُ لا یَنْفَعُهُ.
چه بسیار دانشمندى که جهل او را کشته، در حالى که علمش با اوست؛ اما به حالش سودى نمى بخشد.
✴️ در حدیثى از امام صادق (علیه السلام) مى خوانیم:
«اَلْعامِلُ عَلى غَیْرِ بَصیرَةٍ کَالسّائِرِ عَلى غَیْرِ الطَّریقِ فَلا تُزیدُهُ سُرْعَةُ السَّیْرِ مِنَ الطَّریقِ إلاَّ بُعْداً؛
کسی که بدون بینش وبصیرت عمل مى کند همانند کسى است که در بیراهه گام برمى دارد، هرقدر تندتر برود از راه اصلى دورتر مى شود».
✴️ امیر المومنین در خطبه ۱۵۴ فرمود:
فَإِنَّ الْعَامِلَ بغَیْرِ عِلْمٍ کَالسَّائِرِ عَلَی غَیْرِ طَرِیقٍ، فَلَا یَزیدُهُ بُعْدُهُ عَنِ الطَّرِیقِ الْوَاضِحِ
کسی که مسیر را درست انتخاب نکند، هدف را درست انتخاب نکند هرچه بیشتر برود از مقصد دورتر میشود.
🔶فَتَفَهَّمْ یَا بُنَیَّ وَصِیَّتِی
حسن جان، تفهم کن،فهم عمیق نسبت به وصیتم داشته باش
🔶وَ اعْلَمْ أَنَّ مَالِکَ الْمَوْتِ هُوَ مَالِکُ الْحَیَاهِ
بدان کسی که مالک مرگ هست، مالک حیات هم هست.
🔶 وَ أَنَّ الْخَالِقَ هُوَ الْمُمِیتُ
بدان کسی که تو را خلق کردهمان کسی ست که تو را می میراند.
🔶وَ أَنَّ الْمُفْنِیَ هُوَ الْمُعِیدُ
همان کسی که تو را ازصفحه روزگار پاک کرد ،یک روز تو را به میعادگاه برمیگرداند.
🔶وَ أَنَّ الْمُبْتَلِیَ هُوَ الْمُعَافِی
همان کسی که تو را به درد ورنج مبتلا می کند،همان کس عافیت میدهد.
🔶وَ أَنَّ الدُّنْیَا لَمْ تَکُنْ لِتَسْتَقِرَّ إِلَّا عَلَى مَا جَعَلَهَا اللَّهُ عَلَیْهِ
ودنیا طبق میل شما نیست. دنیا آنگونه است که خدا او را قرار داده است.
✳️ دو دعای باران در نهج البلاغه امده در آن حضرت فرمود:
ای مردم ،آسمان وزمین به حال شما رحم نمیکنند. آسمان و زمین مطیع خدا هستند.
اِعلم... أنَّ الدُّنیا لَم تَکُن لِتَستَقِرَّ إلاّ عَلى ما جَعَلَهَا اللّه ُ عَلَیهِ.
دنیا پابرجا و مستقر نیست مگر به همان قاعده وروشی که خدا گفته.
دنیااز ما تبعیت نمیکند.طبیعت ذی شعور است. وآنچنان عمل می کند که خدا به او گفته است.
🔶مِنَ النَّعْمَاءِ وَ الِابْتِلَاءِ وَ الْجَزَاءِ فِی الْمَعَادِ أَوْ مَا شَاءَ مِمَّا لَا تَعْلَمُ
جایی که نعمت می دهد، یا مبتلاء می کند، آنجایی که باید حساب پس بدهید. وخیلی از اموری که شما حقیقت وباطنش را نمیدانید.
⏪ آگاه باشید، عالم یک نظام توحیدی دارد.
اگر درنظام توحیدی چیزی را متوجه نشدیدانکار نکنید .
چیزی را که تو نمیدانید حکمتی دارد.
حکمت گاهی با گذر زمان مشخص میشود، گاهی حقایقی هستند که دنیا ظرف بیان آنها نیست. مهم اینست که بدانی خدای حکیم از روی حکمت کار می کند.
🔶فَإِنْ أَشْکَلَ عَلَیْکَ شَیْءٌ مِنْ ذَلِکَ فَاحْمِلْهُ عَلَى جَهَالَتِکَ
اگر این امور برایت مشکل ودشوار شد،آن دشواری را از نادانی خود به حساب آور.
✳️خداوند حکیم، عالم، عادل، است محبت خداوند سرشار است،اگر اتفاق ناخوشایندی افتاد
《وَعَسىٰ أَن تَکرَهوا شَیئًا وَهُوَ خَیرٌ لَکُم ۖ وَعَسىٰ أَن تُحِبّوا شَیئًا وَهُوَ شَرٌّ لَکُم ۗ وَاللَّهُ یَعلَمُ وَأَنتُم لا تَعلَمونَ؛ بقره -۲۱۶ 》
چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیرِ شما در آن است.
و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شرِّ شما در آن است. و خدا میداند، و شما نمیدانید.
🔶فَإِنَّکَ أَوَّلُ مَا خُلِقْتَ بِهِ جَاهِلًا ثُمَّ عُلِّمْتَ
تو همان کسی بودی که وقتی بدنیا آمدی جاهل بودی و هیچ چیزی نمی دانستی.سپس دانا گشتی
✳️پیامبر خاتم فرمود: چشمهایتان را ببندید تا خیلی از چیزها را ببینید.
در قرآن کریم آمده است:
《 وَاللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَیْئًا؛ نحل - ۷۸ 》
و خدا شما را از بطن مادران بیرون آورد در حالی که هیچ نمی‌دانستید.
✅️ علت گلایه های ما، ندانستن ماست، واین ندانستنها،انسانها را به موضع گیری و قضاوت کردنهای نا بجا راهنمایی ودلالت می کند.
✳️در خطبه ۱۰۹ حضرت فرمودند:
سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ شَأْنَکَ، سُبْحَانَکَ مَا أَعْظَمَ مَا نَرَى مِنْ خَلْقِکَ
منزهی تو. چه بزرگ است آنچه از آفرینش تو مى بینم
وَ مَا أَصْغَرَ کُلَّ عَظِیمَةٍ فِی جَنْبِ قُدْرَتِکَ،
چه حقیر است عظمت در برابر قدرت تو.
وَ مَا أَهْوَلَ مَا نَرَى مِنْ مَلَکُوتِکَ
وچه شکوهمندو هول انگیز است آنچه از ملکوت تو مى بینم.
وَمَا أَحْقَرَ ذَلِکَ فِیمَا غَابَ عَنَّا مِنْ سُلْطَانِکَ،
و چه ناچیز است آنچه مى بینم از سلطنت تو در برابر آنچه نمى بینم.
وَ مَا أَسْبَغَ نِعَمَکَ فِی الدُّنْیَا وَ مَا أَصْغَرَهَا فِی نِعَمِ الْآخِرَةِ.
نعمتهاى تو در دنیا چه بزرگ و فراوان است و در برابر نعمتهاى تو در آخرت، چه اندک وحقیر است.
اللهم اجعلنا من الشاکرین
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۱ - ۳ذی الحجه
💢بخش نهم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴در بخش قبل امیرالمومنین صلوات الله علیه فرمود:
اگر در فهم برخی از حوادث تلخ و شیرین ، وناراحتی بوجود آمد، بدان که خدا طبق میل و اراده ما عالم را پیش نمیبرد.
اگر چنین مشکلی بوجود آمد خدا را به ظلم و ندانستن متهم نکن ، بلکه خود را به ندانم کاری متهم کن تا روزی که حقیقت امر را فهم کنی.
🔶فانَّک اَوّلَ ما خُلِقتَ جاهِلاً ثمَّ عُلِّمتَ
تو همان کسی بودی که وقتی بدنیا آمدی جاهل بودی و هیچ چیزی نمی دانستی سپس دانا گشتی .
🔶و ما اَکثَرَ ما تَجهَلُ مِنَ الاَمرِ
چه بسیار اموری هستندکه نسبت به آنها جهل داریم.
((مخاطب نامه امام محتبی (ع) بعنوان یک شخص و فرزند مطرح است نه به عنوان یک امام معصوم.))
🔶و یَتَحَیّرُ فیهِ رَآیُک
اموری که اندیشه و فکر در فهم آنها متحیر است.
در بعضی اتفاقات عقل کارگر نیست، چون نمیتواند فلسفه آنرا بفهمد و حکمت آنرا نمیداند.
🔶و یَضِّلُ فیهِ بَصَرُک
و چه بسیار اموری که چشم در آنها دچار خطا میشود.
امروزه خطای دید با تکنولوژی و هوش مصنوعی یک مسئله عادی تلقی شده و واقعا نمیتوان به آن استناد کرد چون براحتی قابل تغییر است.
والبته برخی از امور که ظاهر آن هم دیده میشود باطنی دارد که بر باطن اگاهی و اطلاعی نیست.و خدا محکوم به ظلم میشود.
🔶ثمَّ تُبصِرُهُ بعدَ ذالِک
چه بسیار اموری که به آن جهل دارید ، سپس بعد از ندانی ، حیرت ، و خطای چشم ، حقیقت آشکار میشود.
گاها این حقایق در دنیا معلوم میگردد ،
چه بسا برای بدست اوردن ان جزع و فزع های زیادی شده اما، در آینده ایی که وقت آن رسید خوشنود میشوید از اینکه بهتر که انجام نشد.
به تعبیر قران :
《قالَ الذینَ یُریدونَ الحیاهَ الدُّنیا یا لَیتَ لَنا مثلَ ما اُوتِیُ قارونُ اِنَّهُ لَذو حَظِِ عظیم؛ قصص - ۷۹》
اهل دنیا وقتی کلیدهای خزینه قارون را دیدند آرزو کردند،کاش جای قارون بودند.
《فخَسَفنا بهِ و بِدارِهِ الاَرض ... یقولُونَ
.. لولا اَن مَنَّ اللهُ علَینا لَخَسَفَ بِنا》
روز بعد که زمین قارون و ثروت او را بلعید همان مردم گفتند الحمدلله ، اگر لطف خدا با ما نبود بزمین فرو می رفتیم.
✅ پس هر چیزی که خلاف میل شمابود از خدا دلگیر نشوید، روزی با تجربه ، مرور سن پیری ، ارتقا معنویت ، سپری شدن جوانی فهم می کنید. یا اینکه در قیامت حقیقت را نشان خواهند داد.
🔶فَاعتَصِم بالَّذِی خَلقَکَ
وقتی در عالم همه کاره خداست پس به ریسمان رحمت الهی چنگ بزن ، ببین خدا چه خواسته همان را انجام بده.
خدایی که خالق توست و قانون گذار است ، او مشخص کرده است چگونه بکار گرفته شود نه دیگران !!
🔶 و رَزَقَکَ
معتصم باش به ریسمان رحمت خدایی که رزق و روزی داد.
در امور عادی وجوب شکر منعم را می فهمیم.خدمات رسانی دیگران را با سپاسگزاری ابراز می کنیم.ولی در مقابل خدا وجوب شکر منعم را کنار می زنیم.
🔶و سَوّاک
خدایی که انسان را مستوی الخلقه خلق کرد.
نوعاً انسانها از جهت روحیه ، جسم ، خلقت، سالم هستند. اگر معیوبی هم هست شرایط او قابل بحث است، و در بسیاری از موارد قصور از والدین است.
ولی انسان بطور کلی مستوی خلق شده.
⏪ جریان مستوی الخلقه را قران بیان میکند.
《و نفسِِ و ما سُوّیها》
قسم به کسی که نفس ، فطرت ، را خلق کرد. فطرت همگان کامل و بدون هیچ نقصی [مستوی] دارای فطرت الهی کامل هستند. حتی شمر هم از ابتدا فطرت او شیطانی نبود.
《فِطرَتَ اللهِ التَّی فَطَرَ الناسَ علَیها ؛ روم - ۳۰》
فطرتها را مثل هم با ظرفیت آفرید.
یکی استفاده و تربیت کرد و یکی نه !!
از براهین مهم خدا شناسی همین برهان فطری است.که نه تنها شناخت خدا، بلکه میتوان خدا را دید.
فطرتها از بین رفته و سرکوب شدند، که توحید مشکل پیدا کرده .
در خطبه یک فرمود:
و یُثیروا دَفائِنَ العقولِ
انبیا آمدند تا دفینه و قبرستان عقل انسانها را شخم بزنند. عقل و فطرت زیر خروارها خاک پنهان شده.
با هر گناه صدای فطرت کم شده. ناگه دفن میشود و هیچ آلارمی بیرون نمی دهد.انبیا این دفن شده را بیرون می کشند.
🔶فلیَکُن لَهُ تَعَبُِدُک ، و الیهِ رَغبتُکَ ، و منهُ شَفَقَتّک
خدایی که خلق کردو روزی داد باید تعبّد هم مختص او باشد. میل و رغبت فقط بسمت او باشد. و ترس و امید [شفقَتُک]هم فقط از خدا باشد.
البته ترس از عذاب خدا بخاطر اعمال ناپاک ما که خود اتش انرا بر افروخته ایم.
⏪ ابن فهد حلی در عُدّه الداعی حدیث قدسی نقل می کند: به موسی ی کلیم خطاب شد.
یا موسی سَلّنیِ کلُّ ما تَحتاجُ اِلیهِ
ای موسی هر چه میخواهی از من بخواه.
حتّی عَلِفَ شاتِک و مِلحُ عَجینِک
حتی علوفه گوسفندان و نمک غدا را از من بخواه .
و یک حدیث دیگر خطاب به موسی نبی:
ما دُمْتَ لاتَری کُنُوزی قَدْ نَفِدَتْ فَلاتَغتَمَّ بِسبَبِ رزقِک
ای موسی ، تا وقتی یقین نکردی که گنجینه های رزق من تمام شده غصه ی روزی را نخور.
✅ تا وقتی خدا هست اراده کند میرسد.پس خزائن تمامی ندارد. کلا توحیدها مشکل دارد وگرنه نیازی نبود به این و آن دست تقاضا دراز کنیم.
🔶واعلم یا بُنَیَّ اِنَ احداً لم یُنَبَیْ عن الله کَما اَنبَاَ عنهُ الرسول (ص)
بدان فرزندم ،هیچ احدی از خدای متعال خبر نداده مانند خبری که پیغمبر ما داده است.
هر پیامبری در هر دوره ای به مقتضای حال دوران و مردمان مسائلی از توحید را بیان کرده ،اما هیچ پیامبری مانند پیامبر خاتم(ص) مباحث عمیق توحیدی ،از صفات و افعال الهی ،از ممنوعیت ورود به کنه ذات الهی صحبت نکرده.
انبیا درجات و برتری بر یکدیگر دارند و پیغمبرخاتم افضل انبیاست.
میزان اتصال او بوحی، میزان معرفت او ، به خدا افضل است. میزان آنچه راکه از خدا برای ما میگوید هم بالاتر است.
🔶فارضَ بهِ رائِدَاً و الیَ النجاةِ قائِدا
حال که او بهترین خبر آورنده از طرف خداست پس راضی باش که او پیش قراول و جلودار [رائد]تو باشد.
راضی باش که رهبر و پیشوای شما بسمت نجات پیامبر باشد.
او کسی ست که محضر خدا بوده مطالب و توحید را با تمام جان از خدا فرا گرفته، و برگشته که دست خلق را بگیرد و بسمت توحید ببرد.
《سبحانَ الذی اَسری' بعبدِهِ لیلاً منَ المسجدِ الحرامِ اِلیَ المسجد الاَقصی' الذی بارَکنا فیهِ لِنُریَهُ مِن ایاتنا؛ اسری - ۱ 》
✳️ امام باقر علیه السلام فرمود:
پیغمبر باب الله است.
سبیلُهُ الَذیِ مَن سَلَکَ وَصَلَ اِلیَ الله
پیامبر راه است برای کسی که سلوک بخواهد. کسی که بخواهد باید پیامبر را سلوک کند پیامبر خود، راه است باید راه را قدم به قدم سلوک کنید.
واحداً بعدَ واحدِِ
بعد از پیامبر تمام اهل بیت یکی بعد از دیگری چنین هستند. راه ورودی به بارگاه الهی ما هستیم.
✅سلوک پیامبر و امیرالمومنین علیهما السلام به حرف ، ادعا ، و شعار نیست.
دوستی ، محبت ، و حتی گفتن جان فدایی با کلام نیست. زمانی سالک میشود.که:
لا یُؤمنُ أحدُکُم حتّى أکونَ أحَبَّ إلَیهِ مِن نَفْسِهِ ، و أهْلی أحَبَّ إلَیهِ مِن أهْلِهِ ،
هیچگاه به ایمان نمی رسید مگر پیامبر را بیش از خود دوست بدارید، و اهل او را بیش از اهل خود دوست داشته باشید. سلوک در عشق است ، عاشق است که محبوب خود را بر خود ترجیح میدهد.
✳️ در خطبه ۱۵۶ فرمود:
فاِن اَطَعتُمونِی حامِلُکُم اِن شاءلله اِلیَ سبیلِ الجَنَّه
اگر اطاعت کنید ، زندگی ، فکر ، اندیشه ،و عمل شما علوی باشد شما را به بهشت میرسانم.
خطبه ۱۰۸ فرمود:
فاستَمِعُوا مِن رَبانِیِّکم
از عالمان ربانی (اهل بیت) توصیه ای داشتند گوش کنید.
فاسمَعُوا واحضُروُهُ قلوبَکم
در محضر امام ، حرم امام ، و پای کلام امام خود را حاضر کنید سرسری و با فکر مشغول حاضر نشوید .
ذهن متمرکز باشد میرسید (جلسه قبل بیان نمودند) بدون تجمع ذهن، اثر ندارد.
وَلیَصدُق رائِدُُ اَهلَه
هر جلو داری باید با اهل خود صادق باشد. من رائد شما و دلسوز شما هستم ، بشما راست می گویم آنچه را که گفتم.
🔶فاِنِّی لَم آلُکَ نَصیحَهً
جسن جان فرزندم ،هیچگاه در خیرخواهی و نصیحت تو کوتاهی نکردم.[آلُک]
گرچه ما فرزندان ناخلف بودیم ولی وابسته و دلبسته به این خاندانیم.
🔶و اِنَّکَ لم تَبلُعُ
اگر هرچه فکر و اندیشه کنی که مصلحت خود را بفهمی ، آنگونه که باید خود را، هیچگاه نمی شناسی.
آنقدری که من تو را می شناسم (خطاب به همه ی ماست) امام مصلحت ما را بهتر از خود ما میداند ، ما را بهتر از خود ما می شناسد.
🔶و اِنِ اجتَهَدتَ مَبلَغَ نَظَرِی لَکَ
تو هر چه برای خود و نسل خود تلاش کنی،(کتاب شناسی ، نقد شناسی، دوره معرفت نفس) که بفهمی به آن چیزهایی که من گفتم نمیرسی چون تجربه مرا نداری. و آنچنان که من می شناسم ، تو خود را نمی شناسی.
" التجربةُ فوقَ العلم" تجربه از علم بالاتر
است چون علمی ست که به حقیقت پیوسته علم تئوری نیست.
او برای ما قانونی می گذارد که بنفع ماست ،ولی ما طوری عمل می کنیم که نفس را خوش بیاید. بنابر این باید کلام او را ترجیح داد.
هرچه تلاش کنی به این نصایح نمیتوانی برسی چون نصایح را همراه با تجربه برای تو بازگو می کنم.
✅ یک بُعد انسان ملکوتی و ماورایی ست ، بُعد متصل بخدا را نمی شناسیم و تا آن شناسایی نشود، انسانیت خود را نشناختیم. جسم که اشرف مخلوقات نیست (چه بسا حیوانات عظیم الجثه هستند) بعد ملکوتی آن اشرف مخلوقات است که امام آنرا می شناسد.و خبر دارد. که در وجود عده ای دفن شده و خاک خورده.
⏪قدرُ الرجُل علیَ قدرِ همّتِهِ
قدر و ارزش انسان باندازه همت اوست.هرچه همت بالاتر، انسان قیمتی و با ارزش تر است. انسان قدر خود را نداند چگونه دیگران را راهنمایی کند !!
قدر خود دانستیم همت خود را در کار درست می بندیم.واگر نبستیم قدر نشناسی کردیم.
إمامُ علیٌّ علیه السلام : الحِرصُ یُنْقِصُ قَدْرَ الرَّجُلِ ، و لا یَزیدُ فی رِزْقهِ .
گناه ، حرص، و طمع قدر و منزلت را کم می کند. بشرط گناه نکردن من قدر و منزلت شما را می شناسم.
جمله " فاِنُّک لُم تَبلُغ مِن نفسِک " زیبایی جمله حضرت معلوم میشود.
⏪ بحث توحید :
🔶واعلم یا بنیَ لو کانَ لربُکَ شریکٌ لاَتَتکَ رُسُلُه
اولین چیزی که نیاز می بینم قران که همان تربیت قرانی ست. و بعنوان نمونه و مصداق دکر می کند.
فرزندم ، ما اعتقاد داریم خدابی در عالم هست و شبهاتی ایجاد میشود در مورد چند خدایی !!
این استدلال من تورا به توحید خالص میرساند.و استدلال اینست:
آسمان و زمین و همه آثار نشان میدهند که مخلوق خدا هستند. اگر خدای دومی هم باشد ،پس نشانه های وجود او کجاست ؟
کدام عالم را خلق کرده ؟
تصرف کدام عالم را بعهده دارد؟
کدام رسولی از طرف او برای ارشاد مردم امده ، و معجزه ای آورده ؟
🔶ولَرَاَیتَ آثارَ ملکهِ و سلطانِهِ
اگر خدا شریک داشت رسولان آن باید بنزد تو می آمد و تو را دعوت می کرد و آثار سلطنت و ملک او را نشان می داد. باید افلال و صفات او را می شناختی.
چرا فعلی از افعال خدای دوم در زندگی ما دیده نمیشود!(یکی از ادله ی خدا شناسی)
یکی از صفات خدا حکیم بودن است ، حکمت از او گرفته شود خدا نیست.
خدای حکیم باید به صلاح مخلوقات کار کند. تصور اینکه :
خدایی که راه سعادت مخلوق را بداند و نگوید و بعد از مرگ او را باز خواست کند. نکیم بودن او کجا رفته!
خدا اگر حکیم است باید در دنیا حرف خود را به مخلوق برساند.اگر خدای دوم بود ، کجاست!
خزرهای سعادت بشر ، قانون گذاری ،احکام او کجاست!
همه پیامبران اذعان کردند فرستاده ی خدای واحدیم. ایرار به توحید ناب داشتند. پس خدای دومی وجود نداردکه از او آثاری هم نیست.
روی دیگر این جملات آیه قرانست.
« لَو کانَ فیهِما آلهَةٌ الاَ اللهُ لَفَسَدَتا؛
انبیا - ۲۲ »
اگر جز خدای یگانه، خدای دیگری بود عالم بفساد کشیده میشد،و اکنون که لالم دچار فساد نیست نشان دهنده یک خدایی و استدلال قابل توضیح است.
همین آیه قرآن را به شیوه دیگری بیان میدارد.
✅ استدلال:
اگر دو خدا باشد باید تمام حرفهای آنها عین عین هم باشد.که در اینصورت آنها دو نیستند . چون لازمه ی دوئیت اختلاف است. اگر همه چیز دونفر یکی باشد آنها یکی هستند نا دو تا..
و اگر حرفها یکی نباشد، یک خدا هوای آفتابی میخواهد دیگری ابری،
یک خدا عمر طولانی برای فردی میخوااد و دیگری عمر کوتاه.
دعوا و فساد میشود عالم بهم می ریزد.
واگر دو خدا باشد که قدرت را تقسیم کرده باشند. یکی تسلط بر غرب و دیگری برشرق . یکی اداره ی شب و یکی اداره ی روز بعهده داشته باشد.
هیچکدام خدا نیستند چون قدرت آنها محدود است.
یکی از ویژگی خدا نامتناهی که قدرت او محدود نباشد.خدایی که به شرق عالم دسترسی ندارد و به اداره کردن شب تسلط ندارد خدا نیست.
🔶ولکنَهُ الهٌ واحدٌ کما وَصَفَ نفسَهُ
خدا یک خدای واحدی ست همانگونه که خود را وصف کرده.
🔶لا یُضادُهُ فی ملکِه احدٌ ولا یزولُ ابداً ولم یَزَل
کسی نمیتواند در ملک خدا با او مخالفت کند.
خدای واحد زائل نخواهد شد ( ابدی )
خدای واحد همیشگی بوده ( ازلی )
از ازل تا ابد پوشش داده ،واین خدای واحد خالقیت او ازلی و ابدی ست ، به یقین حاکمیت او هم ازلی و ابدی ست.
خدا قبل از خلقت بشر ، بعد خلق بشر ، بعد مرگ بشر، قیامت بشر را مدیریت می کند ،همیشه بوده و خواهد بود.
🔶اوَّلُ قَبلَ الاشیاءِ بِلا اَوَّلیَّه
قبل از همه اشیا بوده و این اولی بودن خدا به نحوی نیست که دوم داشته باشد و کسی او را خلق کرده باشد.
🔶 و آخرُُ بعدَ الاَشیاءِ بِلا نهایةٕ
او آخری ست که بعد او آخر نیست و نهایت ندارد.
وقتی در هر چیزی می گوییم اولی، نسبت به هر شی یی دیگر اول است.
مانند اولین رئیس جمهور ،او اول ست نسبت به بقیه رؤسا .
اما در خداوند اینگونه نیست که اول بودن او نسبت به چیزی باشد.او اول مطلق است و در آخر هم، نه اینکه نسبت به چیزی آخر باشد. آخری که بعد او چیزی معنا ندارد.
🔶عَظُمَ اَن تَثبُتَ ربوبیتُهُ باِحاطةِ قلبٕ او بَصَرِ
خداوند بزرگتر از آنست که با رویت قلب و رویت بصر بتوان بر او احاطه پیدا کرد.
در انتخاب و خرید ش یی با بصر صورت میگیرد.بعضی مطالب بصری نیست فهم آن درونی ست ، مثل گرسنکی که درک می شود.
اما شناخت خدا به این دو صورت نیست.چون هیچ چیز نمیتواند بر او احاطه پیدا کند.
خدا بزرگتر از آنست که ربوبیت او اثبات شود.او محدود نیست که قلب براو مسلط بشود. بینهایت بر بینهایت مسلط میشود که وجود ندارد.
🔶فاذا عَرَفتَ ذالِک فافْعَل
فرزندم وقتی خدا را اینگونه که توصیف کردم شناختی ،تمام تلاش خود را بکار بگیر تا طاعت او را کسب کنی.
انجام عمل تنها بتو مربوط نیست، همه موجودات بجایی میرسند که باید عمل انجام دهند.
🔶کَما یَنبَغِی لِمثلَِکَ اَن یَفعلَهُ فِی صِغَرِ خَطَرِهِ
منزلت انسان در مقابل منزلت خدا ، پایین است. پس باید مطیع باشد.
🔶وقلَةِ مَقدُرَتِهِ
تمام قدرت انسان در برابر قدرت خدا بسیار اندک است.
🔶وکَثرةِ عَجزِهِ و عَظیمِ حاجَتَهِ
افراد در پیشگاه خدا عاجزند و بسیار حاجت مند هستند
پس سزاوار است که انسان با چنین نیازمندی در جهت طاعت الهی باید کار کند.تا از عقوبت رهایی پیدا کند.
🔶والخشیَةِ من عقوبته و الشفقَةِ مِن سُخطِهِ
برای ترس از عقوبت خدا اعمال صالح انجام بدهد.
🔶فانَه لا یَامُرُکَ الا باَحسن ولم یَنهَکَ الا عن قبیح
چون خدا امر بکار نیک کرده ،هر کار نیکویی را انجام بده .
واز کار قبیح نهی کرده ،چون خدا راضی به آن نیست خود را نهی کن.
اللهم افتح لنا خزائن علومک
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۴ - ۶ذی الحجه
💢بخش دهم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
امیرالمومنین صلوات الله علیه در بخش قبل در بحث اعتقادات فرمود:
هیچکس مثل پیامبر خاتم از خدای متعال برای ما معارف توحیدی را بیان نکرده است.
و اگر خدای یگانه شریکی میداشت لازم بود آن هم رسولان خود را برای هدایت ارسال میکرد.و آثار حکومت و سلطنت او هم معلوم میشد،
در حالیکه ما نمی بینیم و جز خدای واحد خدایی وجود ندارد. و برخدای یگانه احاطه قلب و بصر وجود ندارد.
چون خدا نامحدود، بشر محدود و دارای جسم است، چگونه جسم محدود با قلب و بصر بر یک نامحدود احاطه پیدا کند!
نامحدود بر نامحدود احاطه دارد کا آن تم نیست. شناخت هست ولی احاطه ممکن نیست.
🔶فاذا عَرَفتَ ذالِک فافْعَل
فرزندم وقتی خدا را اینگونه که توصیف کردم شناختی ،تمام تلاش خود را بکار بگیر عمل کن تا طاعت او را کسب کنی.
طاعت یک اندیشه نیست ، باید عمل شود ، باید عمل گرا بود.
((🔶کَما یَنبَغِی لِمثلَِکَ اَن یَفعلَهُ
انجام عمل و طلب طاعت نه تنها برای تو ، بلکه هر کسی که مثل تو هست.
همه فرزندان آدم سزاوار است [ینبغی] که باید عمل انجام دهند.
🔶 فِی صِغَرِ خَطَرِهِ
جایگاه انسان در مقابل قدر و منزلت [خطرهِ] خدا، پایین است. پس باید مطیع باشد.
🔶وقلَةِ مَقدُرَتِهِ
تمام قدرت انسان در برابر قدرت خدا بسیار اندک است.
🔶وکَثرةِ عَجزِهِ و عَظیمِ حاجَتَهِ
انسان در پیشگاه خدا عاجز است و بسیار محتاج. پس سزاوار است که انسان با چنین ویژگیها (ضعف، عجز،احتیاج) در جهت طاعت الهی باید کار کند.تا از عقوبت رهایی پیدا کند.))
🔶والخشیَةِ من عقوبته و الشفقَةِ مِن سُخطِهِ
علاوه بر طاعت برای ترس از عقوبت و سخط خدا باید اعمال صالح انجام داد.
(شفقت ترسی است که همراه با امید، ترسی که به مسیر درست رهنمون میکند.)
🔶فانَه لا یَامُرُکَ الا باَحسن ولم یَنهَکَ الا عن قبیح
خدا امر نکرده مگر به کارهای حسن.
چون خدا امر بکار نیک کرده ،هر کار نیکویی را انجام بده .
وازکار قبیح نهی کرده ،چون خدا راضی به آن نیست خود را نهی کن.
⏪ اوامر و نواهی الهی همه به نفع خود است.حُسن و قبح فاعلی در عالم است.
عقل می فهمد که ظلم بد است عدالت خوب است.اموال دیگران خوردن ندارد.و دین هم پای همان عقل سفارش کرده است.
حضرت بین معرفت ، طاعت و خشیت ارتباط برقرار کردند که این سه صفت باهم مرتبط هستند.
معرفت باشد اهل طاعت میشود.شناخت است که طاعت بوجود می آورد. تا خدا را نشناسد چرا طاعت کند!!
طاعت است که خشیت همراه دارد.
عبادتی که طاعت باشد (نه صرف خم و راست شدن) فروتنی و افتادگی دارد.
حس حضور، حس عبودیت و معنویت باشد خشیت برای انسان حاصل میشود.
🔺نکته :
فرمود ؛ من تو را بهتر از خود می شناسم، انسان شناسی حضرت بهتر از خود ماست چون بُعد ملکوتی ما را می شناسد.
بر خلاف ما که فقط بُعد جسمانی آنهم کامل نمی شناسیم.
حضرت در مناجات خود، خدا و انسان را معرفی میکند (انت المولی و انا العبد)
انسان خود و احتیاجات خود را شناخت کوتاه می آید . جرا عبادت نکند!!
تمام زندگی انسان محتاج بخداست ، لحظه ای توجه را بردارد زندگی عدم میشود. پس باید در بارگاه الهی سرک بکشد و حضور خود را نشان بدهد.
انسان احتیاج و ضعف خود را شناخت مجبور است پناه ببرد.
امام سجاد (ع) فرمود:
برای سفاهت و نادانی انسان همین بس که از یک محتاج مثل خود طلب کند.
طلبَ المحتاجِ منَ المحتاجِ سَفِه و ضَلاله؛ انسان از انسان بخواهد، ازغیر خدا چیز بخواهد سفیه است.
✅ پس با وجود ضعف و عجز انسانی بخدایی پناه ببرید که حیات و ممات ، نعمات برای اوست. طاعت و بندگی انسان برای خدا ذره ای شوکت و سلطنت نمی آورد. و بی دینی ما ذره ای از قدرت و منزلت خدا کم نمی کند.
《وَ مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ تَثْبِیتاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ کَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ ؛ بقره - ۲۶۵ 》
اگر انفاق کنید پیش از آنکه درخت مثمری شوید ، پیش از آنکه از وجود پر خیر شما استفاده کنند ریشه های خود را استوار کردیدو خود درخت مستحکم میشود.
عبادت انسان را محکم میکند که در تند باد حوادث نمی لرزد. اشتباه تشخیص نمیدهد.
🔶 یا بُنیَّ؛ اِنی قد اَنبَاتُک عن الدنیا و حالِها و زَوالِها وانتِقالِها
فرزندم ، من تورا از حال دنیا و زوال آن و از متغیرهای دنیا با خبر کردم.[انباتُک]
دنیا پیوسته در حال دگرگونی[انتقالها]
( خوشی ، ناخوشی و بیماری ،عافیت و عروسی ، عزا ) آمیخته است.زندگی حالات مختلف دارد. دنیا را با تمام ویژگیها گفتم.
🔶و اَنبَاتُکَ عنِ الآخِرهِ وما اُعِدَّ لاَهلِها فیِها
و از آخرت هم تورا باخبر کردم از آنچه که آماده شده در آخرت برای اهل آخرت .
نعمتها و عذاب آخرت هر دو فوق دنیا هستند و هر دو در آخرت داده میشود.
دنیا متصل به آخرت است، هر طور دنیا سپری شود آخرت هم با اتصال به آن همانطور سپری میشود.
🔶وضَربتُ لکَ فیهمَا الاَمثالَ لِتعتَبرَها
مثالهایی از دنبا و آخرت برای تو زدم ،هر کدام راه را بخوبی روشن می کند تا تو از این مثالها عبرت بگیری.[لیعتبِرَها]
قصه و رمان نیست ، با مثال زدن عبرت گرفتن است عبرت عبور کردن از گذشته، و ساختن حال برای آینده است. عبرتها پیش روست برای عمل و پیروی کردن .
🔶و تَحذُو علَیها
تا مطابق آن قدم برداری[تَحذو] مطابق با عبرتها گام برداری .
گاها درس آن خوانده شده ، کتاب آن نوشته شده ، ولی در انجام طور دیگری عمل میگردد. مطابق با عبرتها قدم برداشته و عمل نمیشود.
《یَحذُو حَذ والرسول 》حضرت قدم بقدم دنبال پیامبر میرفت.
معارف در قالب مثال گفته شده، حتی قران بسیار مثال میزند که انسان خود را شبیه آن کند.
⏪ در خطبه ۱۵۳ فرمود:
《اعقِل ذالِک فاِنَّ المثَلَ دَلیلُ عَلَی شِبهِهِ》
این کلام و سخن را تامل و تعقل کن.
مثال بر شبیه خود دلالت میکند.
مثال برای محسوس و عینا دیدن شماست تا در بخشهای مختلف زندگی انرا گسترده کرده و استفاده کنید.
دنیای مذموم را مثال میزند، مکان دنیا منظور نیست کیفیت برخورد با دنیاست.
دنیا همان دنیاست ، خانه همان خانه است، اما یکی را بهشتی می کند و دیگری را جهنمی. مهم اینست که جگونه با دنیا تعامل کنید.
✳️ پیامبر خاتم فرمود:
الدنُّیا سِجنُ المومن و جَنَّهُ الکافِر
اشاره به عملکردها هست. کافری که خدا را رها کرده ، دنیا برای او بهشت است چون محدودیت ندارد.آزاد است هر طور عمل کند
ولی مومن تحت فشار است، چون هر طور عمل نمی کند دائم ترمز می کشد.
عاقل میخواهد زودتر از زندان آزاد شود.
✳️ قال رجل للحسن علیه السلام : یا بن رسول الله
شخصی از امام مجتبی پرسید:
ما بالُنا نَکرَهُ المَوت ولا نُحِبُّه؟
چرا از مرگ کراهت داشته و آنرا دوست نداریم؟
فقال: لاَنَّکم اَخرَبتُم آخرَتُکم
فرمود: شما آخرت را به ویرانه تبدیل کردید
وعَمَّرتُم دنیاکم، وأنتم تَکرَهون
دنیا را آباد کردید ، از آبادی به خرابی رفتن کراهت دارد.
⏪ با دو مثال جایگاه دنیا و آخرت را مشخص می کند.
🔶انما مثلُ مَن خَبَرَالدُّنیا کمثلِ قومٕ سفرِِ نَّبابهِم منزلُُ جَدیبُُ فاَمُّوا منزِلاً خَصیباً
مثال اول ؛ کسانی که باتجربه دنیا را آزمودند [خبرَالدنیا] و از باطن دنیا خبر دارند. مانند قومی که برای سفر و مسافرت تصمیم میگیرند، از سرزمین خشک نامناسب [نبابهم]و بی آب و علف [جدیب] برسرزمین خوش آب و هوا [خصیبا]و سبزه زار وارد شوند.
🔶و جانِبَاً مَرِیعاً
وبه یک طرف و محلی بروند که سرشار از نعمت و گوارا [مریعا] باشد.
🔶فَاحتَمَلوا وَعثاءَ الطَّریقِ وفِراقَ الصَّدیقِ، و خشُونهَ السَّفرِ ، و جُشَوبَهَ المَطعَم
سختی های[وَعثاء] راه را بدوش خود حمل میکنند[فاحتمَلوا] و فراق دوستان،تحمل میکنند چون همه رفقا در سیر قرب الهی همره نشده کم میشوند. ناگواری طعام ،[جَشوبَه المَطعَم] و شدت ناملایمات طریق را[خَشونَهِ السَّفر] بجان می خرند،
🔶لِیَاتُوا سَعَهً دارِهِم ، و مَنزلَ قرارِهِم
بجان خریدن سختی برای اینست تا به آن زمین وسیع و خوشایند و منزل آرامش دست بیابند.
🔶فلَیسَ یَجِدونَ لِشئٕ مِن ذالِکَ اََلَماً
افرادی که تصمیم گرفتند از مکان بدی به مکان سرسبز کوچ کنند مشقت‌های مسیر را اصلا نمی بینند .درد و رنجی[الَماً] که دیگران حس میکنند برای آنها چنان دردی ندارد.
🔶ولا یَرَونَ نَفَقَهً فیهِ مَغرَماً
در این مسیر خرج و هزینه ای که صرف می کند آنرا ضرر و زیان [مغرماً] نمی بیند.
حریت و بهشت هزینه دارد.( از فکر ، جان ، وقت ،پول، زندگی )هزینه میکند و سود انرا می بیند.
⏪ در حکمت ۱۳۳ فرمود:
الدنیا دارُ مَمَرٕ لا دارُ مَقَرٕ والناسُ فیها رجلان ،
دنیا محل عبور است وباید از آن گذشت .
هیچکس در آن ماندگار نخواهد بود.
مردم هم نسبت به دنیا دو دسته اند.
رجلٌ باعَ نفسَهُ فَاَوبَقَها
عده ای در برابر بهای اندک(پست، شهوت)
حقیقت وجود ، عمر،خود را بفروش می گذارند و در قبال آن خوشگذرانی ،وشهرت دنیا را میگیرند .
ونتیجه این معامله هلاکت است .
و رجلٌ اِبتاعَ نفسَهُ فَاِعتَقَها
دیدگاه دوم از آنِ عده ای است که در معاملهٔ حقیقت جان خود را می خرند.
لذت،منیت، تکاثر را می فروشند.
نتیجه کار پر سود آنها میشود حریت و آزادگی.
الدّنیا مَتْجَرُ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ اکْتَسَبُوا فِیهَا الرَّحْمَةَ
دنیا برای اولیای خدا محل عبور است نه محل قرار محل کسب رحمت و بازار تجارت انهاست.
🔶ولا شَئَ اَحَبُّ اِلیهِم مِمّا قَرَّبَهُم مِن منزِلِهِم
برای آنان هیچ چیزی محبوبتر از آن نیست ،که زودتر به آن مکان خرم و پر از آرامش و قرار برسند.
🔶و اَدناهُم مِن خَلِّهِم
هر چیزی که انها را نزدیک کند و سریعتر برساند با آغوش باز استقبال می کنند.
⏪ خطبه ۱۴۹ فرمود:
وَداعِی لَکم وداعُ امرِئٕ مُرصَدٕ للتَلاقِی
با شما وداع میکنم اما وداعی که با عشق و بهجت به ملاقات خدا میروم.
(یک عمری دویدم تا به این ملاقات برسم)
غداً تَرَونَ اَیامی، و یَکشَفُ لکم عن سَرائِری
فرداها می فهمید و مرا می شناسید که سرائر بر شما مکشوب شد.
و تََعرِفونَنی بعدَ خُلُوِ مکانی ،
فردا که یزید بر مسند نشست و من نبودم خواهید فهمید که علی که بود.
🔶و مثلُ منِ اغْتَرَ بها کمثلِ قومٕ کانوا بمنزِلٕ خَصیبٕ فَنَبابِهِم اِلیَ منزلِ جَدیبِِ
مثال دوم : گروهی هستند که دنیا آنان را فریب داده [اِغترَّبها]عکس گروه اول هستند. گروهی که دنیا را منزلی پر نعمت، خوش آب و هوا [خصیب]خود را در ان ساکن و ماندگار میدانند.
در زمان اعلام حرکت بسوی سرزمین خشک و بی آب و علف [جدیب] یعنی قیامت آنان، بدترین چیز نامناسب[نبابهِم] برای آنها مفارقت از زندگی شیرین دنیاست.
مثَل انسان از این دو گروه خارج نیست .
یا دنیا را جای بد میدانند و حاضر به کوچ کردن به مکان بهتر هستند یا افرادی که دل کندن از مکان لذت بخش دنیا و کوچ به آخرت عذاب آور است.
🔶فلَیسَ شَئُُ اُکرَهَ اِلیهِم ولا اَفظَعَ عندَهُم مِن مُفارِقَهِ ما کانُوا فیهِ اِلیَ ما یَهجُمُونَ علیهِ
هیچ چیز سختر و دردناکتر از آن نیست که بسمت آن میروند و برایشان ناپسند است [اَفظع] از دنیا مفارقت کنند و ناگهان به خانه وحشت برسند[یهجُمون]
🔶و یَصیرونَ اِلَیهِ
وبسوی ان مسیر برده میشوند.
🔺نکته :
لفظ " سیر و صیر " هر دو بمعنای رفتن و رسیدن هست .
سیر؛ رفتن و رسیدن با اختیار.
صیر؛ گردیدن و رفتن با زور و اجبار.
حضرت برای گروه اول (مومن) لفظ صیر را بکار نبرده . اما گروه دوم با اراده نمیروند بلکه انها را میبرند لذا کلمه "یسیرون" را "یصیرون" بکار بردند. همین فصاحت و بلاغت کلام امام است.
⏪در نامه ۲۶ به مِخنهِ ابن سلیم نوشتند.
وَ بُؤْسَى لِمَنْ خَصْمُهُ عِنْدَ اللَّهِ الْفُقَرَاءُ
وَ الْمَسَاکِینُ
بدا به حال کسی که دشمنش در روز قیامت از فقرا ونیازمندان باشد.
وَ السَّائِلُونَ وَ الْمَدْفُوعُونَ وَ الْغَارِمُونَ وَ ابْنُ السَّبِیلِ
وسائلین وکسانی که حقشان غصب شده
بدهکاران، ورشکستگان، در راه ماندگان باشند.
مسئولیتی که خیانت در امانت باشد چون مسئولیت طعمه نیست امانت است. کسی که اینگونه میرود چرا نترسد!!
🔺نکته ۲:
در مثال اول جمله (قومٕ سفرِِ نَّبابهِم منزلُُ جَدیبُُ فاَمُّوا منزِلاً خَصیباً )
برای مومنی که کوچ می کند از لفظ "فامُّوا " قصد و اراده را بکار بردند. چون با هدف و قصد انتخاب کردند. مومن قصد میکند متزل سرسبزرا.
اما در مثال دوم کسانی که دنیا را برگزیدند و فریب خوردند،(فریب رسانه، رفیق، زرو زیور، تبلیغات )
لفظ " اَمُّوا " بکار نرفته ، بلکه انها را با اجبار میبرند.
در خطبه ۱۴۹ فرمود:
ایُّها الناسُ کلُ امرِئٕ لاقٕ مایفرُ مِنه فی فرارهِ
ای مردم ! شما که از مرگ هراسناک هستید وفرار می کنید .
دقیقاً از آنی که فرار میکنید شما را در میابد .مرگ که از شما ترس ندارد .هر جا که مقدر شد درمقابل شما سبز میشود.
والاجلَ مَساقُ النفس،
مرگ پیوسته این نفس را به جلو سوق میدهد.
کم اَطرَدتُ الایامَ اَبحَثُها عن مکنونٕ هذاَ الامرِ
من ایام عمر خود را گذراندم، روزگار نتوانست مرا بگرداند و بازی بدهد.
روزگار را بر مبنای هدف خود پیش بردم .
فاَینَ یُطاهُ بِکُم
شما را به کجا میبرند ! به کجا سرگردان می کنند!
(در خطبه ۸۷ و ۱۲۵ هم این جمله تکرار شده)
مومن با اراده هدف انتخاب می کند، غیر مومن را بدون هدف و اختیار میبرند.
(با هجمه تبلیغاتی، فضای مجازی ، رسانه، پیامهای بی ربط) در دامنه تحت تاثیر این و آن رنگ می بازند.
✅ پس کسی که غرق جهل و عجز است ، برای اتصال به قدرت و دانایی ، باید به خدا ارتباط برقرار کند‌و آن عبودیت، بندگی، و طاعت است.
اللهم الرزقنا توفیق الطاعه
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۴ - ۶ذی الحجه
💢بخش دهم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
امیرالمومنین صلوات الله علیه در بخش قبل در بحث اعتقادات فرمود:
هیچکس مثل پیامبر خاتم از خدای متعال برای ما معارف توحیدی را بیان نکرده است.
و اگر خدای یگانه شریکی میداشت لازم بود آن هم رسولان خود را برای هدایت ارسال میکرد.و آثار حکومت و سلطنت او هم معلوم میشد،
در حالیکه ما نمی بینیم و جز خدای واحد خدایی وجود ندارد. و برخدای یگانه احاطه قلب و بصر وجود ندارد.
چون خدا نامحدود، بشر محدود و دارای جسم است، چگونه جسم محدود با قلب و بصر بر یک نامحدود احاطه پیدا کند!
نامحدود بر نامحدود احاطه دارد کا آن تم نیست. شناخت هست ولی احاطه ممکن نیست.
🔶فاذا عَرَفتَ ذالِک فافْعَل
فرزندم وقتی خدا را اینگونه که توصیف کردم شناختی ،تمام تلاش خود را بکار بگیر عمل کن تا طاعت او را کسب کنی.
طاعت یک اندیشه نیست ، باید عمل شود ، باید عمل گرا بود.
((🔶کَما یَنبَغِی لِمثلَِکَ اَن یَفعلَهُ
انجام عمل و طلب طاعت نه تنها برای تو ، بلکه هر کسی که مثل تو هست.
همه فرزندان آدم سزاوار است [ینبغی] که باید عمل انجام دهند.
🔶 فِی صِغَرِ خَطَرِهِ
جایگاه انسان در مقابل قدر و منزلت [خطرهِ] خدا، پایین است. پس باید مطیع باشد.
🔶وقلَةِ مَقدُرَتِهِ
تمام قدرت انسان در برابر قدرت خدا بسیار اندک است.
🔶وکَثرةِ عَجزِهِ و عَظیمِ حاجَتَهِ
انسان در پیشگاه خدا عاجز است و بسیار محتاج. پس سزاوار است که انسان با چنین ویژگیها (ضعف، عجز،احتیاج) در جهت طاعت الهی باید کار کند.تا از عقوبت رهایی پیدا کند.))
🔶والخشیَةِ من عقوبته و الشفقَةِ مِن سُخطِهِ
علاوه بر طاعت برای ترس از عقوبت و سخط خدا باید اعمال صالح انجام داد.
(شفقت ترسی است که همراه با امید، ترسی که به مسیر درست رهنمون میکند.)
🔶فانَه لا یَامُرُکَ الا باَحسن ولم یَنهَکَ الا عن قبیح
خدا امر نکرده مگر به کارهای حسن.
چون خدا امر بکار نیک کرده ،هر کار نیکویی را انجام بده .
وازکار قبیح نهی کرده ،چون خدا راضی به آن نیست خود را نهی کن.
⏪ اوامر و نواهی الهی همه به نفع خود است.حُسن و قبح فاعلی در عالم است.
عقل می فهمد که ظلم بد است عدالت خوب است.اموال دیگران خوردن ندارد.و دین هم پای همان عقل سفارش کرده است.
حضرت بین معرفت ، طاعت و خشیت ارتباط برقرار کردند که این سه صفت باهم مرتبط هستند.
معرفت باشد اهل طاعت میشود.شناخت است که طاعت بوجود می آورد. تا خدا را نشناسد چرا طاعت کند!!
طاعت است که خشیت همراه دارد.
عبادتی که طاعت باشد (نه صرف خم و راست شدن) فروتنی و افتادگی دارد.
حس حضور، حس عبودیت و معنویت باشد خشیت برای انسان حاصل میشود.
🔺نکته :
فرمود ؛ من تو را بهتر از خود می شناسم، انسان شناسی حضرت بهتر از خود ماست چون بُعد ملکوتی ما را می شناسد.
بر خلاف ما که فقط بُعد جسمانی آنهم کامل نمی شناسیم.
حضرت در مناجات خود، خدا و انسان را معرفی میکند (انت المولی و انا العبد)
انسان خود و احتیاجات خود را شناخت کوتاه می آید . جرا عبادت نکند!!
تمام زندگی انسان محتاج بخداست ، لحظه ای توجه را بردارد زندگی عدم میشود. پس باید در بارگاه الهی سرک بکشد و حضور خود را نشان بدهد.
انسان احتیاج و ضعف خود را شناخت مجبور است پناه ببرد.
امام سجاد (ع) فرمود:
برای سفاهت و نادانی انسان همین بس که از یک محتاج مثل خود طلب کند.
طلبَ المحتاجِ منَ المحتاجِ سَفِه و ضَلاله؛ انسان از انسان بخواهد، ازغیر خدا چیز بخواهد سفیه است.
✅ پس با وجود ضعف و عجز انسانی بخدایی پناه ببرید که حیات و ممات ، نعمات برای اوست. طاعت و بندگی انسان برای خدا ذره ای شوکت و سلطنت نمی آورد. و بی دینی ما ذره ای از قدرت و منزلت خدا کم نمی کند.
《وَ مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ تَثْبِیتاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ کَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ ؛ بقره - ۲۶۵ 》
اگر انفاق کنید پیش از آنکه درخت مثمری شوید ، پیش از آنکه از وجود پر خیر شما استفاده کنند ریشه های خود را استوار کردیدو خود درخت مستحکم میشود.
عبادت انسان را محکم میکند که در تند باد حوادث نمی لرزد. اشتباه تشخیص نمیدهد.
🔶 یا بُنیَّ؛ اِنی قد اَنبَاتُک عن الدنیا و حالِها و زَوالِها وانتِقالِها
فرزندم ، من تورا از حال دنیا و زوال آن و از متغیرهای دنیا با خبر کردم.[انباتُک]
دنیا پیوسته در حال دگرگونی[انتقالها]
( خوشی ، ناخوشی و بیماری ،عافیت و عروسی ، عزا ) آمیخته است.زندگی حالات مختلف دارد. دنیا را با تمام ویژگیها گفتم.
🔶و اَنبَاتُکَ عنِ الآخِرهِ وما اُعِدَّ لاَهلِها فیِها
و از آخرت هم تورا باخبر کردم از آنچه که آماده شده در آخرت برای اهل آخرت .
نعمتها و عذاب آخرت هر دو فوق دنیا هستند و هر دو در آخرت داده میشود.
دنیا متصل به آخرت است، هر طور دنیا سپری شود آخرت هم با اتصال به آن همانطور سپری میشود.
🔶وضَربتُ لکَ فیهمَا الاَمثالَ لِتعتَبرَها
مثالهایی از دنبا و آخرت برای تو زدم ،هر کدام راه را بخوبی روشن می کند تا تو از این مثالها عبرت بگیری.[لیعتبِرَها]
قصه و رمان نیست ، با مثال زدن عبرت گرفتن است عبرت عبور کردن از گذشته، و ساختن حال برای آینده است. عبرتها پیش روست برای عمل و پیروی کردن .
🔶و تَحذُو علَیها
تا مطابق آن قدم برداری[تَحذو] مطابق با عبرتها گام برداری .
گاها درس آن خوانده شده ، کتاب آن نوشته شده ، ولی در انجام طور دیگری عمل میگردد. مطابق با عبرتها قدم برداشته و عمل نمیشود.
《یَحذُو حَذ والرسول 》حضرت قدم بقدم دنبال پیامبر میرفت.
معارف در قالب مثال گفته شده، حتی قران بسیار مثال میزند که انسان خود را شبیه آن کند.
⏪ در خطبه ۱۵۳ فرمود:
《اعقِل ذالِک فاِنَّ المثَلَ دَلیلُ عَلَی شِبهِهِ》
این کلام و سخن را تامل و تعقل کن.
مثال بر شبیه خود دلالت میکند.
مثال برای محسوس و عینا دیدن شماست تا در بخشهای مختلف زندگی انرا گسترده کرده و استفاده کنید.
دنیای مذموم را مثال میزند، مکان دنیا منظور نیست کیفیت برخورد با دنیاست.
دنیا همان دنیاست ، خانه همان خانه است، اما یکی را بهشتی می کند و دیگری را جهنمی. مهم اینست که جگونه با دنیا تعامل کنید.
✳️ پیامبر خاتم فرمود:
الدنُّیا سِجنُ المومن و جَنَّهُ الکافِر
اشاره به عملکردها هست. کافری که خدا را رها کرده ، دنیا برای او بهشت است چون محدودیت ندارد.آزاد است هر طور عمل کند
ولی مومن تحت فشار است، چون هر طور عمل نمی کند دائم ترمز می کشد.
عاقل میخواهد زودتر از زندان آزاد شود.
✳️ قال رجل للحسن علیه السلام : یا بن رسول الله
شخصی از امام مجتبی پرسید:
ما بالُنا نَکرَهُ المَوت ولا نُحِبُّه؟
چرا از مرگ کراهت داشته و آنرا دوست نداریم؟
فقال: لاَنَّکم اَخرَبتُم آخرَتُکم
فرمود: شما آخرت را به ویرانه تبدیل کردید
وعَمَّرتُم دنیاکم، وأنتم تَکرَهون
دنیا را آباد کردید ، از آبادی به خرابی رفتن کراهت دارد.
⏪ با دو مثال جایگاه دنیا و آخرت را مشخص می کند.
🔶انما مثلُ مَن خَبَرَالدُّنیا کمثلِ قومٕ سفرِِ نَّبابهِم منزلُُ جَدیبُُ فاَمُّوا منزِلاً خَصیباً
مثال اول ؛ کسانی که باتجربه دنیا را آزمودند [خبرَالدنیا] و از باطن دنیا خبر دارند. مانند قومی که برای سفر و مسافرت تصمیم میگیرند، از سرزمین خشک نامناسب [نبابهم]و بی آب و علف [جدیب] برسرزمین خوش آب و هوا [خصیبا]و سبزه زار وارد شوند.
🔶و جانِبَاً مَرِیعاً
وبه یک طرف و محلی بروند که سرشار از نعمت و گوارا [مریعا] باشد.
🔶فَاحتَمَلوا وَعثاءَ الطَّریقِ وفِراقَ الصَّدیقِ، و خشُونهَ السَّفرِ ، و جُشَوبَهَ المَطعَم
سختی های[وَعثاء] راه را بدوش خود حمل میکنند[فاحتمَلوا] و فراق دوستان،تحمل میکنند چون همه رفقا در سیر قرب الهی همره نشده کم میشوند. ناگواری طعام ،[جَشوبَه المَطعَم] و شدت ناملایمات طریق را[خَشونَهِ السَّفر] بجان می خرند،
🔶لِیَاتُوا سَعَهً دارِهِم ، و مَنزلَ قرارِهِم
بجان خریدن سختی برای اینست تا به آن زمین وسیع و خوشایند و منزل آرامش دست بیابند.
🔶فلَیسَ یَجِدونَ لِشئٕ مِن ذالِکَ اََلَماً
افرادی که تصمیم گرفتند از مکان بدی به مکان سرسبز کوچ کنند مشقت‌های مسیر را اصلا نمی بینند .درد و رنجی[الَماً] که دیگران حس میکنند برای آنها چنان دردی ندارد.
🔶ولا یَرَونَ نَفَقَهً فیهِ مَغرَماً
در این مسیر خرج و هزینه ای که صرف می کند آنرا ضرر و زیان [مغرماً] نمی بیند.
حریت و بهشت هزینه دارد.( از فکر ، جان ، وقت ،پول، زندگی )هزینه میکند و سود انرا می بیند.
⏪ در حکمت ۱۳۳ فرمود:
الدنیا دارُ مَمَرٕ لا دارُ مَقَرٕ والناسُ فیها رجلان ،
دنیا محل عبور است وباید از آن گذشت .
هیچکس در آن ماندگار نخواهد بود.
مردم هم نسبت به دنیا دو دسته اند.
رجلٌ باعَ نفسَهُ فَاَوبَقَها
عده ای در برابر بهای اندک(پست، شهوت)
حقیقت وجود ، عمر،خود را بفروش می گذارند و در قبال آن خوشگذرانی ،وشهرت دنیا را میگیرند .
ونتیجه این معامله هلاکت است .
و رجلٌ اِبتاعَ نفسَهُ فَاِعتَقَها
دیدگاه دوم از آنِ عده ای است که در معاملهٔ حقیقت جان خود را می خرند.
لذت،منیت، تکاثر را می فروشند.
نتیجه کار پر سود آنها میشود حریت و آزادگی.
الدّنیا مَتْجَرُ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ اکْتَسَبُوا فِیهَا الرَّحْمَةَ
دنیا برای اولیای خدا محل عبور است نه محل قرار محل کسب رحمت و بازار تجارت انهاست.
🔶ولا شَئَ اَحَبُّ اِلیهِم مِمّا قَرَّبَهُم مِن منزِلِهِم
برای آنان هیچ چیزی محبوبتر از آن نیست ،که زودتر به آن مکان خرم و پر از آرامش و قرار برسند.
🔶و اَدناهُم مِن خَلِّهِم
هر چیزی که انها را نزدیک کند و سریعتر برساند با آغوش باز استقبال می کنند.
⏪ خطبه ۱۴۹ فرمود:
وَداعِی لَکم وداعُ امرِئٕ مُرصَدٕ للتَلاقِی
با شما وداع میکنم اما وداعی که با عشق و بهجت به ملاقات خدا میروم.
(یک عمری دویدم تا به این ملاقات برسم)
غداً تَرَونَ اَیامی، و یَکشَفُ لکم عن سَرائِری
فرداها می فهمید و مرا می شناسید که سرائر بر شما مکشوب شد.
و تََعرِفونَنی بعدَ خُلُوِ مکانی ،
فردا که یزید بر مسند نشست و من نبودم خواهید فهمید که علی که بود.
🔶و مثلُ منِ اغْتَرَ بها کمثلِ قومٕ کانوا بمنزِلٕ خَصیبٕ فَنَبابِهِم اِلیَ منزلِ جَدیبِِ
مثال دوم : گروهی هستند که دنیا آنان را فریب داده [اِغترَّبها]عکس گروه اول هستند. گروهی که دنیا را منزلی پر نعمت، خوش آب و هوا [خصیب]خود را در ان ساکن و ماندگار میدانند.
در زمان اعلام حرکت بسوی سرزمین خشک و بی آب و علف [جدیب] یعنی قیامت آنان، بدترین چیز نامناسب[نبابهِم] برای آنها مفارقت از زندگی شیرین دنیاست.
مثَل انسان از این دو گروه خارج نیست .
یا دنیا را جای بد میدانند و حاضر به کوچ کردن به مکان بهتر هستند یا افرادی که دل کندن از مکان لذت بخش دنیا و کوچ به آخرت عذاب آور است.
🔶فلَیسَ شَئُُ اُکرَهَ اِلیهِم ولا اَفظَعَ عندَهُم مِن مُفارِقَهِ ما کانُوا فیهِ اِلیَ ما یَهجُمُونَ علیهِ
هیچ چیز سختر و دردناکتر از آن نیست که بسمت آن میروند و برایشان ناپسند است [اَفظع] از دنیا مفارقت کنند و ناگهان به خانه وحشت برسند[یهجُمون]
🔶و یَصیرونَ اِلَیهِ
وبسوی ان مسیر برده میشوند.
🔺نکته :
لفظ " سیر و صیر " هر دو بمعنای رفتن و رسیدن هست .
سیر؛ رفتن و رسیدن با اختیار.
صیر؛ گردیدن و رفتن با زور و اجبار.
حضرت برای گروه اول (مومن) لفظ صیر را بکار نبرده . اما گروه دوم با اراده نمیروند بلکه انها را میبرند لذا کلمه "یسیرون" را "یصیرون" بکار بردند. همین فصاحت و بلاغت کلام امام است.
⏪در نامه ۲۶ به مِخنهِ ابن سلیم نوشتند.
وَ بُؤْسَى لِمَنْ خَصْمُهُ عِنْدَ اللَّهِ الْفُقَرَاءُ
وَ الْمَسَاکِینُ
بدا به حال کسی که دشمنش در روز قیامت از فقرا ونیازمندان باشد.
وَ السَّائِلُونَ وَ الْمَدْفُوعُونَ وَ الْغَارِمُونَ وَ ابْنُ السَّبِیلِ
وسائلین وکسانی که حقشان غصب شده
بدهکاران، ورشکستگان، در راه ماندگان باشند.
مسئولیتی که خیانت در امانت باشد چون مسئولیت طعمه نیست امانت است. کسی که اینگونه میرود چرا نترسد!!
🔺نکته ۲:
در مثال اول جمله (قومٕ سفرِِ نَّبابهِم منزلُُ جَدیبُُ فاَمُّوا منزِلاً خَصیباً )
برای مومنی که کوچ می کند از لفظ "فامُّوا " قصد و اراده را بکار بردند. چون با هدف و قصد انتخاب کردند. مومن قصد میکند متزل سرسبزرا.
اما در مثال دوم کسانی که دنیا را برگزیدند و فریب خوردند،(فریب رسانه، رفیق، زرو زیور، تبلیغات )
لفظ " اَمُّوا " بکار نرفته ، بلکه انها را با اجبار میبرند.
در خطبه ۱۴۹ فرمود:
ایُّها الناسُ کلُ امرِئٕ لاقٕ مایفرُ مِنه فی فرارهِ
ای مردم ! شما که از مرگ هراسناک هستید وفرار می کنید .
دقیقاً از آنی که فرار میکنید شما را در میابد .مرگ که از شما ترس ندارد .هر جا که مقدر شد درمقابل شما سبز میشود.
والاجلَ مَساقُ النفس،
مرگ پیوسته این نفس را به جلو سوق میدهد.
کم اَطرَدتُ الایامَ اَبحَثُها عن مکنونٕ هذاَ الامرِ
من ایام عمر خود را گذراندم، روزگار نتوانست مرا بگرداند و بازی بدهد.
روزگار را بر مبنای هدف خود پیش بردم .
فاَینَ یُطاهُ بِکُم
شما را به کجا میبرند ! به کجا سرگردان می کنند!
(در خطبه ۸۷ و ۱۲۵ هم این جمله تکرار شده)
مومن با اراده هدف انتخاب می کند، غیر مومن را بدون هدف و اختیار میبرند.
(با هجمه تبلیغاتی، فضای مجازی ، رسانه، پیامهای بی ربط) در دامنه تحت تاثیر این و آن رنگ می بازند.
✅ پس کسی که غرق جهل و عجز است ، برای اتصال به قدرت و دانایی ، باید به خدا ارتباط برقرار کند‌و آن عبودیت، بندگی، و طاعت است.
اللهم الرزقنا توفیق الطاعه
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار محمدی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۵ - ۷ذیحجه
💢بخش یازدهم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔶یَا بُنَیَّ اجْعَلْ نَفْسَکَ مِیزَاناً فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ غَیْرِکَ
پسرم نفس خودت را میزان و ترازو در مواجهه با دیگران قرار بده .خودت معیار باش .هرگاه در مورد دیگران قضاوت کردی خود را معیار این ترازو قرار بده.
علت بیان این جمله حضرت اینست که انسان همیشه خود را راحت تر از دیگران می تواند بررسی و قضاوت نماید .
🔶فَأَحْبِبْ لِغَیْرِکَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِکَ وَ اکْرَهْ لَهُ مَا تَکْرَهُ لَهَا
حسن جان آنچه خودت دوست داری برای دیگران دوست داشته باش و آنچه ناپسند می شماری برای دیگران هم ناپسند بدان.
✳️روایتی از پیامبر صلی الله علیه و آله :حضرت سوار مرکب بودند که در غزوه ای به جنگ بروند، کسی به ایشان عرضه داشت کاری به من بگویید که مرا به بهشت برساند.
حضرت فرمود هر طور دوست داری مردم با تو رفتار کنند. همانطور با ایشان رفتار کن و آنچه دوست نداری با تو انجام دهند تو انرا در ارتباط با دیگران انجام نده.
🔶وَ لَا تَظْلِمْ کَمَا لَا تُحِبُّ أَنْ تُظْلَمَ وَ أَحْسِنْ کَمَا تُحِبُّ أَنْ یُحْسَنَ إِلَیْکَ
ظلم نکن همانطور که دوست نداری به تو ظلم شود و با دیگران نیکی کن همانطور که دوست داری به تو نیکی کنند.
🔶اسْتَقْبِحْ مِنْ نَفْسِکَ مَا تَسْتَقْبِحُ مِنْ غَیْرِکَ
حسن جان برای خود قبیح و زشت بشمار آنچه را که برای دیگران قبیح می شماری .
🔶وَ ارْضَ مِنَ النَّاسِ بِمَا تَرْضَاهُ لَهُمْ مِنْ نَفْسِکَ
برای مردم به چیزی راضی باش که اگر مردم همان به تو دهند تو راضی می شوی. خود عمل اندک داری از مردم انتظار عمل زیاد نداشته باش.
هر قدر برای آنان کار کردی همان‌قدر که برای تو انجام دادند راضی باش.
🔶ولَا تَقُلْ مَا لَا تَعْلَمُ وَ إِنْ قَلَّ مَا تَعْلَمُ
چیزی را که در مورد آن نمیدانی صحبت نکن ولو حرف زدن تو کم باشد.
در جایی که سخن حکیمانه داری سکوت کردن جایز نیست. و در سخن جاهلانه سکوت بهتر از جاهلانه بودن است.
🔶وَ لَا تَقُلْ مَا لَا تُحِبُّ أَنْ یُقَالَ لَکَ
آنچه نمی دانی به دروغ اضافه نکن .
در مورد مردم چیزی نگو که خود دوست نداری در مورد تو گفته بشود.
آنچه نمی پسندی مردم درباره تو بگویند تو درباره آنها نگو.
⏪ در حکمت ۲۸۹ :
کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ...
لا یُدْلِی بِحُجَّةٍ حَتَّى یَأْتِیَ قَاضِیاً
برادری دینی داشتم که ..پیش از حضور در مجلس داورى، دلیلى اقامه نمى کرد.
🔺تقوا؛ حداقلی به نام عدالت و حداکثری به نام عصمت دارد .وقتی می گویند کسی متقی است یعنی ظلم نمی کند این ظلم نکردن حداقل احسان است . و برای عموم مردم و پایین ترین مرتبه است. مرتبه بالاتر آن ایثار است .
در آخر خطبه متقین آمده که ؛
... أَتْعَبَ نَفْسَهُ لِآخِرَتِهِ وَ أَرَاحَ النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ..
از ویژگی متقین است که برای اخرت، خود را به زحمت می اندازد ولی مردم از دست درازی او به مال دیگران در امان هستند .
🔶و اعْلَمْ أَنَّ الْإِعْجَابَ ضِدُّ الصَّوَابِ
آگاه باش بدان؛ عُجب و خودپسندی نقطه مقابل درستی ست .
اگر دیدی مقداری عجب داری به همان اندازه از مسیر درست منحرف شدی .
💠و آفَةُ الْأَلْبَابِ
.عجب می تواند عقل را از بین ببرد
الْأَلْبَابِ (عقلهای خالص بدون شهوت)
عجب آفت عقل است همانطور که شراب عقل را زایل میکند عجب هم عقل را به مستی می اندازد و فرد مست عقل ندارد.
مرحوم مغنیه در فی ظلال نهج البلاغه می گوید که چرا عجب را حضرت از بین برنده عقل می فرماید ؟
میگوید که چون شراب و عجب هر دو عقل را از بین میبرند شراب بیرونی و عجب درونی است .انسانی که عجب دارد شرابخوار درونی است که عقل را زایل می کند
در بین مذهبی ها این قضیه عجب بیشتر اتفاق می افتد حضرت علی علیه السلام در غررالحکم می فرماید :
🔺العُجب آفهُ الشرف.
عجب وارد شود شرافت انسان از بین می رود
آفهُ اللُّبِ العُجبِ
آفت عقل، عجب است
عجب موجب دشمنی مردم می شود
⏪ مرحوم مفید در کتاب الاختصاص از امام صادق علیه السلام نقل می کند که :
من عجب بنفسه نام و من عجب برأیه خاک
اگردر وجود کسی برتربینی بود هلاک می شود و اگر کسی در نظر خودبرتر بین بود هلاک می گردد.
و امام صادق علیه السلام از حضرت عیسی (ع)نقل میفرماید که :
داویتُ المرضى فشفیتهم بإذن الله،
بیماران را مداوا کردم و به اذن خداوند، شفایشان دادم.
وأبرأتُ الأکمه والأبرص بإذن الله ،
کور مادرزاد را به اذن خدا بینا کردم.
وعالجتُ الموتى فأحییتهم بإذن الله ،
مُردگان را به اذن خدا زنده کردم.
وعالجتُ الأحمق فلم أقدر على إصلاحه
ولی وقتی میخواستم شخص «احمق» را معالجه کنم نتوانستم او را اصلاح گردانم»‼️
روح الله وما الأحمق؟.. قال :
پرسیدند: «احمق کیست؟»
المعجب برأیه ونفسه، الذی یرى الفضل کله له لا علیه...
فرمود: «خودرأیِ‌خودپسند! کسیکه همه فضایل را برای خود میداند...
✳️ مرحوم کلینی در کافی شریف باب عجب جلد دو صفحه ۳۱۳ به بعد :
امام صادق علیه السلام ؛
إِنَّ اَللَّهَ عَلِمَ أَنَّ اَلذَّنْبَ خَیْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنَ اَلْعُجْبِ وَ لَوْ لاَ ذَلِکَ مَا اُبْتُلِیَ مُؤْمِنٌ بِذَنْبٍ أَبَداً .
خدا مى‌داند که گناه براى مؤمن بهتر است از عُجب و خودبینى،و اگر چنین نبود هرگز شخص مؤمن به گنهکارى گرفتار نمى‌شد
گناه گاهی انسان را فروتن می کند ولی عجب اینطور نیست
امام باقر علیه السلام فرمود:
دو نفریکی عابد و دیگری فاسق وارد مسجد شدند وقتی خارج شدند فاسق، مومن و عابد ،فاسق می شوند .
عابد داخل رفت و گفت ما کجا و اینجا کجا ؟
گنهکار گفت آمدم خدایا گنهکار به تو پناه آوردم .
عجب انسان را به فسق می رساند.
خداوند به حضرت موسی فرمود بار دیگر که خواستی به میقات بیایی موجودی پست تر از خودت را به همراه بیاور و حضرت موسی نتوانست فردی یا موجودی را پست تر از خود شمرده و با خود همراه ببرد و وقتی تنها رفت و نیافتن پَست تر از خودش را عذر آورد، خداوند فرمود: به عزت و جلالم سوگند اگر موجودی را با خود آورده ( و خود را از او برتر می دانستی) تو را از مقام نبوت پایین می آوردم
🔶فَاسْعَ فِی کَدْحِکَ وَ لَا تَکُنْ خَازِناً لِغَیْرِکَ
برای تامین زندگی خوب، بیشترین تلاش را داشته باش، اما انبار دار دیگران نباش.
با تمام توان کوشش کن برای تامین معاش،
برای دیگران کار کردن را به انتها برسان . اما برای بازماندگان جمع نکن. ولی انفاق کن .
✳️ در روایت از حضرت رسول صلی الله علیه و آله ؛
مَلْعُونٌ مَنْ أَلْقَى کَلَّهُ عَلَى اَلنَّاسِ
ملعونست کسى که بار خود بر دوش مردم اندازد
الکادُ علی عَیاله مِن حلال کَالمجاهد فی سبیل الله
کسی که در راه معاش خانواده در راه حلال تلاش کند مانند مجاهد فی سبیل الله است
جهاد اقتصادی :آنقدر کار کن داشته باشی دیگران را هم کمک کنی
در خطبه ۲۰۹ :شخصی نزد حضرت شکایت از برادر خود کرد ،که عبادت میکرد و خرج عیال و خانواده را برادر تامین می کرد
حضرت خطاب به آن عابد فرمود:
ای دشمن کوچک نفس خود؛ شیطان بر تو سوار شده بر زن و بچه خود رحم نمی کنی آنها را محتاج دیگران می کنی .
🔺دو نکته:
_بسیار کار کردن ،کم نگه داشتن، و در راه خدا انفاق کردن
_از دسترنج خود بجایی رسیدن .
🔶وَ إِذَا أَنْتَ هُدِیتَ لِقَصْدِکَ فَکُنْ أَخْشَعَ مَا تَکُونُ لِرَبِّکَ
وقتی به راه مستقیم هدایت یافتی خاشع ترین افراد در مقابل پروردگار باش .
هیچ نعمتی بالاتر از هدایت نیست
《...وَقالُوا الحَمدُ لِلَّهِ الَّذی هَدانا لِهٰذا وَما کُنّا لِنَهتَدِیَ لَولا أَن هَدانَا اللَّهُ ۖ لَقَد جاءَت رُسُلُ رَبِّنا بِالحَقِّ...اعراف - ۴۳》
روایت در ذیل این آیه داریم که هدایت در اینجا ولایت حضرت امیر المومنین علیه السلام است
روایت :در روز قیامت وقتی جایگاه اهل بیت علیهم السلام دیده میشود شیعیان از این نعمت الحمدلله می گویند
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
زمانی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۳/۶ - ۸ذی الحجه
💢بخش دوازده نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
تربیت الهی و دینی خطاب به امام حسن و همه ی ما که به نوعی فرزند ایشان به حساب می‌آییم.
🔶وَ اعْلَمْ أَنَّ أَمَامَکَ طَرِیقاً ذَا مَسَافَةٍ بَعِیدَةٍ وَ مَشَقَّةٍ شَدِیدَةٍ،
بدان پیشروی شما مسافت بسیار طولانی [بَعِیدَة] و پر مشقتی[شَدِیدَة] است.
عبارت[ اعْلَمْ]به این معنی است که باید در این مسیر علم بدست آورد و تفقه کرد.
مسیر ما مسیری طولانی است که باید تا انتهای این جاده را رفت و ناچاریم برویم، دنیا مکان در جا زدن و عقبگرد نیست. باید بدون توقف حرکت کرد تا به مقصد رسید.
_ خطبه ۱۹۰ فرمود :
وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ وَ غَمَرَاتِهِ وَ امْهَدُوا لَهُ قَبْلَ حُلُولِهِ وَ أَعِدُّوا لَهُ قَبْلَ نُزُولِهِ فَإِنَّ الْغَایَةَ الْقِیَامَةُ
قبل از فرارسیدن مرگ، خود را براى سختی های فراگیرش آماده سازید، پیش از آن که مرگ شما را دریابد آنچه لازمه ملاقات است فراهم آورید، زیرا مرگ پایان زندگى است و هدف نهایى، قیامت است.
_ حکمت ۷۷ فرمود :
معاویه ازدوستان مولا میپرسد ازعلی بگو:
لَقَدْ رَأَیْتُهُ فِی بَعْضِ مَوَاقِفِهِ وَ قَدْ أَرْخَى اللَّیْلُ سُدُولَهُ
گواهى مى دهم که او را در بعضى مواقف دیدم در حالى که شب پرده تاریک خود را فرو افکنده بود.
وَ هُوَ قَائِمٌ فِی مِحْرَابِهِ قَابِضٌ عَلَى لِحْیَتِهِ یَتَمَلْمَلُ تَمَلْمُلَ السَّلِیمِ وَ یَبْکِی بُکَاءَ الْحَزِینِ وَ [هُوَ] یَقُولُ-
و او در محراب به عبادت ایستاده بود، محاسن مبارک را به دست گرفته و همچون مارگزیده به خود مى پیچید و از سوز دل گریه مى کرد و مى گفت:
یَا دُنْیَا یَا دُنْیَا إِلَیْکِ عَنِّی
اى دنیا! اى دنیا! از من دور شو
أَبِی تَعَرَّضْتِ أَمْ إِلَیَّ تَشَوَّقْتِ لَا حَانَ حِینُکِ
تو خود را به من عرضه مى کنى واشتیاقت را به من نشان مى دهى؟ (تا مرا به شوق آورى؟) هرگز چنین زمانى براى تو فرا نرسد (که در دل من جاى گیرى).
هَیْهَاتَ غُرِّی غَیْرِی لَا حَاجَةَ لِی فِیکِ قَدْ طَلَّقْتُکِ ثَلَاثاً لَا رَجْعَةَ فِیهَا
هیهات (اشتباه کردى و مرا نشناختى) دیگرى را فریب ده، من نیازى به تو ندارم. تو را سه طلاقه کردم; طلاقى که رجوعى در آن نیست.
فَعَیْشُکِ قَصِیرٌ وَ خَطَرُکِ یَسِیرٌ وَ أَمَلُکِ حَقِیرٌ
زندگى تو کوتاه و مقام تو کم و آرزوى تو داشتن ناچیز است
آهِ مِنْ قِلَّةِ الزَّادِ وَ طُولِ الطَّرِیقِ وَ بُعْدِ السَّفَرِ وَ عَظِیمِ الْمَوْرِد
آه از کمى زاد و توشه (آخرت) و طولانى بودن راه و دورى سفر (مشکلات مقصد)
شکوِه حضرت از این راه طولانی نشان از اهمیت این موضوع دارد.
🔶وَ أَنَّهُ لَا غِنَى بِکَ فِیهِ عَنْ حُسْنِ الِارْتِیَادِ
تو در این مسیراز خوب طلب کردن [ارتیاد]بی نیاز نیستی .
(رَود: طلب کردن چیزی با رفق و مدارا. اراده: طلب کردن همراه با پشتکار)
_لزوم برنامه ریزی برای به دست آوردن اعمال صالح
🔶وَ قَدْرِ بَلَاغِکَ مِنَ الزَّادِ
و به دست آوردن زاد و توشه به اندازه ای که تو را به مقصد برساند[بلاغِک]
صرف عمل کافی نیست، عمل باید انسان را برساند، عمل باید رسانا باشد.
⏪ نامه ۲۷ :
وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللَّهِ أَنَّ الْمُتَّقِینَ ذَهَبُوا بِعَاجِلِ الدُّنْیَا وَ آجِلِ الْآخِرَةِ
آگاه باشید اى بندگان خدا پرهیزکاران از دنیاى زودگذر به سلامت گذشتند و آخرت جاودانه را گرفتند.
فَشَارَکُوا أَهْلَ الدُّنْیَا فِی دُنْیَاهُمْ وَ لَمْ یُشَارِکُوا أَهْلَ الدُّنْیَا فِی آخِرَتِهِمْ
با مردم دنیا در دنیاشان شریک گشتند، امّا مردم دنیا در آخرت آنها شرکت نکردند.
سَکَنُوا الدُّنْیَا بِأَفْضَلِ مَا سُکِنَتْ وَ أَکَلُوهَا بِأَفْضَلِ مَا أُکِلَتْ فَحَظُوا مِنَ الدُّنْیَا بِمَا حَظِیَ بِهِ الْمُتْرَفُونَ
پرهیزکاران در بهترین خانه هاى دنیا سکونت کردند، و بهترین خوراک هاى دنیا را خوردند، و همان لذّت هایى را چشیدند که دنیاداران چشیده بودند
وَ أَخَذُوا مِنْهَا مَا أَخَذَهُ الْجَبَابِرَةُ الْمُتَکَبِّرُونَ
از دنیا بهره گرفتند آنگونه که سرکشان و متکبّران دنیا بهره مند بودند.
ثُمَّ انْقَلَبُوا عَنْهَا بِالزَّادِ الْمُبَلِّغِ...
سپس از این جهان با زاد و توشه ای رساننده و فراوان به سوى آخرت شتافتند.
🔶 مَعَ خِفَّةِ الظَّهْرِ
البته در این راه طولانی و سخت باید سبکبار باشی. کوله بار پشت [ظَهر]انسان سبک باشد[خِفّه] گناه ثقل دارد.
✳️ قرآن در مورد جلوداران باطل که هم خود گمراه اند هم دیگران را به گمراهی میکشانند میفرماید:
《وَ لَیَحْمِلُنَ اَثْقالَهُمْ وَ اَثْقالًا مَعَ اَثْقالِهِمْ ... عنکبوت - ۱۳》
آنها علاوه بربار سنگین گناهان خود بر دوش، همچنین بارهاى سنگین دیگرى را حمل می کنند..
⏪ خطبه ۱۶۷ :
بَادِرُوا أَمْرَ الْعَامَّةِ وَ خَاصَّةَ أَحَدِکُمْ وَ هُوَ الْمَوْتُ
به سوى مرگ که همگانى است، و فرد فرد شما را از آن گریزى نیست بشتابید،
فَإِنَّ النَّاسَ أَمَامَکُمْ وَ إِنَّ السَّاعَةَ تَحْدُوکُمْ مِنْ خَلْفِکُمْ
همانا مردم پیش روى شما مى روند، و قیامت از پشت سر، شما را مى خواند.
تَخَفَّفُوا تَلْحَقُوا فَإِنَّمَا یُنْتَظَرُ بِأَوَّلِکُمْ آخِرُکُم
سبکبار شوید تا به قافله برسید، که پیش رفتگان در انتظار باز ماندگانند.
✅ دلبستگی به دنیا موجب سنگینی و مانع رسیدن به است
در زمان فرماندهی سلمان فارسی بر مدائن سیلی آمد
در زمان سیل همی مردم در گیرو دار جمع کردن وسایل خود بودند و فرصت فرار را از دست می‌دادند اما سلمان فارسی به خاطر کمی و سبکی اسباب زندگی راحت فرار کرد و فرمود:
کذلک ینجی المخففون
اینگونه سبکباران نجات می یابند.
✳️ دعای ابوحمزه ثمالی میفرماید:
اَبْکِی لِخُرُوجِی مِنْ قَبْرِی عُرْیاناً ذَلِیلاً حَامِلاً ثِقْلِی عَلَی ظَهْرِی
گریه میکنم برای آن ساعتی که از قبر خارج میشوم هم عریان هستم و هم ذلیل و سنگینی بار گناهان بر روی دوش من هست.
🔶فَلَا تَحْمِلَنَّ عَلَى ظَهْرِکَ فَوْقَ طَاقَتِکَ فَیَکُونَ ثِقْلُ ذَلِکَ وَبَالًا عَلَیْکَ.
حسن جان بیش از توان بردوش خود نگذار چرا که این سنگینی [وبالاً] گردن تو میشود.
_اگر چه با توجه به جملات بعدی، مصداقی که حضرت در مورد کار خیر مطرح میکنند انفاق مالی است ولی جمله "بیش ازحد توان بار بردوش خود نگذار" عام است و مفاهیم متفاوتی دارد مثلا پذیرش مسولیت، استخدام در جایی که از عهده انسان خارج است و...
🔶وَ إِذَا وَجَدْتَ مِنْ أَهْلِ الْفَاقَةِ مَنْ یَحْمِلُ لَکَ زَادَکَ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَةِ فَیُوَافِیکَ بِهِ غَداً حَیْثُ تَحْتَاجُ إِلَیْهِ؛ فَاغْتَنِمْهُ وَ حَمِّلْهُ إِیَّاهُ
هنگامی که انسان فقیری(چه مالی چه غیر مالی) دیدی که میتواند بار تو را تا قیامت حمل کند، به او بسپار.
و وقتی محتاج آن شدی آن را بطور کامل[یُوافِیک] به تو برگرداند، پس غنیمت بشمار و وبار را به دوش او بیانداز.[حمّلهُ ایّاه]
✅ از اینکه همواره بار خود را بر دوش دیگران بیاندازیم اسلام مخالف است.
باید دید به چه علت دستور چنین کاری را داده اند؟
چرا که این بار سبک است و دستگیری از گرفتار پاداش سنگینی دارد که در قیامت به دست انسان میرسد.
🔶وَ أَکْثِرْ مِنْ تَزْوِیدِهِ وَ أَنْتَ قَادِرٌ عَلَیْهِ
تا می توانی زاد و توشه ات را به دوش او بگذار.
🔶فَلَعَلَّکَ تَطْلُبُهُ فَلَا تَجِدُهُ؛
چه بسا روزی طلب کنی،[تطلبُهُ] ولی انرا نیابی.
مرجع ضمیر تطلبه دو احتمال دارد:
1. اموال: شاید یک روز بخواهی اموال به فقیر بدهی یا نداشته باشی یا مانعی سر راه باشد مثل اینکه فرزندان نگذارند، یا در قیامت چنین تصمیمی گرفته شود که دیگر فرصت عمل نیست که در هر صورت به مقصود نخواهی رسید.
2. به شخص فقیر: شاید طلب کنی فقیر را ولی دیگر او را نمی بینی یا او را میبینی و حتی بخواهی کمک کنی، او دیگر حاضر نیست از تو کمک بگیرد .
چون حضرت فرمود: فَوْتُ الْحَاجَةِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِهَا إِلَى غَیْرِ أَهْلِهَا
میگوید، یک بار خواستم ولی تو مرا کوچک کردی، دیگر از تو چیزی نمیگیرم، یا زمان ظهور شده به نحوی که دیگر فقیری پیدا نمیشود که بخواهی به او کمک کنی.
🔶وَ اغْتَنِمْ مَنِ اسْتَقْرَضَکَ فِی حَالِ غِنَاکَ لِیَجْعَلَ قَضَاءَهُ لَکَ فِی یَوْمِ عُسْرَتِکَ.
امروز که مال دستت هست قرض دادن به گرفتار را غنیمت بشمار [اِغتنِم]چرا که فردا روز سختی و احتیاج [عُسرتِک] برای تو جبران میکند.
《مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً کَثیرَة ؛ بقره 》
کلام حضرت هم به قرض الحسنه مصطلح مربوط است هم به اینکه انسان پولی بدهد و اصلا پس نگیرد تا فردای قیامتای ن پول به او برگردانده شود.
● زُهرى (یکى از تابعین معروف) در شبى سرد و بارانى على بن الحسین(علیه السلام) را دید که آرد بر دوش خود حمل مى کند عرض کرد:
یابن رسول الله این چیست؟
فرمود: «أُرِیدُ سَفَراً أُعِدُّ لَهُ زَاداً أَحْمِلُهُ إِلَى مَوْضِع حَرِیز;
سفرى در پیش دارم که زاد و توشه آن را به جاى مطمئنى نقل مى کنم.
زُهرى گفت: غلام من در خدمت شماست آن را براى شما حمل مى کند. امام(علیه السلام) قبول نکرد،
زُهرى گفت: من خودم آن را بر دوش حمل مى کنم تو والا مقام تر از آنى که بخواهى چنین بارى را بر دوش حمل کنى.
امام(علیه السلام) فرمود:
«لَکِنِّی لاَ أَرْفَعُ نَفْسِی عَمَّا یُنْجِینِی فِی سَفَرِی وَیُحْسِنُ وُرُودِی عَلَى مَا أَرِدُ عَلَیْهِ أَسْأَلُکَ بِحَقِّ اللهِ لَمَّا مَضَیْتَ لِحَاجَتِکَ وَتَرَکْتَنِی;
من خود را والاتر از آن نمى دانم آنچه که مرا در سفرم نجات مى بخشد و ورودم را نیکو مى سازد بر دوش حمل کنم.
تو را به خدا سوگند مى دهم به دنبال کار خود بروى و مرا به حال خود رها سازى».
زُهرى به دنبال کار خود رفت بعد از چند روز امام(علیه السلام) را دید، عرض کرد: اثرى از سفرى که فرمودید نمى بینم، امام(علیه السلام) فرمود:
«بَلَى یَا زُهْرِیُّ لَیْسَ مَا ظَنَنْتَ وَلَکِنَّهُ الْمَوْتُ وَلَهُ کُنْتُ أَسْتَعِدُّ إِنَّمَا الاِْسْتِعْدَادُ لِلْمَوْتِ تَجَنُّبُ الْحَرَامِ وَبَذْلُ النَّدَى وَالْخَیْرِ;
آن سفرى که تو گمان کردى نیست منظورم سفر آخرت است و من براى آن آماده مى شوم و آماده شدن براى این سفر با پرهیز از حرام و انفاق در راههاى خیر حاصل مى شود.
🔶وَ اعْلَمْ أَنَّ أَمَامَکَ عَقَبَةً کَئُوداً
بدان پیش روی تو گردنه ای[عقبَه] صعب العبور [کئُودا]هست.
🔶الْمُخِفُّ فِیهَا أَحْسَنُ حَالًا مِنَ الْمُثْقِلِ،
حال سبکبارها در آن گردنه بهتر از کسانی است که بار سنگین دارند.
🔶وَ الْمُبْطِئُ عَلَیْهَا أَقْبَحُ أَمْراً مِنَ الْمُسْرِعِ،
اوضاع کندرو[مُبطئ] در آن گردنه بدتر از کسانی است که تند میروند.[مُسرع]
🔶وَ أَنَّ مَهْبِطَهَا بِکَ لَا مَحَالَةَ إِمَّا عَلَى جَنَّةٍ أَوْ عَلَى نَارٍ؛
بدان محل فرود تو[مَهبِط] در پشت این گردنه بناچار[لامَحاله] یا بهشت است یا جهنم.
⏪ خطبه ۲۰۴:
تَجَهَّزُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ فَقَدْ نُودِیَ فِیکُمْ بِالرَّحِیلِ
آماده حرکت شوید، خدا شما را بیامرزد که بانگ کوچ را سر دادید.
وَ أَقِلُّوا الْعُرْجَةَ عَلَى الدُّنْیَا وَ انْقَلِبُوا بِصَالِحِ مَا بِحَضْرَتِکُمْ مِنَ الزَّادِ
وابستگى به زندگى دنیا را کم کنید، و با زاد و توشه نیکو به سوى آخرت باز گردید،
فَإِنَّ أَمَامَکُمْ عَقَبَةً کَئُوداً وَ مَنَازِلَ مَخُوفَةً مَهُولَةً لَا بُدَّ مِنَ الْوُرُودِ عَلَیْهَا وَ الْوُقُوفِ عِنْدَهَا.
پیشاپیش شما گردنه اى سخت و دشوار، و منزلگاه ترسناک وجود دارد،که باید در آنجا فرود آیید، و توقّف کنید.
وَ اعْلَمُوا أَنَّ مَلَاحِظَ الْمَنِیَّةِ نَحْوَکُمْ دَانِیَةٌ وَ کَأَنَّکُمْ بِمَخَالِبِهَا وَ قَدْ نَشِبَتْ فِیکُمْ
آگاه باشید که فاصله نگاه هاى مرگ بر شما کوتاه، و گویا چنگال خود را در جان شما فرو برده است.
وَ قَدْ دَهَمَتْکُمْ فِیهَا مُفْظِعَاتُ الْأُمُورِ وَ مُعْضِلَاتُ الْمَحْذُورِ.
کارهاى دشوار دنیا مرگ را از یادتان برده، و بلاهاى طاقت فرسا آن را از شما پنهان داشته است،
فَقَطِّعُوا عَلَائِقَ الدُّنْیَا وَ اسْتَظْهِرُوا بِزَادِ التَّقْوَى
پس پیوندهاى خود را با دنیا قطع کنید، و از پرهیزکارى کمک بگیرید.
🔶فَارْتَدْ لِنَفْسِکَ قَبْلَ نُزُولِکَ
قبل از رسیدن به آن مکان وسایل را برای خود آماده کن[فارتَد]
🔶وَ وَطِّئِ الْمَنْزِلَ قَبْلَ حُلُولِکَ
منزل جدید را قبل از رسیدن به آنجا مهیا کن،
🔶فَلَیْسَ بَعْدَ الْمَوْتِ مُسْتَعْتَبٌ
بعد از مرگ، طلب بخشش[مُستَعتَب] در کار نیست.
🔶 وَ لَا إِلَى الدُّنْیَا مُنْصَرَفٌ
و نه فرصتی برای بازگشت هست .
⏪خطبه ۸۷ :
محبوب ترین شخص در نگاه خدا کسی است که: وَ أَعَدَّ الْقِرَى لِیَوْمِهِ النَّازِلِ بِهِ وسایل پذیرایی را برای روز قیامت فراهم کرده است.
✳️ پیامبرمکرم فرمود :
لَیْسَ بَعْدَ الْمَوْتِ مُسْتَعْتَبٌ أَکْثِرُوا مِنْ ذِکْرِ هَادِمِ اللَّذَّاتِ وَمُنَغِّصِ الشَّهَوَاتِ
بعد از مرگ راهى براى عذرخواهى و جلب رضایت پروردگار نیست، بنابراین به یاد چیزى باشید که لذات را در هم مى کوبد و شهوات را بر هم مى زند.
✅ بازگشتی به دنیا نیست:
《حَتَّىٰ إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ.. لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَکْتُ ۚ کَلَّا إِنَّهَا کَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا؛ مومنون - ۹۹》
آنگاه که مرگ یکى از ایشان فرا رسد مى گوید پروردگارا مرا بازگردانید شاید، کارهاى شایسته‌اى را که ترک کرده بودم به جاى آورم. هرگز. این سخنى است که او مى‌گوید و پشت سرشان تا روز قیامت مانعى است که بازگشت نتوانند.
_خطبه ۱۸۸ :
لاَ عَنْ قَبِیح یَسْتَطِیعُونَ انْتِقَالاً وَلاَ فِی حَسَن یَسْتَطِیعُونَ ازْدِیَاداً
نه قدرت دارند از عمل زشتى که انجام داده اند کنار روند و نه مى توانند بر کارهاى نیک خود چیزى بیفزایند.
✳️ بحارالانوار:
جُنَادَةَ بْنِ أَبِی أُمَیَّةَ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع فِی مَرَضِهِ الَّذِی تُوُفِّیَ فِیهِ
جنادة می گوید: وارد شدم بر حسن بن على علیه السّلام در آن مرضى که به آن ارتحال فرمود،
وَ بَیْنَ یَدَیْهِ طَسْتٌ یُقْذَفُ عَلَیْهِ الدَّمُ وَ یَخْرُجُ کَبِدُهُ قِطْعَةً قِطْعَةً مِنَ السَّمِّ الَّذِی أَسْقَاهُ مُعَاوِیَةُ
در پیش روى او طشتى بود که در آن خون ریخته بود، و جگر حضرت در اثر زهرى که معاویة بن أبى سفیان- خدایش لعنت کند- به آن حضرت خورانده بود قطعه قطعه بیرون مىآمد،
فَقُلْتُ یَا مَوْلَای مَا لَکَ لَا تُعَالِجُ نَفْسَکَ
عرض کردم: اى مولاى من! چرا خود را معالجه نمىکنى؟
فَقَالَ یَا عَبْدَ اللَّهِ بِمَا ذَا أُعَالِجُ الْمَوْتَ...
فرمود: اى ابا عبد اللَّه مرگ را به چه چیز علاج کنم...... .
فَقُلْتُ لَهُ عِظْنِی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ
جناده گوید: به وى عرض کردم: اى فرزند رسول خدا مرا موعظه فرما.
قَالَ نَعَمْ اسْتَعِدَّ لِسَفَرِکَ وَ حَصِّلْ زَادَکَ قَبْلَ حُلُولِ أَجَلِکَ
فرمود: آرى، مهیاى مسافرت (آخرت) شو، و توشه آن را پیش از رسیدن اجل فراهم نما،
وَ اعْلَمْ أَنَّکَ تَطْلُبُ الدُّنْیَا وَ الْمَوْتُ یَطْلُبُکَ
بدان، تو دنیا را طلب نمایى و مرگ تو را مىطلبد،
وَ لَا تَحْمِلْ هَمَّ یَوْمِکَ الَّذِی لَمْ یَأْتِ عَلَى یَوْمِکَ الَّذِی أَنْتَ فِیهِ
اندوه روزى را که نیامده در روزى که در آن هستى به خود راه مده،
وَ اعْلَمْ أَنَّکَ لَا تَکْسِبُ مِنَ الْمَالِ شَیْئاً فَوْقَ قُوتِکَ إِلَّا کُنْتَ فِیهِ خَازِناً لِغَیْرِکَ....
بدان، بیش از قُوت خود مال جمع کنى خزینهدار دیگران خواهى بود.......
متن روایت ادامه دارد که در اینجا به همین میزان بسنده شده است.
اللهم لا تجعل الدنیا اکبر همّنا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۸ - ۱۰ذیحجه
💢بخش سیزدهم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴 نامه ای سراسر آموزش و تربیت فرزندان، و چاره ای نیست جز مطالعه ، تامل وتفقه ، چاره اندیشی، تا کلمات با وجود ما عجین شود.
تربیت حاصل گفتگو نیست ، حاصل سیره و رویه در طول زندگی و تکرار مکررات تا باعث تربیت درست شود.
دربخش قبل هم فرمود: در پیش روی شما مسیر سخت با گردنه های هولناکی هست، خود را از بار سبک کنید و حمل آنرا بر دوش دیگران گذارید تا در وقت نیاز (قیامت) آنرا سالم بشما برگردانند و ان انفاق و دستگیری از دیگران است.
که بار شما را حمل میکنند و سپس برمی گردانند.
⏪انس با دعا:
در تربیت فرزندان جایگاه دعا را بشناسید که فرزند با دعا مانوس نباشد تربیت نقص دارد.
🔶واعلَم اَنَّ الذِی بیَدهِ خزائِنَ السّنواتِ و الاَرضَ قَد اَذِنَ دکَ فِی الدُّعوءِ و تَکَفَّلَ لَک باِلاجابَهِ
بدان فرزندم همان خدایی که گنجینه آسمان و زمین بدست اوست بتو اجازه داده دعا کنی . وخدا به عهده گرفته که دعای تو را اجابت کند.و گنجینه مادی و معنوی را در اختیار تو گذارد.
عقل هم به این امر تاکید دارد که برای طلب و در خواست از غنی طلب داشته باش نه از فقیر.
دعای ۲۸ صحیفه سجادیه فرمود:
وَ رَأَیتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُحْتَاجِ إِلَی الْمُحْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیهِ وَ ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ،
دانستم که حاجت خواستن محتاج از محتاج دیگر، از سبک رایی و گمراهی عقل اوست.چه بسیار مردم دیدم که از غیر عزت خواستند و خوار شدند، و از غیر ثروت طلبیدند و تهیدست گشتند، و در طلب بلندی برآمدند و پست شدند،
از اولین جمله امیرالمومنین برداشت میشود:
اولا : همه ی عالم گنجینه خداست.
از غنی باید درخواست کرد.
دوما: "قد اذِن" اجازه داده که دعا کنید. شرافت قائل شده ، انسان را گرامی داشته پس موقعیت را استفاده کنید.
واگر دعا نبود خدا اصلا اعتنایی نمی کرد.
《قُل ما یَعبَوُ بِکُم ربِّی لَو لا دُعاءُکم ؛ فرقان - ۷۷》
اگر دعای شما نبود خدا شما را تحویل نمی گرفت. پس اهل دعا و گفکگو با خدا باشید.
سوماً: دعا کنید تا اجابت کنم.
《وَ إِذا سَأَلَکَ عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیَسْتَجیبُوا لی؛ بقره - ۱۸۶》
✳️ روایات زیادی در این باب آمده .
از رسول مکرم صلی الله علیه واله:
و اَنَا اللهُ اِبتَدِئ بِالعَطیَّة قبلَ المَساَلَة
خدایی هستم قبل از اینکه بخواهید و بخوانید عطا می کنم.
در دعای رجب هم امده :
یا مَن یُعطِی مَن لَم یَسئَلهُ و مَن لم یَعرِفهُ
خدایی که قبل از خواندن و قبل از شناختن لطف و عطا می کند.
هرگز کسی از در خانه دست خالی بر نمی گردد. هرچه بخواهیم گنجینه ها ی خدا تمام شدنی نیستند.
✳️ روایت امیرالمومنین :
فلَو أنّ أهلَ سَبعِ سَماواتٍ و أرَضینَ سَألُونی جَمیعا
اگر اهل هفت آسمان و زمین همگی یکجا از خدا در خواستی داشته باشند.
فأعطَیتُ کلَّ واحِدٍ مِنهُم مَسألَتَهُ
و تمامی آنها یکجا در خواست انها اعطا بشود.
ما نَقَصَ ذلک مِن مُلکی
هرگز از ملک و گنجینه خداوند کم نمیشود.
مانند پر پشه ای در اقیانوس می ماند ، از خیس شدن پر چقدر آب اقیانوس کم میشود!!!
این مثال برای تشبیه است. اصلا کم نمی شود. یقین بدانیم که اجابت میشود.
بقول مرحوم فاطمی نیا :
یا در جیب میریزند یا در حساب .
هیچ دعایی برگشت نمی خورد.
در سوره منافقون فرمود:
《 ولِلهِ خزائنُ السمواتِ والارض ولکنَّ المنافقین لا یفقَهون؛ آیه ۷ 》
بلافاصه فرمود منافق نمی فهمد ، منافق فکر می کند چاپلوسی و مدح و رشوه به دیگران سبب میشود به چیزی دست بیابد. او نمی فهمد که گنجینه آسمان و زمین دست خداست.
با ان حالت نفاق معلوم است خدا را نشناخته و به کلام خدا اعتماد ندارد.
🔶واَمَرَکَ اَن تَساَلَهُ لِیَعطیَک
نه تنها اذن داده بلکه امر کرده که اگر عطای خدا را درخواست داری باید دعا کنی. (یک مرحله از قبل بالاتر)
دعا یک راهی ست برای رسیدن.
و واجب است بر ما که اهل دعا باشیم.
مگر میشود کسی محتاج باشد و از خدا نخواهد. چون انسان ذاتا محتاج و فقیر است.《وانتُمُ الفُقراء》 اگر از خدا هم نخواهد شرک دارد .
لذا مسئلت و درخواست از خدا وجوب دارد.《واسئَلُواللهَ مِن فضلِهِ اِنَّ اللهَ بکلِّ شئِِ علیم 》واجب است از خدا بخواهید.
✳️ روایت پیامبر اکرم (ص):
ترکُ الدُّعاءِ المَعصیهِ
ترک کردن دعا معصیت است. محتاج یا باید از خدا طلب کند یا از خلق ، پس موحدانه از خدا طلب کنید.
حدیث قدسی : خطاب به موسی بن عمران فرمود
یا موسی سَلِّنیِ کلُّ ما تَحتاجُ اِلیهِ
ای موسی هر چه میخواهی از من بخواه.
حتّی عَلِفَ شاتِک و مِلحُ عَجینِک
حتی علوفه گوسفندان و نمک غدا را از من بخواه .
ما دُمْتَ لاتَری کُنُوزی قَدْ نَفِدَتْ فَلاتَغتَمَّ بِسبَبِ رزقِک
ای موسی ، تا وقتی یقین نکردی که گنجینه های رزق من تمام شده غصه ی روزی را نخور.
ما دُمْتَ لا تَری الشَّیطانُ مَیتاً، فَلا تَأْمَنُ مَکرَهُ.
تا وقتی یقین نکردی شیطان مرده است خود را از مکر و حیله او در امان نبین.تا شیطان هست احتمال خطر وجود دارد.
🔶وتَستَرحِمَهُ لِیَرحَمَک
پس از او طلب رحمت کن تا بتو رحم کند.
اجابت دعای تو در گرو دعای توست.
🔶ولم یَجعَل بَینَک و بَینَه مَن یَحجُبُهُ عَنک
خدای مهربان بین تو و خود کسی یا چیزی را مانع و حجاب قرار نداده.
بخلاف پادشاهان که حتما باید نامه ، واسطه ، معرّف باشد ،
خدا واسطه نمیخواهد هر زمان و هرمکان، با هر گویشی میشنود ، می بیند ، و میداند تشریفات ندارد و پاسخ میدهد.
✅ برای تربیت فرزندان، نوع معرفی خدا به فرزند مهم است از نوع محبت ، عشق و علاقه، و ارتباط عاشقانه خدا گفته شود که خدادنبال دستگیری است نه مچگیری.
علی علیه السلام فرمود:
حُبُّ اللّه ِ نارٌ لا یَمُرُّ عَلى شَیءٍ إلاَّ احتَرَقَ
دوستی و محبت خدا آتشی است که بر هر چه بگذرد می سوزد. شعله عشق را روشن می کند.
به عاشق نمی گویند برخیز و نماز بخوان ، خود میداند و عاشقانه عمل می کند.
🔶ولَم یُلجِئکَ اِلی مَن یَشفَعُ لَکَ اِلیهِ
میتوانی بدون واسطه با او سخن بگویی.
و تورا مجبور نساخته[لم یُلجِئ] که با یک شفیع و واسطه از او طلب کنی .
✅ (کلمه "یشفع" نیاز نیست شفیع بگیری) شبهه ایجاد می کند ، در حالیکه یکی از اعتقادات مسلم امامیه بحث شفاعت است از ضروریات مذهب است.
ایا با این جمله امیرالمومنین تعارض دارد؟!
پاسخ ۱ :
حضرت در این بخش ثابت کرد بدون شفیع هم میتوان با خدا سخن گفت
نفرمود شفاعت قبول نیست.
بدون شفیع هم می توانید (پس با هم قابل جمع هستند.) در برخی موارد دیگر نیاز به شفیع هست.
پاسخ ۲ :
مگر شفاعت استقلالی هست!!
قائل به شفاعت اهل بیت هستیم ، شفاعت آنان هم باذن خداست.
مگر عیسی بن مریم به اذن خدا مرده زنده نمیکند ، کور شفا میدهد اما مستقل از خدا نیست. اهل بیت واسطه بودن را هم از خدا دارند . به اذن خدا باشد عیسی در کار نیست ،همه خداست.
بین ما و خدا هیچ حجاب و شفیع مستقلی نیست.
اهل بیت اگر نجات میدهند ، خدا اجازه داده ، غیر استقلالی نیست.
⏪بحث شفاعت را قران مطرح کرده .
برادران یوسف بعد از خرابی اوضاع برای پاک کردن لکه خطای خود نزد پدر آمدند:
《یا اَبانَا استَغفِر لَنا ذُنوبَنا اِنّا کنّا خاطِئِین ؛ یوسف - ۹۷》
برای خطای ما دعا کن (شفاعت بود) اما یعقوب نبی از جانب خود نمی بخشد ، بلکه از خدا میخواهد ،وساطت می کند.
⏪ تربیت عاشقانه :
🔶ولم یَمنَعَکَ اِن اَسَأتَ مِنَ التَّوبَه
خدایی که امر بدعا و عهد به اجابت دعا کرده، تورا منع نکرده. اگر خطایی از تو سر زد تو را به درگاه خود راه ندهد.
برای بازگشت راه توبه را باز گذاشته.
🔶ولَم یُعاجِلکَ بالنِّقمَه
در عذاب و فرو فرستادن نقمت در قبال خطای تو عجله نکرده. خدا دنبال عذاب نیست ، مهلت میدهد تا شاید در گردش ایام (قدر ، عرفه ، محرم) بلکه در ایام خاص راه توبه باز شود.
✅ با این خدای مهربان چرا اصلاح ، عبد و عاشق نمی شویم!!!
چرا عبودیت پیدا نمی کنیم!!
در حکمت ۸۷ فرمود:
عَجَبتُ لِمَن یَقنَطُ و معَهُ الاِستغفار
متعجب و متحیرم چگونه عده ای از رحمت خدا نا امید میشوند.در حالیکه در میان خود استغفار را دارند.و درِ توبه هنوز باز است.
یک عمر سحره ی فرعون اطراف او ، آلوده به شرک بودند، با استغفاری و لحظاتی توبه کار شدند و برگشتند.
🔶ولَم یُعَیِّرکَ بالاِنابَه
اگر از خطا بازگشتی بسوی خدا باشد این بازگشت را ننگ و عار [یعیّر] برای توبه کار نمیداند. منت نمی گذارد.اشتباهات را به رو نمی آورد.
🔶ولَم یَفضَحک حیثُ الفَضیحَه بِکَ اَولی'
در خطای فاحش تو پرده پوشی میکند و رسوا و مفتضح نمی کند.
چه بسیاری از اوقات خود را در موقعیت مفتضح شدن قرار دادید و اسباب بی آبرویی برای خود فراهم کردید اما خدا نگذاشته و پرده پوشی کرده.
(عاشق دنبال چنین محبوب زیبایی می گردد.)
تمام خطا را با یک عذر خواهی پوشش میدهد. در دعای کمیل فرمود:
ولا تَفضَحنِی بخَفیِّ مَا اطَّلَعتُ علیهِ مِن سرِیّ
تو اگاهی و میدانی اما آنچه را که سبب رسوایی بود و مستحق رسوا شدن بود اما خدا رسوا نکرد.
⏪ ولَو تَکاشَفتُم لَما تَدافَنتُم
اگر ستاریت را بردارد پرده ها کنار رود اراده به رسوایی باشد یکدیگر را دفن نمی کنید.چه برسد به معاشرت.
در ظاهر پرده پوشی به ما عزت و احترام و اعتماد می کنند.
⏪در دعای عرفه فرمود:
و لوِ الطَّلعُوا یا مولای عَلی مَا اطَّلعت علیه مِنّی اذا ما اَنظُرونِی و لَرَفَضُونی و قَطَعُونی
اگر دیگران از عملکرد من با خبر بودند از من می بریدند و ترکم می کردند.
با تمام وجود باید چنین خدایی را دوست داشت و دوست داشتن باید ظهور و بروز داشته باشد. و در مقابل دوست داشتن اعمالی را که خواسته باید انجام داد.
🔶ولَم یُشَدِّد علیکَ فِی قبولِ الاِنابَه
واگر در جایی برای ادب کردن بر تو سخت گرفت ،در قبول عذر و توبه سختگیری نمی کند. همین که برگشت باشد کافیست.
✳️حدیث قدسی فرمود:
لو عَلِمَ المُدبِرونَ کیفَ اَشتیاقِی بهِم لَماتُوا شَوقاً.
اگر کسانی که از من روگردان هستند شوق و علاقه مرا بخودشان می دانستند از کثرت شوق میمردند .
🔶ولَم یُناقِشکَ بِالجَریمَه
در محاسبه و بازخواست خیلی دقت بخرج نمیدهد. [لم یُناقش]
دنبال بهانه ایست که راه برگشت باشد و دستگیری کند.
رسول مکرم (ص) فرمود:
اَن یُوقِشَ یَهلِک
اگر بنا بود که خدای متعال در حساب مناقشه کند (مو از ماست بکشد) همه هلاک می شدند. چه کس میتوانست جان سالم بدر کند.
🔶ولم یُؤئِسکَ مِنَ الرَّحمَه
تو را از رحمت خود مایوس نکرده ،
🔶بَل جَعَلَ نُزُعَکَ عَنِ الذَّنبِ حَسَنةً
تا جایی که با کوله باری از گناه همین که ترک گناه کرده از گناه جدا شوید [نزُوعَک] خود یک حسنه است.
نه تنهاپرده پوشی میکند، می بخشد، بلکه با جدا شدن از گناه تبدیل به حسنه میکند.مبدِّلَ السیئاتِ بالحسنات
همه راتبدیل به حسنه میکند بشرطی که از گناه و موقعیت گناه دل کنده شود.
در مکان گناه تغییر موقعیت (صلوات، برخاستن، تغییر مکان)هر جا که احتمال خطر باشد. تغییر موقعیت همان حسنه است.
⏪ اوحی الله عزَّو جلَّ الی داوود:
إِنَّ عَبْدِیَ اَلْمُؤْمِنَ إِذَا أَذْنَبَ ذَنْباً ثُمَّ رَجَعَ وَ تَابَ مِنْ ذَلِکَ اَلذَّنْبِ
خداوند به داوود پیامبر (علیه السلام)فرمود: هرگاه بنده مؤمن من گناهی کند و سپس از آن گناه برگردد و توبه کند
وَ اِسْتَحْیَا مِنِّی عِنْدَ ذِکْرِهِ
به هنگام یادکردن از آن گناه از من شرم کند،
غَفَرْتُ لَهُ وَ أَنْسَیْتُهُ اَلْحَفَظَةَ
او را بیامرزم و آن گناه را از یاد فرشتگان نگهبان اعمال ببرم
وَ أَبْدَلْتُهُ اَلْحَسَنَةَ
وآنرا به حسنه تبدیل کنم
وَ لاَ أُبَالِی وَ أَنَا أَرْحَمُ اَلرَّاحِمِینَ .
و از این کار، مرا باکی نیست، که مرا سرزنش کنند. چون من مهربانترین مهربانانم.
🔶و حَسَبَ سَیئَتَکَ واحِدَه ، وحسَبَ حَسنَتکَ عَشراً
و رحمت خدا نسبت بتو اینست که یک عذاب در مقابل یک گناه ،اما پاداش برای یک حسنه ده برابر حسنه حساب می شود.
ادم ابوالبشر به خدا خطاب می کند.
خدایا با دشمن سختی مثل شیطان ما را به چه چیزی مسلح کرده ای ؟!
فرمود: اگر نیت گناه باشد نوشته نمیشود.
اگر نیت حسن باشد ثبت میشود.
در عمل حرام یک در مقابل یک نوشته میشود.
در یک عمل نیک ده برابر ثبت میشود.و این همان صلاح شماست.
✳️ روایت امام سید الساجدین (ع)
یَا سَوْأَتَاهْ لِمَنْ غَلَبَتْ إِحْدَاتُهُ عَشَرَاتِهِ یُرِیدُ أَنَّ اَلسَّیِّئَةَ بِوَاحِدَةٍ وَ اَلْحَسَنَةَ بِعَشَرَةٍ .
بدا به حال کسى که یک هایش (گناهانش) بر ده هایش (حسناتش) چیره شود .
عبادت ضربدر ده از گناه بدون ضرب کمتر باشد. بدا بحال اوست.
✅در آیات قران فرمود:
《مَن جاءَ بالحَسَنَهِ فلَهُ عَشرُ اَمثالِها ؛ انعام - ۱۹۰》
نفرمود هر کس عمل صالح انجام بدهد ، بلکه فرمود " من جاءَ" کسی که عمل را تا قیامت بکشاند و با خود برساند. ده برابر اضاف میشود.
گاهی عمل نیک انجام میشود اما ده دقیقه بعد با یک منت یا عُجب آتش گرفته حبط میشود.
✅گنهکار زمین خورده خاکسارشود بهتر است از عامل نیکی اما اهل عجب ، و برتربین باشد.
🔶وفَتَحَ لَکَ بابَ المَتابِ و بابَ الاِستِیعاب
و رحمت دیگر خدا ، بابی بنام توبه باز گذاشته و راه طلب رضایت مندی برای تو فراهم کرده است.
باب رضایت ، چه رضایت خدا باشد یا خلق ، پس رضایت را جلب کنید.
اللهم کمّل دیننا بالقرآن
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
محی الذین
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۱۰ - ۱۲ذیحجه
💢بخش چهارده نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
این جلسه و جلسه قبل بحث در باب دعا و توبه بود
🔶فاِذا نادَیتَهً سَمِعَ نِدائَک
هر وقت خدا را صدا کردی خدا صدایت را میشنود
🔶واِذا ناجَیتَهُ عَلِمَ نَجواکَ
هنگامیکه او را ندا و نجوا کردی ندای تو را می شنود.
تفاوت منادا و نجوا: منادا طلب با صدای بلند و مناجات آرام با خدا صحبت کردن است ما به هر دو نوع صحبت با خدا نیازمندیم چه تقاضای بلند چه در نیمه‌های شب بدون تکان دادن لبها خدا از آنچه در دل می گذرد آگاه است .
⏪در خطبه ۹۱ خطبه اشباح آمده:
عَالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمَائِرِ الْمُضْمِرِین
خدایا تو همه چیز را می دانی صدای ناله حیوانات را در دل بیابان میدانی.
اینکه حیوانی صدا کرد و ازاین صدا چه می‌خواست؟ همه را خدا میداند.
خدا درون وسر درون تو را میداند.
وَ نَجْوَى الْمُتَخَافِتِینَ
خدا صدای آهسته تو را هم میشنود خَوَاطِرِ رَجْمِ الظُّنُونِ
آنچه به ذهن شما خطور و عبور کند خدا میداند
عُقَدِ عَزِیمَاتِ الْیَقِین
تصمیم به انجام کاری بگیرید میداند قبل از انجام کار، تصمیم تو را میداند و میداند محقق میشود یا نه.
خدایی که آنقدر نزدیک است، گوش شنوا برای حرفها و هیچکس شنواتر از خدا نیست، اسمع السامعین، همدرد و همراه است.هیچکس مثل خدا همدردی نمیکند باید یاد بگیریم با خدا صحبت کنیم.
🔶فاَفضَیتَ الیهِ بحاجَتِک
مشکلات و حاجات خود را به خدا عرضه کنید.
🔶واَبثَثتَهُ داتَ نفسِک
غم و شکوِه خود را به در گاه او ببرید.
ما سفره دل نزد تو باز کردیم پیش چه کسی باید حرف زد؟ و سفره دل را باز کرد؟ خیلی جاها باید سکوت نمود فرمود: دوست ما کسی است که هرگاه مشکل او تمام میشد ابراز میکرد که ما مشکل داشتیم سفره دل را باید زود نزد دیگران باز نکرد بعد از تمام شدن و حل مشکل باید صحبت کرد.
این جمله دو معنا دارد:
یک)حاجت خود را به خدا بگو و به غیرنگو.
دو) خود را پیش خدا نشان بده دعا کن خودی نشان بده .
✅ دعای ما نمود شخصیت ماست گاه دعای ما فقط مادیست شخصیت هر کسی زیر دعای اوست به گفته حضرت دعای تو نشان دهنده شخصیت توست پیش خدا ابراز وجود کن دعای درست حسابی که شخصیت تو را نشان دهد دعا یعنی آرزوی نرسیده. در پیش خدا خودی نشان ده. ما بی سلیقه‌ایم.
تو حاجات ما بخواه ورنه گدا مطالبه آب و نان کند .
گاهی ما نمیفهمیم که چه بخواهیم اگر این ادعیه و صحیفه و دعاهای ماثوره اهل بیت نبود نمی‌دانستیم که چه بخواهیم.
ما همیشه دنبال آرزوهای مادی بودیم.
با مراجعه به کتب حدیثی می‌بینیم ادعیه به ما راه را نشان میدهد.
برخی ادعیه ماثوره :
- اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا حَلَاوَةً فِی تِلَاوَتِه
خدایا شیرینی تلاوت قرآن را به ما بچشان
. اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا مَنَازِلَ الشُّهَدَاءِ وَ عَیْشَ السُّعَدَاءِ وَ مُرَافَقَةَ الْأَنْبِیَاء
خدایا زندگی و مرگ ما مثل شهدا همنشینی ما با انبیا و اولیا باشد.
. اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا الْعَافِیَةَ وَ دَوَامَ الْعَافِیَةِ وَ ارْزُقْنَا الشُّکْرَ عَلَى الْعَافِیَةِ.
خدایا عافیت ما در دین و آخرت باشد.
انواع عافیت و دوام عافیت بده .
اگر نعمتی دادی این نعمت از ما گرفته نشود شکر بر عافیت هم به ما بده .
. اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا أَعْمَالًا زَاکِیَةً مُتَقَبَّلَةً تَرْضَى بِهَا عَنَّا وَ تُسَهِّلُ لَنَا سَکْرَةَ الْمَوْت
خدایا اعمال ما به گونه‌ای باشد که تو آن را تایید کنی و رضایت داشته باشی خوب نماز خواندن ،جوانی را عالی گذراندن، به پدر و مادر احترام خوب و رسیدگی کردن، رضایت خدا را در پی داردکه خدا عنایت کند.
. اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا حَلَاوَةَ الْإِیمَانِ وَ بَرْدَ الْمَغْفِرَة
خدایا حلاوت ایمان را به ما بچشان و بخشش خنکی دارد.
یا دعایی که از امام عصر به ما رسیده
. اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا صِدْقَ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ
. اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعْصِیَةِ وَ صِدْقَ النِّیَّةِ
🔶وَ شَکَوْتَ إِلَیْهِ هُمُومَکَ
فرزندم، تو شکایت میکنی به او از اندوه‌ها چه در منادا ،چه در مناجات وقتی با خدا حرف می‌زنی.
🔶وَ اسْتَکْشَفْتَهُ کُرُوبَکَ
و از او طلب کشف و برطرف شدن گرفتاری‌ها را میکنی .
🔶وَ اسْتَعَنْتَهُ عَلَى أُمُورِک
از او طلب عون و یاری میکنی[استَعَنتَه] در امورات در دعا از گرفتاری‌ها بخدا شکایت کنیم از او طلب برطرف کردن کروب و استعانت کنیم.
شکایت از نفس خود، شکایت از دشمن ظالم باید با خدا حرف زد.
✳️در روایات امام صادق آمده:
سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ
امام صادق مکرر می فرمود
مَنْ شَکَا إِلَى مُؤْمِنٍ فَقَدْ شَکَا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ
اگر کسی به مومنی شکایت برد در واقع به درگاه خدا شکایت برده گاهی کارد به استخوان میرسد پیش هر کس سفره دل باز نکن به مومن بگو و با او مشورت کن.
وَ مَنْ شَکَا إِلَى مُخَالِفٍ فَقَدْ شَکَا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ.
اگر پیش خلق شکایت کردی شکایت از خدا کرده‌ای که خیلی بد است شکایت مولایت را نزد عده‌ای نااهل نبر در نزد مومن شکایت کن که گفتن به او گرفتاری را حل کند.
🔶 وَ سَأَلْتَهُ مِنْ خَزَائِنِ رَحْمَتِهِ مَا لَا یَقْدِرُ عَلَى إِعْطَائِهِ غَیْرُهُ
حسن جان در مناجات‌های خود از خدا مسئلت میکنی خزائن رحمت او را.
اگر همه جمع شوند نمی‌توانند جلوی ضرر را بگیرند خزائن به دست اوست هیچکس جز خدا نمیتواند خزائن را به ما عطا کند
🔶 مِنْ زِیَادَةِ الْأَعْمَارِ وَ صِحَّةِ الْأَبْدَانِ وَ سَعَةِ الْأَرْزَاق.
( "مِن" بعضیه یا بیانیه است)
ازجمله نعمت‌هایی که جز خدا کسی نمیتواند به ما بدهد.
۱. زیادت عمر .
۲. سلامتی بدن.
۳. وسعت رزق و روزی.
عمر، سلامتی و رزق سه دغدغه مهم انسان است که حضرت میفرماید خزائن هر سه فقط و فقط در دست خداست.
عمر طولانی به خودی خود نه خوب است نه بد بلکه بستگی به اعمال انسان دارد.
مکارم الاخلاق دعای ۲۰ صحیفه:
وَ عَمِّرْنِی مَا کَانَ عُمُرِی بِذْلَةً فِی طَاعَتِک خدایا تا زمانی عمر بده که در راه اطاعت تو صرف شود عمری خوب است که همراه با اطاعت باشدَ،
فَإِذَا کَانَ عُمُرِی مَرْتَعاً لِلشَّیْطَانِ
اگر عمرم به مرتع شیطان تبدیل شود و شیطان از وجودم رزق بگیرد من بشوم چراگاه شیطان و شیطان از وجودم ارتزاق کند
َاقْبِضْنِی إِلَیْکَ قَبْلَ أَنْ یَسْبِقَ مَقْتُکَ إِلَیَّ، أَوْ یَسْتَحْکِمَ غَضَبُکَ عَلَی
خدایا زودتر جان مرا بگیر قبل از اینکه خشم و سخط تو بر من وارد شود.
اینکه عمر در چه راهی بگذرد مهم است اگر عمر در راه اطاعت خدا باشد عمر طولانی و اگر در راه معصیت باشد عمر کمتر بهتر است.
در روایات آمده عمر طولانی با رزق واسع خوب است عمر طولانی و رزق کم بد است درآمد کم، بیماری زیاد، و نیاز به پول ، در پیری بیشتر میشود، لذا گفته شده در دعای شب ۲۷ رجب بگوییم:
َوَ اجْعَلْ أَوْسَعَ أَرْزَاقِنَا عِنْدَ کِبَرِ سِنِّنَا وَ أَحْسَنَ أَعْمَالِنَا عِنْدَ اقْتِرَابِ آجَالِنَا
خدایا بهترین رزق ما را در پیری قرار بده همزمان با سن زیاد روزی هم زیاد شود .
✅ اگر رابطه ما با خدا اصلاح شود همه مشکلات حل میشود.
قال موسى ع یا رب إنک لتُعطینی أکثرَ مِن أملی
خدایا تو بیشتر از آنچه من آرزو را دارم به من عطا کردی چرا ؟
قال لأنک تُکثِرُ من قول ما شاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ.
وقتی تو همه چیز را از خدا دانستی و خواستی، بیش از آرزوها به ما میدهند هر آنچه خدا بخواهد همان میشود.
⏪ بحث تربیت دعایی است موسی کلیم اعتقاد دارد که هرچه در عالم است به اراده خداست چون اعتقاد به این هست من بیشتر از آنچه نیاز داری می‌دهم .
سلمان فارسی از قول پیامبرنقل میکند:
لَا یَزِیدُ فِی الْعُمُرِ إِلَّا الْبِرُّ وَ لَا یَرُدُّ الْقَضَاءَ إِلَّا الدُّعَاءُ.
با خدا بودن همه مشکلات را حل میکند
🔶ثُمَّ جَعَلَ فِی یَدَیْکَ مَفَاتِیحَ خَزَائِنِهِ
خداوند کلید گنجینه ها را در دستان تو قرار داده .خدا اذن به دعا داد وهنگام دعا هرچه بخواهی به تو داده خواهد شد.
اجابت در گرو دعاست بعضی میگویند و امر به دعا کرده مگر در لوح محفوظ همه چیز ثبت نشده؟
خدا قبل و بعد عالَم را عالِم است دعا دیگر برای چیست؟
فلسفه دو آینه است که خدا بعضی از نعمتها را مشروط کرده خدا میخواهد ما ارتباط بگیریم و به درگاه خدا بیاییم.
دعا برای رشد ماست دعا که میکنی خود رشد میکنی و ظرفیت پیدا میکنی.
فلسفه دعا این است اگرچه خدا همه چیز را میداند ولی خیلی چیزها مشروط به دعاست تا دعا نکنیم به ما داده نمیشود.
🔶بِمَا أَذِنَ لَکَ فِیهِ مِنْ مَسْأَلَتِهِ
به سبب اینکه اجازه دعا به تو داده است.
🔶فَمَتَى شِئْتَ اسْتَفْتَحْتَ بِالدُّعَاءِ أَبْوَابَ نِعْمَتِهِ
حسن جان هر وقت خواستی ،درب‌های نعمت را با دعا باز کن. خدا را صدا بزن درب نعمت خدا باز میشود.
🔶 وَ اسْتَمْطَرْتَ شَآبِیبَ رَحْمَتِهِ
باران شدید رحمت [شآبیب] الهی را با دعا به بارش در بیاور. با دعا درب‌های رحمت باز میشود اگر بخواهی به چیزی برسی باید دعا کنی .
🔺نکته:
۱. دعا زمان و مکان خاصی ندارد گر چه در برخی زمان و برخی مکان ها تاثیر بیشتری دارد (دعای زمان منع ندارد ولی زمان مطلوب دارد)
درحکمت ۱۰۴ آمده:
یا نَوْفُ إِنَّ دَاوُدَ قَامَ فِی مِثْلِ هَذِهِ السَّاعَةِ مِنَ اللَّیْلِ فَقَالَ إِنَّهَا لَسَاعَةٌ لَا یَدْعُو فِیهَا عَبْدٌ إِلَّا اسْتُجِیبَ لَه
نیمه شب در استجابت دعا بهتر است داوود نبی در نیمه شب بیدار میشد میگفت این ساعت هر کس از خدا طلب کند استجابت میکند. الا کسانی که جزو اعوان و انصار و ظلمه هستند خدا نیمه شب حرف آنها را قبول نمیکند.
نیمه شب برای استجابت دعا بهتر است.
در خطبه ۱۹۵ هم آمده:
فَاسْتَفْتِحُوهُ وَ اسْتَنْجِحُوهُ وَ اطْلُبُوا إِلَیْهِ وَ اسْتَمْنِحُوهُ فَمَا قَطَعَکُمْ عَنْهُ حِجَابٌ
هیچ مانعی بین شما و خدا نیست دعا کنید
وَ لَا أُغْلِقَ عَنْکُمْ دُونَهُ بَابٌ وَ إِنَّهُ لَبِکُلِّ مَکَانٍ وَ فِی کُلِّ حِینٍ وَ أَوَانٍ وَ مَعَ کُلِّ إِنْسٍ وَ جَان
از او درخواست گشایش و پیروزى و گشودن درهاى سعادت کنید. دست نیاز به سوى او دراز کرده، عطا و بخشش را از او بخواهید، زیرا میان شما و او حجابى نیست و درى بین او و شما بسته نشده است. او در همه جا و در هر لحظه و با هر کس از انس و جنّ همراه است.
یا درباره زیارت امام حسین آمده:
السَّلَامُ عَلَى مَنْ جُعِلَ الشِّفَاءُ فِی تُرْبَتِهِ، السَّلَامُ عَلَى مَنِ الْإِجَابَةُ تَحْتَ قُبَّتِه
سلام بر کسی که شفا در تربت اوست و اجابت دعا در زیر قبه او به اجابت نزدیکتر است زمان و مکان تاثیر دارد .
مهم آن است که دست خالی برگشتن از درگاه خدا ممکن نیست.
✳️روایت عَنِ الصَّادِقِ ع قَالَ:
مَا أَبْرَزَ عَبْدٌ یَدَهُ إِلَى اللَّهِ الْعَزِیزِ الْجَبَّارِ إِلَّا اسْتَحْیَا اللَّهُ أَنْ یَرُدَّهَا صِفْراً حَتَّى یَجْعَلَ فِیهَا مِنْ فَضْلِ رَحْمَتِهِ مَا یَشَاء
هیچکس دست طلب به سمت خدا بلند نمیکند که خدا حیا میکند و طلب او را میدهد.خدا فیاض است یقین به اجابت دعا داشته باشید تا اجابت شود .
مرحوم کلینی در کافی بابی در باب استجابت دعا دارد
فَإِذَا دَعَا أَحَدُکُمْ فَلَا یَرُدَّ یَدَهُ حَتَّى یَمْسَحَهَا عَلَى رَأْسِهِ وَ وَجْهِهِ
هرگاه کسی از شما دعا کرد دست به سر و صورت خود بکشد چون دستی که به سمت خدا بالا رفته با نعمت الهی پر شده و نورانیت دارد .
۱- خدا همیشه و همه جا هست میشنود و میبیند
۲- بعضی جاها برای استجابت دعا بهتر است بعضی زمان و بعضی حالات.
۳- یقین دان خدا همه چیز را میشنود و میبیند و هیچ دستی خالی از دعا بر نمیگردد .
🔺 اگر خدا همه چیز را میشنود و دست خالی رد نمیکند ما خیلی دعای به اجابت نرسیده داریم انها چه میشود؟؟
خیلی از دعاها استجابت نشد حضرت در چهار بخش دعاهای استجابت نشده را توضیح میدهد .
علت اجابت نشدن ادعیه:
🔶فَلَا یُقَنِّطَنَّکَ إِبْطَاءُ إِجَابَتِهِ
حسن جان مبادا که دعایت مستجاب نشد از خدا ناامید شوی هیچ کندی تاخیری[اِبطاء] تو را از خدا ناامید نکند .
🔶فَإِنَّ الْعَطِیَّةَ عَلَى قَدْرِ النِّیَّةِ؛
فرمود دعا کردن واجب است دعا نیاز ماست، اگر از خدا طلب نکنی از غیر خدا طلب میکنی پس شرک میشود.
دعا کردن واجب است به فرض که خدا به تو ندهد بر تو واجب است دعا کنی.
۱. ناامید شدن ممنوع، ما مامور به دعا هستیم ولو اینکه آن را به ما ندهند.
۲. تاثیر نیت در استجابت:
خدا به هر کس به اندازه نیتی که دارد عطا میکند دو ،سه نمونه در این باب حضرت میفرماید نیت در اجابت تاثیر دارد.
نیت از دعا چه بود؟ بعضی از دعاهای ما غافلانه است و از روی عادت است دعا یعنی دعوت و خواستن. ( غفلت در مضمون دعا) پیامبر فرمود:
اِعلَموا أنّ اللّه َ لا یَستجیبُ دُعاءً مِن قلبٍ غافِلٍ لاه
ٍ بدانید که خداوند ، دعایى را که از دلى غافل و بى خبر باشد نمى پذیرد.
کافی/ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:
لَمَّا اسْتَسْقَى رَسُولُ اللَّهِ ص وَ سُقِیَ النَّاسُ حَتَّى قَالُوا إِنَّهُ الْغَرَقُ
عده ای از پیامبر خواستند برای آنها دعا کند باران ببارد دعا کرد ولی خبری نشد،
دفعه دوم مردم آمدند و پیامبر دعا کرد چنان بارانی آمد که نزدیک بود غرق شوند
وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص بِیَدِهِ وَ رَدَّهَا اللَّهُمَّ حَوَالَیْنَا وَ لَا عَلَیْنَا قَالَ فَتَفَرَّقَ السَّحَابُ
گفتند ای رسول خدا دعا کن باران بر اطراف و بیابان ها ببارد نه در شهر. پیامبر دعا کرد و همه ابرها از شهر دور شدند.
فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ اسْتَسْقَیْتَ لَنَا فَلَمْ نُسْقَ ثُمَّ اسْتَسْقَیْتَ لَنَا فَسُقِینَا
مردم گفتند چرا دفعه اول دعا مستجاب نشد؟
قَالَ إِنِّی دَعَوْتُ وَ لَیْسَ لِی فِی ذَلِکَ نِیَّةٌ ثُمَّ دَعَوْتُ وَ لِیَفِی ذَلِکَ نِیَّةٌ.
فرمود:دفعه اول اراده جدی از دعا نداشتم ولی دفعه دوم دعا با اراده بود
۲. شرک در دعا:
چرا خدا دعا را استجابت نکرد!! چون نیت شرک آلود بود یعنی در گوشه ذهن توجه به کس دیگری بود.
⏪ در نامه ۳۱ آمده:
وَ أَخْلِصْ فِی الْمَسْأَلَةِ لِرَبِّکَ فَإِنَّ بِیَدِهِ الْعَطَاءَ وَ الْحِرْمَان
اخلاص در دعا مهم است.هر چه نیت انسان پاکتر،دعا مستجاب تر.
امیرالمومنین:
الدُّعَاءُ مَفَاتِیحُ النَّجَاحِ وَمَقَالِیدُ الْفَلاَحِ وَخَیْرُ الدُّعَاءِ مَا صَدَرَ عَنْ صَدْر نَقِیّ وَقَلْب تَقِیّ
دعا کلیدهاى پیروزى و وسیله گشودن قفلهاى رستگارى است و بهترین دعا دعایى است که از سینه پاک و قلب با تقوا برخیزد.
اگر گاهی دعا مستجاب نمیشود.
یک) با توجه دعا کنید.
دو) مشرکانه دعا نکنید.
سه) با قلب پاک دعا کنید.
در روایات آمده قبل از دعا ابتدا توبه کنید طلب استغفار کنید و بعد دعا کنید با قلب پاک دعا کنید .
لزوم توبه قبل ازدعا برای تطهیر نیت:
_معَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّمَا هِیَ الْمِدْحَةُ ثُمَّ الثَّنَاءُ ثُمَّ الْإِقْرَارُ بِالذَّنْبِ ثُمَّ الْمَسْأَلَةُ
وقتی خواستید دعا کنید اول حمد و ثنای الهی، خوبی‌های خدا و بدی‌های خود را اقرار کن
إِنَّهُ وَ اللَّهِ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا بِالْإِقْرَارِ.
تا اعتراف نکنید خدا گناه را نمی‌بخشد.
در روایت انام صادق آمده
إِیَّاکُمْ أَنْ یَسْأَلَ أَحَدٌ مِنْکُمْ رَبَّهُ شَیْئاً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ
هیچکس دعا نکند چه در امور دنیایی یا آخرتی مگر اینکه:
حَتَّى یَبْدَأَ بِالثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ وَ الْمِدْحَةِ لَهُ
اولا: در قلب حمد و ثنای الهی کند.
وَ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِیِّ وَ آلِهِ
دوما: صلوات بر پیامبر
ثُمَّ الِاعْتِرَافِ بِالذَّنْبِ وَ التَّوْبَةِ
سوما: اعتراف به گناه و توبه
ثُمَّ الْمَسْأَلَةِ.
و سپس دعا کند.
پاک نبودن با توبه برطرف میشود.
"اللهم عجل لولیک الفرج"
اللهم الحقنا بالصالحین
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۱۱ - ۱۳ذیحجه
💢بخش پانزده نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴 جلسه قبل راجع به دعابا امام مجتبی سلام الله علیه صحبت کردند.
با دعا کردن درهای رحمت خدا را به روی خود باز کن. با دعا باران رحمت الهی را بر خود فرو بریز.
اگر دعا چنین تاثیراتی دارد ، چرا دعای ما اجابت نمیشود!!
علت اجابت نشدن دعا چهار چیز است.
🔶فَلَا یُقَنِّطَنَّکَ إِبْطَاءُ إِجَابَتِهِ
مبادا که دعا مستجاب نشد از خدا ناامید شوی هیچ کُندی وتاخیر تو را از خدا ناامید نکند .
اجابت نشدن در کار نیست ، نوع اجابت فرق دارد، در نگاه اهل بیت چیزی بنام اجابت نشدن دعا وجود ندارد. اگر دعا حاصل شد اجابت حتما حاصل میشود.
🔶فَإِنَّ الْعَطِیَّةَ عَلَى قَدْرِ النِّیَّةِ؛
۱. دعا کردن واجب است دعا نیاز ماست،
خدا به اندازه نیتها عطا می کند.
حرفی که لقلقه زبان باشد ،
نیت مشرکانه باشد. و قلب پاک نباشد ، ترتیب اثر نمیدهد.
🔶و رُبَما اُخِرَت عنکَ الاِجابه
۲. اجابت دعا گاهی بتاخیر می افتد که پاداش و سود دعا کننده را بیشتر کند.
🔶لِیَکونَ ذالِکَ اَعظَمَ لِاَجرِ السّائِل
تا اتصال و ارتباط بنده سبب رشد شود.
🔶و اَجزَلَ لِعَطاءِ الاٰمِلِ
تا با تاخیر اجابت دعا و پشت در ماندن ، عطای خدا برای آرزو مندان بیشتر میشود. عطای بهتر از آن را اعطا میکند.
در واقع علت تاخیر آن بهتر و بیشتر دادن عطاست.
ماندن و دعا کردن برای خدا مهم است نه گرفتن و رفتن. لذا با تاخیر مجبور است بماند و این اجبار به نفع آرزومند است.
مانند نشستن دانش اموز بالاجبار سر کلاس درس ابتدا شاید سخت باشد ولی فهم و دانایی او بالا میرود.
سطح غنای دعا بالاتر میرود.
خدا نگه میدارد تا انسان بیشتر رشد کند.
🔶و رُبَما سَاَلتَ الشَیَٔ فلا تُؤتاهُ و اُوتِیتَ خیراً منهُ عاجِلاً اَو آجِلاً
۳. تاخیر در اجابت و درخواست عطا نمیشود مگر بهتر از آن داده میشود..یا زود [عاجلاً] و یا پس از مدتی بلند [اجلاً]
ودعا به بهترین جزا در آخرت داده میشود.
ممکن است محتوای درخواست و دعا خوب نباشد ولی حال درخواست کننده خوب باشد. بتاخیر می افتد تا این حال آرزومند حفظ شود.
《عَسی اَن تَکرَهوا شیئاً و هو خیرُ لکم》 از عمل پیش امده کراهت دارید در حالیکه خیر و صلاح شما در آنست.
《و عَسی اَن تُحبُّوا شیئاً و هو شرُ لکم 》
عملی را شما دوست دارید ولی خیر شما در آن نیست.
شما رضایت الهی را طلب کنید، انچه را که خدا می پسندد راضی باشید.
🔶اَو صُرِفَ عنکَ لِما هوَ خیرُُ لَکَ
۴. علت اجابت نشدن دعا :
خدا دعای تو را برمی گرداند[صُرف] به آن چیزی که برای تو خوب است.[خیرُلک]
در این جملات دو خیر وجود دارد.
در مورد سوم (اُوتِیتَ خیراً منهُ) آمده، بین دو چیز خوب و خوبتر بیان شده ، خدا خوبتر را عطا می کند.
در مورد چهارم (خیرُلک) آمده ، دعایی که به ضرراست اصلا خوبی ندارد. خدا انرا با هیچ دعایی اجابت نمی کند.
🔶فلَرُبَّ اَمرِِ قَد طَلَبتَهُ فیهِ هَلاکُ دینِکَ لَو اُوتِیتَهُ
بسیاری از مواقع به چیزی دعا میشود که سبب از بین رفتن اعتقادات میگردد.
تو حقایق دعا را نمیدانی شاید سبب سلب دین تو باشد خدا اجابت نمی کند.
پس اگر خدا اجابت نکردآن هم دلیل خیر انسان است.
《 وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ وَلَکِنْ یُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَا یَشَاءُ إِنَّهُ بِعِبَادِهِ خَبِیرٌ بَصِیرٌ ؛ شوری - ۴۲ 》
اگر خدا به همه انسانها رزق واسع بدهد بسیاری طغیان می کنند.
لذا برخی باید معاش و رزق انها تنگ باشد. چون خبیر و بصیر است به عده ای کمتر داده و گرنه از خزائن خدا کم نمیشود.
در یک شخص ممکن است داشتن علم سبب تکبر او باشد پس نداشتن علم بنفع اوست. یکی از جاذبه هایی که برای انسان کشش دارد مال است که به عنوان مثال آورده .
✳️ پیامبر خاتم (ص) فرمود:
إِنَّ مِنْ عِبَادِیَ الْمُؤْمِنِینَ عِبَاداً لَا یَصْلُحُ لَهُمْ أَمْرُ دِینِهِمْ إِلَّا بِالْغِنَى وَ السَّعَةِ وَ الصِّحَّةِ فِی الْبَدَنِ
عده ای از بندگان امر دین انها اصلاح نمیشود مگر با وسعت مال و صحت و سلامتی
فَأَبْلُوهُمْ بِالْغِنَى وَ السَّعَةِ وَ صِحَّةِ الْبَدَنِ
خدا انها را با مال و سلامتی امتحان می کند.
وَ إِنَّ مِنْ عِبَادِیَ الْمُؤْمِنِینَ لَعِبَاداً لَا یَصْلُحُ لَهُمْ أَمْرُ دِینِهِمْ إِلَّا بِالْفَاقَةِ وَ الْمَسْکَنَةِ وَ السُّقْمِ فِی أَبْدَانِهِمْ
وبرخی از بندگان اگر مال و سلامتی نداشته باشند امر دین آنها در نداری و بیماری اصلاح میشود.
فَأَبْلُوهُمْ بِالْفَاقَةِ وَ الْمَسْکَنَةِ وَ السُّقْمِ
خدا آنها را با مسکنت و بیمارب امتحان می کند.
هر دو گروه را با لفظ عباد مومن یاد کرده ، دعای انها با غیر همان حالت اجابت نمیشود چون به صلاح هر دو گروه نیست.
وداستان ثعلبه که از پیامبر درخواست دعا کرد تا مال او وسعت بیابد.
فرمود : مقدار کمی داشته باشی و حق شکر آنرا ادا کنی بهتر از آنست که برای وسعت مال نتوانی حق آنرا ادا کنی.
ثعلبه کلام پیامبر را نگرفت دوبارا اصرار کرد دعا شامل حال او شد ، بر اثر وسعت مال و منال در پاسخ به زکات گیرنده حکم خدا را انکار کرد .
و پیامبر فرمود: یا وَیح ثعلبه
ای وای بر او، احکام ضروری دین را بخاطر مال انکار کرد.
🔶فلتَکن مَساَلَتُکَ فیما یَبقیٰ لَکَ جَمالُهُ
دعای تو باید بگونه ای باشد که جمال آن برای تو باقی بماند، وگرفتاری و آفت آن از تو دفع شود.
دعا دو ویژگی جمال و بقا را داشته باشد.
🔶و یُفنی' عنکَ وَبالُهُ
مال فانیست فقط وبال آن میماند.
اما اخلاق و علم ،فقط عصاره و جمال آن برای تو میماند.
🔶فَالمالُ لا یَبقی' لَکَ ولا تَبقی' لَهُ
مال آن دعایی ست که ،نه او برای تو میماند ونه تو برای آن می‌مانی.
تو از دنیا میروی مال میماند.
گاهی تو هستی و مال با ورشکستگی، سرقت ، اتش سوزی از بین میرود.
حضرت از بین همه ی مصادیق انگشت بر روی مال می گذارد، چون معمولا انسانها درگیر ثروت و رفاه زدگی و اندوختن، که یک مانع بزرگی درراه زندگی آنهاست.
المالُ مادَهُ الشَهَوات
ماده و زیر بنای اصلی تمام شهوات و بسیاری از خطاها مال و دارایی است.
اِنّ الانسانَ لَیَطغی اَن رَایهُ استَغنی
انسان وقتی خود را مستغنی می بیند طغیان می کند. هر کاری را راحت ورود میکند هر چند خطا باشد ، در حالیکه اگر همان مال نبود سربزیر بود.
پبامبر دعا میکرد، خدایا به اندازه کفاف بده نه رفاه و نه اسراف.
آبرومندانه زندگی کردن با پر توقع بودن متفاوت است.
آبرومندانه بقدر کفاف یک مسئله است، و ولخرجی و چشم هم چشمی مسئله دیگریست.
🔶واعلَم یا بُنیَّ اَنَکَ خُلِقتَ لِلاخرةِ لا لِلدُّنیا
فرزندم بدان ، که تو برای آخرت خلق شده ای نه برای دنیا،
زندگی در دنیا پلی هست که اصالت ندارد.
دنیا پلی ست برای عبور و رسیدن به مقصد ،رد شدن از پل و رسیدن مهم است ،بقیه مسائل آن اهمیتی ندارد .جنس آن پل طلا باشد یا غیر طلا ، موضوعیت ندارد.موضوع در رد شدن و عبور است.
🔶 ولِلفناءِ لا لِلبقاءِ ولَلموتِ لا لِلحیاةِ
تو برای مرگ خلق شدی نه برای بقای دنیا،
دنیا روزی خواهد مرد و برای تو باقی نمی ماند. تو برای مرگ خلق شدی نه برای حیات دنیا.
✅ شش مرحله در طول حیات وحود دارد که بقا ندارد و موقتی است.
۱.صلب پدران
۲. رحم مادران
۳. دنیا
۴. قبر و برزخ
۵.قیامت و آخرت
از این پنج مرحله که دائمی نیست عبور می کنیم فقط مرحله اخر باقیست.و جاودانه
۶. بهشت و جهنم
✳️مناجات خدا عز و جل با موسى بن عمران
یَا مُوسَى لاَ تُطِلْ فِی اَلدُّنْیَا أَمَلَکَ فَیَقْسُوَ قَلْبُکَ
اى موسى در دنیا آرزو دراز مکن تا دلت سخت نگردد،
وَ قَاسِی اَلْقَلْبِ مِنِّی بَعِیدٌ
سخت دل از من بدور است،
أَمِتْ قَلْبَکَ بِالْخَشْیَةِ
دلت را با ترس بکش.
کسی جاودانه نیست بالاجبار میبرند فقط فرق در اینست چه کسی بخدا نزدیک است و چه کسی دور.
🔶 واَنَک فِی مَنزلِ قُلعَةٕ و دارِ بُلغَةٕ
بدان دنیا منزل استیجاری و دارکوچ و کندن [قُلعه] است .بناچار باید نقل مکان کنی .
در دنیا زاد و توشه جمع کن که تورا رساننده باشد[بُلغه] برساند به آن مقصدی که برای آن خلق شده ای .
🔶و طَریقٕ الیَ الاخِرَه
دنیا راه آخرت است. کسی وسط راه ماندگار نمیشود . موقت استراحت می کند.
🔶اَنَّک طَریدُالمَوتِ الذَّیِ لا یَنجُوا منهُ هارِبُهُ
تو در حال فرار مانند صید رانده شده [طرید] ومرگ مانند یک شکارچی بدنبال توست،
(در رقابت شکار دنیا ،گاه شکارچی پیروز است گاه شکار.) اما در رقابت شکار مرگ و انسان همیشه مرگ پیروز است.از دست مرگ راه فراری نیست.[هاربُ]
🔶 ولا یَفُوتُهُ طالبُه
مرگ ،هیچ بشری را از قلم نمی اندازد و از دست او فوت نمیشود.
در بسیاری از امور مردم دچار شک و تردید هستند حتی در مورد وجود خدا عده ای مشکک هستند اما در مورد مرگ هیچ کسی شک ندارد.
منکرین خدا هم اصل مرگ را قبول دارند.
اصل مرگ یک امر همگانی غیر قابل شک است.
🔶ولابُدَّ اَنهُ مُدرِکهُ
بناچار همه مرگ را درک خواهند کرد، بر پیشانی انسان ثبت شده .اما چه خوب است انسان هم نسبت به مرگ آماده و حواس جمع باشد.
《قُل لَّن یَنفَعَکُمُ الْفِرَارُ إِن فَرَرْتُم مِّنَ الْمَوْتِ أَوِ الْقَتْلِ وَإِذًا لَّا تُمَتَّعُونَ إِلَّا قَلِیلًا؛ احزاب - ۱۶ 》
اگر بنا باشد بمیرید ، فرار کنید یا نکنید مرگ از شما دست بر نمیدارد.
عالم مانند حلقه ای در دست عزرائیل.
⏪ جملات حضرت در باب مرگ :
_ مرگ از نزدیک بشما می نگرد.
_ مرگ مثل عقابی که چنگال در پیکر شما فرو کرده.
_ مرگ مانند تیرانداز ماهر پیشانی را هدف گرفته و منتظر شلیک است.
_ مرگ مانند طناب داری بر گردن شما از بدو تولد پیچیده شده.
_شما مثل آهو صید در دست شیر مرگ که هرگز راه فراراز شکارچی نیست.
مهم آنست از مرگ نهراسید و با آعوش باز استقبال کنید.
⏪خطبه ۱۸۸ فرمود:
فلو اَنَّ اَحداً یَجِد الیَ البقاءِ سُلَّماً اَو اِلی
دفعِ الموتِ سبیلاُ لکانَ ذالکَ سلیمانَ بنَ داوود علیه السلام
اگر شخصی راه بسوی جاودانگی ، راه فرار از مرگ را پیدا می کرد .اولویت با سلیمان نبی ( ع) بود .فرمانروایی تمام دنیا در چنگ او بود. ولی باز هم از دنیا رفت.شما هم می روید.
در خطبه ۵۵ فرمود:
در جنگ صفین بعلت تاخیر به حضرت معترض شدند که از مرگ ترسیده وارد جنگ نمیشود.
فرمود: من اگر جنگ را به تاخیر می اندازم فقط برای هدایت مردم است.
《فوَاللهِ ما اُبالِی دَخَلتُ الیَ الموتِ اَو خَرجَ المَوتِ اِلیَّ》 من هیچ ترسی ندارم از اینکه به سمت مرگ بروم یا مرگ به سمت من بیاید.
کسی که از مرگ نهراسد در او تهدید ، تطمیع ،تاثیر ندارد. وعده و وعید او را از پا در نمی آورد.در برابر هر جیزی کوتاه نمی آید مرگ را به بازی می گیرد اما دیگران بازی مرگ را میخورند.
✅ مرگ همگانی است ولی کیفیت آن بنا به زندگی هر کس مشخص میشود
⏪ اصول چها گانه امام صادق در زندگی :
قِیلَ لِلصَّادِقِ ع عَلَى مَا ذَا بَنَیْتَ أَمْرَکَ ؟
از امام صادق علیه السلام پرسیدند: کار خود را بر چه اساسى استوار ساخته اى؟
فَقَالَ عَلَى أَرْبَعَةِ أَشْیَاءَ
فرمودند: بر چهار اصل:
عَلِمْتُ أَنَّ عَمَلِی لَا یَعْمَلُهُ غَیْرِی فَاجْتَهَدْتُ
۱- فهمیدم که عمل مرا کسى دیگر انجام نمى دهد پس (برای انجام آن) تلاش نمودم
وَ عَلِمْتُ أَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ مُطَّلِعٌ عَلَیَّ فَاسْتَحْیَیْتُ
۲- دانستم که خدا بر کار من آگاه است، پس (از انجام کارهای ناشایست) حیا کردم
وَ عَلِمْتُ أَنَّ رِزْقِی لَایَأْکُلُهُ غَیْرِی فَاطْمَأْنَنْتُ
۳- فهمیدم که روزى مرا دیگرى نمى خورد پس آرام گرفتم؛
وَ عَلِمْتُ أَنَّ آخِرَ أَمْرِی الْمَوْتُ فَاسْتَعْدَدْتُ.
۴- دانستم که پایان کار من مرگ است پس براى آن آماده شدم.
🔶فَکن منهُ علیٰ حَذَرٕ اَن یُدرِکَکَ علیٰ حالٕ سیئه
از مرگ بر حذر باش و آنرا جدی بگیر .
بترس از اینکه مرگ تو را فرا بگیرد[یُدرکَک] و در حالیکه حال تو ناخوش باشد.و در حال گناه مرگ را درک کنی.
🔶قد کنتَ تُحَدثُ نفسَک...فیَحولُ بینَکَ و بینَ ذالک
قبل از مرگ با خود حدیث میکردی بعد این گناه و روزهای بعد توبه و ابراز پشیمانی می کنم.
ولی دست نمی یابی و ناگهان مرگ بین تو و توبه حائل میشود. بعد از آن جای استیعاب و طلب پوزش نیست.
در اینصورت بدون توبه با حال گناه مردن، حقیقت، روح و قیامت خود را به هلاکت انداخته.
هلاکت بمعنای مردن نیست. هلاکت نرسیدن به مقصد و مرگ روح است به هدف نرسیدن و ضایع کردن نعمتهاست.
✅ زندگی هر کس با مرگ او تناسب دارد مرگ پایان زندگی و استمرار زندگی بعدی است. پاک زندگی کرده پاک میمیرد.
⏪ در خطبه ۳ فرمود:
فرَاَیتَ اَنَّ الصبرَ علیٰ هاتا اَجحیٰ
دیدم که صبر کنم بر این محنت ،میدانم ظلمت محض است.
ویا دست به قبضه شمشیر ببرم ، میدانم شکست حتمی ست.
نتیجه گرفتم صبر کردن بر این حالت و این معضل عاقلانه تر است
و حکومت را رها کردم تا اصل اسلام باقی بماند.
فصَبرتُ و فی العینِ قَذیً و فی الحلقِ شَجا
صبر کردم اما ، صبری که خار در چشم و استخوانی در گلو تحمل کردم.
اَریٰ تُراثی نَهبا
با چشم خود دیدم که میراث علی را غارت
کردند.
حتیٰ مَضیَ الاولُ لسبیلِه
قضیه به همین منوال گذشت تا اینکه خلیفه اول در راه خود از دنیا رفت. [ مضیٰ لسبیله]
نفرمود خلیفه مُرد!!
مرگ ، تمام شدن نیست، همان مسیر دنیا ادامه داده میشود.
در همان مسیری که هست از این سمت پل به سمت دیگر پل حرکت کرده است.
مسیر امروز ادامه ی مسیر فردا را بدنبال خواهد داشت.
🔶 اَکثِر مِن ذکرِ الموت ....
حتما مرگ بسراغ تو خواهد آمد،اما تو هم زیاد بیاد مرگ باش.لحظه به لحظه بدنبال توست وتو را رصد میکند ،تو هم بیاد او باش.
آماده بر آن اتفاقاتی که ناگهانی بر تو وارد میشود.[ سکرات مرگ] .
و بیاد اتفاقات بعد مرگ هم باش که بر تو عارض میشود.[ شب اول قبر ، حساب و کتاب ] .
از هم اکنون مطابق با نیازهای آن زمان عمل کن و توشه جمع کن.
🔶حتیٰ یَاتیَکَ و قد اَخَذتَ منهُ حِذرَک ...
آنچنان بیاد مرگ باش وقتی بسمت تو آمد ،سلاح خویش، لباس رزم بتن آماده باشی برای بعد از مرگ ، وگرنه مرگ بر تو چیره خواهد شد.
🔶ولا یَاتیَکَ بَغتَةً فَیَبهَرَک
مبادا مرگ بصورت ناگهانی بر تو وارد شود آمادگی نداشته باشی، غافلگیر و مغلوب شوی .[یبهرَک]
این آماده بودن و نترسیدن از مرگ شرط آن توجه بمرگ است" اَکثِر مِن ذکرِ الموت" است.
✳️ در توحید مفضّل امام صادق صلوات الله علیه فرمود:
یَا مُفَضَّلُ مَا سُتِرَ عَنِ الإِنسَانِ عِلمُهُ مِن مُدَّةِ حَیَاتِهِ فَإِنَّهُ لَو عَرَفَ مِقدَارَ عُمُرِهِ
وَ کَانَ قَصِیرَ العُمُرِ لَم یَتَهَنَّأ بِالعَیشِ مَعَ تَرَقُّبِ المَوتِ وَ تَوَقُّعِهِ لِوَقتٍ قَد عَرَفَهُ بَل کَانَ
ای مفضّل! در عدم آگاهی انسان به مدت عمرش اندیشه کن. اگر او به عمرکوتاهش پی میبرد، هیچ لذتی نمیبرد و با علم به مرگ و انتظار آن، زندگی برای اوگوارا و شیرین نبود،
چنین کسی همانند شخصی است که مالش نابود شده و یا درشرف نابودی است و احساس فقر و نابودی مال، او را هراسناک کرده.
حالآنکه آثار و عواقب ناگوار شناخت پایان عمر بمراتب از آثار نابودی مال بزرگتر و دشوارتر است؛
زیرا کمبود مال جبرانشدنی است و این امر باعث آرامش نسبی شخص میگردد.
ولی کسی که به پایان عمر یقین و باور داشته باشد اگر چه عمرش طولانی شود، هیچ امیدی ندارد.
و نیز اگر شخص به طول عمر و بقای خود اطمینان بیابد، در دریای لذات و معاصی غرق میگردد.
او به این امید که در پایان عمر توبه خواهد کرد همواره در رسیدن به شهوات
میکوشد. بیشک خدای جلّ و علا از این عقیده خشنود نیست و آن را ازبندگان نمیپذیرد.
به این ترتیب بهترین چیز همان است که زمان مرگ و مدت عمر بر انسان ناپیدا وپوشیده ماند.
تا در طول عمر منتظر مرگ باشد و [با یاد مرگ] گناهان را ترک کند و کارهای صالح و نیکو را برگیرد.
اللهم لا تجعل الدنیا اکبر همّنا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
زمانی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۱۳ - ۱۵ذیحجه
💢بخش هفدهم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
حضرت در ادامه مباحث تربیتی گذشته به نکات دیگری از تربیت فرزند اشاره میکنند:
🔶وَ اعْلَمْ یَقِیناً أَنَّکَ لَنْ تَبْلُغَ أَمَلَکَ
یقینا بدان هرگز به همه آرزوهایت نمیرسی.
⏪ حضرت درغررالحکم فرمود:
لَا شَیْءَ أَصْدَقُ مِنَ الْأَجَلِ. لَا شَیْءَ أَکْذَبُ مِنَ الْأَمَلِ.
هیچ راست تر از مرگ وجود ندارد و هیچ چیزی دروغتر از آرزو نیست.
_ خطبه ۱۱۴ :
فَبَادَرُوا الْعَمَلَ وَ کَذَّبُوا الْأَمَلَ
عمل کنید ولی آرزوها را تکذیب کنید.
_ خطبه ۸۶ :
وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْأَمَلَ یُسْهِی الْعَقْلَ وَ یُنْسِی الذِّکْرَ فَأَکْذِبُوا الْأَمَلَ فَإِنَّهُ غُرُورٌ وَ صَاحِبُهُ مَغْرُور
بدانید آرزو ها عقل را زائل میکند و موجب فراموشی ذکر و یاد خدا است، پس آرزو ها را تکذیب کنید، چرا که آرزو همچون غرور طبل تو خالی است و صاحب غرور فردی مغرور است.
_رجا (امید داشتن) در اسلام ستایش شده است و در مقابل آرزو داشتن نکوهش شده.
فردی که رجا دارد برای رسیدن به هدف دست به کوشش میزند ولی صاحب امل (آرمانگرا) منتظر میشوند تا خود آرزو به سر بنشیند.
_ با توجه به تربیتی بودن این نامه، باید این سخنان را به فرزندان آموخت.
نتیجه آرزو داشتن، توهمی زندگی کردن و باز ماندن از حقایق است:
_ حکمت ۳۶ :
مَنْ أَطَالَ الْأَمَلَ أَسَاءَ الْعَمَل
کسی که آرزوی طولانی داشته باشد دچار اعمال سوء میشود.
🔶وَ لَنْ تَعْدُوَ أَجَلَکَ
نمیتوانی از مرگ تجاوز کنی ، وبیش از حد مقدر زنده بمانی.
🔶وَ أَنَّکَ فِی سَبِیلِ مَنْ کَانَ قَبْلَکَ
تو در مسیر مردگان هستی.
اگر به مرگ توجه شود کارها را به تاخیر می‌اندازد، کسی که از رسیدن اجل خود بیمناک باشد هرگز نماز را به بعد موکول نمیکند.
_ حضرت در خطبه ۱۴۹ چند لحظه قبل از شهادت فرمود :
أَیُّهَا النَّاسُ کُلُّ امْرِئٍ لَاقٍ مَا یَفِرُّ مِنْهُ فِی فِرَارِهِ الْأَجَلُ مَسَاقُ النَّفْسِ وَ الْهَرَبُ مِنْهُ مُوَافَاتُه
اى مردم هر کس از مرگ بگریزد، به هنگام فرار آن را خواهد دید (بر سرش می‌آید) ، اجل سر آمد زندگى(پا به پای شما می آید) ، و فرار از مرگ رسیدن به آن است.
باتوجه به رسیدن مرگ:
🔶فَخَفِّضْ فِی الطَّلَبِ
در به دست آوردن دنیا زیاده روی نکن [فَخَفِّضْ] (فعل امر/پایین بیاور، متعادل کن)
🔶وَ أَجْمِلْ فِی الْمُکْتَسَبِ
در کسب و کار نیز میانه رو باش.
وقتی رسیدن به آرزوها ممکن نیست و عمر نیز کوتاه است چرا انسان زیاده روی در طلب کند؟
چرا از راه ناپاک بدست بیاورد؟
کسب وکارهم باید جمیل باشد هم مجمل هم پاک باشد هم بدون زیاده روی .
پول باید از راه حلال به دست بیاید ظلم و ستم در آن نباشد، ضمنا وقت برای عبادت و خودسازی و صله رحم و ... هم بگذارد.
🔶فَإِنَّهُ رُبَّ طَلبٍ قَدْ جَرَّ إِلَى حَرَبٍ
چه بسیار که تلاش بیش از حد باعث نابودی اموال شود.[حرَب]
حرَب ،غارت مال .ورشکستگی برای کسی است که پولدار باشد، آدم فقیر که چیزی ندارد تا ورشکسته شود.
گاهی اوقات تلاش خارج ازضابطه و حریصانه باعث نابودی همه سرمایه است.
⏪ حکمت ۳۰۷ :
یَنَامُ الرَّجُلُ عَلَى الثُّکْلِ وَ لَا یَنَامُ عَلَى الْحَرَب
انسان اگر عزیز از دست بدهد شاید آرام بگیرد، ولی اگر مال از دست داد آرام نمی گیرد.
علت بسیاری از اضطراب ها مال اندوزی است، پول که زیاد شد یا ترس از بین رفتن آن هست یا واقعا از بین رفته که در هر دو صورت موجب رنجش خاطر است.
🔶وَ لَیْسَ کُلُّ طَالِبٍ بِمَرْزُوقٍ
ناینطور نیست هر کسی زیاد تلاش کند به روزی میرسد.
🔶وَ لَا کُلُّ مُجْمِلٍ بِمَحْرُومٍ؛
ونه کسی که میانه رو باشد محروم میماند.
باید باورها را اصلاح کرد، کسی که رازق است به ما دستور داده علاوه بر کار و تلاش، برای معنویت و علم و آخرت هم وقت بگذارید. اگر اینگونه تربیت شدیم دیگر حریص نیستیم.
✳️ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:
اَجْمِلُوا فى طَلَبِ الدُّنْیا فَإنَّ کُلاًّ مُیَسَّرٌ لِما خُلِقَ لَهُ
در طلب دنیا میانه رو باشید، چرا که به هرکس آنچه مقدر شده است داده مى شود
از مهمترین نکات تربیتی:
🔶وَ أَکْرِمْ نَفْسَکَ عَنْ کُلِّ دَنِیَّةٍ
از فرو رفتن در امور پست [دنیُّه]شخصیت خود را حفظ کن
🔶 وَ إِنْ سَاقَتْکَ إِلَى الرَّغَائِبِ
اگر چه آن دنائت و پستی تو را به آرزوهایت برساند،
هم خودمان عزت نفس داشته باشیم، هم فرزندانمان را اینگونه تربیت کنیم.
منظور از دنیّه بسته به شخصیت فرد متفاوت است در مورد برخی گناه دنیه به حساب می‌آید. هیچ چیزی ارزش از دست دادن عزت نفس را ندارد.
✅اهل بیت تا به این حد دنبال عزت و شرافت ما هستند:
روایتی در این باره در کافی آمده است:
از جُوَیْرِیَةَ بْنِ مُسْهِرٍ نقل شده است:
اشْتَدَدْتُ خَلْفَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ
پشت سر حضرت راه افتادم
فَقَالَ لِی یَا جُوَیْرِیَةُ إِنَّهُ لَمْ یَهْلِکْ هَؤُلَاءِ الْحَمْقَى إِلَّا بِخَفْقِ النِّعَالِ خَلْفَهُمْ
به من فرمود :بسیاری ازحاکمان نادان در طول تاریخ به خاطر صدای کفشهایی که پشت سرشان می آمد به هلاکت افتادند.
(افراد برای چاپلوسی و تملق دنبال بزرگان راه می افتند)
مَا جَاءَ بِکَ
چه کاری داری؟
قُلْتُ جِئْتُ أَسْأَلُکَ عَنْ ثَلَاثٍ عَنِ الشَّرَفِ وَ عَنِ الْمُرُوءَةِ وَ عَنِ الْعَقْلِ
گفتم آمده ام تا سه سوال از شما بپرسم درمورد شرافت و مروت(جوانمردی) و عقل:
قَالَ أَمَّا الشَّرَفُ فَمَنْ شَرَّفَهُ السُّلْطَانُ شَرُفَ
اما شرافت هر کس در این است که سلطان پیش او بیاید نه اینکه او دنبال حاکم برود (عرب به مهمان عزیز میگوید شرّفتمونی یعنی تو به من شرافت دادی)،شرافتمند گردد؛
وَ أَمَّا الْمُرُوءَةُ فَإِصْلَاحُ الْمَعِیشَةِ
و مروّت،سر و سامان دادن به معیشت و زندگانى است؛
وَ أَمَّا الْعَقْلُ فَمَنِ اتَّقَى اللَّهَ عَقَلَ.
و اما عقل،هر که از خدا ترسد از آن برخوردار است.
🔶فَإِنَّکَ لَنْ تَعْتَاضَ بِمَا تَبْذُلُ مِنْ نَفْسِکَ عِوَضاً
آنچه از شخصیت خود بذل کنی عوض نمی گیری..
هرگز در مقابل شخصیتی که از دست میدهی کالای مناسبی به دست نمی آوری و هر چه به دست بیاوری ضرر است.
⏪حکمت ۳۹۶ :
الْمَنِیَّةُ وَ لَا الدَّنِیَّةُ، وَ التَّقَلُّلُ وَ لَا التَّوَسُّلُ مرگ بهتر از پستی است. وانسان کم داشته باشد بهتر از نیازمند بودن است.
انسان مال میخواهد برای زندگی آبرومند، بنا نیست که آبرو خرج به دست آوردن مال باشد. آنجا که شیء با ارزشی را خرج بی ارزشی کنیم ضرر است.
معروف ترین جملات نامه:
🔶وَ لَا تَکُنْ عَبْدَ غَیْرِکَ وَ قَدْ جَعَلَکَ اللَّهُ حُرّاً؛
خودت را عبد دیگران نکن در حالی که خدا تو را آزاد قرار داد. ارزش هر کس به آن چیزی است که دوست میدارد
_در همین نامه فرمود:
فَلَیْسَ یَجِدُونَ لِشَیْءٍ مِنْ ذَلِکَ أَلَماً وَ لَا یَرَوْنَ نَفَقَةً فِیهِ مَغْرَماً
از تمام سختىهاى طول سفر احساس ناراحتى و درد ندارند، و هزینه ای که در این راه پرداخت میکنند را ضرر نمی‌بینند.
_ انسان آزاده نه تنها از هر راهی پول در نمی آورد بلکه برای حریتش خرج هم میکند.
_ حکمت 133:
الدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍّ، لَا دَارُ مَقَرٍّ؛ وَ النَّاسُ فِیهَا رَجُلَانِ،
دنیا سراى عبور است نه سراى اقامت و مردم در دنیا دو گونه اند:
کرَجُلٌ بَاعَ فِیهَا نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا، وَ رَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا.
بعضى خود را فروختند و خویش را هلاک کردند و بعضى خود را خریدند و آزاد کردند.
_ خداوند که مالک ماست، ما را آزاد قرار داده است. در حالی که ما خودمان را اسیر، بنده و برده دیگران کرده ایم. گاهی افراد خودشان را به اسارت در می آورند، گاهی ملت ها.
بحث استعماگر و استعمار شده به خاطر همین است که ملت ها حریت خود را فروخته اند.
⏪ وسائل الشیعه:
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: خَمْسُ خِصَالٍ مَنْ لَمْ یَکُنْ فِیهِ شَیْءٌ مِنْهَا لَمْ یَکُنْ فِیهِ کَثِیرُ مُسْتَمْتَعٍ
پنج صفت است که اگر کسى لااقل یکى از آنها را نداشته باشد خیر قابل توجهى در او نیست:
أَوَّلُهَا الْوَفَاءُ وَ الثَّانِیَةُ التَّدْبِیرُ وَ الثَّالِثَةُ الْحَیَاءُ وَ الرَّابِعَةُ حُسْنُ الْخُلُقِ وَ الْخَامِسَةُ وَ هِیَ تَجْمَعُ هَذِهِ الْخِصَالَ الْحُرِّیَّةُ
اوّل وفاست ، دوم تدبیر، سوم حیا،
چهارم حسن خلق، پنجم که جامع همه این صفات است، حریت و آزادگى .
_ وَ قَالَ ع خَمْسُ خِصَالٍ مَنْ فَقَدَ وَاحِدَةً مِنْهُنَّ لَمْ یَزَلْ نَاقِصَ الْعَیْشِ زَائِلَ الْعَقْلِ مَشْغُولَ الْقَلْبِ
پنج خصلت است که هر کسی یکى از آن پنج را نداشته باشد همیشه کار زندگى‌اش ناتمام و عقل از دست رفته و خواطرش پریشان است.
فَأَوَّلُهَا صِحَّةُ الْبَدَنِ وَ الثَّانِیَةُ الْأَمْنُ وَ الثَّالِثَةُ السَّعَةُ فِی الرِّزْقِ وَ الرَّابِعَةُ الْأَنِیسُ الْمُوَافِقُ
نخست تندرستى دوم امنیت سوم وسعت روزى چهارم همدم موافق
قُلْتُ وَ مَا الْأَنِیسُ الْمُوَافِقُ
عرض کردم همدم موافق چیست فرمود
قَالَ الزَّوْجَةُ الصَّالِحَةُ وَ الْوَلَدُ الصَّالِحُ وَ الْجَلِیسُ الصَّالِحُ وَ الْخَامِسَةُ وَ هِیَ تَجْمَعُ هَذِهِ الْخِصَالَ الدَّعَةُ.
همسر شایسته، فرزند شایسته، همنشین شایسته، پنجم که جامع همه این خصلتها است آسایش .
یکی از توجیهاتی که انسان میکند برای از بین بردن حرّیت و اسیر این و آن شدن این است که حالا چهار صباحی ذلت میکشیم بعد راحت میشویم و زندگی خوش میشود؛ حضرت میفرماید:
🔶وَ مَا خَیْرُ خَیْرٍ لَا یُنَالُ إِلَّا بِشَرٍّ
آن خوبی که از طریق شر به دست بیاید، خیر نیست.
🔶وَ یُسْرٍ لَا یُنَالُ إِلَّا بِعُسْرٍ
آن آسایشی که جز با زحمت و رنج به دست بیاید، آسایش نیست.
چه سودى دارد خیرى که جز از طریق شر به دست آید؟!
و چه فایده اى دارد راحتى که جز از طریق ناراحتى حاصل شود؟!
با ذلت زندگی کردن، دست به دست فاسدان گذاشتن راحتی و آسایش ندارد دنیا شر، و آخرت هم شر است.
✅ حضرت در این بخش زحمت برای دنیا را مطرح میکند، چه خیری است در شغلی که آنقدر مشغولیت داشته باشد که فرصت عبادت را از انسان بگیرد؟
ولو اینکه در آمد خوبی داشته باشد.
آن چه آسایشی است که بخواهد با تلاطم فکری و بی قراری و درگیری ذهنی به دست بیاید.
_ حکمت ۳۸۷ :
مَا خَیْرٌ بِخَیْرٍ بَعْدَهُ النَّارُ وَ مَا شَرٌّ بِشَرٍّ بَعْدَهُ الْجَنَّةُ
خیرى که در پى آن آتش باشد، خیر نخواهد بود، و شرّى که در پى آن بهشت است (مثل جهاد) شرّ نخواهد بود،
وَ کُلُّ نَعِیمٍ دُونَ الْجَنَّةِ فَهُوَ مَحْقُورٌ وَ کُلُّ بَلَاءٍ دُونَ النَّارِ عَافِیَة.
و هر نعمتى بى بهشت ناچیز است، و هر بلایى بى جهنّم، عافیّت است.
🔺نکته :
"فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا" آیه اشاره به زحمت بهشت رفتن دارد. برای بهشت باید زحمت کشید.
اللهم اجعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمومنین
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
رحیمی نژاد
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۱۴ - ۱۶ذیحجه
💢بخش هجدهم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔶وَ إِیَّاکَ أَنْ تُوجِفَ بِکَ مَطَایَا الطَّمَعِ، فَتُورِدَکَ مَنَاهِلَ الْهَلَکَةِ
حسن جان مواظب باش،بپرهیز از اینکه مرکبهای طمع [مطایا]تورابه سرعت حرکت دهد[توجِف بک]و این اسب تندروی چموش تو را به آبشخور[مناهل] هلاکت وارد کند.
✅️ طمع تشبیه شده به اسب تندرویی که انسان تشنه را به سرعت به سمت چشمه میبرد، ولی چه چشمه ای؟ مردابی که انسان را به هلاکت می اندازد.
هلاکت غیراز مرگ است.درمرگ آدمی می میرد تمام میشود. ولی در هلاکت، روح، وجودش، فطرت، حقیقتش از بین می رود. طمع در روایات بسیار مورد نکوهش قرار گرفته است.
✳️در حکمت ۲۱۹ فرمود:
أَکْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِع
بیشترین جایی که عقل به زمین می افتد، زمانیست که برق طمع می تابد. عقل از کار می افتد.
_درحکمت ۲۲۶ فرمود:
الطَّامِعُ فِی وِثَاقِ الذُّل
طمعکار علی الدوام ذلیل وخوار است.
اگر بخواهی به آزادی وآزادگی برسی راهی جز این نیست که طمع را رها کنی.
✴️ امام صادق(ع) فرمودند:
الطَّمَعُ خَمْرُ الشَّیْطَانِ یَسْقِی بِیَدِهِ لِخَوَاصِّهِ
طمع، شراب شیطان است که با دست خود به خواص خود مى نوشاند.
فَمَنْ سَکِرَ مِنْهُ لاَ یَصْحُو إِلاَّ فِی أَلِیمِ عَذَابِ اللهِ أَوْ مُجَاوَرَةِ سَاقِیه
و هرکس از آن شراب، مست شود جز در عذاب الهى یا در کنار ساقی (شیطان) هوشیار نمى شود.
✴️ رسول خدا(ص)فرمود:
اَلطَّمَعُ یُذْهِبُ الْحِکْمَةَ مِنْ قُلُوبِ الْعُلَماءِ طمع حکمت و تدبیر را حتى از دل دانشمندان بیرون مى برد.
✳️ امیرالمؤمنین علی(ع)فرمود:
مَا هَدَمَ الدِّینَ مِثْلُ الْبِدَعِ وَلاَ أَفْسَدَ الرَّجُلَ مِثْلُ الطَّمَع
چیزى مانند بدعت ها دین را ویران نمى سازد و چیزى بدتر از طمع براى فاسد کردن انسان نیست.
🔶 وَ إِنِ اسْتَطَعْتَوَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَلَّا یَکُونَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ اللَّهِ ذُو نِعْمَةٍ فَافْعَلْ،
اگر میتوانی[انِ استَطعتَ] طوری زندگی کنی که بین تو وبین خدا یک شخص دیگری، واسطه ای[ذو نعمه] نباشد، همانطور زندگی کن.
🔶فَإِنَّکَ مُدْرِکٌ قَسْمَکَ وَ آخِذٌ سَهْمَکَ
بدان وآگاه باش تو به آن سهم وبه آن قسمتی که خدا به تو مقدر کرده حتما خواهی رسید.
🔺نکته قابل توجه در
"وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ" اینست که:
وقتی بحث استطاعت پیش می آید یعنی این کار شدنی است اگر چه خیلی سخت است.
اگر ما واقعا یقین داشته باشیم رازقمان خداست واو مشکل ما را میداند،پس روزی ما رامیرساند.
به جای رو زدن به مردم، به خدا رو بزنیم.
✴️مرحوم کلینی در کافی شریف
دربَابُ الصَّلَاةِ فِی طَلَبِ الرِّزْق ازامام صادق (ع) نقل می کند که فرمود:
مَنْ جَاعَ فَلْیَتَوَضَّأْ وَ لْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ یَقُولُ یَا رَبِّ إِنِّی جَائِعٌ فَأَطْعِمْنِی فَإِنَّهُ یُطْعَمُ مِنْ سَاعَتِهِ.
انسان گرسنه اگر وضو بگیرد، دو رکعت نماز بخواند، به خدا بگوید: خدایا گرسنه ام تو مرا سیر کن، به ساعت نکشیده، خدا رزق این شخص را می رساند.
🔺شبهه:
انسان موجودی اجتماعی وچنین آفریده شده است که برای رفع نیازهای خودبه دیگران محتاج باشد.واین مطلب چگونه با این روایت قابل جمع است؟
🔻جواب :
وقتی در مورد یک مطلبی میخواهیم صحبت کنیم ونظر اسلام را در مورد آن بدانیم، فقط به یک روایت اکتفا نمی کنیم بلکه مجموع روایات را با هم می بینیم. روایات فراوانی آمده که انسان محتاج به یکدیگر است چون ذاتا اینطور آفریده شده وبه تنهایی نمی تواند گلیم خود را از آب بکشد.
اگر چه کلام حضرت ناظر به رو نزدن به هیچ کسی است ولی با توجه به احتیاجات انسان از طرفی و روایت از طرف دیگر به این نتیجه میرسیم که مقصود حضرت رو نزدن به اشرار خلق است.
آنچه مهم است این است که حاجات خود را از خدا وفرد مومن بخواهیم و از غیر مومن حاجت نخواهیم .
✅️ روایت آمده کسی که حاجت خود را از خدا بخواهد وپیش او گلایه کند،از خدا میگیرد. کسی که حاجت پیش مومن برد گلایه کند،انگار پیش خدا گلایه کرده، ولی اگر پیش غیر خدا وشرور رود وابراز کند،این شخص از دست خدا شکایت کرده است.
✴️امام باقر فرمودند :
قَالَ یَوْماً رَجُلٌ عِنْدَهُ اللَّهُمَّ أَغْنِنَا عَنْ جَمِیعِ خَلْقِکَ
شخصى در محضر آن حضرت به پیشگاه خدا عرضه داشت: خداوندا مرا از همه خلق خود بى نیاز کن
فَقَالَ أَبُو جَعْفَر لاَ تَقُلْ هَکَذَا وَلَکِنْ قُلِ اللَّهُمَّ أَغْنِنَا عَنْ شِرَارِ خَلْقِکَ
امام فرمود این گونه دعا نکن; ولى بگو خداوندا ما را از خلق شرور بى نیاز کن،
فَإِنَّ الْمُؤْمِنَ لاَ یَسْتَغْنِی عَنْ أَخِیهِ
زیرا هیچ انسان باایمانى از کمک و یارى برادرش بى نیاز نیست.
⏪امیرمؤمنان به فرزندش امام حسن فرمود:
یَا بُنَیَّ إِذَا نَزَلَ بِکَ کَلَبُ الزَّمَانِ وَقَحْطُ الدَّهْرِ فَعَلَیْکَ بِذَوِی الاْصُولِ الثَّابِتَةِ الْفُرُوعِ النَّابِتَةِ مِنْ أَهْلِ الرَّحْمَةِ وَالاْیثَارِ وَالشَّفَقَةِ فَإِنَّهُمْ أَقْضَى لِلْحَاجَاتِ أَمْضَى لِدَفْعِ الْمُلِمَّات
فرزندم هنگامى که سختى هاى زمان و کمبودهاى دوران دامان تو را گرفت از کسانى کمک بخواه که داراى ریشه هاى ثابت خانوادگى و شاخه هاى پربارند; آنهایى که اهل رحمت و ایثار و شفقت هستند، چرا که آنها در قضاى حوائج سریع تر و در دفع مشکلات مؤثرترند.
🔶وَ إِنَّ الْیَسِیرَ مِنَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ أَعْظَمُ وَ أَکْرَمُ مِنَ الْکَثِیرِ مِنْ خَلْقِهِ، وَ إِنْ کَانَ کُلٌّ مِنْه.
خدا اگر به کسی کمک کند با عزت است، کمک او مشکل گشایی است ولی اگر کسی محتاج مردم شد یا منت است یا ذلت .
در این بخش حضرت در مورد موانع کمال صحبت میکند:
🔶وَ تَلَافِیکَ مَا فَرَطَ مِنْ صَمْتِکَ أَیْسَرُ مِنْ إِدْرَاکِکَ مَا فَاتَ مِنْ مَنْطِقِکَ
حسن جان، از دست دادن آنچه به خاطر سکوت [صمت]از دست داده ای ، جبران کردن [تَلافیک] آن خیلی راحت تر است[اَیسَر] از ادراک وبدست آوردن چیزی است که با حرف زدن از دست دادی.(آسان تر است از جبران آنچه بر اثر سخن از تو فوت شده)،
✅️ در این بخش حضرت از جبران صحبت میکند که دو معنا دارد:
1.گاهی انسان حرفهایی میزند و دلهایی میشکند که جبران آنها ممکن نیست، اگر در هنگام حرف زدن توجه کند و کمتر و گزیده تر صحبت کند امکان خطا کمتر میشود و به فرض که نیاز دید میتواند بعدا حرف را منتقل کند.
2.گاهی حرفها موانعی بر سر راه کمال هستند، گاهی صحبت ها باعث میشوند انسان نعمت هایی را از دست بدهد که جبران نشدنی هستند.
⏪ استناد زیادی در این مورد است.
_ در حکمت ۲ نهج البلاغه می فرماید: اگر حرف نابجا زدید ذلیل می شوید.
وَ هَانَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَیْهَا لِسَانَه.
و آن که زبان را بر خود حاکم کند خود را بى ارزش کرده است.
_ در خطبه ۱۹۰ فرمود:
وَ لَا تُحَرِّکُوا بِأَیْدِیکُمْ وَ سُیُوفِکُمْ فِی هَوَى أَلْسِنَتِکُمْ
مبادا که دستها و شمشیرهایتان را در راه خواهشهاى زبان خود به کار برید.
گاهی حرف نابجا، عزت انسان را از بین می برد.
_ در خطبه ۱۷۶ فرمود:
وَ اللَّهِ مَا أَرَى عَبْداً یَتَّقِی تَقْوَى تَنْفَعُهُ حَتَّى [یَخْتَزِنَ] یَخْزُنَ لِسَانَهُ،
به خدا سوگند، ندیده ام بنده اى را که پرهیزکارى کند و پرهیزکاری او را سودمند افتد، مگر آنکه زبان خود نگه دارد.
مراقبت از زبان، همان تقوای لسان است. گاهی زبان ایجاد اختلاف میکند که مانع بزرگی سر راه انسان است.
🔶وَ حِفْظُ مَا فِی الْوِعَاءِ (ظرف/مشک) بِشَدِّ الْوِکَاءِ
اگر می خواهید آنچه داخل ظرف [وِعاء]است حفظ شود، آن را محکم ببند.[یشّدُ الوکاء]
خداوند اگر چشم داده، پلک هم داده، اگر زبان داده لب هم داده باید مواظب بود که در این مشک باز نشود و هرچه خواست بگوید.
⏪ تعبیر پیامبر است : چشم ببند تا عجایب را نشانتان بدهند.
زبان را ببندید تا خداوند حکمت را از قلب شما به زبان شما جاری کند.
✴️ امام صادق( ع) فرمود:
أَمَا وَ اللَّهِ لَوْ کَانَتْ عَلَى أَفْوَاهِکُمْ أَوْکِیَةٌ لَحَدَّثْتُ کُلَّ امْرِئٍ مِنْکُمْ بِمَا لَهُ
بخدا قسم اگر دهان شما لجام داشت من بهر یک از شما آنچه را که بسود او بود مى‌گفتم
وَ اللَّهِ لَوْ وَجَدْتُ أَتْقِیَاءَ لَتَکَلَّمْتُ
بخدا قسم اگر مردانى پرهیزکار مى‌یافتم سخنانى میگفتم.
✅️ ارزش هر انسانی به آن چیزهایی است که نمی تواند بگوید.به آن اسراری است که دارد.
🔶وَ حِفْظُ مَا فِی یَدَیْکَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ طَلَبِ مَا فِی یَدَیْ غَیْرِکَ،
آنچه از نعمتها داری حفظ کن.این برای من بسیار محبوبتر است از اینکه نگاهت به دست این و آن باشد.
_محبوب شدن نزد امیرالمومنین به این طریق ممکن است؛ انسان داشته ها و استعدادها و نعمت های خود را قدر بداند و آنها را به درستی مصرف کند نه اینکه آنها را با اسراف و بی تدبیری از بین ببرد و بعد چشم به دست مردم دوخته باشد.
✴️امام جواد(ع)فرمود:
مَنِ اسْتَغْنَى بِاللَّهِ افْتَقَرَ النَّاسُ إِلَیْهِ وَ مَنِ اتَّقَى اللَّهَ أَحَبَّهُ النَّاسُ وَ إِنْ کَرِهُوا.
هر که خود را به وسیله خداوند بی نیاز بداند مردم محتاج او خواهند شد و هر که تقوای الهی پیشه کند، خواه ناخواه، مورد محبّت مردم قرار می گیرد گرچه مردم خودشان اهل تقوا نباشند.
✳️قَالَ رَجُلٌ لِلنَّبِیِّ (ص )عَلِّمْنِی شَیْئاً إِذَا أَنَا فَعَلْتُهُ أَحَبَّنِیَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاءِ وَ أَحَبَّنِیَ النَّاسُ مِنَ الْأَرْضِ
مردى از رسول خدا درخواست کرد که چیزى به من بیاموز تا با انجام دادن آن خدا در آسمان و مردم در زمین مرا دوست داشته باشند،
قَالَ فَقَالَ لَهُ اِرْغَبْ فِیمَا عِنْدَکَ سَیُحِبُّکَ اللَّهُ وَ ازْهَدْ فِیمَا عِنْدَ النَّاسِ یُحِبَّکَ النَّاسُ.
حضرت به او فرمود:(فقط)به آنچه در نزد خداست، چشم امید داشته باش تا خداوند تو را دوست بدارد،و به آنچه که در نزد مردم است بى‌میل و رغبت باش، تا مردم نیز تو را دوست داشته باشند.
_ امام باقر(ع) فرمود:
خَیْرُ الْمَالِ الثِّقَةُ بِاللهِ وَالْیَأْسُ عَمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ;
بهترین سرمایه اعتماد بر ذات پاک خدا و مأیوس بودن از چیزى است که در دست مردم است.
🔶وَ مَرَارَةُ الْیَأْسِ خَیْرٌ مِنَ الطَّلَبِ إِلَى النَّاسِ
تلخی ناامیدی از مردم، شیرین تر از درخواست کردن از آنهاست.
_ نداشتن فقط یک درد است ولی درخواست کردن هم ذلت دارد هم منت دارد هم اذیت .
_ در واقع نباید از مردم پست و فرومایه که قصد عزت شکنی دارند درخواست کرد.
مضمون این شعر هم برگرفته از سخنان مولاست.
وَإِنْ کانَ طَعْمُ الْیَأْسِ مُرّاً فَإِنَّهُ/
أَلَذُّ وَأَحْلى مِنْ سُؤالِ الاْراذِلِ/
اگر چه طعم یأس، تلخ است ولى شیرین تر و لذت بخش تر از درخواست و تقاضا از افراد رذل و پست است.
⏪ روایت امیرالمومنین در غررالحکم: أَصْلُ الْإِخْلَاصِ الْیَأْسُ عَمَّا فِی أَیْدِی النَّاسِ.
اصل و حقیقت اخلاص این است که از آنچه در دست مردم است مایوس باش. ( تا وقتی نگاه به دست مردم باشد هنوز خالص نشده، مشرک است.)
🔶وَ الْحِرْفَةُ مَعَ الْعِفّه خَیْرٌ مِنَ الْغِنَى مَعَ الْفُجُورِ،
شغل و درآمد [الحرفَه] با خود نگهداری، و مناعت[مع العفّه] طبع بهتر از ثروت همراه با گناه است.
_شغل و تخصص داشتنی که انسان در آن به حلال اکتفاء کند اگر چه آن حلال کم باشد بسیار پسندیده تر از آن است که انسان ثروت را از راه گناه به دست بیاورد و در راه فساد خرج کند.
در اینجا حضرت به بحث حلال بودن اشاره می کند.فرمود:
اِنَّ اللهَ عَزَّوجَلَّ یُحبُّ المُحتَرِفَ الأَمینَ.
خداوند متعال آدم درست‌کار صاحب حرفه را دوست میدارد.
✅در کلام حضرت بین شغل داشتن و عفت پیوند برقراراست یعنی خود شغل یکی از عوامل عفت است؛و از آن طرف بین ثروتمند افراطی و غنا با فجور نیز رابطه است.
به تعبیر قران کریم:
《وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ؛ اعراف - ۸۵ 》
در باره کارهای مردم، کم نگذارید.
🔶وَ الْمَرْءُ أَحْفَظُ لِسِرِّهِ
هر کسی بهترین رازدار خود است،
هیچ کس به اندازه خود نگران اسرار و آبروی خود نیست، اسرار را فاش نکن که خود ضرر میکنی.
⏪درحکمت۶ می فرماید:
صَدْرُ الْعاقِلِ صُنْدُوقُ سِرِّهِ;
سینه انسان خردمند، صندوق اسرار اوست.
_ حکمت ۱۵۲می فرماید:
مَنْ کَتَمَ سِرَّهُ کَانَتِ الْخِیَرَةُ بِیَدِه
اگر اسرار انسان فاش شود،بعد از آن اختیار دست خودش نیست و دیگران برای او تصمیم میگیرند و او را بازی میدهند
این شعرعربی گویای همه چیز است:
کل سرٍّ جاوَزَ الاِثنَینِ شاع/
کلُ علمٍ لیسَ فی القرطاسِ ضاع/
سرّی که از دو لب بیرون آمدو افشاء شد
و علمی که در کاغذ نوشته نشد ضایع شد
🔶وَ رُبَّ سَاعٍ فِیمَا یَضُرُّهُ
چه بسا کسانی که تلاش میکنند برای ضرر رساندن به خود.
✅️اگر کسی راز نگه دار نباشد، حرفه نداشته باشد، لقمه پاک نخورد، چشمش به دست مردم باشد، قدر داشته هایش را نداند و مراقب زبان نباشد؛ هر
چه بیشتر پیش بدود بیشتر زیان کرده است.
حرکت باید بر مبنای درست باشد وگرنه کسی که شاخه زیر پای خود را میبرد هر چه بیشتر عرق بریزد زودتر می افتد.
✴️امام صادق(ع)فرمود:
الْعَامِلُ عَلَى غَیْرِ بَصِیرَةٍ کَالسَّائِرِ عَلَى غَیْرِ الطَّرِیقِ لَا یَزِیدُهُ سُرْعَةُ السَّیْرِ إِلَّا بُعْداً عَنِ الطَّرِیقِ.
آدمی که به سمت هدف حرکت نکند هر چه بیشتر رود،از نقطه هدف دورتر می شود .
باید هدف و مبنا مشخص باشد بعد سرعت داشته باشد.
🔶مَنْ أَکْثَرَ أَهْجَرَ
کسی که زیاد سخن بگوید دچار حرفهای بی مفهوم و هذیان میشود.
_ این جمله دو معنا دارد:
یک معنای عام: انسان بی مبنا و تربیت نشده بر اساس نامه 31 هر چه بیشتر زحمت بکشد بیشتر از مسیر حق دور میشود و به حقایق نمی رسد (دچار هجرت از هدف میشود)
این معنا شباهت به جمله قبل دارد:
" وَ رُبَّ سَاعٍ فِیمَا یَضُرُّهُ "
خیلی بی مبنا کار نکن چون به سقوط نزدیکتر میشوی
و یک معنای خاص: هر کسی بیشتر حرف بزند خطایش زیاد میشود و دچار هذیان گویی میشود.
کم گوی وگزیده گوی چون درّ
🔶وَ مَنْ تَفَکَّرَ أَبْصَرَ
هر کسی تفکر کند برای دیدن حقایق بینا میشود،
انسان اگر به این کلمات توجه کند به حقانیت آنها پی میبرد، این حرفها عقل پسند اند.
بسیاری از بخش های قرآن و احادیث همینگونه هستند که اصول عقلایی هستند که اگر انسان پرده شهوت و تعصب و جهل روی فکرش نیفتاده باشد می تواند آن را درک کند. البته بعضی امور هم تعبدی هستند و عقل راهی برای درک یا اثبات آنها ندارد.
اللهم زدنا علماً نافعاً واسعا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
محی الذین
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۱۷ - ۱۹ذیحجه
💢بخش نوزدهم نامه ۳۱💢
نامه به امام مجتبی(ع)
🔴 در بخش قبل امیرالمومنین عوامل و موانعی که جلوی تربیت انسان را میگیرد ذکر نمودند. نامه تربیتی است که باید اینگونه تربیت شویم هم فرزندان را این گونه تربیت کنیم .
وقتی کسی خواست راه تربیت را پیش بگیرد موانعی سرراه است باید موانع را شناخت و راهکار گذر آنها را آموخت حضرت موارد زیادی را مطرح کردند از جمله اینکه جلوی زبان خود را بگیرید شاغل باشید، به کم قانع باشید ،زیاده خواه نباشید .
گاهی انسان به ضرر خود کار میکند تا اینکه فرمود"من اکثر اهجر" هر کس زیاده گویی کند به هذیان گویی میافتد.
"ومن تفکر ابصر"هر کس بصیرت به خرج دهد و چشم باز کند حقایق کلمات را میفهمد این کلمات عاقلانه است هر کس با عقل این کلمات را بسنجد به صحت آنها پی میبرد.
🔶قارِنْ أَهْلَ الْخَیْرِ تَکُنْ مِنْهُمْ وَ بَایِنْ أَهْلَ الشَّرِّ تَبِنْ عَنْهُمْ
مقارنت ،رفاقت و همنشینی [قارن]داشته باش با انسانهای خوب و اهل خیر ،تا تو هم یکی از آنها بشوی و هرجا عده‌ای شرور بود از آنها دوری کن[باین] تا تو از آنها جدا شوی [تبن]
باخوبی و خیرین همنشین باشید یکی از آنها می‌شویدو با بدها همنشین شوید یکی از آنها میشوید و هرجا گروه شری بود از آنها دور کنید. معروف است که همنشینی اثر دارد .
⏪ در اینکه معنای انسان چیست نظرات مختلفی وجود داد:
۱- انسان یعنی موجود دارای نوسانات روحی متفاوت (گاهی خوشحال گاهی غمگین و...)
۲- انسان یعنی موجودی دچار نسیان و فراموشی (در عالم تنها موجود دارای نسیان انسان است)
۳. انسان موجودی است که انس میگیرد، لذا انس گرفتن و ارتباط برقرار کردن جزء ذات انسان است ولی در ارتباطات لاجرم تاثیر پذیری هست:
اصل اول: انسان اهل انس است انسان اجتماعی و باید با همنوعان زندگی کند. اصل دوم :.انس موجب تاثیر میشود هم در خود هم در دیگران. باید مواظب بود. با چه کسی ارتباط برقرار کرده ایم.
فرمود ای انسان همنشینی تو با دیگران باعث تاثیرگذار است با اهل خیر همنشین شو و از اهل شردوری کن تا جزو آنها نشوی این یک اصل تربیتی است فرزندان خود را این گونه تربیت کنید.
نکته دوم:
_ نقش همنشین در تفکر، اخلاق و اعمال انسان بسیار مهم است. البته همنشین فقط همنشین فیزیکی نیست بلکه کتابی که انسان میخواند، تلوزیونی که میبیند و... نیز همنشین هستند.
روایتی از امام باقر(ع):
مَنْ أَصْغَى إِلَى نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ
به هر سخنگویی که گوش دهی در واقع او را عبادت میکنی (
إِنْ کَانَ النَّاطِقُ یُؤَدِّی عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَدْ عَبَدَ اللَّهَ
اگر سخنگو از خدا حرف بزند تو بنده خدا شدی
وَ إِنْ کَانَ النَّاطِقُ یُؤَدِّی عَنِ الشَّیْطَانِ فَقَدْ عَبَدَ الشَّیْطَانَ.
اگر سخنگو از شیطان بگوید تو بنده شیطان شدی پس همنشین مهم است.
قرآن کریم فرمود :
《وَیَوْمَ یَعَضُّ الظّالِمُ عَلى یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِى اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبیلاً ، فرقان ۲۷》
به یاد آور روزى را که ستمکار دست خود را (از شدت حسرت) به دندان مى گزد
《یا وَیْلَتى لَیْتَنِى لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلیلاً ،
قَدْ أَضَلَّنِى عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِى وَکانَ الشَّیْطانُ لِلاْنْسانِ خَذُولا، فرقا ن - ۲۹ً》
و مى گوید: اى کاش با رسول خدا همراه بودم اى واى بر من، کاش فلان (شخص گمراه) را به دوستى انتخاب نکرده بودم. او مرا گمراه ساخت بعد از آنکه (یاد حق) به سراغ من آمده بود و شیطان همیشه انسان را تنها و بى یاور مى گذارد.»
✳️پیامبراکرم صلی الله علیه وآله فرمود:
«الْمَرْءُ عَلَى دِینِ خَلِیلِهِ وَقَرِینِهِ;
انسان بر همان دینى است که دوست و رفیقش دارد.»
_ روایتی ازامیرالمومنین صلوات الله علیه:
«فَمَنِ اشْتَبَهَ عَلَیْکُمْ أَمْرُهُ وَلَمْ تَعْرِفُوا دِینَهُ فَانْظُرُوا إِلَى خُلَطَائِهِ
اگر حال کسى بر شما مشتبه شد و دین او را نشناختید به همنشینان او نگاه کنید;
فَإِنْ کَانُوا أَهْلَ دِینِ اللهِ فَهُوَ عَلَى دِینِ اللهِ
اگر اهل دین الهى باشند او هم بر دین خداست
وَإِنْ کَانُوا عَلَى غَیْرِ دِینِ اللهِ فَلاَ حَظَّ لَهُ مِنْ دِینِ اللَّه
و اگر بر غیر دین الهى باشند او نیز بهره اى از دین ندارد.
_ حکمت ۲۹۳ فرمود :
لَا تَصْحَبِ الْمَائِقَ فَإِنَّهُ یُزَیِّنُ لَکَ فِعْلَهُ وَ یَوَدُّ أَنْ تَکُونَ مِثْلَهُ
با نادان بی خرد همنشینی مکن، که کار خویش را در نظرت بیاراید و دوست دارد که توهم مثل او باشی.
🔶بِئْسَ الطَّعَامُ الْحَرَامُ،
((جمله قبل در مورد غذای روح بود، همنشینی با خوبان))
این جمله در مورد غذای جسم است.
چقدر بد است لقمه وغذای حرام.
لقمه حرام تمام وجود انسان و اهداف و تربیت الهی انسان را مخدوش میکند.
_ لقمه حرام آتش جهنم است در قرآن کریم در باب لقمه حرام آمده:
《 إِنَّ الَّذینَ یَأْکُلُونَ أَمْوالَ الْیَتامى ظُلْماً إِنَّما یَأْکُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ نارا، نساء - ۱۰》
کسانی که حق یتیم را میخورند، گویی آتش میخورند باطن لقمه حرام آتش جهنم است.
_اصحاب کهف وقتی از خواب بیدار شدند و خواستند دنبال نان بروند حرفشان این بود:《فَلْیَنْظُرْ أَیُّهَا أَزْکَىٰ طَعَامًا؛ کهف۱۹》کسی که برای خرید طعام میرود، پاکیزه ترین طعام را تهیه کند
_بحث راجع به موانع حرکت است، حرام که آمد معنویت از بین می رود همانگونه که دنیای او نیز زائل میشود:
⏪لقمه حرام و آثار معنوی بر روح واخلاق
پیامبرصلوات الله علیه فرمود:
الْعِبَادَةُ مَعَ أَکْلِ الْحَرَامِ کَالْبِنَاءِ عَلَى الرَّمْل
عبادتی که با لقمه حرام باشد مثل این است که بر شنزار و رمل خانه ساخته شده چون زیر بنا محکم نیست با یک تکان همه چیز زیر و رو میشود عبادتی که با شکم حرام پر شده باشد تاثیر ندارد .یا...
الدُّعَاءُ مَعَ أَکْلِ الْحَرَامِ کَالْبِنَاءِ عَلَى الْمَاءِ.
دعا با شکم پرا از حرام مثل خانه‌ای است که روی آب ساختند این دعا تاثیر ندارد از قدیم الایام خدا به پیامبرانش وحی می کرد
وَ فِی الْوَحْیِ الْقَدِیمِ الْعَمَلُ مَعَ أَکْلِ الْحَرَامِ کَنَاقِلِ الْمَاءِ فِی الْمُنْخُل (المِنخَل)
کسی که غذای حرام میخورد، هر چه عبادت کند مثل این است که آب در غربال میریزد.
⏪امیرالمومنین فرمود :
لَیْسَ بِوَلِیٍّ لَنَا مَنْ أَکَلَ مَالَ مُؤْمِنٍ حَرَاما
اگر کسی مال مؤمنی را به ناحق بخورد از ولایت ما بهره‌ای نخواهد داشت.
در همین دنیا هم مال حرام شما را به زمین میزند.
_ در حکمت ۲۴۰ آمده:
الْحَجَرُ الْغَصْبُ فِی الدَّارِ رَهْنٌ عَلَى خَرَابِهَا یک آجر غصبی در کل بنای ساختمان تضمین کننده خرابی خانه است.
_ امام صادق(ع ) فرمود:
إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى بِقَاعاً تُسَمَّى الْمُنْتَقِمَةَ
خداوند زمین هایی دارد که به آنها زمین انتقام گیرنده می گوید،
فَإِذَا أَعْطَى اللَّهُ عَبْداً مَالًا لَمْ یُخْرِجْ حَقَّ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْهُ سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِ بُقْعَةً مِنْ تِلْکَ الْبِقَاعِ
اگر مال او حلال نباشد خدا یکی از این زمین ها را به او میدهد که خوب در آنجا خرج کند
فَأَتْلَفَ ذَلِکَ الْمَالَ فِیهَا ثُمَّ مَاتَ وَ تَرَکَهَا.
و بعد همه اموال را تلف میکند.(با یک زلزله، طوفان)
🔶وَ ظُلْمُ الضَّعِیفِ أَفْحَشُ الظُّلْمِ
پلیدترین [افحش] نوع ظلم ظلم کردن به مظلوم است بدترین آنست که بر ضعیف تر از خود ظلم روا داری.
هم تراز بودن، طرف مقابل قدرت دفاعی هم دارد حتی اگر تو غالب شوی. اما یک ضعیف راه دفاعی هم ندارد.فاحشترین ظلم به ضعیف است.
✅ظلم بدترین زشتی است تا آنجا که خداوند شرک را نیز ظلم معرفی میکند:
《وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ یَعِظُهُ یَا بُنَیَّ لَا تُشْرِکْ بِاللَّهِ ۖ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عظیم؛ لقمان - ۱۳》
✳️ روایتی از امام باقر(ع):
لَمَّا حَضَرَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ الْوَفَاةُ ضَمَّنِی إِلَى صَدْرِهِ
هنگامى که پدرم در آستانه رحلت از دنیا بود مرا به سینه خود چسبانید.
ثُمَّ قَالَ یَا بُنَیَّ أُوصِیکَ بِمَا أَوْصَانِی بِهِ أَبِی(علیه السلام) حِینَ حَضَرَتْهُ الْوَفَاةُ
و فرمود این سخنى است که پدرم در آستانه (شهادت) سفارش کرد.
وَبِمَا ذَکَرَ أَنَّ أَبَاهُ أَوْصَاهُ بِهِ قَالَ یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَظُلْمَ مَنْ لاَ یَجِدُ عَلَیْکَ نَاصِراً إِلاَّ اللهَ
و او از پدرش امیرمؤمنان نقل فرمود: که بپرهیز از ستم کردن بر کسى که یار و یاورى جز خدا ندارد.
_ مِنْ أَفْحَشِ الظُّلْمِ ظُلْمُ الْکِرَام
همانگونه که ظلم به مظلوم بدترین نوع ظلم است، ظلم به انسان با کرامت نیز اینکونه است.
سید جمال خوانساری:
شاید مقصود ظلم بهانسان کریم باشد.
به دو نفر ظلم نکنید.
۱. مظلوم
۲. به پیر جا افتاده با کرامت که آقایی دارد ظلم نکنید.
🔶إِذَا کَانَ الرِّفْقُ خُرْقاً کَانَ الْخُرْقُ رِفْقاً
اگر با مدارا خشونت و ناسازگاری[خُرقاً] بیشتر میشود. مدارا در این موارد معنا ندارد. سختگیری یک نوع ملایمت است. اگر در مقابل بخشش تو جری شد در برابر او محکم بایست.
اظهار عجز پیش ستمگر ز ابلهی ست /
اشگ کباب موجب طغیان آتش است/
« صائب تبریزی »
_ در اسلام اصل بر رفق و مدارا و دوستی است، اصل بر ایثار و از خود گذشتگی است. اما اگر بنا باشد عده ای از این مدارا سوء استفاده کنند و امنیت روانی فرد و جامعه را به مخاطره بیندازند باید با آنها به شدت برخورد کرد.
✳️مرحوم کلینی در کافی و مرحوم مجلسی در بحار نقل کردند:
یکی از اصول اساسی فقه امروز این روایت است سَمَره بن جندب جز مخالفان پیامبر و امیرالمومنین است و بغض عجیبی دارد ابن ابی الحدید نقل میکند زمانی معاویه به سمرة بن جندب گفت ۱۰۰ هزار درهم به تو می‌دهم تا آیات قرآن را برعکس بگو هر آیه‌ای در شأن امیرالمومنین آمده، بگو در شأن ابن ملجم است و هر آیه‌ای در مذمت کفار و مشرکین است به او در ذم علی است .
مثلا آیه :
《وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللَّهِ وَاللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ؛ بقره -۲۰۷》
بعضى از مردم با ایمان، همچون على(علیه السلام) در «لیلة المبیت» به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر(صلى الله علیه وآله) ـ ، جان خود را به خاطر خشنودى خدا مى فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است»
بگو در مورد ابن ملجم نازل شده است! سمره نپذیرفت; معاویه قیمت را بالا برد تا اینکه سمره به چهارصد هزار درهم راضى شد!
إِنَّ سَمُرَةَ بْنَ جُنْدَبٍ کَانَ لَهُ عَذْقٌ[نخل] وَ کَانَ طَرِیقُهُ إِلَیْهِ فِی جَوْفِ مَنْزِلِ رَجُلٍ مِنَ الْأَنْصَارِ
سمره درخت نخلی درون خانه شخص دیگری داشت
فَکَانَ یَجِیءُ وَ یَدْخُلُ إِلَى عَذْقِه بِغَیْرِ إِذْنٍ مِنَ الْأَنْصَارِیِّ
برای سرکشی نخل هربار بدون اجازه وارد خانه همسایه میشد.
فَقَالَ لَهُ الْأَنْصَارِیُّ یَا سَمُرَةُ لَا تَزَالُ تُفَاجِئُنَا (سرزده) عَلَى حَالٍ لَا نُحِبُّ أَنْ تُفَاجِئَنَا عَلَیْهَا فَإِذَا دَخَلْتَ فَاسْتَأْذِنْ
انصاری به او گفت سرزده وارد نشو اذن بگیر.
فَقَالَ لَا. قَالَ فَشَکَا الْأَنْصَارِیُّ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص
شخص انصاری نزد پیامبر شکایت کرد.
فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ رَسُولُ اللَّهِ ص فَأَتَاهُ فَقَالَ لَهُ إِنَّ فُلَاناً قَدْ شَکَاکَ وَ زَعَمَ أَنَّکَ تَمُرُّ عَلَیْهِ وَ عَلَى أَهْلِهِ بِغَیْرِ إِذْنِهِ فَاسْتَأْذِنْ عَلَیْهِ إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَدْخُلَ
و پیامبر به سمره گفت این شخص از تو شکایت کرده و شکایت او به حق است، بهنگام ورو به خانه از آنها اجازه بگیر.
فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص خَلِّ عَنْهُ
دست از این نخل بردار
وَ لَکَ مَکَانَهُ عَذْقٌ فِی مَکَانِ کَذَا وَ کَذَا فَقَالَ لَا. قَالَ فَلَکَ اثْنَانِ قَالَ لَا أُرِیدُ فَلَمْ یَزَلْ یَزِیدُهُ حَتَّى بَلَغَ عَشَرَةَ أَعْذَاقٍ
من یک و یا چند نخل و تعداد را به صد نخل رساند که به تو می‌دهم سمره مخالفت کرد و نپذیرفت.پیامبر فرمود
فَقَالَ خَلِّ عَنْهُ وَ لَکَ مَکَانَهُ عَذْقٌ فِی الْجَنَّةِ قَالَ لَا أُرِیدُ
تو دست ازاین نخل بردارمن یک نخلستان در بهشت به تو می‌دهم.
(( منظور این است که مدارا با این شخص باعث جری تر شدن او شده بود ))
فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّکَ رَجُلٌ مُضَارٌّ وَ لَا ضَرَرَ وَ لَا ضِرَارَ عَلَى مُؤْمِنٍ
فرمود او مردی ست ضرر رسان ، بر مومن زیان میرساند
ثُمَّ أَمَرَ بِهَا رَسُولُ اللَّهِ ص فَقُلِعَتْ ثُمَّ رُمِیَ بِهَا إِلَیْهِ
فرمود: نخل را قطع کن و مبابل او بینداز تا هرجا میخواهد ببرد.
✅ وقتی با زبان خوش و مدارا کسی به راه نمی‌آید امیرالمومنین فرمود نیاز است که کمی تندی کنید.
دشمنان اهل بیت انسانهایی سنگدل، غیرمنطقی و زبان نفهم اند.
🔶رُبَّمَا کَانَ الدَّوَاءُ دَاءً وَ الدَّاءُ دَوَاءً
چه بسا دارو[الدَّواء] موجب بیماری میشود.
و چه بسا بیماری [الدّاء]خود، دوای درد است.
✅ این جمله چند وجهی است هم در بعد جسمی وهم در بعد روحی .
این دو جمله را میتوان معنا کرد
_ از جهت جسمی: چه بسیار درمانهایی که اشتباه در تشخیص بوده و همان دارو، خود، درد است.
_ از جهت روحی: چه بسیار کسانی که بدون داشتن صلاحیت شروع به مشاوره، و بیان ذکر و دستورات سلوکی میکنند در حالی که نه او چنین صلاحیتی دارد نه آن دارو، داروی درستی است.
⏪ بیماری که دواست:
_ از جهت جسمی: چه بسیار دردهایی که انسان وقتی برای درمان آنها مراجعه و پیگیر شد متوجه میشود مشکل اصلی جای دیگر است و زودتر به مداوای آن می پردازد.
_ از جهت روحی: چه بسیار انسانی که غضب و شهوتی بر او غالب شده و همین درد باعث میشود او خود را محک بزند و ضعف ها و نقص های روحی خود را بشناسد و در صدد درمان آنها بر بیاید.
🔶وَ رُبَّمَا نَصَحَ غَیْرُ النَّاصِحِ
چه بسیار اتفاق می افتد که کسی نصیحت می کند.[نصحَ]در حالیکه کسی از او نصیحت نخواسته و او را حساب نمیکند .[غیرُناصح]
گاهی دیوانه‌ای حرفی میزند و مشکلت حل میشود .چه بسیارکسانی که او اثلا حساب نمی آمدولی حرفی میزند
که باعث نصیحت توست.
🔶 وَ غَشَّ الْمُسْتَنْصَحُ
و چه بسیار کسانی را که فکر میکردی مشاور خوبی برای توست[مستَنصِح] ولی تو را فریب داد و اشتباه تو را راهنمایی کرد[غشَّ] گاهی کبر و غرور و حسادت و کینه قدیمی باعث راهنمایی اشتباه میشود.
🔺نکته معنای نصیحت:
۱. نصیحت در فارسی به معنای دلسوزی است در عرب نصیحت معنای خاصی دارد
_ نصح،ناصح: خیاط.
کسی که لباس های پاره را اصلاح میکند.نصیحت یعنی اصلاح ضعف ونقص در فارسی به آن رفوگر میگویند.
روایتی امام هشتم ازپیامبرنقل میکند :
غَریبَتانِ فَاحْتَمِلُوهُما:
دو چیز استثنایى است، عجیب است:
کَلِمَةُ حِکْمَة مِنْ سَفیه فَاقْبَلوها،
اول؛ کلام حکمت آمیز از انسان نادان صادر شد، آن را بپذیرید،
وَ کَلِمَةُ سَفَه مِنَ حَکیم فَاغْفِروها
دوم؛ هر گاه شخص حکیمى کلام اشتباهى گفت، قبول نکنید و از سخن او پیروى نکنید.
_این حدیث همان مضمون
«أُنْظُر إلى ما قال وَلا تَنْظُر الى مَنْ قال» است یعنى نگاه به سخن کن، چه کار دارى گوینده آن کیست; اگر کلام خوب بود، از بچّه یا نادان یا کافر هم بود بپذیر، چون گاهى حرف خوب از انسان ناصالح صادر مى شود و دلیلى براى نپذیرفتن آن وجود ندارد.
✅پیامبران الهی از بدترین موجودات که شیطان است نصیحت می گرفتند
_نصیحت شیطان به حضرت نوح
لَمَّا دَعَا نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى قَوْمِهِ أَتَاهُ إِبْلِیسُ لَعَنَهُ اَللَّهُ فَقَالَ یَا نُوحُ
هنگامى که نوح نزد پروردگار خود دست بدعا برداشته و بر قوم خود نفرین کرد شیطان(لعنه الله)بنزد نوح آمد و گفت:
إِنَّ لَکَ عِنْدِی یَداً أُرِیدُ أَنْ أُکَافِئَکَ عَلَیْهَا
گفت:اى نوح تو را بر من حقى است که میخواهم تلافى‌اش کنم
فَقَالَ نُوحٌ وَ اَللَّهِ إِنِّی لَبَغِیضٌ إِلَیَّ أَنْ یَکُونَ لَکَ عِنْدِی یَدٌ فَمَا هِیَ
نوح گفت:بخدا قسم بر من بسى ناگوار است که مرا بر تو حق نعمتى باشد چه حقى بتو دارم؟
قَالَ بَلَى دَعَوْتَ اَللَّهَ عَلَى قَوْمِکَ فَأَغْرَقْتَهُمْ فَلَمْ یَبْقَ أَحَدٌ أُغْوِیهِ فَأَنَا مُسْتَرِیحٌ حَتَّى یَنْشَأَ قَرْنٌ آخَرُ فَأُغْوِیَهُمْ
گفت:آرى بقوم خود نفرین کردى و همه را غرق نمودى و دیگر کسى که من گمراهش کنم باقى نماند و هم اکنون دوران استراحت من است تا نسل دیگرى بوجود آید و من گمراهشان نمایم
فَقَالَ لَهُ نُوحٌ مَا اَلَّذِی تُرِیدُ أَنْ تُکَافِئَنِی بِهِ
نوح باو گفت:آنچه میخواهى که به پاداش این خدمت!!بدهى چیست؟
قَالَ لَهُ اُذْکُرْنِی فِی ثَلاَثَةِ مَوَاطِنَ فَإِنِّی أَقْرَبَ مَا أَکُونُ إِلَى اَلْعَبْدِ
گفت:در سه جا بیاد من باش که نزدیک‌ترین حالات من به بندۀ خدا در یکى از این سه مورد است
إِذَا کَانَ فِی إِحْدَاهُنَّ اُذْکُرْنِی إِذَا غَضِبْتَ
بهنگام خشم بیاد من باش
وَ اُذْکُرْنِی إِذَا حَکَمْتَ بَیْنَ اِثْنَیْنِ
هنگامى که میان دو نفر قضاوت کنى بیاد من باش.
وَ اُذْکُرْنِی إِذَا کُنْتَ مَعَ اِمْرَأَةٍ خَالِیاً لَیْسَ مَعَکُمَا أَحَدٌ.
هنگامى که با زنى بخلوت نشسته‌اى و هیچ کس دیگر با شما نیست بیاد من باش.
✳️همین روایت به نقل از امام صادق:
هنگامى که حضرت نوح از کشتى پیاده شد،شیطان نزد او رفت و گفت:در روى زمین مردى که بر من منّتى بزرگتر از تو داشته باشد وجود ندارد،تو از خدا خواستى که این بدکاران را نابود سازد و مرا از دست آنان آسوده کردى، آیا دو خصلت به تو بیاموزم؟از حسد بپرهیز که مرا این چنین کرد،و از حرص و طمع دورى کن که آدم گرفتارش شد.
این پنج نصیحت از شیطان است
✅پیامبران الهی از بدترین موجودات که شیطان است نصیحت می گرفتند
_نصیحت شیطان به حضرت نوح
لَمَّا دَعَا نُوحٌ عَلَیْهِ السَّلاَمُ رَبَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى قَوْمِهِ أَتَاهُ إِبْلِیسُ لَعَنَهُ اَللَّهُ فَقَالَ یَا نُوحُ
هنگامى که نوح نزد پروردگار خود دست بدعا برداشته و بر قوم خود نفرین کرد شیطان(لعنه الله)بنزد نوح آمد و گفت:
إِنَّ لَکَ عِنْدِی یَداً أُرِیدُ أَنْ أُکَافِئَکَ عَلَیْهَا
گفت:اى نوح تو را بر من حقى است که میخواهم تلافى‌اش کنم
فَقَالَ نُوحٌ وَ اَللَّهِ إِنِّی لَبَغِیضٌ إِلَیَّ أَنْ یَکُونَ لَکَ عِنْدِی یَدٌ فَمَا هِیَ
نوح گفت:بخدا قسم بر من بسى ناگوار است که مرا بر تو حق نعمتى باشد چه حقى بتو دارم؟
قَالَ بَلَى دَعَوْتَ اَللَّهَ عَلَى قَوْمِکَ فَأَغْرَقْتَهُمْ فَلَمْ یَبْقَ أَحَدٌ أُغْوِیهِ فَأَنَا مُسْتَرِیحٌ حَتَّى یَنْشَأَ قَرْنٌ آخَرُ فَأُغْوِیَهُمْ
گفت:آرى بقوم خود نفرین کردى و همه را غرق نمودى و دیگر کسى که من گمراهش کنم باقى نماند و هم اکنون دوران استراحت من است تا نسل دیگرى بوجود آید و من گمراهشان نمایم
فَقَالَ لَهُ نُوحٌ مَا اَلَّذِی تُرِیدُ أَنْ تُکَافِئَنِی بِهِ
نوح باو گفت:آنچه میخواهى که به پاداش این خدمت!!بدهى چیست؟
قَالَ لَهُ اُذْکُرْنِی فِی ثَلاَثَةِ مَوَاطِنَ فَإِنِّی أَقْرَبَ مَا أَکُونُ إِلَى اَلْعَبْدِ
گفت:در سه جا بیاد من باش که نزدیک‌ترین حالات من به بندۀ خدا در یکى از این سه مورد است
إِذَا کَانَ فِی إِحْدَاهُنَّ اُذْکُرْنِی إِذَا غَضِبْتَ
۱. بهنگام خشم بیاد من باش
وَ اُذْکُرْنِی إِذَا حَکَمْتَ بَیْنَ اِثْنَیْنِ
۲. هنگامى که میان دو نفر قضاوت میکنى بیاد من باش.
وَ اُذْکُرْنِی إِذَا کُنْتَ مَعَ اِمْرَأَةٍ خَالِیاً لَیْسَ مَعَکُمَا أَحَدٌ.
۳. هنگامى که با زنى بخلوت نشسته‌اى و هیچ کس دیگر با شما نیست بیاد من باش.
✳️همین روایت به نقل از امام صادق:
هنگامى که حضرت نوح از کشتى پیاده شد،شیطان نزد او رفت و گفت:در روى زمین مردى که بر من منّتى بزرگتر از تو داشته باشد وجود ندارد،تو از خدا خواستى که این بدکاران را نابود سازد و مرا از دست آنان آسوده کردى،
آیا دو خصلت به تو بیاموزم؟
۱. از حسد بپرهیز که مرا این چنین کرد،
۲. از حرص و طمع دورى کن که آدم گرفتارش شد.
این پنج نصیحت از شیطان است و درس مهمی برای ماست.
اللهم عجل لولیک الفرج و اجعل عواقب امورنا خیرا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۱۸- ۲۰ذیحجه
💢بخش بیستم نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴قسمتهای قبل بحث حرکت و تربیت صحیح فرزندان ومضامین بلند در جملات کوتاهی خطاب به امام مجتبی از کلام امیر المومنین صلوات الله علیهما ،که مخاطبین آن تمام آحاد بشریت هستند.
🔶ایاک والاِتِکالَ علیَ المُنیٰ
فرزندم تورا برحذر میدارم[ایّاکَ] از اینکه بر آرزوهای طولانی تکیه کنی .
_مُنی ، آرزوهای طول و درازی که انسان باید همه استعداد و توانایی هایش را صرف آنها کند و در پایان نیز به آنها نرسد.
🔶فاِنَّها بَضائِعُ النُوکیٰ
کسی بر آرزوی بدون پشتوانه و برخواسته از هوی و هوس اتکا کند ،سرمایه های[بَضائِع] انسان جاهل و احمق را در دست دارد.
از تکیه[النُّوکی] بر آرزوها بپرهیز که سرمایه احمق هاست.
کسانیکه از جهت فکر، اندیشه، راه بجایی نمی برند، تخیل و وهم کرده به آن دلخوش میشوند .
فرمود: خردمندانه و امیدوارانه حرکت کنید با امید بخدا و عمل و تلاش وارد شوید تا لطف خدا مقرر و مقدر شود.
انسان عاقل بر آرزو تکیه نمیکند بلکه تلاش میکند و به زحمات خود امیدوار می ماند.
امیرالمومنین در بخشهای قبل فرمود:
_ایُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمُ
اى مردم چیزى که بر شما مى ترسم دو چیز است:
اثْنَانِ اتِّبَاعُ الْهَوَى وَطُولُ الاْمَلِ
پیروى از هواى نفس و آرزوهاى دور و دراز،
فَأَمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَى فَیَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَأَمَّا طُولُ الاْمَلِ فَیُنْسِی الاْخِرَة
چرا که پیروى از هواى نفس شما را از حق باز مى دارد و آرزوهاى دور و دراز آخرت را به فراموشى مى سپارد.
_ با توجه به جملات قبلی حضرت:
قَارِنْ أَهْلَ الْخَیْرِ تَکُنْ مِنْهُمْ وَ بَایِنْ أَهْلَ الشَّرِّ تَبِنْ عَنْهُمْ؛
به اهل خیرنزدیک و از اهل شر دوری کن.
نه باید خودمان آرزوهای طولانی داشته باشیم. نه باید با کسانی که چنین آرزوهایی دارند همنشین شویم.
یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ اَلْأَحْمَقِ فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرُّکَ
فرزندم از همراهی با احمق بر حذر باش او میخواهد سود برساند ولی ضرر میزند.
🔶والعقلُ حفظِ التجارُب
عقل حفظ تجربه هاست.
عاقل تجربه ها را حفظ می کند. تجربه عبرت است ،چه تجربه شخصی وچه تجربه گذشتگان باشد آنها را صیانت میکند.
هر روز یک چیزی تجربه میشودتا روز بعد همان مسیر طی نشود.
صرف حفظ تجارب هم کافی نیست.
عقْل حفظ تجارب است باید به عمل منجر شود. عقل،نگاه کردن به تاریخ و سنت ها و قانون های الهی است،
غرض از تاریخ فقط دانستن آمد و رفت پادشاهان ، دوره ی حکومت و مرکز خلافت انان نیست ، صرف دانستن این سولات نیست.
اما باید فهمید که در طول تاریخ خدا گردن ظالمان و مستکبرین را شکست و هیچکس نتوانست ظلم و حرام را با خوشی از گلو فرو ببرد.پس دامن ما را هم خواهد گرفت.
⏪إِنَّ الْأُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتِ اعْتُبِرَ آخِرُهَا بِأَوَّلِهَا
امور وقتی شبیه شد اول و آخر آن به هم مرتبط است .اگر امروز از مسیر درست حرکت نکردید پشت سر و روز قبل خود را نظاره کنید.
عقل یعنی شناخت قوانین کلی عالم که بر مبنای حق بنا نهاده شده اند:
انها را بشناسید و درس بگیرید.
فرمود خدا با شیطان در بهشت و عابد بهشت که تکبر کرد چگونه برخورد کرد !!
او را از بهشت راند .
دیگران که داخل بهشت نیستند، انها را با تکبر وارد بهشت نمی کند. این قانون ، سنت ، و تاریخ است.
✳️ الإمامُ الحسینُ علیه السلام ـ لَمّا تَذاکَروا العَقلَ عِندَ مُعاوِیَةَ:
حسین بن علی صلوات الله علیه با معاویه هم کلام شدصحبت عقل بمیان آمدفرمود:
لا یَکمُلُ العَقلُ إلّا بِاتِّباعِ الحَقِّ
عقل کامل نمیشود مگر با تبعیت از حق: حق هم خداست هم قوانین تکوینی عالم.
سنتهای الهی در عالم همه حق است چون خدای حق آنها را قانون گذاری کرده.
⏪ در نامه ۷۸ فرمود :
«فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ نَفْعَ مَا أُوتِیَ مِنَ الْعَقْلِ وَالتَّجْرِبَة;
بدبخت کسى است که از عقل و تجربیات خود سود نبرد ،تاریخ را خوانده ولی درس نمی گیرد.
فرمود : فرزندم طوری با تاریخ زندگی کرده ام که گویا با اولین و آخرین نفر زندگی کرده ام و چکیده و خلاصه تاریخ را در قالب این نامه بیان و منتقل می کنم .
🔶وخیرُ ما جَرَبتَ ما وعَظَک
مهمتر از دیدن و حفظ تجربه ،بهترین تجربه آنست که بتو پند و موعظه بدهد.
_ تجربه سرلوحه کار تو باشد.
_تجربه استاد و راهنمای تو باشد.
_ در وادی عمل به آن تجربه عامل باشی.
_بهترین تجربه کاربردی ترین آن است که وعظ آن تاثیر گذار باشد.
صرفا تجربه، صرف دانستن کافی نیست، وقتی مطابق با دانستن به عمل گرایش پیدا شد مفید خواهد بود.
⏪گاهی باید برای کسب تجربه و عمل به آن هزینه کرددر حکمت ۱۹۶فرمود :
لَمْ یَذْهَبْ مِنْ مَالِکَ مَا وَعَظَکَ.
آنچه از مال تو از دست مى رود و مایه پند و عبرت مى گردد در حقیقت از دست نرفته است.بلکه بدست آمده است چون رشد میدهد.
🔶بادِرِ الفُرصةَ قبلَ اَن تَکونَ غُصّةً
فرصتها را غنیمت بدان ، پیشتازی کنید [بادِر] قبل از اینکه فرصت تبدیل به غم و غصه شود.
✅ همیشه زمان بر وفق مراد انسان نیست،هروقت که زمان موافق میل شماست پیشتازی کنید ، به استقبال فرصت ها بروید و مترصد باشید که کجا موقعیت برای رسیدن به هدف مهیاست، همانجا را غنیمت بشمارید.
_امیرالمومنین فرمود :
أَشَدُّ الْغُصَصِ فَوْتُ الْفُرَصِ
شدید ترین غصه آنست که فرصت با سهل انگاری از دست برودو حسرت آن باقی بماند.
⏪حکمت ۲۱ برمود:
الْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَیْر
فرصت ها را دریابید فرصتها مانند ابر تابستان سبک و پرسرعت حرکت می کنند (بدون باران است)ابر زمستانی بعلت سنگینی وحمل باران حرکت کند دارد.
دریابید ، فرصتها با غصه بر نمی گردد.
✳️ پیامبر خاتم صلی الله علیه واِله فرمود:
«إِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی أَیَّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحَات أَلاَ فَتَعَرَّضُوا لَهَا;
بدانید از سوى پروردگار شما در ایام زندگیتان نسیم هاى سعادتى میوزد از آن استفاده کنید و خود را در معرض آن قرار دهید.
_ پیامبر(ص) فرمود :
«مَنْ فُتح لَهُ بابٌ مِنَ الْخَیْرِ فَلْیَنْتَهِزْهُ فَإِنَّهُ لا یَدْرى مَتى یُغلَقُ عَنْهُ
کسى که درى از خیر به روى او گشوده شود باید برخیزد و از آن بهره گیرد، زیرا نمى داند چه زمانى این در بسته مى شود.
🔶لیسَ کلُ طالبٕ یُصِیبُ
اینگونه نیست هر کسی بدنبال هر چه باشد به آن برسد.و اگر چیزی از دست رفت [استعداد، فرصت , زندگی خوب ] بآسانی بدست آید
✅ باید آرمانگرایی با واقعیت گرایی همراه باشد، یکی از مسائل تربیتی آن است که فرزندانمان را با واقعیت پرورش دهیم. باید بدانیم در مسیر زندگی بعضی مواقع انسان به هدف نمی رسد ولی اینجا نباید به یاس رسید، باید از قبل آماده بود و حرکت را از نو شروع کرد.
واقعیت گرا با شرایط موجود و امکانات محدود حرکت میکند چون میداند شرایط همین است ، از اینکه به هدف نرسید سر خورده نمیگردد
ولی آرمانگرا به هر نقطه ای هم برسد باز چون آن هدف نیست سرخورده میشود.
🔶و لا کلُ غائِبٕ یَؤوُب
هر کسی و هر چیزی که غائب شد برنمی گردد
این احتمال را در گوشه ذهن داشته باشید ،همه امور دسته یافتنی نیست نومید و سرخورده نشوید.
از طرفی از داشته ها خوب بهره نگیرید و نابود شود، رفته دگر باز نمی گردد.
چه بسیار افرادی که به خاطر از دست دادن فرصت، موقعیت یا مال و فرزندی تمام عمر به این انتظار می نشینند تا آن موقعیت برگردد در حالی که می توان فرصت سازی کرد و بهتر از موقعیت های از دست رفته را برگرداند.
⏪ حضرت در خطبه ۱۶ فرمود:
حَقٌّ وَ بَاطِلٌ وَ لِکُلٍّ أَهْلٌ
عالم دو محور و دو قطب دارد حق و باطل . و برای هریک اهل و طرفدارانی هست.
وَلَئِنْ قَلَّ الْحَقُّ فَلَرُبَّما ولَعلَّ
اگر دیدید گروه منحرف تعدادشان بیشتر است. واحیاناً حق ضعف دارد نگران نباشید .چه بسا باطل از بین برود و حق پیروز گردد.
وَ لَقَلَّما اَدْبَرَ شَىْءٌ فَاَقْبَلَ.
کم اتفاق میافتد چیزی که از دست انسان رفت، مجدد به دست انسان برگردد.«آب رفته دوباره بر نمی گردد»
🔶ومنَ الفسادِ إِضَاعَةُ الزاد و مُفسَدَةُ المعاد
یکی از انواع فساد، از بین بردن توشه قیامت است. تقوا توشه قیامت که انسان به دست آورده آنرا ضایع کند.
ویکی دیکر از انواع فساد مفسده المعاد است . توشه که از بین رفت معاد به فساد کشیده میشود.
این دو با هم در ارتباطند.زاد از بین رفت معاد خراب میشود.
هرچه زاد پربار باشد رسیدن به قیامت آباد، آسانتر است.
اینگونه هم نیست که فساد دنیا به فساد آخرت ارتباط نداشته باشد.
✅ مرحله اول زاد و توشه ، کسب تقوا
مرحله دوم، حفظ زاد و توشه تا بفساد تندیل نشود.
✳️غرر الحکم :
مَنْ أَفْسَدَ دِینَهُ أَفْسَدَ مَعَادَهُ.
خداوند به ما استعدادهای فراوانی داده است اگر همه انها را خرج دنیا کنیم فساد است و ضرر.
✅ از فرزند شیخ حسنعلی سوال کردند پدر چه کرد به این مقامات رسید!!!
پاسخ داد :
پدر ما غیر از شرع و احکام و اعمال کار خاصی نمی کرد تنها تفاوت شیخ با دیگران این بود.
شیخ هر چه عمل میکرد حفظ میکرد .
و دیگران زاد و توشه کسب میکنند ، دو ساعت بعد ضایع می کنند.
✳️عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ : قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام:
اصبغ بن نُباته از امیرالمومنین نقل می کند که فرمود:
أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الِاهْتِمَامَ بِالدُّنْیَا غَیْرَ زَائِدٍ فِی الْمَوْظُوفِ ،
به راستی که دنیاگرایی سبب زیاد شدن روزی مقدّر نیست.
وَ فِیهِ تَضْیِیعُ الزَّادِ،
ولی مایه تباهی توشه آخرت است؛
وَ الْإِقْبَالَ عَلَی الْآخِرَةِ غَیْرَ نَاقِصٍ مِنَ الْمَقْدُورِ،
و آخرت گرایی از روزی مقدّر کم نمی کند
وَ فِیهِ إِحْرَازُ الْمَعَادِ
و باعث دستیابی به بهره های آخرت است.
✅ زاد توشه فقط پول نیست ، استعداد، زندگی ، وجود انسان توشه است ، همه ی وجود را خرج دنیا نکنید.
🔶ولکلِ امرٕ(اِمرِئِِ)عاقبه
هر امری عاقبتی دارد ،خواه شیرین یا تلخ باشد.
هر عمل انعکاس و نتیجه ای دارد ،ثمره شیرین آن کام را خوش میکند .و ثمره تلخ آن دامنگیر خود میشود.
انسان باید آینده نگر باشد،و همیشه به نتیجه کار نیز فکر کند. برای هر کاری تا چند مرحله انرا باز نگری کند.بی عقلی است که انسان بی گدار به آب بزند.
⏪ در غرر الحکم فرمود :
وَ لِکُلِّ أمْر عاقِبَةٌ حُلْوَةٌ اَوْ مُرَّةٌ
هر کار عاقبتى شیرین یا تلخ دارد که باید به آن اندیشید. با فکر و مشورت شیرینی، و با بیفکری تلخی را بدنبال دارد.
✅ آینده نگری دو سود مهم دارد:
الف. ایجاد انگیزه
(اگر دانش آموز بداند درس چه سودی به حال او دارد با شوق و ذوق درس می خواند.)
ب. کسی که هدف داشت و پر انگیزه بود میگردد تا کوتاه ترین و مطمئین ترین راه را برای رسیدن به هدف پیدا کند. که این میشود بهره بردن از عمر و وقت.
در مسابقه هر کس دنبال کوتاهترین راه است که به مقصد برسد.
با انگیزه میانبر میزند تا سالیان را کم و مسافت را کوتاه کند.
🔶سَوفَ یَاتیٖک ما قُدِّرَ لَک
آنچه که برای تو مقدر شده بتو خواهد رسید. دنبال واسطه گری ، پارتی ،التماس نباش ،اگر در پرونده تو ثبت شده و صلاح تو باشد ،بجایی که باید برسی ،دست خواهی یافت.
باید دانست در کنار آینده نگری مقدرات دست خداست هر دو را باید کنار هم دید. نه ابنکه همه را بخدا بسپارد و خود تلاش و تدبیر نکند ، مشورت و مصلحت سنجی نکند.
و نه اینکه همه چیز را از تلاش و تدبیر خود بداند و خدا را به حاشیه ببرد.
《وَکُلُّ شَیْءٍ عِنْدَهُ بِمِقْدَارٍ》
جریان مقدرات همان اندازه گیریهاست .
یکی را استعداد، یکی را سلامتی ، یکی را ثروت ، یکی را خانواده خوب داده وهر چیزی نزد خدا مقدار و اندازه دارد.
خدا مهندس عالم است .
مهندس یک لفظ فارسی است .موءّندز بوده یعنی اندازه گیر.اما در تلفظ به مهندس تبدیل شده. عالم را او مهندسی کرده.
تقدیر یعنی محاسبه گرخدای عالم حکیم عادل
۱. مقدرات یعنی قوانین کلی عالم :
《نَحْنُ قَدَّرْنَا بَیْنَکُمُ الْمَوْتَ》
۲. مقدرات الهی بر اساس عملکرد ماست. اتفاقات آینده در دنیا و آخرت بر مبنای عملکرد دیروز ماست.
آینده بر اساس گذشته رقم میخورد.دو چیز جدا از هم نیستند.
کیفیت مرگ به کیفیت زندگی ربط دارد.
در خطبه ۳ در جریان مرگ خلفا فرمود:
《نَهَبا حتّی مَضَیَ الاوَّلُ لِسبیلِه》
مرگ او،چنبن بود که در مسیرزندگی خود رفت .
از ابتدا تا انتهای بعد مرگ یک سبیل است، دو راه وجود ندارد.
آینده را گذشته تشکیل میدهد.
اللهم لا تکلنا الی انفسنا طرفهَ عینِِ ابدا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
زمانی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۲۰ - ۲۲ذیحجه
💢بخش ۲۱ نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴نامه خطاب به امام حسن دارای محتوای تربیتی است و طبق روایت
" انا و علی ابوا هذه الامة " نامه خطاب به همه ما است، چرا که همه فرزندان علی ابن ابیطالب علیه السلام هستیم.
حضرت در ادامه بیان موانع رشد میفرمایند:
🔶التَّاجِرُ مُخَاطِر
هر تاجری در معرض خطر است.
مخاطره و ریسک پذیری یکی از لوازم تجارت است. از طرفی باید عاقبت اندیش بود، از طرفی باید به رزق مقسوم اعتماد داشت، از طرفی باید مخاطرات تجارت را به جان خرید و دست از کار بر نداشت.
☑️تجارت پنج حرف دارد:
توکل/ جرات/ ایمان / راستی /توکل
(اول و آخر تجارت توکل است)
_جمله حضرت میتواند اشاره داشته باشد به خطرات معنوی تجارت که مخلوط شدن مال حلال و حرام است. یعنی یکی از موانع تربیت صحیح لقمه حرام است که این لقمه گاه در سفرهای تجاری پر سود جلوه بیشتری دارد.
_ در یک نگاه کلی، همه دنیا بازار تجارت است برای ما و باید در این دنیا مواظب خطرات باشیم:
⏪در روایت است که:
الدُّنْیَا سُوقٌ رَبِحَ فِیهَا قَوْمٌ وَ خَسِرَ آخَرُونَ
دنیا بازار است که در آن عده ای سود میکنند و عده ای ضرر میکنند.
_در نهج البلاغه در توصیف دنیا آمده است: مَتْجَرُ أَوْلِیَاءِ اللَّه
دنیا محل تجارت اولیای الهی است.
_ باید مواظب بود در این تجارتخانه با برنامه ریزی کار کرد، اعمال مخلوط به حرام نشوند، راهزن ها سرمایه انسان را ندزدند.
🔶وَ رُبَّ یَسِیرٍ أَنْمَى مِنْ کَثِیرٍ
چه بسا مال کمی که رشدش بیش از مال زیاد است.
از این جمله دو مطلب قابل استفاده است:
1️⃣توجه باید به کیفیت زندگی باشد نه کمیت آن. چه بسا سرمایه کم، آرامش بیشتری را به ارمغان بیاورد.
2️⃣کم بودن اگر همراه با برکت الهی شد کافی است، و زیاد اگر دچار بی برکتی شد کم است:
نمونه آن حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است که در مدت کم زندگی (هجده سال) تنها با دو فرزند پسر آن چنان برکت داشتند که مبارکه یکی از القابشان است.
✳️ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ قَالَ:
از اصبغ ابن نباته نقل شده که وزی امیرالمومنین علیه السلام به ایشان فرمود:
کُونُوا کَالنَّحْلِ فِی الطَّیْرِ
مانند زنبور عسل در بین پرندگان باشید.
لَیْسَ شَیْءٌ مِنَ الطَّیْرِ إِلَّا وَ هُوَ یَسْتَضْعِفُهَا
هیچ پرنده ای نیست مگر اینکه زنبور را کوچک میبیند.
وَ لَو عَلِمَتِ الطَّیْرُ مَا فِی أَجْوَافِهَا مِنَ الْبَرَکَةِ لَمْ تَفْعَلْ بِهَا ذَلِک
اگر پرندگان میدانستند چه برکتی در زنبور عسل هست هیچگاه او را کوچک نمی شمردند.
عوامل ایجاد و معدوم کردن برکت:
1️⃣خوش خلقی:
النَّبِیِّ ص قَالَ: إِنَّ فِی الرِّفْقِ الزِّیَادَةَ وَ الْبَرَکَةَ وَ مَنْ یُحْرَمِ الرِّفْقَ یُحْرَمِ الْخَیْرَ.
رفق و خوش خلقی موجب زیادی برکت است و کسی که رفق نداشته باشد، خیر از زندگی او میرود.
-امام صادق: إِذَا دَخَلَ أَحَدُکُمْ بَیْتَهُ فَلْیُسَلِّمْ فَإِنَّهُ یَنْزِلُهُ الْبَرَکَة
هنگامی که یکی از شما بخانه خود وارد میشود سلام کند برکت بسویش فرستاده میشود.
_سلام یعنی اعلام امنیت و سلامت از جانب شخص
_هرچه سخت تر شد، خوش اخلاق تر باش چرا که برکت را زیاد میکند.
2️⃣اسراف:
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ مَعَ الْإِسْرَافِ قِلَّةَ الْبَرَکَةِ.
امام صادق علیه السلام میفرمایند:اسراف برکت را کم میکند.
3️⃣همنشینی با اطرافیان حاکم ظالم:
سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ یَقُولُ:
از امام صادق علیه السلام روایت شده:
اتَّقُوا اللَّهَ وَ صُونُوا دِینَکُمْ بِالْوَرَعِ وَ قَوُّوهُ بِالتَّقِیَّةِ وَ الِاسْتِغْنَاءِ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- عَنْ طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَى صَاحِبِ سُلْطَانِ الدُّنْیَا
از خدا طلب بی نیازی کنید نه از رفقای سلطان
وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ خَضَعَ لِصَاحِبِ سُلْطَانِ الدُّنْیَا
کسی که برای یکی از رفقای سلطان خضوع کند
أَوْ مَنْ یُخَالِفُهُ فِی دِینِهِ
یا کسی که برای یکی از بی دینان صاحب مقام خضوع کند
طَلَباً لِمَا فِی یَدَیْهِ مِنْ دُنْیَاهُ ، أَخْمَلَهُ اللَّهُ وَ مَقَّتَهُ عَلَیْهِ
خدا او را حقیر میکند و مورد خشم قرار میدهد
وَ وَکَلَهُ إِلَیْهِ فَإِنْ هُوَ غَلَبَ عَلَى شَیْءٍ مِنْ دُنْیَاهُ فَصَارَ إِلَیْهِ مِنْهُ شَیْءٌ نَزَعَ اللَّهُ الْبَرَکَةَ مِنْهُ
اگر شخص بتواند به واسطه آن شخص مسئول به دنیایی برسد، خدا برکت را از او میگیرد.
در ادامه میفرماید خداوند در زمین جایگاه هایی دارد که به آن منتقمه میگویند کسی که بخواهد با حرام خواری و خوردن مال ایتام به رفاه برسد این زمین از او انتقام میگیرد.
4️⃣ موسیقی، قمار و شراب:
امام صادق: لَا تَدْخُلُ الْمَلَائِکَةُ بَیْتاً فِیهِ خَمْرٌ أوْ دَفٌّ أوْ طَنْبُورٌ أوْ نَرْدٌ
فرشتگان به خانه‌ای که در آن شراب و آلات موسیقی، مانند: دایره، طنبور، یا آلات قمار باشد، داخل نمیشوند
وَلَا یُسْتَجَابُ دُعَائُهُمْ وَتُرْفَعُ الْبَرَکَةُ عَنْهُمْ
و دعای اهل آن خانه مستجاب نمیشود و برکت از زندگی آنها برداشته میشود.
5️⃣نبودن فرزند:
رسول اعظم: بَیْتٌ لَا صِبْیَانَ فِیهِ لَا بَرَکَةَ فِیهِ
خانه‌ای که بچه در آن نیست، برکت در آن نیست.
6️⃣ مهجوریت قرآن:
حضرت علی علیه السلام :اَلْبَیْتُ الَّذِی لَا یُقْرَاُ فِیهِ الْقُرْآن وَلَا یُذْکَرُ اللهُ فِیهِ
خانه‌ای که در آن، قرآن تلاوت نشود و یاد خداوند نباشد،
تَقِلُّ بَرَکَتُهُ وَتَهْجُرُهُ الْمَلَائِکَةُ وَتَحْضُرُهُ الشَّیَاطِین؛
برکت کم میشود، فرشتگان از چنین خانه‌ای دوری میکنند و شیاطین در آن حاضر میشوند.
7️⃣ دشنام دادن:
امام باقر علیه السلام : مَنْ فَحَشَ عَلَی اَخِیهِ الْمُسْلِمِ
کسی که به برادر مسلمان خود دشنام دهد،
نَزَّعَ اللهُ مِنْهُ بَرَکَةَ رِزْقِهِ وَ وَکَّلَهُ اِلَی نَفْسِهِ وَاَفْسَدَ‌عَلَیْهِ مَعِیشَتَهٌ؛
خداوند برکت را از روزی او برمی‌دارد و او را به خودش واگذار میکند و زندگی را تباه می‌سازد.
🔶لَا خَیْرَ فِی مُعِینٍ مَهِینٍ
نه در کمککاری فرومایه خیری است،
🔶وَ لَا فِی صَدِیقٍ ظَنِینٍ
و نه در دوست متهم.
_ کسی که بخواهد به ما کمک کند ولی به ما توهین کند و عزت ما را از بین ببرد، هیچ خیری در این رفاقت نیست.
_ از آنجایی که یکی از راه های شناخت هر کس نگاه به دوستان اوست، از کسی که هم اینک مورد اتهام است دوری کنید چرا که نگاه و قضاوت مردم نسبت به شما نیز تغییر میکند:
⏪ در نامه ۶۹ فرمودند :
وَ احْذَرْ صَحَابَةَ مَنْ یَفِیلُ رَأْیُهُ وَ یُنْکَرُ عَمَلُهُ،
از همنشینى با کسى که فکر او ضعیف و عمل زشت دارد بپرهیز،
فَإِنَّ الصَّاحِبَ مُعْتَبَرٌ بِصَاحِبِهِ
زیرا معیار سنجش شخصیت هر کس، یارانش هستند.
به قول شاعر عرب:
عَنِ المَرءِ لا تَسأَل وَسَل عَن قَرینَهُ/
فَکُلُّ قَرینٍ بِالمُقارِنِ یَقتَدی/
از شخص نپرس، ازدوستانش بپرس چرا که دوستان به هم اقتدا میکنند.
🔶سَاهِلِ الدَّهْرَ مَا ذَلَّ لَکَ قَعُودُهُ
تا روزگار رام توست به آسانی[ساهِل] بهره ات را از آن بگیر.
با تساهل و آسانی با روزگار سر کن، با دنیا خوش برخورد باش و بهره ات را از دنیا بگیر.
_ تا وقتی دنیا روی سختی و بیماری و فقر و مشغله را به تو نشان نداده، بیشترین استفاده را از دنیا بکن چرا که اگر ورق برگشت معلوم نیست اوضاع چگونه شود.
🔶وَ لَا تُخَاطِرْ بِشَیْءٍ رَجَاءَ أَکْثَرَ مِنْهُ
برای رسیدن به نعمت بیشترنعمت خود را به خطر نینداز.
_ ریسک احمقانه نکنید، مانند همه کسانی که به طمع درآمد سرشار در مدت کوتاه تمام زندگی را نقد میکنند و در اختیار کسی می گذارند و پس از چندی هم زندگی میرود هم آن شخص.
یا مانند کسانی که با قمار دنبال ثروت اند نباشید.
✅ حضرت دراین جمله در صدد نفی و برطرف کردن حرص از افراد است.
سه مورد از مصادیق کلام حضرت (با ضرر زدن به این سه دنبال کسب مال نباش):
1️⃣ اموال مردم،
2️⃣ضروریات زندگی
3️⃣سلامتی
_انسان نباید با بی برنامگی دیگران را به خاک سیاه بنشاند، نباید ضروریات زندگی را بفروشد به امید سود زیاد، نباید هزینه درمان و سلامتی را خرج سود کرد چون سلامتی بالاترین سود است.
🔶وَ إِیَّاکَ أَنْ تَجْمَحَ بِکَ مَطِیَّةُ اللَّجَاج
بپرهیز؛ از اینکه مرکب[مطیّه] لجاجت سرکشی کند و تو را به زمین بزند.
_ لجاجت یعنی پا فشاری بر فکر و عمل اشتباه حتی بعد از ثابت شدن اشتباه بودن آن.
در عرف میگویند: سرم بشکند، نرخم نشکند
⏪علی بن ابیطالب (علیه السلام):
مَنْ تَرَکَ قولَ لا أدْری اُصِیبَتْ مَقاتِلُهُ
هر کس که جمله «نمىدانم» را ترک کند خود را به کشتن خواهد داد.
_ پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم:
إِیَّاکَ وَاللَّجَاجَةَ فَإِنَّ أَوَّلَهَا جَهْلٌ وَآخِرَهَا نَدَامَة
از لجاجت بپرهیز که آغاز آن جهل و نادانى، و پایان آن ندامت و پشیمانى است.
لا مَرْکَبَ أَجْمَحَ مِنَ اللَّجاجِ
مرکبى سرکش تر از لجاجت نیست
⏪ در حکمت ۱۷۹ فرمود:
اللَّجَاجَةُ تَسُلُّ الرَّأْیَ
لجاجت، فکر و رأى انسان را از میان مى برد.
_امیرالمومنین علی علیه السلام :
اللَّجاجُ أکْثَرُ الاْشْیاءَ مَضَرَّةً فى الْعاجِلِ وَالاْجِلِ
لجاجت زیان بارترین اشیا در دنیا و آخرت است.
_امیرالمومنین علیه السلام میفرمایند: اللَّجَاجُ شُؤْمٌ.
یکی از امور شوم، لجاجت است.
اللهّم لا تجعلِ الدنیا اکبر همّنا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۲۱ - ۲۳ذیحجه
💢بخش ۲۲ نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴مسائل مهم تربیتی، تربیت نوجوان وجوان، دوستی و دوست یابی ،وظایف انسان در مقابل دوستان.
برای تربیت نفس:
🔶️ احْمِلْ نَفْسَکَ مِنْ أَخِیکَ
خودت را در مواجهه با دوست، وبرادرت به سختی بینداز.
🔶️عِنْدَ صَرْمِهِ عَلَى الصِّلَةِ
چون برادرت از تو جدا گردد، تو پیوند دوستى را بر قرار کن،اگر قطع ارتباط کرد[صَرمِه] تو صله برقرار کن.
🔶وَ عِنْدَ صُدُودِهِ عَلَى اللَّطَفِ وَ الْمُقَارَبَةِ
اگر روى برگرداند تو مهربانى کن،
او چیزی را از تو منع کرد، تو به اولطف کن.
🔶وَ عِنْدَ جُمُودِهِ عَلَى الْبَذْلِ
و چون او بخل به خرج داد[جُمُدِه]،شما بخشش کن.
🔶وَ عِنْدَ تَبَاعُدِهِ عَلَى الدُّنُوِّ
هنگامى که دورى گزید[تَباعُد] تو نزدیک شو،
🔶وَ عِنْدَ شِدَّتِهِ عَلَى اللِّینِ
هرگاه سخت گرفت تو آسان بگیر.
اگر نسبت به تو بد اخلاق بود،شما نسبت به او لین ونرمی نشان بده.
🔶 وَ عِنْدَ جُرْمِهِ عَلَى الْعُذْرِ
به هنگام گناهش عذر او بپذیر،
اگر او نسبت به تو جرمی، خطایی، اشتباهی انجام داد، تو برای او عذر تراشی کن.
🔶حَتَّى کَأَنَّکَ لَهُ عَبْدٌ وَ کَأَنَّهُ ذُو نِعْمَةٍ عَلَیْکَ
نسبت به برادرت مهربان باش ، مثل این است که تو بنده وبرده اوهستی، ومثل این است که او صاحب نعمت وشما نانخور او هستی.
✅️ برای نگه داشتن دوست خوب، گاهی باید از حق خود گذشت و کوتاه آمد.
برای تربیت نفس ،باید چیزهایی را برای نفس اجبار کنیم و لو اینکه اکراه داشته باشد. باید نفس را تادیب کرد.
(عَوِّد نَفسَک)نفس را به حال خود رها کنیم:
⏪حضرت در خطبه ۱۷۶ فرمود:
وَ اعْلَمُوا أَنَّهُ مَا مِنْ طَاعَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی کُرْهٍ
آگاه باشید چیزى از طاعت خدا نیست جز آن که با کراهت انجام مى گیرد،
وَ مَا مِنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ شَیْءٌ إِلَّا یَأْتِی فِی شَهْوَةٍ
و چیزى از معصیت خدا نیست جز اینکه با میل و رغبت عمل مى شود.
⏪خداوند در قرآن کریم می فرماید:
《ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ وَما یُلَقّاها إِلاَّ الَّذِینَ صَبَرُوا وَما یُلَقّاها إِلاّ ذُو حَظّ عَظیم؛ فصلت - ۳۴》
بدى را با نیکى دفع کن ناگاه خواهى دید همان کس که میان تو و او دشمنى است، گویى دوستى گرم و صمیمى است اما جز کسانى که داراى صبر و استقامتند به این مقام نمى رسند و جز کسانى که بهره عظیمى از ایمان و تقوا دارند به آن نائل نمى شوند.
✅️ منظور دوستی واخوت و برادری ایمانی است. بنا نیست که خودمان را برای هر کسی به زحمت بیندازیم. وکلام حضرت ناظر بر جامعه ایمانی است.
منظور از برادر کیست؟ قران فرمود:
«إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ»
مومنین برادران یکدیگرند.
✳️علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ذیل این آیه توضیح میدهد که ما سه نوع برادری واخوت داریم.
۱- اخوت طبیعی : دو نفر، فرزند یک مادر باشند (همه مومنین که فرزند یک مادر نیستند) نمی شود گفت همه ما فرزند آدم و حواییم پس برادریم، در این صورت باید میگفت (انما الناس اخوه، ولی فرمود انما المومنون.)
۲- اخوت رضاعی، دو شخص که از یک مادر شیر خوردند. همه مومنین که از یک‌مادر شیر نخورده اند.
۳- اخوت اعتباری، در مومن و موحد بودن با هم برادرند. ما بچه های فاطمه با هم برادریم. ملاک در برادری ایمان است.
🔻فرهنگ عالَم در مورد دوستی:
تا وقتی برای تو سود داشت با او رفیق باش. تا وقتی بتوانی او را پله ترقی خود کنی با او رفیق باش.
🔺 فرهنگ دینی در مورد دوستی:
برادر و دوست تو اگر مومن است گرچه سود ظاهری برای تو ندارد، ایمان او بزرگترین سود است .
_ارزش این دیدگاه وقتی مشخص میشود که آن را با عرف غالب بر جامعه بشری بسنجیم، عرف جامعه میگوید:
کاسه جایی بر که باز آید قدح
(کاسه را جایی ببر که چیز بیشتری به تو برسد)
یا به قول شاعر:
بلی "صامت" سزای جنگ جنگ است / کلوخ انداز را پاداش سنگ است/
یا به قول حافظ:
محتسب خم شکست و من سر او/
سِنُ بالسِّنِ و الجُروحَ قصاصُ/
اگر کسی دندان بشکند، قصاص او دندان شکستن ، و اگرجراحت وارد کند، قصاش اوجراحت است.
⏪حضرت درحکمت ۱۵۸می فرماید:
عَاتِبْ أَخَاکَ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ وَ ارْدُدْ شَرَّهُ بِالْإِنْعَامِ عَلَیْه
اگر دوست با تو بد رفتاری کرد، خواستی او را عتاب و سرزنش کنی، سرزنش با احسان باشد. هر چقدر خواستی او را بیشتر تنبیه کنی، بیشتر به او محبت کن.
شر او را با نعمت دادن و خیر رساندن به او رد کن .
🔶️وَ إِیَّاکَ أَنْ تَضَعَ ذَلِکَ فِی غَیْرِ مَوْضِعِهِ أَوْ أَنْ تَفْعَلَهُ بِغَیْرِ أَهْلِهِ،
مبادا این نیکی جایی باشد که نباید، یا در باره آن کس که نشاید.
_اگر چه این دستور خیلی عالی است ولی باید در جایگاه خود و اهل خود از آن استفاده کرد:
ترحم بر پلنگ تیز دندان/
جفاکاری بود برگوسفندان/
اگر کسی مدام بدی کند که تو به او خوبی کنی و از او بگذری و... داستان عوض میشود.حضرت در نهج البلاغه فرمود:
إِذَا کَانَ الرِّفْقُ خُرْقاً کَانَ الْخُرْقُ رِفْقاً
اگر شما بایک نفر همیشه و مدام مدارا کنید به جای اصلاح، جری وبدتر می شود .اینجا باید تندی کرد تا او سر به راه شود.
در مورد غیر مومنین یا مومنینی که نمی خواهند تحت تاثیر قرار بگیرند، باید طور دیگر عمل کرد.
🔶️لَا تَتَّخِذَنَّ عَدُوَّ صَدِیقِکَ صَدِیقاً، فَتُعَادِیَ صَدِیقَکَ
دشمن دوست خود را به دوستی نگیر تا دوستت را دشمن نباشی.
(در این صورت با دوستت دشمنی کرده ای)،
⏪حضرت در حکمت۲۹۵می فرماید: أَصْدِقَاؤُکَ ثَلَاثَةٌ وَ أَعْدَاؤُکَ ثَلَاثَةٌ؛
دوستان سه گروه و دشمنان نیز سه گروهند؛
فَأَصْدِقَاؤُکَ: صَدِیقُکَ وَ صَدِیقُ صَدِیقِکَ وَ عَدُوُّ عَدُوِّکَ؛
اما دوستانت: دوست تو ، دوست دوست تو، و دشمن دشمن تو.
وَ أَعْدَاؤُکَ: عَدُوُّکَ وَ عَدُوُّ صَدِیقِکَ وَ صَدِیقُ عَدُوِّک.
و اما دشمنانت: دشمن تو و دشمن دوستت و دوست دشمن هستند.
🔺 جمله حضرت دو استثناء دارد:
1.آنجا که دوست ما واقعا ظلمی کرده باشد، در چنین صورتی ما نمی توانیم از ظالم دفاع کنیم بلکه باید تلاش کنیم حق به حقدار برسد.
2.آنجا که غرض ما از دوستی با دشمن دوست، ایجاد پیوند و صلح بین آنان باشد.
✳️مرحوم‌مجلسی در بحار نقل می کند:
تولی وتبری :
إِنَّ رَجُلًافقال یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی أُحِبُّکَ وَ أُحِبُّ فُلَاناً وَ سَمَّى بَعْضَ أَعْدَائِهِ
شخصی به حضرت عرض کرد هم تو را دوست دارم و هم معاویه را،
فَقَالَ ع أَمَّا الْآنَ فَأَنْتَ أَعْوَرُ فَإِمَّا أَنْ تَعْمَى وَ إِمَّا أَنْ تُبْصِرُ.
حضرت فرمود: تو الان یک چشمی هستی، یا کلا نابینا شو یا کلا بینا.
🔺در دیوان امیرالمومنین این بیت آمده است:
صَدِیقُ عَدُوِّی دَاخِلٌ فِی عَدُوِّی/
وَ إِنِّی لِمَنْ وَدَّ اَلصَّدِیقَ وَدُودٌ /
دوست دشمن من، دشمن من است.اگر کسی دوستان مرا دوست داشته باشد آنها با من دوست هستند.
در روایت داریم شخصی به حضرت امام صادق ع عرض کرد:
قِیلَ لِلصَّادِقِ ع إِنَّ فُلَاناً یُوَالِیکُمْ إِلَّا أَنَّهُ یَضْعُفُ عَنِ الْبَرَاءَةِ مِنْ عَدُوِّکُمْ
فردی دوست شماست،ولی نسبت به دشمنان شما اعلام برائت و بیزاری نمی کند.
فَقَالَ هَیْهَاتَ کَذَبَ مَنِ ادَّعَى مَحَبَّتَنَا وَ لَمْ یَتَبَرَّأْ مِنْ عَدُوِّنَا
حضرت فرمود: هیهات! دروغ می گوید، مگر می شود کسی ما را دوست داشته باشد و دشمنان ما را هم دوست داشته باشد.
✅️ در دل آدمی دو محبت متضاد نمی گنجد. نمیشود هم ادعای دوستی خدا و اهل بیت را داشته باشیم و هم با دشمن خدا که شیطان است دوست باشیم.
تذکر امیر المومنین در مورد برادران ایمانی:
🔶️ وَ امْحَض أَخَاکَ النَّصِیحَةَ حَسَنَةً کَانَتْ أَوْ قَبِیحَةً
نسبت به برادرانت خالصانه[وامحَض] نصیحت کن، چه این نصیحت باعث خوشحالی او شود [حسَنهً]وچه باعث ناراحتی او گردد.
_ حسنه و قبیحه بودن نصیحت به اعتبار گوینده و شنونده است.مثال:
گاهی دوستی از مغازه داری میپرسد کدام جنس را بخرم بهتر است؟ او باید صادقانه نصیحت کند هر چند سود کمتری داشته باشد و به نحوی ناراحت شود. گاهی نیز انسان نصیحتی میکند که دوستش ناراحت میشود.
_ انسان باید در مواجهه با دوستانش قصد اصلاح‌گری داشته باشد و تلاش کند آنها را رشد دهد و لو اینکه آنها در ظاهر ناراحت شوند.
✅️ تفاوت مومن و منافق آن است که مومن میگوید "من گفتم"؛ منافق میگوید "میخواستم بگویم". اگر چیزی را به ضرر دوستت میدانی به او بگو هرچند ناراحت شود.
⏪امیرالمومنین به کمیل فرمود: الْمُؤْمِنُ مِرْآةُ الْمُؤْمِن.
مومن، آینه مومن است.
این حدیث دو معنا دارد:
1. انسان مومن، آینه خداوند است .
قران کریم وقتی در مورد اسماء وصفات خدا صحبت می کندمیفرماید:
《هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ.》
یکی از صفات واسماء الهی مومن است.
2.مومنین آینه یکدیگر اند: آینه چند خصوصیت دارد:
الف. شخص را همانگونه که هست نشان میدهد، نه زشت‌تر نه زیبا‌تر (آینه دروغ نمی گوید)
ب. اگر عیبی هست، باید خود را اصلاح کرد نه آینه را تغییر داد: آینه ، چون نقش تو بنمود راست -- خود شکن، آیینه شکستن خطاست.
_ امام صادق ع فرمود:
أَحَبُّ إِخْوَانِی إِلَیَّ مَنْ أَهْدَى إِلَیَّ عُیُوبِی محبوب ترین دوستان من آنها هستند که عیوب مرا به من هدیه مى کنند.
_ امام باقرع فرمود:
اتَّبِعْ مَنْ یُبْکِیکَ وَهُوَ لَکَ نَاصِحٌ وَلاَ تَتَّبِعْ مَنْ یُضْحِکُکَ وَهُوَ لَکَ غَاشٌّ
از کسى پیروى کن که تو را مى گریاند; اما خالصانه سخن مى گوید و از آن کس بپرهیز که تو را مى خنداند اما ناخالص حرف مى زند و زشتى های تو را در نظرت زیبا نشان مى دهد.
🔶️ وَ تَجَرَّعِ الْغَیْظَ
خشم را جرعه جرعه فرو ببر[نجرَّع]
🔶 فَإِنِّی لَمْ أَرَ جُرْعَةً أَحْلَى مِنْهَا عَاقِبَةً ندیدم هیچ جرعه ای شیرین تر و خوش عاقبت‌تر از فرو بردن خشم.
🔶وَ لَا أَلَذَّ مَغَبَّةً
عاقبتی لذیذ تر از فرو بردن خشم داشته باشد،
✅️فرو خوردن خشم کار سختی ست لذا باید آنرا باتمرین جرعه ای فرو خورد.
الْغَضَبُ مِفْتَاحُ کُلِّ شَرٍّ
غضب وخشم کلید همه بدیهاست.
_حضرت در حکمت ۲۵۵می فرماید:
الْحِدَّةُ ضَرْبٌ مِنَ الْجُنُونِ لِأَنَّ صَاحِبَهَا یَنْدَمُ فَإِنْ لَمْ یَنْدَمْ فَجُنُونُهُ مُسْتَحْکِم.
عصبانیت یکی از اقسام جنون است،چرا که عصبانی پشیمان می شود واگر پشیمان نشددیوانگی او کامل و استوار است.
🔺راه فوری مقابله با خشمو غضب:
قَالَ النَّبِیُّ ص إِنَّ الْغَضَبَ جَمْرَةٌ فِی قَلْبِ ابْنِ آدَمَ
به راستى این خشم یک شراره شیطانى است که در دل آدمى زاده شعله ور مى‌شود،
أَ لَا تَرَوْنَ إِلَى حُمْرَة عَیْنَیْهِ
به راستى وقتى یکى از شما راخشم مى‌گیرد چشمانش سرخ مى‌شود
وَ انْتِفَاخِ أَوْدَاجِهِ
رگ‌هایش باد مى‌کند شیطان در او نفوذ مى‌کند
فَمَنْ وَجَدَ مِنْ ذَلِکَ شَیْئاً فَلْیَلْصَقْ خَدَّهُ بِالْأَرْضِ.
و چون کسى از شما از این عارضه بترسد،به زمین بچسبد که پلیدى شیطان در این وقت از او دور شود.
✅️سر به سجده گذاشتن یا وضو گرفتن یا سکوت، یا تغییر حالت از راهکارهای فوری مقابله با خشم است.
⏪راه اساسی درمان غضب:
حضرت در حکمت ۲۰۷ فرمود:
إِنْ لَمْ تَکُنْ حَلِیماً فَتَحَلَّمْ فَإِنَّهُ قَلَّ مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ إِلَّا أَوْشَکَ أَنْ یَکُونَ مِنْهُم
اگر بردبار نیستی خود را به بردباری وادار، چه کم است کسی که خودرا همانند مردمی کند واز جمله آنان نشود.
اللهم اعصمنا من شرار نفسک
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۴/۲۲ - ۲۴ذیحجه
💢بخش۲۳ نامه ۳۱💢
نامه به امام مجتبی(ع)
🔴مضامین بلند تربیتی در جملات کوتاه خطاب به امام مجتبی علیه السلام که مخاطبین آن تمام آحاد بشریت است .
🔶و تَجَرَعَ الغیظَ فاِنی لَم اَرَ جُرعةً اَحلیٰ منها عاقبةً
فرزندم ؛سفارش میکنم وقتی خشم بر تو غالب شد آنرا جرعه جرعه فرو ببر.
هیچ جرعه آبی را شیرین تر[اَحلی] از فرو بردن خشم ندیدم.[لَم اَرَ]
ابتدای آن سخت و تلخ ، اما انتهای آن شیرین است.
✳️ روایت شیخ صدوق در خصال:
خدای متعال به یکی از پیامبران وحی فرستاد. در آغاز روز بعد چند کار باید انجام بدهی . یکی از آن موردها:
کوه بزرگی مقابل روی توست باید آنرا ببلعی.
روز بعد پیامبر خدا در حرکت خود از دور کوهی را دید دانست که باید بخورد چون خدا گفته حتما شدنی است.
ولی هر چه به کوه نزدیکتر میشد کوه کوچک و کوچکتر، تا اینکه به اندازه لقمه ای شد و آنرا خورد.
در عالم رویا به او وحی شد.
میدانی آنچه خوردی چه بود؟!
کوه بزرگ خشم بود ، وقتی انسان با خشم روبرو میشود بزرگ است و هر چه تلاش بر صبوری و دوری از عصبانیت کند تبدیل به یک لقمه گوارا میشود.
(عصبانیت یک بخشی از جنون است.)
فرو بردن خشم احساس آرامش دارد.
آتشی است که فرو بردن آن بجای سوزش خنکی دارد.
🔶ولِن غالَظَک فانه یُوشَکُ اَن تَلینَ لک
کسی با تو غلظت داشت و بد اخلاقی کرد تو بامهربانی رفتار کن.و نرمخو باش[لِن]
امید است [یُوشَک]که همان فرد نسبت بتو خوش رفتار شود.[اَن تَلین]
ولی اگر سبب خشم بیشتر او شویی نسبت به آن باید پاسخگو باشی.
در جامعه ایمانی وقتی سلسله اتفاقات ناگوار در حال وقوع است . کبریتها در کنار هم در حال شعله ور شدن است ، باید کبریتی را از میان برداشت تا سلسله زنجیر از هم گسسته شود، و آن نرمی و لیّن بودن شماست.
⏪ حضرت خضر نبی به موسی بن عمران نصایح زیادی دارد فرمود:
لا تُفتِحَنَ باباً لا تَدری ما غَلَقَه
دری را باز نکن که نمیدانی آنرا چگونه ببندی
ولا تُغِلقَنَّ باباً لا تَدرى ما فَتَحَه،
دری را قفل نکن که نمیدانی چگونه انرا باز کنی.
درب دوستی ومحبت بسته شود براحتی باز نمیشود.رفیق و برادر در جایی عصبانی شد زود جواب نده .
لِن لِمَن قالَ لَک
هنر آنجاست که وقتی طرف مقابل تندی کرد ،جای نرمخویی و آرامش است.
درب دوستی و رفاقت را نبند. وگرنه در آرامش آرام بودن هنر نیست و معنا ندارد.
🔶و خُذ علیٰ عَدُوکَ بالفضلِ فانه اَحلَی الظَفَرَین
نسبت به دشمن خود با فضل برخورد کن .مهربانی وفضل با دشمن یکی از دو پیروزی ست.
پیروزی نظامی تو بر دشمن قطعی نیست چون تجهیز شده دوباره برمیگردد.
اما با محبت طی کنی او تبدیل به دوست شود هیچگاه حمله مجدد بر تو ندارد.
✅ با دوروش میشود بر مقابل غلبه کرد.
الف. با زد و خورد و جنگ
ب. غلبه با مهر
که بفرموده حضرت غلبه محبت را انتخاب کن چون شیرین است.
غلبه امروز جنگ ،کینه در دل می ماند بدنبال فرصت و انتقام می گردد، با دیدن نقطه ضعف آسیب خود را میزند.
ولی غلبه با محبت پایدار است ، پیروزی که شکست ندارد.
عنه علیه السلام : العَفوُ زَکاةُ الظَّفَرِ
امام على علیه السلام : گذشت، زکات پیروزى است.
زکات می دهیم تا مال از مال الله و مال مردم و فقیر پاک شود.در پیروزی بخشش بجای انتقام زکات پیروزی هست که قلب و رفاقت را پاکیزه می کند
⏪یکی از نوادگان خلیفه دوم امام موسی الکاظم را اذیت میکرد هم به امام و هم امیرالمومنین ناسزا می گفت:
اطرافیان معترض شدند و از امام اجازه گرفتند که با او برخورد کنند ، اما امام اجازه نداد .
چند وقت بعد حضرت سراغ او و محل کسب و کار اورا گرفت . سوار بر اسب بر مزرعه محل کار او وارد شد .
او عصبانی شد و با فریاد اعتراض کردکه محصول آسیب دیده .
امام نزدیکتر شد با او خوش و بش کردو فرمود:
مزرعه تو آسیب دید خسارت آن چقدر است؟ چه میزان از آن امید سود داشتی؟!
گفت : نهایت فلان مقدار سود می کنم .
حضرت دو برابر آن میزانی که گفته بود به او پرداخت کرد، خداحافظی کرد و رفت.
شب در مسجد او را دید ، دست و پیشانی امام را بوسید و گفت:
خدا میداند رسالت و امامت خود را در چه کسانی قرار بدهد.شما آن شانیت را دارید.
✅ حتی اگر دشمن باشد باید آنرا جذب کرد. فرمود:
وَ أَنَا أَطْمَعُ أَنْ تَلْحَقَ بِی طَائِفَةٌ فَتَهْتَدِیَ بِی،
(در اثنای جنگ صفین )دوست دارم عده ای از این شامیان هدایت یافته بمن ملحق شوند.
🔶واِن اَردتَ قَطَیعةَ اخیکَ فاستَبِق به مِن نفسِک بقیَّهً یَرجِعُ اِلیها اِن بَدالَهُ ذالکَ یَوماً مّا
فرزندم اگر در دوستی و برادری لازم به قطع ارتباط بود ،یک راهی برای اتصال و برقراری ارتباط مجدد نگهدار .[بقیهً یرجعُ]
همه راهها را مسدود نکن.
اعتدال در دوستى ها و دشمنى ها
⏪در حکمت ۲۸ فرمود:
أَحْبِبْ حَبِیبَکَ هَوْناً مَا، عَسَى أَنْ یَکُونَ بَغِیضَکَ یَوْماً مَا؛ وَ أَبْغِضْ بَغِیضَکَ هَوْناً مَا، عَسَى أَنْ یَکُونَ حَبِیبَکَ یَوْماً مَا.
حد دوستی را نگهدار، نه در دوستی همه اسرار خود را بازگو کن که نگران افشای اسرار و بی آبرویی باشی.
ونه در دشمنی همه پلها را پشت سر خراب کنی ،یک پلی برای برگشت نگهدار تا از همان پل ارتباط برقرار شود.
✅ نامه ۳۱ یک نامه تربیتی است ، نامه ای نیست که دور از انتظار باشد ،از تک تک آحاد توقع دارند که اینطور باشندو فرزندان را اینطور تربیت کنند.
🔶و مَن ظَنَ بکَ خیراً فَصَدِق ظَنَهُ
اگر کسی بتو حسن ظن داشت و تورا با وفا و امانتدار دانست ، تو در وادی عمل این گمان او را تصدیق و اثبات کن.
ما معمولا مثل خورشید هستیم از دور زیبا ، گرما ،پرنور ، ولی کسی که نزدیک میشود از بد اخلاقی میسوزد.
جلوه ظاهری خوب و عالی ،حسن ظن ، ولی اعتماد دیگران را باطل و در ارتباط نزدیک از آن جلوه خبری نیست.
✳️ امام صادق فرمودند: بیرون از خانه در برخورد با مردم طوری رفتار کنید که مردم تایید کنند که او واقعا شیعه مکتب جعفری است و بگویند خدا، شیعه جعفری را رحمت کند.
چون مردم بما اعتماد و حسن ظن دارند از از این اعتماد سوء استفاده نکنیم در معامله با مردم خوب تا کنیم تا از دین زده نشوند.
مرحوم آقای مجتهدی فرمودند :
اگر یک روز از زندگی ما را با دوربین فیلمبرداری کردند برای پخش ،
باید بدون تغییر و با زندگی عادی در خلوت، با همان کیفیت ، و برخورد با دیگران ، خانواده ، فرزندان، به همانشکل پخش شود، او اهل تقواست.
⏪ در خطبه ۱۹۳ بالاتر از این را فرمود:
اللَّهُمَّ لاَ تُؤَاخِذْنِی بِما یَقُولُونَ، وَ اجْعَلْنِی أَفْضَلَ مِمَّا یَظُنُّونَ، وَاغْفِرْ لی مَالا یَعلَمون
در وصف پرهیزگاران فرمود : هرگاه فردى از آنان به پاکى ستوده شود، از آنچه درباره اش مى گویند هراسان مى شود و مى گوید: من خود را بهتر از هر کس مى شناسم و پروردگارم مرا بهتر از خودم مى شناسد! بار خدایا! آنچه مى گویند بر من مگیر و مرا برتر از آنچه مى پندارند قرار ده و آنچه را از گناهان من نمى دانند، بر من ببخشاى و بیامرز.
🔶ولا تُضَیعَنَ حقَّ اَخیکَ اِتکالاً علیٰ ما بینَک و بینَهُ
حق برادر و دوست خود را ضایع نکن ،که اگر چنین کنی او دیگر دوست تو نیست.
دوستی شروطی دارد که باید حقوق طرفین رعایت شود.وقتی حق او پایمال شود ،دوستی وجود ندارد.
✅قران کریم لفظی دارد،
بنام(سُحت /مال حرام) در لسان روایات مالی که کیفیت بدست آمدن حرام آن از راه بدی باشد سُحت است.
مانند دزدی بد است ولی از کودک یتیم دزدی شود.بسیار بدتر است
آیا به صرف برادری و دوستی نزدیک میتوان حق او را خورد!!!
نزد دوستان آیا اخلاق ضایع میشود یا ثابت !!!
در لسان روایات از امام صادق (ع)آمده :
اَلسُّحْتُ أَنْوَاعٌ کَثِیرَةٌ
سحت انواعی دارد.
مِنْهَا مَا أُصِیبَ مِنْ أَعْمَالِ اَلْوُلاَةِ اَلظَّلَمَةِ
بدترین آن پادویی ظالمان کند.
وَ مِنْهَا أُجُورُ اَلْقُضَاةِ
بدترین آن با قضاوت بد حکم را به نفع دیگری تغیر دهد.
وَ أُجُورُ اَلْفَوَاجِرِ
زنان بد کاره
وَ ثَمَنُ اَلْخَمْرِ وَ اَلنَّبِیذِ اَلْمُسْکِرِ وَ اَلرِّبَا
شراب فروشی و عمل زنا
پلیدترین مالی است که از این طریق وارد زندگی شود. امام فرمود:
کسی که بتو اعتماد داشت و از طریق اعتماد او را فریب دهد و در معامله با او غبن داشته باشد، مانند همان شرابفروش و موارد بالا سُحت است.
🔶فانَّه لیسَ لکَ باَخِِ مَن اَضَعتَ حقَّهُ
هیچ گاه حقّ برادرت را، به اعتماد روابط دوستانه اى که با او دارى ضایع مگردان؛ چه، آن کس که حقّ او را ضایع مى کنى دیگر برادرت نیست.
🔶ولا یَکنْ اَهلُکَ اَشَقَی الخلقِ بک
در ارتباط داشتن با دوستان و برادران ،
مبادا خانواده تو بدترین افراد بتو باشند.
اصل خانواده است ، دوستان در مرتبه دوم قرار دارند.
✳️ مرحوم کلینی در کتاب کافی شریف آورده: یکی ازکرامات انسان مومن اینست که خانه بزرگ داشته باشد و اهل خانه راحت و در رفاه باشند.
گرچه خود زاهد باشد اما برای خانواده بهترین خرج ، رفاه ، امنیت را فراهم کند.
رفاه همیشه مادی لازم نیست، رفاه و امنیت اخلاقی هم مهم است. .
وای به حال مردی که اهل خانه آرزوی مرگ و نبود او را داسته باشند.
🔶ولا تَرغَبَنَّ فیمن زُهدَعنک
(توصیه های قبلی یک استثنا هم دارد)
قاعده ی کلی به محبت است، اما اگر بانزدیک شدن تو او دورتر میشود.
رغبت نداشته باش به کسی که از تو رویگردان است.[زُهدَعَنک]
در ارتباط دوستی اگر علاقه ای بتو ندارد و خود را کنار می کشد،عزت نفس داشته باش و شخصیت خود را زیر پا نگذار و تو هم به او راغب نباش.
کسی که تو را پس بزند و ابراز علاقه ندارد ، با محبت جذب نمیشود، عزت نفس خود نشکن، اگر او را جری می کند در برابر او محکم بایست، هر سخنی جایی دارد و هر مکانی رفتاری دارد.
روش برخورد با مردم (اجتماعى، تربیتى):
⏪ حکمت ۴۵۱ فرمود:
زُهْدُکَ فِی رَاغِبٍ فِیکَ، نُقْصَانُ حَظٍّ؛
دورى تو از آن کس که خواهان تو است نشانه کمبود بهره تو در دوستى است،
در رفاقت آن کس که پا پیش گذاشته و جلو آمده دست رد به سینه او مزن، او پای رفاقت وقت می گذارد و خرج می کند.(مالی، علمی، وقت و زمان)
وَ رَغْبَتُکَ فِی زَاهِدٍ فِیکَ، ذُلُّ نَفْسٍ.
و گرایش تو به آن کس که تو را نخواهد، سبب خوارى تو است.
در بی اعتمادی و بی رغبتی رفیق نزدیک شدن ذلیل کردن خود است.
در همین نامه در بخشهای قبل فرمود:
أکرِم نَفسَکَ عَن کُلِّ دَنِیَّةٍ وإن ساقَتکَ إلَى الرَّغائِبِ
خود را گرامی بدار از هر چیزی که تو را ذلیل می کند اگر چه تو را به خواسته ها برساند.
فَإِنَّکَ لَن تَعتاضَ بِما تَبذُلُ مِن نَفِسکَ عِرضا
هیچ چیزی نمیتواند هم قیمت عزت نفس تو باشد.
باید تشخیص داد عزت چیست!
در کجا و چگونه لازم است!
گاهی با ایستادگی و جدیت (تند شدن) و گاهی با مدارا و محبت نیاز است .
اللهم انصر علیٰ من عادانا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
محی الذین
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۴/۲۴_۲۶ذیحجه
💢بخش۲۴ نامه ۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴در جلسات قبل امیرالمومنین راجع به دوست و دوستی نکات مهمی را بیان کردند.
🔶وَ لَا یَکُونَنَّ أَخُوکَ أَقْوَى عَلَى قَطِیعَتِکَ مِنْکَ عَلَى صِلَتِه
حسن جان به هیچ وجه نباید این گونه باشد. یک دلیل قوی‌تر یا یک تلاش بیشتر داشته باشد برای قطع ارتباط با تو، نسبت به ارتباط برقرار کردن .
یعنی مبادا در برخورد و زندگی طوری معاشرت کنید که دوستان شما برای قطع ارتباط با شما بیش از ارتباط با شما تلاش کنند یعنی زحمت دوست بر قطع ارتباط با شما باشد .
فرمود طوری زندگی کنید که برادران شما به شما عشق بورزند و علاقمند به پیوند با شما داشته باشند.
و نکته دیگر: هرچه او در قطع ارتباط تلاش میکند تو چند برابر تلاش و زحمت در ایجاد ارتباط بکش، تو چند برابر به او متمایل باش و ارتباط ایجاد کن .
در قرآن آمده:
( ان المومنون اخوه) برادران سه گروه هستند و مقصود قرآن و حضرت از برادر چه کسی است؟
برادران واقعی کسانی هستند که پیروان امیرالمومنین باشند و اخلاق و رفتار آنها علوی باشد .
✳️ روایتی از پیامبر خطاب به امیرالمومنین هست که فرمود:
یاعلی ان الله تبارک وتعالی وهب لک حب المساکین والمستضعفین
علی جان خدای متعال به تو هبه و هدیه‌ای داده و آن این است که تو مستضعفین و مساکین را دوست داری. مستضعف یعنی کسی که دشمن روی او حساب نمیکند و او را بی‌ارزش میپندارد با یک تشر او را از میدان به در میکند در حالی که مستضعف در میدان عمل دارای قدرت بسیار است .
در روز واقعه قدرت و ارزش و هیبت او معلوم میشود لذا مستضعفینی که حکومت امام عصر را به ارث میبرند کسانی هستند که در واقع قدرتمند و قوی هستند ولی دشمن آنها را ضعیف میپندارد .
فرمود: علی جان خدا به تو محبت مساکین را عطا کرده.
( فرضیت بهم اخواناً) پس تو به برادری آنها خشنود وراضی باش دوستان امیرالمومنین شاید از نظر ظاهری اهل ثروت نباشند ولی از درون قوی و قدر هستند.
پیامبر در ادامه فرمود:
( فطوبی لمن احبک وصدق فیک)
خوشا به حال کسانی که تورا دوست دارند و تصدیق کنند و وای به حال کسانی که بغض تو را دارند و به تو نسبت‌های دروغ میدهند.
امیرالمومنین فرمود دوست تو نباید دلیل و انگیزه محکم‌تری داشته باشد برای قطع ارتباط با تو، نسبت به اینکه تو با او صله برقرار کنی تو باید دلیل محکم‌تر و زحمت بیشتر داشته باشی هرچه او بخواهد با تو قطع ارتباط کند تو باید صد برابر تلاش کنی تا با او ارتباط خودت را حفظ کنی .
🔶وَ لَا یَکُونَنَّ عَلَى الْإِسَاءَةِ أَقْوَى مِنْکَ عَلَى الْإِحْسَانِ
فرزندم مبادا دوست و برادر در بدی کردن[اَساءَ] به تو اصرار بیشتری داشته باشد از خوبی کردن تو به او.
گاهی کسی رفیق هست ولی از هر موقعیتی برای ضرر رساندن استفاده میکند. فرمود:
هرچه او بر بدی تلاش کرد تو چند برابر بیشتر برای خوبی به او تلاش کن او میخواهد به تو ضربه بزند تو تلاش کن به او سود و خیر برسانی.
کسی که تا دیروز دوست تو بود و امروز دشمن تو شده یا سوءظن پیدا کرده یا از تو ناراحت است یا شاید از کس دیگری ناراحت است و ناراحتی خود را برتو خالی میکند اگر به تو سوءظن پیدا کرد تو باید نیکی کنی و خیر کنی و سود برسانی تا سوءظن تمام شود .
اگر واقعاً به او بدی کردی و از تو ناراحت است چند برابر به او خیر برسان تا راضی شود تا گذشته خراب اصلاح شود.
اگر احیاناً از دست دیگران ناراحت است تو با کمی ملاطفت و از خود گذشتگی کدورت را از دلش پاک کن. این کار باعث میشود برادری و دوستی‌ها پایدار شود کسی باید زنجیره بدی را قطع کند آن زنجیره باید شما باشید.
🔶وَ لَا یَکْبُرَنَّ عَلَیْکَ ظُلْمُ مَنْ ظَلَمَکَ فَإِنَّهُ یَسْعَى فِی مَضَرَّتِهِ وَ نَفْعِکَ
(هرجا کسی به شما ظلم کرد و ضرری به شما زد یاد این جمله حضرت بیفتید )
مبادا ظلم ظالم بر شما بزرگ و گران بیاید[لایُکبُرنَّ] یک نفر به شما ظلم کرد حالا تو می‌مانی و چگونه توصیف کردن و مواجهه با این ظلم.
گاهی یک ظلم در نظر ما آنقدر بزرگ میشود بزرگی آن را نبین زیرا ظالم همه تلاش را کرد به تو ضرر و به خودش سود برساند.
ظلم این گونه است ظالم در ظاهر ظلم میکند به رفاه و آسایش برسد ولی در باطن به خودش ظلم کرده.
🔺علت ضرر زدن ظالم به خود چیست ؟
چون با ظلم کردن بار تو را به دوش کشیده و گناه تو را کم کرده ممکن است دچار سختی و مضیقه شدی درحالت سختی ارتباط تو با خدا زیاد میشود ظالم هم گناه و باری از دوش تو برداشته و بر دوش خود گذاشته.
🔺 نکته دیگر : تو در جامعه و دادگاه بر علیه ظالم دلیل داری اگر قرار شد محاکمه شود او مال تو را برداشته و
ضرر کرده‌ای ولی تو دلیل محکمه پسند بر علیه او داری هم از جهت باطنی و هم از جهت ظاهری.
ظالم بر علیه خود و به نفع تو کار میکند در ظاهر در دادگاه دستش بسته است در باطن هم فردای قیامت برای جبران ظلم خود ناچار است قسمتی از گناهان تو را به دوش بکشد تا تو را راضی کند
🔺نکته کلی :
وقتی سخنان حضرت را می‌شنوید شاید حس کنید که توسری خور بودن را القا می کند.
در حالی که باید کل کلمات حضرت و نامه ۳۱ را بخوانیم. اسلام امر کرده:
(لا تَظلِمُ ولا تُظلَمون)
نه ظلم کنید و نه زیر بار ظلم بروید که جزو وصیت‌نامه حضرت در نهج البلاغه است به حسنین وصیت کرده اگر کسی ظالم بود شما دشمن او باشید در مکتب امیرالمومنین گفته شده با ظلم مبارزه کنید.
✅ در اینجا منظور این است که اگر به تو ظلمی شد و راهی برای جبران نداشتی مأیوس نباش، زندگی را ترک نکن ،حرکت کن ظالم در اصل به خودش ظلم کرده هرچه از شما برود در واقع برایتان ذخیره کرده و فردای قیامت باید پس بدهد اگر میتوانید با ظلم با جدیت مبارزه کنید اگر نتوانستید مبارزه کنید ناامید نشوید فردا روزی هست که ضرر به شما رسیده جبران شود
🔶 وَ لَیْسَ جَزَاءُ مَنْ سَرَّکَ أَنْ تَسُوءَهُ
جزای کسی که شما را خوشحال کرده[سرَّکَ] و به شما خیری رسانده این نیست که او را ناراحت کنید.
گاهی کسی از همسرش راضی ولی با خانواده‌او مشکل دارد این فرزند همان خانواده است خانواده‌اش را ناراحت نکنید جزای خوشحال کردن ناراحتی نیست.
( این در بحث خانواده)
در شراکت هم همین است. هنگامی که دست تنگ بودی کسی به تو کار داد و با او شریک شدی روزی که توانستی روی پای خودت بایستی با شریکت بد تا نکن.
پدری که تو را با زحمت بزرگ کرده در مقابلش قلدری نکن.
جزای کسی که تو را خوشحال کرده این نیست که او را ناراحت کنی توقع بیجا و اضافه گاهی باعث دشمنی و نادیده گرفتن خوبی میشود.
✳️ در قرآن آمده:
( هل جزاء الاحسان الا الاحسان)
به کسی که به تو خیر و خوبی کرده جزایش این نیست که او به او ظلم کنی.
_ در روایت آمده:
( لایشکر الله من لا یشکر الناس)
کسی که از مردم تشکر نکند از خدا هم تشکر نمیکند. به جای آنکه خیر اندک مردم را ببینی با وهم و خیال خود نسنج .
در بحث خانواده گاهی خانمی توقعات بیجا از همسرش دارد برعکس آن هم صادق است در مقابل اندک مهربانی سپاسگزار باش سزاوار نیست نیکی‌های کسی را با بدی اندک نادیده بگیری .
⏪جملات بعد در مورد رزق و روزی است فرمود نگاه و باور خود را به معاش درست کنید گاهی فکر اشتباه ما را به اشتباه می‌اندازد.
🔶وَاعلمْ یا بُنَىَّ، اَنَّ الرِّزْقَ رِزْقانِ: رِزْقٌ تَطْلُبُهُ، وَ رِزْقٌ یَطْلُبُکَ،
فرزندم بدان( منظور همه بدانید)
دو نوع رزق وجود دارد.
یک) رزقی که تو باید طلب کنی و دنبال آن باشی.
دو) رزقی که دنبال تو می‌دود و او تو را طلب میکند.
ما در فکر و برنامه‌ریزی خود به رزق اول توجه داریم ولی برای رزق دوم حسابی باز نکردیم رزقی که به دنبال تو می‌آید.
🔶فَإِنْ اءَنْتَ لَمْ تَأْتِهِ اءَتَاکَ،
اگر چه تو دنبال آن نروی[لم تَاتِه] او خود به دنبال تو می‌آید.
در رزق اول تو باید بدوی یک روز سر کار نروی از تو کم میکنند.
در رزق دوم خدا برای تو مقرر کرده و آن رزق دنبال تو می‌آید.
اصلاح باورها و ساختارهای ذهنی مهم است ما به دسترنج خود تکیه کرده‌ایم و به تفضل خدا اعتقاد نداریم خیال میکنیم حرص و طمع و دویدن بیشتر پول بیشتر دارد. در حالیکه فرمود:
بخشی از رزق است که مربوط به تلاش شماست ولی بخش دیگری هم هست. علم، تقوا رزق می‌آورد.
《وَلَو أَنَّ أَهلَ القُرىٰ آمَنوا وَاتَّقَوا لَفَتَحنا عَلَیهِم بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَالأَرضِ وَلٰکِن کَذَّبوا فَأَخَذناهُم بِما کانوا یَکسِبون؛ اعرافَ - ۹۶》
اگر مردم تقوا پیشه میکردند رزق از آسمان و زمین به سوی آنها سرازیر میشد گاهی حرص رزق را میبرد.
تلاش میکند ولی چون حرص دارد از دست میرود.گاهی مالی کم ولی با برکت است رزاقیت از آن خداست.
⏪ در این نامه حضرت فرمود کار حرفه و تخصص داشته باشید در عین حال بدان من دسترنج خود را نمی‌خورم روزی رسان خداست خدا به ما لطف میکند.
۱- دسترنج خود را نمی‌خوریم خود را رزاق ندان.
۲- روزی فقط به دویدن تو نیست قسمتی از روزی به سمت تو می‌آید.
_ این جمله که خوانده شد در سه جای نهج البلاغه آمده( در نامه ۳۱ آمده) چون خیلی مهم است.
_( در حکمت۳۷۹) قرار نیست خرج یک ساله‌ات را یک روزه در بیاوری خدا روزی هر روز را میرساند.
_(درحکمت ۴۳۱ ) هم آمده
۱-رزقی که طالب است.
۲-رزقی که مطلوب است تو که زیاد دنبال دنیا باشی سرانجام به هلاکت می‌رسی و کسی که در طلب آخرت باشد دنیا به سمت او می‌دود تا لقمه آخر مقدر شده را نخوری از دنیا نمی‌روی .
حضرت در سه جای مختلف(من حیث لایحتسب) بیان کرده از جایی که فکرش را نمی‌کنی میرسد.
《وما مِن دَآبَّةٖ فِی ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ رِزۡقُهَا وَیَعۡلَمُ مُسۡتَقَرَّهَا وَمُسۡتَوۡدَعَهَاۚ کُلّٞ فِی کِتَٰبٖ مُّبِینٖ؛ هود -۶ 》
هیچ جنبنده ای نیست مگر رزق و روزی آن بر عهده خداست . قرارگاه دائم و موقت هر کس را میداند.
⏪ مرحوم بافقی از از افراد با ایمان بود جلوی کشف حجاب ایستاد و تشرفاتی خدمت امام زمان داشتند رضاخان قلدر او را درانفرادی زندانی و دستور داده بود که به او غذایی ندهند تا از گرسنگی تلف شود.
ایشان میگوید در زندان در اوج ضعف و بیحالی بودم این آیه از ذهنم گذشت ( وما من دابه) میگوید در این حال بسختی شروع به راه رفتن کردم و گفتم خدایا تو گفتی هر جنبنده‌ای در زمین را رزق می‌دهم .
میگوید رزق من رسید گفته بودند به او غذا ندهید تا بمیرد ولی اگر خدا چیزی را اراده کند مانعی در مقابلش نیست.
⏪ در خطبه ۱۳۰ آمده وقتی ابوذر غفاری را تبعید کردند حضرت فرمود:
ابوذر اگر اهل آسمان و زمین دست به دست هم دهند تا تو را گرفتار کنند و تو گرسنه بمانی. اگر خدا اراده کند سیر کردن تو را هیچ کس نمیتواند مانع شود.
و اگر چیزی را تو بخواهی و خدا نخواهد هیچکس نمیتواند مانع شود.
این یک اعتقاد است تو باید وظیفه خود را انجام دهی ولی بخشی از رزق دست تو نیست و خدا از هر راه بخواهد به تو میرساند .
صائب میگوید:
در رحم، اطفال از تحصیل روزی فارغند/
مانع رزق مقدر، خانه در بسته نیست/
بچه در رحم مادر دغدغه غذا ندارد خانه‌ای که درش بسته باشد مانع رزق مقدر تو نیست تلاش و شغل به جای خود ولی در زمان عرق ریختن باید بگویی خدایا روزی رسان اصلی تو هستی.
ثانیا بخشی از این روزی من است تو روزی ما را خوب مقدر کن نماز شب وصله رحم روزی را زیاد میکند.
ابن ابی الحدید در جلد ۱۶ شرح نهج البلاغه در ذیل جملات رزق و روزی چندین داستان نقل میکند میگوید:
عمادالدوله از سلاطین آل بویه بود که به شیراز حمله کرد و شیراز را تصرف کرد شیراز در دست ابن یاقوت بود ابن یاقوت ثروتمند و عمادالدوله فقیر بود روزی عمادالدوله به بیابان رفت پای اسب داخل زمین رفت اطرافیان با زحمت عمادالدوله را از اسب پایین آوردند و پای اسب را از زمین بیرون کشیده زیر پای اسب درخشش زیادی داشت زمین را کندند به ذخایر طلا و نقره رسیدند.
ابن یاقوت این ذخایر را دفن کرده بود برای روزی که عمادالدوله به او برسد.
در این باب همه تجارب دارند در عالم هر چیزی حکمتی از طرف خدا دارد.
بحث شانس و تصادف نیست خدا روزی دهنده است رزق خدا را پای شانس نگذارید آنچه که خیر و نعمت به ما میرسد از جانب خداست.
🔶مَا اءَقْبَحَ الْخُضُوعَ عِنْدَ الْحَاجَهِ،
چقدر زشت است در زمان دست تنگی خضوع کردن. زمانی که دستمان تنگ شد به هر کس رو بیندازیم .
به تعبیر حضرت (ماء وجهک جامد)
تو آبروی جامدی داری هر وقت به کسی رو بزنی این جامد را مایع میکنی.
آبروی تو قطره قطره فرو میریزد. با هر درخواست عزت و شرافت میریزد.
🔶وَالْجَفَاءَ عِنْدَ الْغِنَى
چقدر زشت است در وقت غنا، باتحقیر و خشونت دیگران رفتار کردن
تا دیروز که فقیر بود به هر کس رو می‌زد و امروز که وضعش خوب شده احدی را تحویل نمی‌گیرد.
حضرت میفرماید این روحیه ،روحیه زشت و اخلاق پستی است این گونه نباشید در وقت دست تنگی عزیز و در زمان غنا تواضع داشته باشید .
⏪در حکمت ۴۰۶ آمده:
چقدر خوب است که غنی با فقرا نشست و برخاست و خضوع داشته باشد بگوید خدایا من با تو معامله کردم تو هم مرا گرامی بدار .
چقدر زیباست که فقیر نسبت به غنی حالت بزرگمنشی داشته باشد بعضی در هنگام فقر و نداری به پای هر کس می‌افتند حضرت میفرماید در هنگام فقر عزیز باش و به پای هر کس نیفت حضرت میفرماید اگر حاجت از دست تو برود بهتر است تا اینکه تو از هر کس حاجت داشته باشی.
⏪ ابن شاذان قمی در کتاب الفضایل جریانی از مواجهه معاویه با معاذ بن جبل که از یاران امیرالمومنین بود نقل میکند.
معاویه در این برخورد میخواهد این شخص را بخرد انسان نباید در مقابل زر و زیور و ثروت سر خم کند .
مرحوم علامه مجلسی هم این جریان را به طور مفصل در بحار نقل کرده جابربن عبدالله انصاری میگوید ما به شام می‌رفتیم دیدیم پیرمردی از سمت مقابل می‌آید . معاویه گفت خوب است با این پیرمرد حرف بزنیم و ببینیم از کجا می‌آید.
معاویه از پیرمرد پرسید از کجا آمدهای و به کجا میخواهی بروی؟
پیرمرد جواب نداد و معاویه ناراحت شد و سوال خود را تکرار کرد .
پیرمرد گفت ابتدا ادب کن ، سلام کن و سپس سوال کن تا جوابت را بدهم معاویه سلام کرد و سوال خود را تکرار کرد گفت از عراق آمده‌ام.
معاویه با تمسخر عراق و کوفه را سرزنش کرد معاذ گفت چرا نسبت به عراق و کوفه این گونه می‌گویی ؟
گفت چون شما تحت سرپرستی علی هستید و علی ابوتراب است.
امیرالمومنین عنایت خاصی به این لقب ابوتراب داشت ولی معاویه و اهل شام از این اسم برای تمسخر حضرت استفاده میکردند.
پیرمرد گفت: خدا بینی تو را بشکند و دهن تو را ببندد. پدر و مادرت را لعنت کند، چرا به جای ابوتراب نمی‌گویی:
امامُ عادل، علی .
باران مداوم ،علی.
یعسوب الدین، علی
قاتل مشرکین و ناکثین و قاسطین و مارقین ،علی
شمشیر از غلاف بیرون آمده، علی.
از علی که حرف می‌زنیم مودب باش.
دهان معاویه بسته شد و گفت:
معلوم است طرفدار علی هستی من فکر نمی‌کردم تو اینقدر از علی دفاع کنی
معاویه از خود تعریف کرد و معاذ با سخنان تندی او را سر جایش نشاند و گفت: بنی امیه شجره خبیثه قرآن هستید تاجایی که به این کلام رسید.
معاویه گفت یا شیخ آیا میشود من به تو چیزی بدهم و تو بر علیه من چیزی نگویی؟
معاذ گفت چه داری و میدهی؟
معاویه گفت من در این لحظه ۲۰ شتر سرخ مو پر از بار عسل و گندم و روغن و ۱۰ هزار درهم به تو می‌دهم و دیگر تو دست از علی بردار .
معاذ نپذیرفت معاویه گفت: علت چیست؟
معاذ گفت از پیامبر شنیدم
(درهم حلال خیر من الف درهم الحرام) یک درهم پول حلال از هزاران هزار پول حرام بهتر است .
معاویه گفت اگر پایت به دمشق برسد به خاطر بی‌احترامی تو را اعدام میکنم.
معاذ گفت من هیچگاه به شام نمی‌آیم زیرا خدای متعال فرمود.:
ولا تَرکَنُوا الیَ الذینَ ظَلَموا
به کسانی که ظلم می‌کنندتمایل نداشته نباشید .
چرا معاذ بن جبل این زبان تند را دارد زیرا معاویه با تهدید و تطمیع او را نتوانست مرعوب کند. نه فقیریست که به پای پولدار بیفتد نه از شهادت می‌ترسد. او اهل تقواست. نه ترس مرگ دارد و نه ترس فقر.
✅ امیرالمومنین فرمود: چه بد است انسان فقیر در مقابل ثروتمند کرنش کند، و چه بد است که وقتی به ثروت رسید،قبل خود و فقرا را فراموش کند.
اللهم عجل لولیک الفرج
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۴/۲۵- ۲۷ذیحجه
💢بخش۲۵ نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی(ع)
🔴در ادامه سلسله مباحث نامه تربیتی و راه گشای امیرالمومنین به فرزند خود ، اموری بسیار ملموس که در زندگی دائما با آنها سرو کار داریم، هم برای والدین و هم در تربیت فرزندان بهره مندی فراوان دارد.
🔶اِنَّما لکَ مِن دُنیاکَ ما اَصلَحتَ بهِ مَثواکَ
از دنیا آنقدری که برای توست ، میتوان با آن آخرت را[مثواک] اصلاح و آباد کرد.
جمله دو معنا دارد که هر دو درست و لطیف است:
۱. (انّما ،حصر) فقط و فقط دنیایی خوب است که آخرت را آباد کند.
دنیا صورتهای مختلف، جلوه ها، نماد و زیورهای مختلفی برای عرضه دارد ، باید آنقدری بهره گرفت که بتواند قیامت را اصلاح کند ما بقی آن همان دنیای مذموم است.
۲. ( انَّ ، ما) بین دو حرف فاصله گذاریم و ما موصول شود و تاکیدیه.
هر مقداری که از دنیا دارید چه کم چه زیاد، آنقدری هست که میتواند قیامت را اصلاح کند.
✅ در معنای اول شاید کسی معترض باشد که بهره ی دنیای من کم بود، جز سختی و بدبختی چیزی نبود، پس برای آبادانی آخرت چیزی نبود!!
در معنای دوم می فرماید :
هر آنچه که بود، کم یا زیاد، شیرین یا تلخ ، همین مقدار هم میتواند قیامت را آباد و تو را به آبادانی برساند.
هیچ بهانه ای پذیرفته نیست.
از فقر به همان میزان انتظار میرود.
و از غنی هم به همان میزان، توقع آبادی آخرت را دارد. در هر شرایط و موقعیت راه تعالی باز است و انتظارات متفاوت است.
✳️ رسول اللّه صلى الله علیه و آله : ابْنَ آدَمَ مُلکی مُلکی ، و مالی مالی ،
فرزند آدم! مُلک من از آنِ من است و مالِ من تعلق به من دارد. انسان پیوسته مال من میکند
یا مِسکینُ
اى بینوا!
أین کُنتَ حَیثُ کان المُلکُ و لم تکن ؟
کجا بودى تو، آن گاه که مُلک و پادشاهى بود و تو نبودى؟
و هَل لَکَ إلاّ ما أکَلتَ فأفنَیتَ
انچه داری آیا جز همان مقداری که مى خورى و از بین مى برى!
و لَبِستَ فأبلَیتَ
مى پوشى و کهنه مى کنى!
أو تَصَدَّقتَ فأبقَیتَ ؟
صدقه مى دهى و [براى بعد از مرگت ]باقى مى گذارى!
إمّا مَرحومٌ بِهِ و إمّا مُعاقَبٌ عَلَیهِ
و به سبب همین مقداری که برای وراث میماند یا مشمول رحمت و آمرزش مى شوى یا مؤاخذه و کیفر مى بینى،
آیا بیشتر از آنِ توست؟
🔶اِن جَزِعتَ علیٰ ما تَفَلَت فَاجْزَع علیٰ کلِ ما لَم یَصِل
اگر بنا هست برای آنچه که از دست تو رفت و تلف شد [تفَّلَت]جزع کنی .
پس برای بدست نیاورده ها [لم یصِل]هم جزع کن.
اگر برای از دست رفته ها ناله کنی تمام عمر باید ناله سر دهی برای نعمت‌هایی که اصلا بدست تو نرسیده.
جمله دو معنا دارد.
۱. اگر بناهست که بر، از دست داده ها ناله کرد ، پس برای مقامات نرسیده و معارف کسب نکرده ، برای خیرهای بدست نیاورده هم باید جزع و ناله سر داد.
برای از دست رفتن عمر و جوانی ، نابود شدن استعداد ، و انچه که باید دست می یافت اما به آن نرسید باید ناله کند!!
✅ توجه به این نکات سبب میشود از دست رفته ها تو را محزون نکند. و انسان را به تکاپو می اندازد. توجه به آن حرص و ولع را کم می کند و تعادل می بخشد.
۲. معنای دوم : بنا نیست که هر چه را بدست آوردیم از دست ندهیم!!
قاعده زندگی چنین است بعضی امور بدست می آید، و برخی بدست نمی آید.
بعضی بدست آمده ها از کف میرود. جزع و ناله ندارد. جای صبوری است.
⏪حکمت ۲۱۱ فرمود:
الجَزَعُ مِن اَعوانِ الزَّمان
بى تابى زمان را در نابودى انسان یارى میدهد، یکی از عواملی که به زمانه کمک می کند تا پیری زودرس ، افسردگی ، ناتوانی، بیاورد، جزع کردن است.
_ حکمت ۱۸۹ فرمود:
مَن لَم یَنجِحِ الصَّبرِ اَهلِکِ الجَزَع
کسی که صبر او را نجات ندهد جزع او را هلاک خواهد کرد.
🔶اِستَدِل علیٰ ما لم یَکن بماقَد کانَ فاِنَ الامورَ اَشباهٌ
از آنچه بوده، به آنچه نیست راه بِبَر؛ زیرا که امور همانندند.
دلیل بیاور [اَستدِل]برای آنچه که هنوز نیامده،از آن چیزی که گذشته [قَدکانَ] زیرا امور شبیه و مثل یکدیگرند[اَشباه]
در مطالب قبل فرموده بود:
اتفاق نیامده را با اتفاق افتاده مقایسه کنید تا راه از چاه تشخیص داده شود.
به عبارتی تاریخ در حال تکرار است.
🔺خدا یک سلسله قوانین ثابت در عالم قرار داده است. خورشید همیشه از شرق طلوع می کند، آتش سوزانندگی دارد. یخ منجمد میشود.اموری که همیشه سرتاسر گیتی جاری هستند.
پس به تاریخ و تجربه رجوع کنید، از حوادث گذشته، موعظه امروز(حال) را بیرون بکشید، از آنچه که نیامده دلیل بیاور به انچه که در قبل اتفاق افتاده.
در طول زندگی بعضی امور برای تو روشن میشود.در هر رخداد و اتفاق جدید ،به تجربه گذشته ها توجه داشته و بر همان مسیر عمل کنید. برای امور آینده نگاه به پشت سر داشته باشید.
چون این امور شبیه به هم خواهند بود .
✅ از جهت کلام و عقیده عالم خالقی دارد، خالق مدیر و مدبّر است و حکیم و عالم.
خلق عالم هم تصادف نیست.
اینطور نیست یکبار کبریت آتش بگیرد و بار دیگر آتش نگرفته درخت سبز شود. کبریت همیشه آتش است.
خورشید همیشه گرما و نور دارد.
روغن همیشه چرب است . قوانین ثابتی که خدا قرار داده و تصادف نیست.
انسان باید قانون شناس باشد، تاریخ بخواند، تجربه را موعظه کند، قوانین تاریخ را استخراج کند.
ببیند خدا با ظالم و زورگو چگونه برخورد کرده پس امروز هم همانطور برخورد می کند.
ببیند خدا با متقین چه کرده ،پس با متقین آینده با دیگر متقین هم همانطور رفتار می کند.
رویدادهای زمانه:
⏪ خطبه ۱۵۷ فرمود:
عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ الدَّهْرَ یَجْرِی بِالْبَاقِینَ کَجَرْیِهِ بِالْمَاضِینَ
ای بندگان خدا، روزگار نسبت به قوانین همان کاری که با گذشتگان عمل کردبا آیندگان همان را عمل میکند.
_ حکمت ۷۶ :
اِنَّ الْأُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتْ اعْتُبِرَ آخِرُهَا بِأَوَّلِهَا
حوادث اگر همانند یکدیگر بودند، آخرین را با آغازین مقایسه و ارزیابى کنید.
امور وقتی بهم شبیه میشود تشخیص مشکل شد اول و آخر امور رو با هم بسنجید.
برای دیدن عاقبت بخیری در آینده، باید دید اول آن زندگی با عاقبت بخیری بوده یا نه!! (قوانین ثابت هستند)
✅همان راهی که دیگران رفتند و به موفقیت رسیدند اگر همان راه را اکنون طی کنیم قطعا به موفقیت خواهیم رسید. طبق قاعده و طبق مبنا یک راه مشخص طی شود، انتهای آن مسیر صلاح و فلاح و عاقبت بخیری است.
خلقت نظام مندی دارد طبق حکمت است ، بازی همان بازی است مهره ها عوض میشود.
_ مرحوم مجلسی در گذشته زحماتی کشید با اخلاص صبوری کرد ،با تحمل سختی کتاب بحار را به ارمغان گذاشت.
امروز هم هر کس همان مسیر را طی کند شی نفیسی از خود باقی خواهد گذاشت.
_ یکی از قوانین کلی عالم مرگ است.
گذشته و آینده یکی است.
در طمع و حرص یاد قانون ثابت (مرگ) باشید تعادل میدهد. دیگران مردند، پس ما هم خواهیم مرد.کنترل می کند.
_ یکی از قوانین عالم قضاوتهای نابجا : ظاهر زندگی افراد را با باطن زندگی خود مورد قضاوت قرار می دهیم.
همیشه یک عده مورد غبطه بوده اند.در حالیکه خود می دانستنداوضاع وخیم دارند. مردم ظاهر را دیده قضاوت کرده و حسرت خورده اند.
(هر چند ظاهر و باطن بی ارتباط با هم نیستند.) ولی نمیشود بخاطر ظاهر عملکرد باطن را ذم یا مدح کرد.
⏪حکمت ۲۶۳ فرمود:
صَاحِبُ السُّلْطَانِ کَرَاکِبِ الاَْسَدِ:
همنشین سلطان مانند کسى است که بر شیر سوار است، (خطر آفرین است)
یُغْبَطُ بِمَوْقِعِهِ،
دیگران به مقام او غبطه مى خورند.(در عیش و لذت و رفاه است)
وَهُوَ أَعْلَمُ بِمَوْضِعِهِ.
ولى او خود بهتر مى داند در چه وضع خطرناکى قرار گرفته است.
⏪حکمت۳۸۰ فرمود:
رُبَّ مُسْتَقْبِلٍ یَوْماً لَیْسَ بِمُسْتَدْبِرِهِ،
چه بسیار کسانى که در آغاز روز بودند و به شامگاه نرسیدند،
وَ مَغْبُوطٍ فِی أَوَّلِ لَیْلِهِ قَامَتْ بَوَاکِیهِ فِی آخِرِهِ.
و چه بسیار کسانى که در آغاز شب بر او حسد مى بردند و در پایان شب عزاداران به سوگشان نشستند.
(به ظواهر افراد قضاوت نکنید)
🔶 و لا تَکونَنَّ ممَّن لا تَنفَعُهُ الْعِظَةُ إِلَّا إِذَا بَالَغْتَ فِی إِیلَامِه
فرزندم مانند کسانی نباش که حرف حق را نمی پذیرند و موعظه به آنها سود نمی رساند،مگر در ملامت [اِیلامِه] آنها مبالغه شود.
تا هجوم درد و رنج [الم] بر آنان وارد نشود متوجه نمیشوند.
(حکایت سربه سنگ خوردن )
(فی کلِّ تجربهِِ موعِظه)
(ایلام دومعنی، ملامت و درد و الم)
✅ از قوانین کلی عالم درس بگیرید موعظه بپذیرید ،اگر توجه نکنید روزگار مجبور است به زبان دیگری متوجه کند.
(چه بسیار موعظه ها و چه کم پند پذیری)
🔶فاِنَ العاقلَ یَتَعِظُ بالاَدب والبهائم لا تَتَّعِظُ إلاّ بِالضَّرب
انسان عاقل از ماجرای دیگران فهم میکند ،عبرت می گیرد
انسان پذیرش حق و موعظه نداشته باشد، مانند بهائم است که با کتک خوردن گوش میکند.
🔺دو راه بیشتر نیست ، یا مسیر انسانیت است یا مسیر حیوانیت.
تربیت فرزند طوری باشد که به اصرار عادت نکند.و موعظه را با اشارات متوجه شده و بپذیرد.
انسان تاریخ ننگرد، موعظه نپذیرد، تجربه را پند نکند، از مقام انسانیت هبوط می کند و به حیوانیت میرسد.
⏪دعای اول صحیفه سجادیه فرمود:
خدایا تو بما لطف کردی و به ما آموختی اگر نعمتی عطا کردی شکر کنیم ، نگفته بودی ما نمی دانستیم.
وَ لَوْ کانُوا کذَلِک لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیةِ
و اگر چنین نمیبودند از حدود انسانیت بیرون شده، به مرز حیوانیت میرسیدند.
انسانی که حمد و شکر و سپاس بجا نیاورد و در مقابل منعم خود خاکسار نباشد، از حد انسانیت خارج شده در زمره ی حیوانات است.
🔶اِطرَح عنکَ وارداتِ الهمُوم، بعَزائِمِ الصبر و حُسنِ الیقین
از ورود به قلب خود غم را دور کن.[اِطرَح]
راه مواجهه با ناخوشایندی ها :
۱- با نیرو و قدرت صبر. [عزائم الصبر]
۲- یقین کردن به مقدرات الهی.[حسنُ الیقین]
باور بر این دو عامل، تقویت باور و محکم کردن اعتقادات میتواند دستگیر تو باشد.
اموال از دست میرود ولی زراقیت خدا که از دست نرفته، ارتباط با رزاق را ازبین نبرید.
اللهّم لا تکلنا الی انفسنا طرفهَ عینِِ ابدا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار محمدی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۴/۲۶ - ۲۸ذیحجه
💢بخش ۲۶ نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔶مَنْ تَرَکَ الْقَصْدَ جَارَ
اگر کسی میانه روی[قَصَدَ] را ترک کند . منحرف می شود
حضرت در خطبه متقین فرمود که مسیر متقین ،میانه روی است .
🔺نکته ۱:
اگر کسی منحرف شود اول به خود ضرر می رسد .ظلم قبل از اینکه در مظلوم اثر کند در خود ظالم تاثیر دارد . اولین سودی که کار خیر دارد به فاعل خیر نصیب می شود اثر اول ثابت قدم شدن او در این کار خیر است .
_ در خطبه ۱۶۴حضرت بهترین مردم را امام عادلی که هدایت شده و. دیگران به دست او هدایت می شوند عنوان می کنند. و بدترین را حاکم یا شخصی که مسئولیتی دارد منحرف میشود و عده ای به دنبال او به انحراف کشیده می شوند ،عنوان می فرمایند.
🔺نکته ۲:
مصادیق راجع به افراط و تفریط و ترک میانه روی وجوددارد.
⏪حکمت ۷۰:
لَا [یُرَى الْجَاهِلُ] تَرَى الْجَاهِلَ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطاً.
انسانهای جاهل افراط و تفریط می کنند .
یک علت افراط و تفریط ،جهل است.ولی عاقل میانه روی دارد .
_ در حکمت۱۴۰ فرمود:
مَا عَالَ مَنِ اقْتَصد.
کسی که میانه روی در امور اقتصادی داشته باشد هیچ گاه فقیر و زمین گیر نمی شود.
_ حکمت ۱۸۱:
ثَمَرَةُ التَّفْرِیطِ النَّدَامَةُ، وَ ثَمَرَةُ الْحَزْمِ السَّلَامَةُ.
ثمره تفریط و کوتاهى در کارها پشیمانى است و ثمره دوراندیشى سلامت است.
✅ برای پیدا کردن مسیر حق باید میانه روی کرد ولی در مسیر حق میانه روی نیست بلکه سبقت گرفتن است.
(و ساِرعُوا الی مغفرهِِ مِن ربّّکم فَاستبِقُوالخَیرات )
🔶 وَ الصَّاحِبُ مُنَاسِبٌ
همنشین [صاحب] و دوست انسان ،قوم و خویش نسبی[مُناسِب] انسان است ،
🔺حضرت نفرمود دوست یک برادر سببی است بلکه فرمود نسبی است که انسان معمولا علاقه بیشتری نسبت به اقوام نسبی دارد .
⏪خطبه ۲۳:
أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّهُ لَا یَسْتَغْنِی الرَّجُلُ وَ إِنْ کَانَ ذَا مَالٍ عَنْ عَشِیرَتِهِ
ای مردم، انسان هر مقدار که ثروتمند باشد، باز از خویشاوندان خود بى نیاز نیست
وَ دِفَاعِهِمْ عَنْهُ بِأَیْدِیهِمْ وَ أَلْسِنَتِهِمْ
که از او بادست و زبان دفاع کنند.
وَ هُمْ أَعْظَمُ النَّاسِ حَیْطَةً مِنْ وَرَائِهِ
خویشاوندان انسان، بزرگ ترین گروهى هستند که از او حمایت مى کنند
وَ أَلَمُّهُمْ لِشَعَثِهِ
اضطراب و ناراحتى او را مى زدایند،
وَ أَعْطَفُهُمْ عَلَیْهِ عِنْدَ نَازِلَةٍ إِذَا نَزَلَتْ بِهِ..
در هنگام مصیبت نسبت به او، پر عاطفه ترین مردم مى باشند.
⏪امام صادق علیه السلام :
صُحبَةُ عِشرینَ سَنَةً قَرابَةٌ.
دوستى بیست ساله ، [نوعى ]خویشاوندى است .
روایت داریم ؛
قامَ رَجُلٌ بِالبَصرَةِ إلى أمیرِالمُؤمِنینَ علیه السلام فَقالَ : یا أمیرَ المُؤمِنینَ ، أخبِرنا عَنِ الإِخوانِ؟
مردى در بصره در حضور امیر مؤمنان به پا خاست و گفت : اى امیر مؤمنان! درباره برادرى برایمان صحبت کن .
فَقالَ: الإِخوانُ صِنفانِ: إخوانُ الثِّقَةِ، وإخوانُ المُکاشَرَةِ.
فرمود : «برادران ، دو دسته اند : برادران مورد اعتماد و برادران ظاهرى .
فَأَمّا إخوانُ الثِّقَةِ فهُم الکَفُّ ، وَالجَناحُ ، وَالأَهلُ ، وَالمالُ .
برادران مورد اعتماد ، [به منزله] دست و بال و خانواده و ثروت هستند .
فَإِذا کُنتَ مِن أخیکَ عَلى حَدِّ الثِّقَةِ فَابذُل لَهُ مالَکَ وبَدَنَکَ ،
اگر مورد اعتمادِ برادرت هستى ، برایش از جان و مال ، مایه بگذار
وصافِ مَن صافاهُ ، وعادِ مَن عاداهُ ،
و با هر کسى او دوست است ، دوست باش و با هر که دشمن است ، دشمن باش ،
وَاکتُم سِرَّهُ وعَیبَهُ ، وأظهِر مِنهُ الحَسَنَ .
رازها و عیب هایش را بپوشان و خوبى هایش را آشکار کن .
وَاعلَم أیُّهَا السّائِلُ أنَّهُم أقَلُّ مِنَ الکِبریتِ الأَحمَرِ .
بدان ، اى پرسشگر! چنین برادرانى از گوگرد سرخ ، نایاب ترند .
وأمّا إخوانُ المُکاشَرَةِ فَإِنَّکَ تُصیبَ لَذَتَّکَ مِنهُم ،
و امّا دوستان ظاهرى ، پس [بدان که] تو لذّت خود را از آنان مى برى .
فَلا تَقَطَعَنَّ ذلِکَ مِنهُم ، ولا تَطلُبَنَّ ما وَراءَ ذلِکَ مِن ضَمیرِهِم ،
پس از آنان مَبُر و بیش از این ، از درونشان مخواه
وَابذُل لَهُم ما بَذَلوا لَکَ مِن طَلاقَةِ الوَجهِ وحَلاوَةِ اللِّسانِ .
و هر مقدار با تو با گشاده رویى و شیرین زبانى برخورد کردند ، تو نیز چنان کن»
🔶الصَّدِیقُ مَنْ صَدَقَ غَیْبُهُ
دوست تو کسی است که در غیاب تو صداقت داشته باشد دوستی را رعایت کند. .در غیاب تو چیزی بیان کردند سکوت نکند.
⏪در کتاب امالی مجلس آمده:
شخصی سوال کرد:چرا مردم از علی دور شدند با آن قرابتی که به پیامبر داشت، و آن جایگاهی که در بین مسلمانان داشت، و آن همه رنجی که برای دین متحمل شده بود؟!
پاسخ: علی علیه السلام خدا چنان نوری به او داده بود که نور او بر همه غالب و منقبت او در تاریخ سابقه نداشته.
ولی مردم دوست دارند با کسی نشست و برخاست کنند که با هم ،هم عقیده باشند مردم تاب تحمل این نور علی علیه السلام را نداشتند
مگر این شعر را نشنیده ای ؟
«کسی گفت فلانی تو که اینقدر با رفیقت خوب بودی چرا جدا شدید »
من گفتم :هرکسی با همنشین خود «کبوتر با کبوتر ،باز با باز،»
ما فکر می‌کردیم صادق بود ولی اینطور نبود.
🔶وَ الْهَوَى شَرِیکُ الْعَمَى
هواپرستی شریک کوری است .کسی که اهل هوا و هوس باشد ،نابینا است.مرحله اول هواپرستی ،انحراف است ولی انتخاب آن شرک است .
《أفرأیت من اتخذ إلهه هواه وأضله الله على علم وختم على سمعه وقلبه وجعل على بصره غشاوة فمن یهدیه من بعد الله أفلا تذکرون؛ جاثیة- ۲۳》
آیا ندیدی آن کس که هوای خود را اله قرار داد.و گمراه کرد. خدا بر چشم و گوش و یلب او پرده افکند.
بعد از این حالت چه کسی میتواند او را هدایت کند.
🔺نکته:
آدمی که هواپرستی شد از دیدن حقایق عالم نابینا و دچار کوری می شود او فقط میخواهد به امیال خود برسد خدا را نمی بین. لذا شیطان پرست یا ... میشود .هوا پرستی نقطه مقابل عقل است
حضرت صادق علیه السلام فرمود:
اَلْعَقْلُ دَلِیلُ اَلْمُؤْمِنِ .
عقل راهنمای مومن است
✳️پیامبر صلی الله علیه و آله :
مَثَلُ الْعَقْلِ فِى الْقَلْبِ کَمَثَلِ السِّراجِ فى وَسَطِ الْبَیْتِ؛
عقل در دل، همانند چراغ در میان خانه است.
🔶وَ رُبَّ بَعِیدٍ أَقْرَبُ مِنْ قَرِیبٍ
چه بسیار اتفاق می افتد که یک شخص دور ،فرد بیگانه از اقوام و خویشان به انسان نزدیکتر میشود .
از حضرت علی علیه السلام در مورد زهرا سلام الله علیها سوال شد. فرمود:
نعم العون علی طاعه الله
«بهترین یار در اطاعت از خدا و طی طریق بندگی است.»
🔶 وَ قَرِیبٍ أَبْعَدُ مِنْ بَعِیدٍ
گاهی هم افراد نزدیک هستند ولی از هر دور و بیگانه ای ،بیگانه ترهستند
ملاک قرب پیوند اخلاقی، عقیدتی ،هدف و .. است .
🔺سعدی شعری دارد در ذیل آیه ی؛
«وَإِنْ جَاهَدَاکَ لِتُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا..»
هزار خویش که بیگانه از خدا باشند/
فدای یک تن بیگانه که با خدا باشد /
می فرماید :
« یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَأَوْلَادِکُمْ عَدُوًّا لَکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ؛ تغابن- ۱۴ »
ابن عباس در ذیل این آیه عنوان کرده این آیه در مورد عده ای بود که می خواستند با پیامی. هجرت کنند ولی زن و بچه آنها را منصرف کردند .
🔶 وَ الْغَرِیبُ مَنْ لَمْ یَکُنْ لَهُ حَبِیبٌ
غریب و بیکس واقعی کسی نیست که در شهر غریب باشد یا از وطن دور باشد
غریب واقعی کسی است که‌حبیب و دوست خوب نداشته باشد دوستان الهی و صدیق نداشته باشد .
⏪ درحکمت ۳ فرمود :
..وَالْمُقِلُّ غَرِیبٌ فِی بَلْدَتِهِ.
آن کس که فقیر و تنگدست است حتى در شهر خود هم غریب است.
_ حکمت ۱۴:
مَنْ ضَیَّعَهُ الْأَقْرَبُ، أُتِیحَ لَهُ الْأَبْعَدُ
اگر یک عده به دلیل فقر یا دینداری از اطراف شما رفتند نگران نباشید خدا عده ای را برای حمایت شما می فرستد.
✅ دلیل غربت سیدالشهدا علیه السلام تنها گذاشتن اقربا و نزدیکان بود که هنوز هم تاریخ در مورد غیبت آنها که سابقه نیکو در اسلام داشتند ،ابهام است .ولی در عوض ،غیر مسلمان ،غیر شیعه و ... چگونه دور حضرت جمع شدند و ایشان را یاری کردند .
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۵/۱۴ - ۱۸محرم
💢بخش۲۷ نامه ۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
نامه تربیتی حضرت به فرزند برومند خود امام مجتبی علیهما السلام در خلاصه قبل فرمود:
چه بسا انسانهای دوری که رابطه نسبی ندارند ولی از جهت عقیده ، اندیشه، و رفتار بسیار نزدیکترباشند.
وچه بسا انسان قریب و خویشاوندی که از هر دوری دورترند.
ملاک در قریب و بعید بودن ایمان و عقائد است.
و غریب کسی ست که دوستی ندارد.
وقتی با حالت تاسف اظهار غریبی میکند بخاطر عدم دوستی است .
نکته مهم و باطن کلام اینست چرا دوستی نباید اطراف باشد.
از بداخلاقی ، بخل و بی اعتقادی ،دوستان فرد را ترک می کنند، خوش اخلاقی مایه رفاقت است.
رفیق خوب ولو غربت باشد و برای انسان وطن میکند، و وطن بدون دوست شفیق، برای انسان غربت است.
🔶مَن تَعَدَّی الحقُ ضاقَ مَذهَبُه
کسی که مسیر ناحق را در پیش بگیرد، تجاوز از حق داشته باشد ، بحق اکتفا نکند، مسیر[مذهبُه] بر او تنگ میشود[ضاقَ]
مسیر حق ،سبیل الی الله راه واضح مستقیم و گسترده است ،برعکس راه باطل در پیچ و خم و تنگ سبب ضیق میشود.
✅ بسیار جمله کاربردی است در زندگی که دائما با آن سرو کار داریم.
از حد و اندازه شرع و از قوانین الهی پا فراتر گذاشتن و عبور کردن از آن ،مسیر را غیر قابل عبور و موانع را زیاد می کند.
احکام دین دلبخواهی انجام شود زندگی سخت میشود.
نظام عالم بر اساس حق می چرخد چون خدا حق است ، کلاس درس او و ایجاد او برمدار حق است، عالم حق است.
《 وبالحقِّ اَنزَلناهُ و بِالحقِّ نَزَل؛ اسری - ۱۰۵》
قران را بحق نازل کردیم و تمام عالم به حق ایجاد شده است.
یا باید مسیر، مسیر طبیعت و نظام خلقت باشد و با حق حرکت کنیم ، در جهت جریان آب که نیازمتد زحمت اضافی نیست و حرکت را راحت می کند.
یا حرکت خلاف جهت رودخانه ، که وسعت رودخانه و حجیم بودن آب و فشار آب حرکت را سختر میکند.
✅ خلاف مسیر حرکت مقابل خدا ایستادن است، خلاف مسیر نظام عالم است.
هم مسیر شدن با این نظام ، زندگی را راحت می کند.
مخالفت با نظام حق به ضرر افراد تمام میشود.
⏪ در خطبه ۶۰ و ۱۸۸ دوبار فرمود:
مَنْ أَبْدَى صَفْحَتَهُ لِلْحَقِّ هَلَکَ.
آن کس که دربرابر حق قد علم کند (و به مبارزه برخیزد) هلاک خواهد شد.
قوانین الهی ،نظام خلقت از بین رفتنی نیست. قطعا مخالف از بین میرود.
《وَمَن أَعرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکًا؛ طه - ۱۲۴》
و هر کس از یاد من دل بگرداند در حقیقت زندگى تنگ و سختى خواهد داشت .
🔺مخالفت با حق (ذکر الهی یک حق است) عالم در حال ذکر است.
《یُسَّبحُ لِلّهِ ما فِی السَّمواتِ والاَرض》
انسان جاهل ارتباط نگیرد ضرر از آن خدا نیست بلکه کسی که از مسیر کلی عالم، خود راجدا کرد ضرر دیده و گرفتار می گردد. حضرت در این بند هم همین را فرمود: مَن تَعَدَّی الحقُ ضاقَ مَذهَبُه
🔻 نکته :
انسان بتنهایی از پس خود بر نمی آید ،دستاویز و تکیه گاهی نیاز دارد که به آن متوسل و متمسک بشود.
اگر از ار کسی جز خدا کمک بخواهید از مسیری غیر از مسیری که او مشخص کرده کمک بخواهید قطعا ضرر خواهید کرد. کسی که پاک باشد نیاز با تعریف ، چاپلوسی، رشوه ، و....ندارد خدا برای او مسیر را هموار می کند.
✅ علت بسیاری از نگرانیها اینست که خلاف مسیر حق حرکت می کنیم.
مانند فرزند خلاف کرده در پیش رو مدام نگران رو شدن عمل او در نزد والدین است. همین نگرانی و آشوب حصار بودن زندگی و تنگی مسیر است طوری که باغ وسیع هم برای او نفس گیر است.
این جمله حضرت مستقلا گفته شده با وجود اینکه صفات دوست خوب را معرفی می کند و یکی از صفت خوبِ دوست اینست که پا روی حق نگذارد.
کسی که از حق عدول کرد بر احکام خدا پا نهاد با دوست چگونه خوب تا می کند !!!
احکام شرع مهم نباشد عرف را هم رعایت نمیکند.
🔶و مَنِ اقْتَصَرَّ علیٰ قدرهِ کانَ ابقیٰ له
کسی که در طول زندگی به جایگاه واقعی و حقیقی خود اکتفا کرد ، پا از گلیم خود درازتر نکند موقعیت او ماندگارتر است.
بر اساس تعهد ، شایستگی ،تخصص دنبال جایگاه باشد مردم دوستدار اویند واو را در همان منصب نگه میدارند تا کسی که پا فراتر گذاشته ،به جایگاه خود قانع نمیشود.
زیاده خواهی ، برتربینی ، برای حفظ جایگاه، در خیال خام خود کاری می کند که درحد و قواره او نیست، بلند پروازی می کند ، در حالیکه کاملا اشتباه کرده و موقعیت خود را بخطر انداخته ، چون با حد و مرزهای خود زندگی نکرده است.
⏪ درخطبه۲۳ فرمود:
وَ مَنْ تَلِنْ حَاشِیَتُهُ یَسْتَدِمْ مِنْ قَوْمِهِ الْمَوَدَّةَ.
آن کس که نسبت به بستگانش (اطرافیان، محافظین ، خدم و حشم) متواضع و نرمخو و پرمحبّت باشد، دوستى و مودت آنان را براى خود مهیا و همیشگى کرده.
خیال خام او چنین است که که اگر خود را از مردم دور گرفت بعبارتی کلاس بالا گذاشت مطرود مردم میشود نه محبوب .
خلقت خدا چنین است ،
مسیر عالم اینگونه است.
حق بودن خدا بر قوانین عالم جاری ست.
که برای ماندگاری و ثبات و محبوبیت از مردم ، باید در بین مردم ،با مردم و متوجه مردم باشد.
✳️ روایت رسولخدا صلی الله علیه وآله
"مَن خَرَجَ عَن زِیهِ فَدَمُهُ هَدَر"
هرکس از زیّ و منش خود خارج شد خونش مباح است.(خود را هلاکت انداخته) اگر موقعیت اجتماعی خود را بخطر انداخت خود مقصر است. آبرو و هلاکت بدست خود رقم میخورد.
⏪ چند مصداق برای جمله (منِ اقتَصرَ)
۱. در جریان ازدواج :
کسی که شان ، جایگاه و فرهنگ طرف مقابل رعایت نکند خیلی بالا یا خیلی پایینتر آسیب می بیند.
هم کفو بودن یعنی همین جمله امام.
اگر چنین باشند به طلاق عاطفی کشیده نمیشوند.
۲. در جریان علم :
بدون علم و دانش با ادعای علمی خود را رسوا می کند.
" مَن تَرَکَ قولَ «لا أدری» اُصِیبَت مَقاتِلُهُ " حدیث امام : هر که جمله «نمى دانم» را ترک گوید ، به هلاکت درافتد .
با صداقت بودن جایگاه علمی را پایدارتر می کند اما ادعای علمی از طرف مردم طرد میشود.
۳. در جریان رفاقت و دوستی :
دوستی که واقع بین ، واقع گرا باشد انتخاب کنید نه دوست تخیلی و وهمی. هم خود را نابود میکند و هم تو را.
حق بین باشد ، جایگاه خود بداند ، پا از گلیم دراز نکند, وارد وادی دیگران نشود، از حق عدول نکند.
🔶و اَوثَقُ سببٕ اَخَذتَ بهِ سببٌ بینَک و بینَ الله
محکمترین [اَوثق] دستاویز وطنابی [سبَبِ] که میتوان آن را گرفت وبالا رفت بین تو و خدا ارتباطی است که برقرار میشود.
از هر ریسمانی محکم‌تر ، آن ریسمان الهی بین شما وخدا هست که به آن محکم چنگ بزنید.
همان ارتباط بندگی مومن با خداست که برقرار می شود.و هیچگاه سقوط ندارد.
"فقد اسْتَمسَکَ بالعُروةِ الوُثقیٰ "
کسی که به طاغوت کفر ورزید پا بر روی آن گذاشت و موحد شد به طناب محکم چنگ انداخته که برای آن " لانفِصامَ لها" پاره گی و سقوط نیست.
ارتباط با خدا اوضاع را روبراه می کند.
✳️ امام سجاد در دعای ۲۸ صحیفه می فرماید.
" وَ رَأَیتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُحْتَاجِ إِلَی الْمُحْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیهِ وَ ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ"
من اطمینان پیدا کردم و دیدم که محتاجی از محتاج مانند خود طلب کند عین سفاهت و بی عقلی است.
گدا از گدا طلب نمی کند
⏪ خطبه ۱۱۰ فرمود:
"إِنَّ أَفْضَلَ مَا تَوَسَّلَ بِهِ الْمُتَوَسِّلُونَ إِلَى اللهِ سُبْحَانَهُ وَ برسولهِ و جهادِ فی سبیلِه "
برترین وسیله اى که متوسّلان به آن توسّل مى جویند ایمان به خدا و پیامبر و جهاد در راه خداست.
متوسل شدن و از خدا خواستن قطعا اتصال است.
🔺نکته :
اگر توسل به اهل بیت هست چرا حضرت در این بند اهل بیت را نفرمود:
شیعه اساس او به توسل است .
توسل بخدا و رسول جدای از ائمه نیست.
بقول شاعر:
من علی را خدا نمیدانم /
واز خدا هم جدا نمیدانم/
توسل بخدا خواستن از امیرالمومنین هم ههست.بین آنها دوئیت و جدایی نیست.
⏪ ابن شهر آشوب روایتی آورده که از پیامبر سوال کردند بهترین صحابی و گل سرسبد کیست؟!
فرمود: اسمی را نام برد.
سائل تعجب کردو پرسید چرا نام علی نبردید؟ انتظار داشتیم بالاترین صحابی علی باشد!!
فرمود: " اِنّما سَألتَنی عنِ الناسِ و لَم تَسأَلنی عَن نَفسی"
شما از صحابی سوال کردید آن اسامی را گفتم از نفس من سوال نکردید .
علی نفس من است دوئیتی وحود ندارد.
اگر از نفس من سوال می کردید می گفتم علی.
هر چه از اهل بیت می طلبیم یعنی از خدا و بالاترین توسل خواستن از خداست که خواستن از اهل بیت هم هست افتراقی نیست.
🔶ومَن لم یُبالِک فهو عََدوَک
(فضای کلی دوست یابی و دوستی خوب)
دوستی که بتو اهمیت ندهد و تحویل نگیرد[لم یُبالک] بتو اعتنایی نکند او دشمن توست.
عرب به دوست صدیق می گوید صدیق یعنی صداقت دارد، آینه ی مومن است ، خوب و بد را واضح و بی کم و کاست نشان بدهد.
حال اگر یکنفر (مَن لم یُبالک) عملکر بهشتی و جهنمی بودن تو برای او مهم نبود ، زیر پا گذاشتن حق برای او اهمیت نداشت ، او دوست صادق نیست ، او آینه نیست. برای دوست اهمیت دارد که دوستش بهشت برود یا جهنم.
⏪حکمت ۱۸ فرمود:
" خَذَلُوا الْحَقَّ، وَلَمْ یَنْصُرُوا الْبَاطِلَ "
حق را تنها گذشتند و باطل را یارى نکردند
گرچه به دشمن یاری ندادند اما ما را هم. کمک نرساندند بما ضربه زده و دشمنی کردند.
این جمله نهج البلاغه دایره وسیعی دارد.
۱. در خانواده مصداق دارد.
در باب فرزندی که حق والدین نمیداند به آنها اهمیت نمیدهد و شرایط و نیاز انها را درک نمی کند، یا والدینی که به تربیت فرزند اهمیت نمیدهد او دشمن است.
۲. در باب زوجین و همسرداری :
هنسرانی که به نیازهای هم بی تفاوتند و مراعات نمی کنند ، به شرایط طرف مقابل بی اهمیت است . او دشمتی دارد.
۳. در باب جامعه :
مردمی که در جامعه شرایط حکومت و تیاز برای آنها مهم نباشد.دشمن حکومتند .
🔺نکته ۱:
از این قاعده کلی گروهی مستثنی هستند. آنهایی که دوستی شان اثبات شده.
عنوان و قاعده کلی این بود ، اگر کسی بدرد تو نخورد دشمن توست ، مگر آنهایی که دوستی خود را اثبات کرده اند.
نامه ۳۱ فرمود:
" احْمِلْ نَفْسَکَ مِنْ أَخِیکَ عِنْدَ صَرْمِهِ عَلَى الصِّلَةِ وَ عِنْدَ صُدُودِهِ عَلَى اللَّطَفِ وَ الْمُقَارَبَةِ "
اگر دوستت پیوند از تو گسست، پیوستن به او را بر خود هموار کن و چون از تو چهره برگرداند تو به لطف پیوند به او روى بیاور. چون او رفاقت صادقانه خود را اثبات کرده ، در شرایط بحرانی اگر نتوانست او دیگر دشمن تو نیست.
احتمالاتی هست شاید سوء ظن پیدا کرده ، شرایط او ناهموار شده، و یا احتمال اثبات دوستی تو را دارد.
وگرنه هر بی اعتنایی را نمیتوان دشمن گرفت.ولو تلخ کامی هم ایجاد کند باید پای آنها ماند.
🔺نکته ۲:
مقصود از جمله: " من لم یبالک ..عدواً " تعصب نیست . چون دوستی و رفاقت دارد از او انتظار شهادت دروغ نباید داشت .
تعصب مطلقا جایی ندارد، امام المتعصبین ابلیس بود که احوالات او بهه کجاکشید و چه شد.
رفاقت و دوستی باید بر مبنای شریعت باشد نه بر مبنای تعصبات .
" نعمَ العَون علی طاعهِ الله " باشد
از میان دوستان آنهایی که دلسوز تو هستند و اوضاع و احوال خوش و ناخوش تو برای آنها فرقی ندارد [ عزا و شادی]
او دوست نیست دشمن توست.حال تو برای او اهمیتی ندارد.
🔶قَد یَکونُ الیَأسُ إدراکا إذا کانَ الطَّمَعُ هَلاکا
جایى که طمع مایه هلاکت است، قطع امید مایه رسیدن به مقصود است.
همین که گاهی انسان نمیرسد عین رسیدن است، هنگامی که بناست انسان با طمعکاری به هلاکت برسد.
✅ بسیا ی از خواسته های ما طمع آلود و حرص آلود است. اگر بدست نیاورد سود بیشتری میبرد تا اینکه خواسته را بدست آورد.
انسان ذاتاً یافتن را دوست دارد، اما گاهی نیافتن برای او بهتر است نرسبدن همان رسیدن است.
⏪حکمتهای متفاوت در مورد طمع :
" الطَّامِعُ فی وَثَاقِ الذُّلِّ "
بند ذلت گردن انسان طنعکار است.
" الطمعُ رِقُّ المُوَبَّد "
انسان طامع همیشه برده و بنده است.
"أَکْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ، تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِعِ"
زمانی عقل به زمین میخورد که طمع برق میزند.
در بخشهای قبلی عدم استجابت دعا را چهار مطلب فرمود:
و رُبَما سَاَلتَ الشَیَٔ فلا تُؤتاهُ و اُوتِیتَ خیراً منهُ عاجِلاً اَو آجِلاً
تاخیر در اجابت و درخواست عطا نمیشود مگر بهتر از آن داده میشود..یا زود [عاجلاً] و یا پس از مدتی بلند [اجلاً]
ودعا به بهترین جزا در آخرت داده میشود.
اَو صُرِفَ عنکَ لِما هوَ خیرُُ لَکَ
علت اجابت نشدن دعا :
خدا دعای تو را برمی گرداند به آن چیزی که برای تو خوب است.
اکر خدا بدهد دین تو از بین میرود بزرگی می کند و اجابت نمی کند . مانند جریان ثعلبه که با دعای پیغمبر به دنیا رسید اما دین او از دست رفت.
اگر بنا باشد از راه طمع به چیزی برسد نرسیدن بهتر است.
اللهم اجعل عواقب امورنا خیرا
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۵/۱۵ - ۱۹محرم
💢بخش ۲۸ نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔶لَیْسَ کُلُّ عَوْرَةٍ تَظْهَرُ
اینگونه نیست که هر عیبی آشکار شود.
_عورت در لغت به معنای نقطه ضعف و نقطه آسیب پذیر است.
در جریان جنگ احزاب عده ای از منافقین به پیامبر گفتند: که در آیه قرآن به این مسأله اشاره شده :
《وَیَسْتَأْذِنُ فَرِیقٌ مِنْهُمُ النَّبِیَّ یَقُولُونَ إِنَّ بُیُوتَنَا عَوْرَةٌ وَمَا هِیَ بِعَوْرَةٍ ۖ إِنْ یُرِیدُونَ إِلَّا فِرَارًا...احزاب - ۱۳》
گروهی از آنان از پیامبر اجازه بازگشت می‌خواستند و میگفتند: «خانه‌های ما بی‌حفاظ (آسیب پذیر) است!»، در حالی که بی‌حفاظ نبود؛ آنها فقط می‌خواستند (از جنگ) فرار کنند.
لذا هر نقطه ضعفی که کمین گاهی است برای نفوذ شیطان در وجود انسان عورت نامیده میشود.
از آنجایی که شهوات جنسی یکی از مهمترین کمینگاه های شیطان است، عورت اشاره به شرم گاه دارد.
هر رذیله ای که موجب زمین خوردن ما شود و نقطه ضعف ما شمرده شود عورت است.
_پیدا نبودن نقطه ضعف‌ها خطرناک است: تفاوت بیماری های خوش خیم وبد خیم در این است که بعضی بیماری ها دارای درد است و انسان پیگیری میکند ولی بعضی بیماری ها بدون درد همه وجود انسان را میگیرد و دیگر قابل درمان نیست.
حضرت میفرماید به صرف درد نداشتن خیال نکنید بیماری نیست، برخی بیماری ها نیاز به چکاب دارند، نیاز به تامل و دقت دارند.
برخی رذیله های اخلاقی هست که بدون اینکه متوجهشان شویم همچون بیماری بدخیمی کل وجود ما را میگیرد. باید مراقب چنین رذایلی باشیم تا مبادا ما را از پا در بیاورند.
جمله حضرت چند مصداق مهم دارد:
1️⃣ برای انتخاب دوست و دوستی کردن اگر افرادى را ظاهراً بى عیب دیدید زیاد به وضع ظاهرى آنها اعتماد نکنید، زیرا ممکن است عیوب پنهانى داشته باشند که بر شما ظاهر نگردیده است. در هر حال جانب احتیاط را رعایت کنید.
2️⃣ اگر کسی ظاهراً خودش را بى عیب دید نباید مغرور شود، چرا که بسیارى از عیوب است که جز با تأمل و تفکر آشکار نمى شود.
امیرالمومنین: " فِی تَقَلُّبِ الْأَحْوَالِ عِلْمُ جَوَاهِرِ الرِّجَال "
گاهی در یک حادثه و اتفاق مشخص میشود که چقدر انسان عیب و نقطه ضعف داشته وللی حواسش نبوده.
⏪میرزا جواد آقا ملکی تبریزی درکتاب المراقبات درباب آزمایش اخلاص مینویسد
عالمی سی سال در صف نماز جماعت بود، یک بار دیر به نماز رسید و صف دوم نشست و از اینکه صف دوم است خجالت کشید که الان مردم چه میگویند، مردم چطور فکر میکنند. اینجا بود که فهمید سی سال برای ریا صف اول نماز جماعت بوده و سی سال نمازش را قضا کرد.
⏪ از آیت الله گلپایگانی نقل شده که هم مباحثه ای داشتند که درسشان از ایشان بهتر بود، بعد از گذشت سالها به ایشان خبر رسید که این شخص در بستر مرگ است، این عالم جلیل القدر بالای سر این فرد حاضر شد ولی دید این شخص با شرک از دنیا رفت ؛ چرا که تا لحظه آخر عدالت خدا را زیر سوال برده بود که چرا با وجود اینکه درسش از آیت اللّه گلپایگانی بهتر است، نتوانسته به مدارجی که هم مباحثه ای قدیمیش داشته برسد.
3️⃣ اگر عیوبى داشتى و خود را نسبت به دیگران معیوب تر دیدى، نگران نباش و در اصلاح خویش بکوش، زیرا دیگران هم غالباً عیوبى دارند که در پنهان داشتن آن مى کوشند. (باطن زندگی خودت را با ظاهر زندگی دیگران مقایسه نکن)
✅ تغافل در امور تربیتی و نسبت به دیگران امری پسندیده است، مثلا پدری عیبی از فرزند دید که اگر بخواهد آن را آشکار کند باعث دریده شدن پرده حیا میشود، بهتر است تغافل کند و به روی خود نیاورد.
ولی در مورد خودمان خوب است تغافل نداشته باشیم بلکه با چشم بینا واکاوی کنیم.
⏪در خطبه 176 فرمود :
" یَا أَیُّهَا النَّاسُ طُوبَى لِمَنْ شَغَلَهُ عَیْبُهُ عَنْ عُیُوبِ النَّاس "
ای مردم خوشا بحال کسی که به جای توجه به عیوب دیگران در عیوب خود سرک بکشد.
(معمولا ما برعکس هستیم)
🔶وَ لَا کُلُّ فُرْصَةٍ تُصَابُ
اینگونه نیست که هر فرصتی مورد استفاده قرار بگیرد.
_ اصل در زندگی بهره بردن از فرصت هاست همانگونه که در نهج البلاغه در مورد غنیمت شمردن زمان ، مطالب متفاوتی ذکر شده در نامه ۳۱ آمده :
"بَادِرِ الْفُرْصَةَ قَبْلَ أَنْ تَکُونَ غُصَّة "
فرصت ها را غنیمت بشمارید قبل از اینکه غصه شود
همچنین در حکمت ۱۱۸ آمده:
" إِضَاعَةُ الْفُرْصَةِ غُصَّة "
از دست دادن فرصت پشیمانی و غصه دارد.
در جمله اخیر حضرت میفرماید اگر تلاش کردید از فرصت استفاده کنید ولی نتوانستید، غصه نخورید چرا که به دست آمدن همه فرصت ها شدنی نیست.
_ انسان باید همیشه احتمال "نشدن" را هم بدهد، اگر این آمادگی را داشت به فرض نرسیدن ناامید نمی شود و راه چاره ی دیگری را در نظر میگیرد.
🔶 وَ رُبَّمَا أَخْطَأَ الْبَصِیرُ قَصْدَهُ وَ أَصَابَ الْأَعْمَى رُشْدَهُ
چه بسا انسان بینا در رسیدن به مقصد به خطا میرود و انسان کور به هدف کمال و رشدش میرسد.
_ گاهی انسان دانا خطا میکند و انسان نادان کار درست را انجام میدهد، نه نسبت به دانا چنان باش که حرفش را بدون سند و دلیل بپذیری نه نسبت به جاهل اینگونه باش که حرف صحیح و حق او را هم نپذیری.
✳️ امام على بن موسى الرضا:
" کَلِمَتَانِ غَرِیبَتَانِ فَاحْتَمِلُوهُمَا کَلِمَةُ حِکْمَة مِنْ سَفِیه فَاقْبَلُوهَا
دو سخن شگفت آور است: سخن حکمت آمیزى که از سفیهى صادر شود آن را بپذیرید
وَکَلِمَةُ سَفَه مِنْ حَکِیم فَاغْفِرُوهَا
و سخن سفیهانه اى که از حکیمى و دانایى صادر شود آن را بر او ببخشید.
فَإِنَّهُ لاَ حَکِیمَ إِلاَّ ذُو عَثْرَة وَلاَ سَفِیهَ إِلاَّ ذُو تَجْرِبَةِ
زیرا هیچ دانایى بدون لغزش و هیچ نادانى بدون تجربه نیست.
🔻ضرب المثل عرب:
اِنّ الجواد قد یَکبُوا
گاهی اسب تیزرو زمین میخورد
و اِنّ الصّارمَ قد ینبوا
شمشیر تیز نیز گاهی کند میشود
☑️نکته: با توجه به اینکه فضای کلی در مورد دوستی است مفهوم سه جمله اخیر اینگونه میشود:
1️⃣لَیْسَ کُلُّ عَوْرَةٍ تَظْهَرُ (بعضی افراد به نیت خیانت آمده اند ولی باطن خود را زود آشکار نمی کنند)
2️⃣وَ لَا کُلُّ فُرْصَةٍ تُصَابُ (اما اینطور هم نیست که آنها بتوانند از هر فرصتی استفاده کنند و مسیر خیانت آلود خودرا طی کنند)
3️⃣وَ رُبَّمَا أَخْطَأَ الْبَصِیرُ قَصْدَهُ وَ أَصَابَ الْأَعْمَى رُشْدَهُ (گاهی همانها که آمده بودند خیانت کنند تیرشان به خطا میرود و شما که اصلا فکر نمی کردید فلان دوست خائن باشد متوجه میشوید)
⏪ در دوستی ها احتیاط کنید. (ما به همه مردم حسن ظن داریم ولی بحث دوست غیر از مردم است. انسان شاید یکی دو دوست داشته باشد ولی آنها را باید آزموده باشد)
🔶 أَخِّرِ الشَّرَّ فَإِنَّکَ إِذَا شِئْتَ تَعَجَّلْتَهُ
بدی را به تاخیر بینداز چرا که هر وقت بخواهی میتوانی در انجام آن عجله کنی.
_ برای انجام دادن خیر مقدمات فراوانی نیاز است؛ ملا شدن ۴۰ سال زحمت و شب نخوابی و هزینه و گذشتن از تمایلات میخواهد، ولی ملا نشدن هیچ مقدمه ای نمی خواهد ا هم اینک میتوان جاهل بود ولی برای عالم شدن، عابد شدن، متخلق شدن و... خیلی مقدمات لازم است.
حضرت میفرماید برای انجام خیر، تعجیل کنید، مقدمات را فراهم کنید، از فرصت استفاده کنید. ولی انجام شر که مقدمه نمی خواهد، هر وقت اراده کنید میتوانید بدی کنید، شر را به تاخیر بیندازید
.
✅یک فرصت چند ثانیه ای ایجاد کردن میتواند موجب جلوگیری از انجام گناه شود.
🔶وَ قَطِیعَةُ الْجَاهِلِ تَعْدِلُ صِلَةَ الْعَاقِلِ
بریدن از جاهل معادل اتصال به عاقل است.
_ چه جاهل از تو جدا شود، چه تو از جاهل جدا شوی ثمره ای دارد به نام اتصال به عاقل. اگر جاهل از تو جدا شد غصه نخور که خیر پیش می آید. اگر هم تو جدا شدی که داری به عاقلان میپیوندی.
از جهت معنوی وقتی انسان نورانیت پیدا کرد خوبها به او گرایش پیدا میکنند، هم از جهت ظاهری افراد صالح و سالم و عاقل با کسی هم نشین میشوند که ظاهر الصلاح و عاقل باشد.
☑️در نهج البلاغه جاهل کیست؟
" لَا تَرَى الْجَاهِلَ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطا "
نشانه فرد جاهل افراطی یا تفریطی بودن اوست.
همچنین حضرت در غرر الحکم میفرمایند:
"أَکْبَرُ الْحُمْقِ الْإِغْرَاقُ فِی الْمَدْحِ وَ الذَّمِّ"
بالاترین حماقت اغراق در مدحگویی و مذمت کردن است.
صفر و صدی بودن، یک عده افراد فقط دو گزینه خوب و بد در ذهنشان هست، نمی توانند تفکیک کنند بین خوب بودن شخص و فعل بد انجام دادن او.
این نشانه ی جهل است.
☑️چرا باید با جاهل قطع ارتباط کرد؟
"وَ مَنْ لَمْ یَجْتَنِبْ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ أَوْشَکَ أَنْ یَتَخَلَّقَ بِأَخْلَاقِه"
_ امام صادق: کسی که از جاهل و احمق اجتناب نکند به زودی خودش نیز جاهل خواهد شد.
_حکمت ۳۸ (خطاب به امام مجتبی): ِ
" یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَةَ الْأَحْمَقِ فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرَّک"
ای فرزندم از همنشینی با جاهل و احمق بر حذر باش چرا که میخواهد به تو سود برساند ولی ضرر میرساند.
☑️ همنشینی با جاهل بدترین درد است:
در کتاب تاریخ الامم و الملوک ابن جوزی دارد: أن الرشید لما غضب على ثُمامة دفعه إلى سَلامة الأبرش، و أمره أن یضیق علیه
(هارون الرشید بر شخصی به نام ثمامه غضب کرد و او را به دست سلامه الابرش داد که بر او سخت بگیرد.)
در دوران زندان این زندانی دید که زندانبان قرآن میخواند، مقید به قرآن خواندن است.ولی اشتباه میخواند. میگفت :
وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذَّبِینَ
(وای به حال انبیاء که عده ای آنها را تگذیب میکردند).
ثمامه گفت درست آیه این است:
وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُکَذِّبِینَ
(وای به حال کسانی که پیامبران را تکذیب کردند)
ولی زندان بان میگفت من این حرفها را نمی فهممم: قد قیل لی إنک زندیق و لم أقبل
(به من گفته اند تو بی دینی و من حرف تو را نمی شنوم)
مدتی گذشت و ثمامه از زندان آزاد شد، هارون الرشید جلسه ای ترتیب داد و گفت: أخبرونی من أسوأ الناس حالا؟
(بدبخت ترین مردم کیست؟)
ثمامه گفت: بدبخت کسی است که با شخص جاهلی همنشین شود که هیچ حرفی متوجه نشود.
هارون الرشید گفت به یقین همنشینی با سلامة الابرش برای تو سخت تر از زندان بوده است.
اللهم الحقنا بالصالحین
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۵/۱۶ - ۲۰محرم
💢بخش۲۹ نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴 نامه تربیتی و فوق العاده مهم، نامه ای که در روزمره ی زندگی انسان تاثیر دارد خدا رو قسم میدیم به برکت و به نام نامی امیرالمومنین که ما عارف و عامل به معارف علوی باشیم.
🔶 مَن اَمِنَ الزَّمان خانَهُ
کسی که خود را از افات گرفتاری و سختی های زمان درامنیت بداند.
کسی که خیال کند روزگار با ما کار ندارد چرا که به جاهایی رسیدیم ازلحاظ مالی مادی معنوی ازجهت پست ومقام سیاسی ومادی دیگه ما هیچ تغییرو تحول و سختی برای ما قابل تصور نیست ، خود رادر امنیت دید. همین زمانه خیانت میکند. ازپشت به او خنجر میزند.
یک کاری میکند که او ضربه بخورد.
هیچگاه به روز و روزگار نباید اعتماد کرد چون ضربه میزند.
🔶 ومَن اَعظمه اهانه
کسی روزگاررا بزرگ وعظیم دانست و روی ان حساب کرد روزگار اورا خواروذلیل میکند اهانت کرده به زمین میزند. درواقع محور کلام روزگاراست نه به روزگار اعتمادکنید که خیانت کند نه روزگاررا بزرگ ببینید که شما رو زمین بزنه.
🔺این جمله مثل بقیه ی جملات باطنی و معارفی دارد: دهرو زمان، روزگار اهل خیانت وضربه زدن نیست ولذا بعضی درمقابله بامشکلات روزگار را ناسزا ونفرین میکنند.گفتن الفاظ ناشایست صحیح نیست.
فرمودند: هیچگاه اینکار رانکنید زمانه و زمان به این معنا که تاثیر ندارد که خوشبخت یابدبخت کند.
✳️روایتی از پیامبر_ص_
«لا تسبّوا الدهر فإن الله هو الدهر»
به روزگاراهانت وناسزا ندهید چرا که خدا روزگار است . زمان خالقی دارد و خود زمان که چیزی نیست وبه نام خداهست. اهانت به روزگار اهانت به خداست .
انسان به مخلوقات، افتاب، زمین و زمان ناسزا گوید به خدا ناسزاگفته.
دهرو خالق جدایی ندارد. زمان یکی ازمخلوقات خداست وتقصیری ندارد.
⏪ مرحوم علامه مجلسی (رض) شعری را وصف منصوب به عبدالمطلب خوانده اند در همین باب که نشان دهنده احترام وبزرگ منشی از قدیم باب بوده و نباید ناسزا ب زمانه گفت.
یَعِیبُ النَّاسُ کُلُّهُمْ زَمَاناً /
وَ مَا لِزَمَانِنَا عَیْبٌ سِوَانَا /
مردم، زمانه را مرتّب عیب مى‌کنند و بد مىگویند، امّا ما خود عیب زمانه شده ایم
روزگار عیب ندارد ومردم عیب دارند.
و لو نَطَقَ الزَّمانُ بِنا هَجانا /
و إنَّ الذِئبَ یَترُکُ لَحمَ ذِئبٍ /
اگر روزگار دهان بازکند و بد ما را بگوید، اینگونه با ماصحبت میکند. گرگ اگر گرگی برزمین ببینید از او میگذرد و گوشت او را نمیخورد ولی انسانها بهم رحم نمیکنند. بااین اوصاف تقصیرروزگارنیست وتقصیر ماهست.
دو معنا برای زمان میتوان گفت :
1⃣ زمان یعنی اسباب و شرایط زندگی دنیا (جمال، پست ومقام، اموال، وهمه انچه که دردنیادراختیارانسان باشد) و همین هابه انسان ضربه میزند.
《وَیلُُ لِکلِ هُمزهِِ لُمَزَه الذِّی جَمعَ مالَهّ وعدَّدَه یَحسَبّ اَنَّ مالَهّ اَخلَدَه》
عده ای حس میکنند پول باعث محافظت آنهامیشود.که هرگزچنین چیزی نیست.
2⃣زمان به معنی اهل و مردم زمانه: کسی که به مردم زمانه تکیه کرد باعث ضررش میشود و به اوخیانت میکنند.
بزرگ دانستن مردم روزی باعث کوچک شدن خود میشود .
✅ نظام عالم همینطوراست هرچیزی را بزرگ ببینی او تو را کوچیک میبیند.
درنهج البلاغه امده :
اگردنبال دنیارفتید دنیا به شما لگدمیزند اگرازدنیا دل بریدید دنیابه سمت شما رو می کند.
عوامل مادی را بزرگ نبینیدکه بزرگ دیدن انها شما را کوچک وحقیر می بیند.
⏪ درخطبه متقین فرمود:
قُرَّةُ عَیْنِهِ فِیمَا لَا یَزُولُ وَ زَهَادَتُهُ فِیمَا لَا یَبْقَى
متقی واقعی کسی ست که چشم روشنی او دراموری است که باعث فنای اونمیشود به آنها بی میل و رغبت وبه آنچه پایدارهست دل میبندد که باعث خیانت دیدن از سوی آنها نمیشود.
⏪در حکمت۲۸۹ فرمود :
کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ، وَ کَانَ یُعْظِمُهُ فِی عَیْنِی صِغَرُ الدُّنْیَا فِی عَیْنِهِ.
من درگذشته برادری داشتم که درچشم من بزرگ بود چون دنیا درچشم او کوچک بود. هرکس دنیادرچشم او کوچک باشد برای امیرالمومنین بزرگ شمرده میشود.
به دو مورد معنی زمان اهمیت نده ولی ارتباط هم قطع نکن و اعتماد بخداباشد.
✅ ارتباط این جمله بادوستی:
رفاقت واخوت داشته باشید ولی به هرکسی اعتماد نکنید چراکه بعضی دوستها قصدشان ضرررساندن هست.به هیچکس بیشتر ازخدااعتمادنکنید اعتماد اول وآخر خداباشد ولی بامردم معاشرت وهم صحبتی باشد ولی کاررابه جایی نرسد که جای خدا را پرکند.
🔶لَیْسَ کُلُّ مَنْ رَمَى أَصَابَ،
اینطور نیست که هرکس تیری انداخت به هدف وسیبل اصابت کند.
🔻معنای اول جمله :
ناامید نباشید گاهی زحمت کشیدید ولی به هردلیلی نشد. بنانیست همیشه بشود وما موفق شویم .
این نظام عالم هست گاهی موفقیت درموفق نشدن هست ونرسیدن رسیدن هست، حتی اگرشکست خوردید نومیدی ندارد ودوباره شروع کنید.
(در شریعت چیزی به نام ناامیدی نیست)
🔻معنای دوم جمله :
زحمت بکشید ،بنا نیست اگرتیروکمان داری بتوانی شکارکنی، اگربه میدان جنگ رفتی قرار نیست قاسم سلیمانی شوی
زحمت وتلاش میخواهد تا بتوانی ازامکانات بهره برداری کنی و باید کم نگذاشت.
🔶 إذا تَغَیَّرَ السُّلطانُ تَغَیَّرَ الزمانُ
وقتی سلطان تغییرکردوعوض شد زمانه(جامعه،شرایط زندگی)هم عوض میشود.
🔻معنای اول جمله سلطان: سلطنت،قدرت،قوت
وقتی قدرت عوض شد جامعه هم بهم میریزد تازمانی که جوانید همه کنار واطراف هستند وزمان پیری اکثرا متفرق میشوند. در قرآن کریم فرنود :
《وَمَنْ نُعَمِّرْهُ نُنَکِّسْهُ فِی الْخَلْقِ؛ یس - ۶۸》هرکس را عمر طولانی دهیم ، خلقتش را وارونه می سازیم.
زمان که سن را بالا میبرد بر می گرداند (ازکالسکه به ویلچر تبدیل می کند).
🔻معنای دوم جمله حاکمیت وحکومت:
اذا تغیرالسلطان: زمانیکه حکومت و قدرت جامعه عوض شود اوضاع زمانه هم عوض میشود .شرایط با حاکمیت تناسب دارد.
"الناس علی دین ملوکهم" مردم برمکتب حاکمانشان هستند هرطور حاکمیت باشدمردم هم به همان سمت ومسیرحرکت میکنند.
تغییر حاکمیت ، مردم هم به طبع ازاوعوض میشوند.
نقش مردم در حاکمیت:دفاع وبراندازی.
نقش حاکمیت درفرهنگ واعتقاد واخلاق واقتصادجامعه: همانگونه که حاکمان جامعه رااداره میکنندمردم هم به همان سمت حرکت میکنند.
✳️پیامبرصلی الله علیه وآله:
صِنفانِ مِن اُمَّتی إذا صَلُحا صَلُحَت اُمَّتی ، و إذا فَسَدا فَسَدَت اُمَّتی
دوگروه هستندکه اگراصلاح بشوندجامعه اصلاح میشود، واگر فاسد شوند جامعه فاسدمیشود
عالمان و حاکمان
عالِم اگرفاسدشد عالَم فاسدمیشود
حاکم اگرفاسدشد جامعه فاسد میشود.
✅ یکی از دلایلی که میتوان تشکیل حکومت جمهوری راتاییدکرد واستشهاد کردجمله امیدالمومنین هست:
"اذا تغیرالسلطان تغیرالزمان"
حکومت اگرسالم بودمردم هم سالم میشوند.حکومت اگرعادلانه بودمردم هم عدالت یادمیگیرند.
_یاران صالح در ذیل حکومت صالح تربیت میشوند_
《هوالذی ارسل رسوله بالهدی و دین الحق...》 اسلام بایدهمگانی بشود بایددرهردوره ای وظیفه ی خود را انجام بدهیم حکومت وجامعه اسلامی نیازهست.
حکومت شرک وکفر باشد حتی ذره ای ایمان هم اگرباشد از بین میرود.
🔶سَلْ عَنِ الرَّفِیقِ قَبْلَ الطَّرِیقِ
قبل از تحقیق در مورد سفر، از همسفر مطمئن شو.
ما درهنگام سفربه دنبال مکان هستیم که کجا باشد.
امام می فرماید: این درست نیست . قبل ازاینکه بگویی کجابرویم بگو باکی برویم رفیق مهمتر ازمقصدهست.
اگر با رفیق بد بهشت بروی، بهشت برای تو جهنم. حتی سفرمکه باداشتن رفیق بد برای آدمی سخت میشود
ولی بارفیق خوب که اهل دیانت باشد حتی جای بد آب هوا باشد، آن سفربهترین سفرعمرانسان میشود وبه خوبی از آن یادمیکند.
بارفیق بد سفررفتن باعث آزار توست
بارفیق خوب سفررفتن باعث لذت توست چراکه ایثارمیکند.
✳️پیامبر،ص،هروقت مسافرت میرفتند میفرمود: هرکسی ظلم به همسایه دارد با ما همسفرنشود.چرا که عمری اورا اذیت کرده باشد معلوم نیست چه برسرما می اورد.
🔶وَ عَنِ الْجَارِ قَبْلَ الدَّارِ
از همسایه سوال کن قبل ازاینکه ازخانه سوال کنی.
✅ قبل از خریدخانه و بررسی لوازمات و دکور خانه، ازهمسایه بپرسید چراکه باهمسایه بد درآرامش نیستید.
دعای صدیقه طاهره،س، درنیمه شب امام حسن ع، فرمودند: مادرجان برای خودتان وخودمان هم دعاکن
صدیقه طاهره(س) فرمود :
الجار ثم الدار.اول همسایه بعد خانه.
حسنین،ع، گرسنه بودندولی انفاق میکردند.
💎داستان
شخصی میخواهدمنزلش رابفروشدکه ازقضاهمسایه خوب ومومنی دارد
به بنگاه میگوید:
۲۰۰۰دینارقیمت خانه و ۲۰۰۰دینارقیمت همسایه ام هست.
گویند این دیگرچه شرطی است؟
گفت همسایه ای که آزارش به کسی نمیرسد دل رحم ودلسوز ومهربان است،این همسایه به اندازه خانه می ارزد.
خبربه همسایه رسید.
۴۰۰۰ دینار فرستاد وگفت خانه رانفروش ومشکلات را بااین پول حل کن. تو هم برایم همسایه خوبی هستی همین ک خوبی رامیفهمی وقدرشناسی، یعنی خوب هستی.
همسایه خوب به اندازه کل خانه وبیشتر ارزش دارد. همسایه بدمیتواند تمام سرمایه شماراازبین ببرد.
⏪ ابن ابی الحدیدمعتزلی:
ابومسلم یک اسبی رادرمعرض دیدقراردادوگفت بنظرشمااسب تندرو
تیزپا به چه دردمیخورد؟
یکی گفت : برای شکارخوب است.
دیگری: خوب است که درمیدان جنگ فراری راتعقیب کنی .
دیگری:این اسب برای میدان جنگ خوب است، زمانی که فرار کردیم کسی به مانرسد.
گفت: مواردی که گفتین اشتباه بود. اسب تندرو تیزپا به این دردمیخورد که:
" یصلح للفار من الجار" آدمی ازدست همسایه بد فرارکند وپشت سر راهم نگاه نکند.
🔶اِیّاکَ اَنْ تَذْکُرَ مِنَ الْکَلامِ ما یَکُونُ مُضْحِکاً وَ اِنْ حَکَیْتَ ذلِکَ عَنْ غَیْرِکَ
حسن جان من به تو سفارش میکنم بپرهیز، مواظب باش مبادا حرفی بزنی که خنده آورباشد، اگرچه بگویی این جمله رادیگری گفته[حَکیتَ] فرقی ندارد.
طوری رفتارنکن که دلغک جمع شوی وهمه برای همین منتظرت باشند،شان وجایگاه خودت راحفظ کن.
انسان نبایددرجمع خود را بازیچه دیگران کند، همانطورکه حفظ حرمت دیگران لازم هست حفظ حرمت خود هم لازم هست.
شوخ بودن بسیار لازم هست
دلغک بودن بسیار نهی شده.
⏪حکمت۴۵۰ :
"مَا مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَةً، إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً"
هیچ فردی دچار شوخی های بی مناسب و بی پروا نشد،مگراینکه عقلش به نقصان رسید.
شوخی زیاد آدمی را کم عقل میکند و از انسان میگیرد.
_ حکمت ۹۱:
" إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَمَلُّ کَمَا تَمَلُّ الْأَبْدَانُ، فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ [الْحِکْمَةِ] الْحِکَمِ "
قلب وروح گاهی اوقات افسرده، پژمرده میشود، حرف خوب بزنید، جمله حکیمانه بگویید، مزاح کنید،تاروح انبساط پیداکند،
ازطرف دیگر فرمودند: مواظب باشید حدوحدود مزاح را
و از طرف دیگر فرمودند: لزوم مزاح را.
✳️پیامبر(ص) :
وقتی سفرمیروید درشرایطی که فضا برای خنده مهیاست زیاد شوخی کنید چون خستگی را میگیرد ثواب هم دارد.
از مروت شخص آن است که وقتی در سفر است، خنده و مزاح کند، باردیگران را بردارد ،حسن خلق داشته باشد، البته طوری شوخی نکند که دل کسی بشکند.
این یکی از مروت هاست.
⏪مرحوم بحرالعلوم می فرمایند: درسفرشوخی، خنده، مزاح کنید ولی به شرطی که نه خشم خدا حاصل شود ونه دل دیگران بشکند. ونه معصیتی حاصل شود.
_ روایت:
" المِزاحُ یُورِثُ الضَّغائنَ "
مزاح، سبب کینه و عداوت است
بعضی گویند حد را نگه دار.
برخی گویند مزاح کن. طوری مزاح کنید که دل نشکند. گاهاً مزاح باعث کینه میشود که اسم آن مزاح ولی گناه بود.
_ امیرالمومنین:
" مَن کَثُرَ مِزاحُهُ لَم یَخْلُ مِن حاقِدٍ علَیهِ و مُستَخِفٍّ "
کسی که زیاد شوخی و بازی دراورد مردم او را کوچک میشمارند،
زیادخندیدن اعتبار و هیبت انسان را کم میکند وکسی ازانسان حساب نمیبرد.
_روایت ازامام صادق(ع) :
چطورباهم شوخی می کنید و می خندید
گفت: ما باهم خشکیم اصلا اینکارها باهم نمیکنیم،
حضرت فرمود:چرا اینطور هستید،
فان المداومت... شوخی ومزاح کردن نشانه حسن خلق است
بایک شوخی ادخال سرور در دل برادر ثواب جمع میکنی. وهم نشان دهنده ی حسن خلق توست.
_ روایت از امام باقر(ع)
" انّ اللّه تبارک و تعالى یَحِبّ المداعِب فى الجَماعة بِلا رَفَثَ "
خداوند متعال دوست دارد شخصی را که اهل مداومت مزاح وشوخی است،البته، "بلا رَفث" ناسزا فحش بددهنی نمیکنه،مزاح حکیمانه و خوب بسیار لازم هست به شرطی که از حد و حدود دینی خارج نشود.
اللهم فرّح قلوبنا بظهور الحجّه
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
زمانی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۵/۱۷ - ۲۱محرم
💢بخش۳۰ ازنامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی (ع)
🔴موضوع:مشاوره با زنان و پاسخ به شبهات مربوط به جایگاه زنان در نهج البلاغه.
نکات مهم قبل از شروع بحث:
1️⃣این بخش از نامه 31 شبیه بخش های دیگری که حضرت در مورد زن صحبت کرده اند، محل نزاع و تشکیک شده است:
_ بعضی افراد به خاطر بی توجهی و عدم تحلیل درست کلمات حضرت را به طور کلی منکر صدور از حضرت شده اند.
_ برخی دیگر این موارد را قضیه جزئیه میدانند (یعنی مقصود یک شخص خاص بوده است)
_ و برخی دیگر در صدد تحلیل کلمات حضرت بر مبنای قرآن و سنت هستند.
که ما نیز در این بحث به دنبال همین کاریم.
✅ سزاوار نیست به صرف نفهمیدن یک جمله، دین را متهم به زن ستیزی کنیم...
در حالی که آخرین وصیت پیامبر خاتم قبل از رحلت این جمله است:
" اتَّقُوا اللَّهَ، اتَّقُوا اللَّهَ فِی الضَّعِیفَیْنِ
درحق دو گروه ضعیف:از خدا بترسید
الْیَتِیمَ، وَ الْمَرْأَةَ، فَإِنَّ خِیَارَکُمْ خِیَارُکُمْ لِأَهْلِه"
یکی یتیم و دیگری زن، بهترین شما کسی است که برای خانواده اش بهترین باشه.
همچنین امام علی علیه السلام در بالای قبر صدیقه طاهره سلام الله علیها فرمود:
" نفسی علی زَفَراتها محبوسةٌ "
جان من با ناله هایم در سینه ام حبس شده.
چطور با وجود چنین روایات فراوانی دین و مکتب را به زن ستیزی متهم کنیم.
2️⃣ما دو مفهوم کلی داریم:
انسان / بشر
انسان مفهومی است که به بعد روحی توجه دارد و جنسیت بردار نیست، زن و مرد ندارد.
ولی بشر اشاره دارد به تفاوت در خلقت که زن و مرد بودن و تفاوت های جنسیتی و... به همراه دارد.
رشد و تعالی و ارتقاء در سایه انسانیت است لذا «إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ» بدون اینکه به مرد و زن و سیاه و سفید بودن توجه کند، اشاره دارد.
3⃣مسولیت های اجتماعی و نقش های اجتماعی متناسب با جنبه بشریت است نه جنبه انسانیت. با توجه به ظرفیت ها و توانایی های جسمی افراد، خداوند مسئولیت های مختلف و احکام مختلفی برای آنها قرار داده است که هیچ کدام ظلم به انسانیت نیست بلکه برای پایداری نظام اجتماعی نیاز چاره ای جز تعیین نقش ها بر اساس استعدادها وجود ندارد.
لذا بحث عدالت به این نیست که به صورت مساوی تقسیم کنیم، عدالت آن است که متناسب با نیازهای هر کسی به او چیزی بدهیم (مثل فرزند 70 کیلویی و 17 کیلویی نباید به یک مقدار غذا بخورند، تساوی عین بی عدالتی است)
پاسخ به شبهه برخی مبنی بر اینکه عدالت اینست که زنان هم در مسئولیت هایی چون ریاست جمهوری و.... با مردان مساوی باشند هم همین است.
4⃣ در قبال روحیات لطیف زنان و مسولیت های متناسب آن، مردان نیز وظایفی دارند:
«الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنْفَقُوامِنْ أَمْوَالِهِمْ؛ نساء - ۲۴» اقتدار و تنظیم امور و سرپرست خانواده مردان هستند و زنان نیاز دارند به سرپرستی که آنها را مدیریت کند که آن هم به خاطر روحیات زنانه است.
🔶وَ إِیَّاکَ وَ مُشَاوَرَةَ النِّسَاءِ، فَإِنَّ رَأْیَهُنَّ إِلَى أَفْنٍ وَ عَزْمَهُنَّ إِلَى وَهْنٍ
از مشورت کردن با زنان بپرهیز چرا که نظرات آنان ناقص[أَفْنٍ ] و تصمیمات آنها سست[وَهْنٍ] است.
مسلما زنان در خیلی از موارد به علت جزئی نگر بودن و... نمی‌توانند تصمیمات دقیقی بگیرند واین امریست که نمیشود کتمان کرد.وتوجیه این جمله اشتباه است .
✅اصل مشاوره با زن امری است که قرآن آن را پذیرفته است:
الف. « وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَیْنَهُمْ »
کارشان را به مشورت یکدیگر انجام میدهند.(این مشورت عمومی است بین زن و مرد)
ب. آیه 233 بقره: «فَإِنْ أَرَادَا فِصَالًا عَنْ تَرَاضٍ مِنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِمَا»
اگر زن و شوهر در مورد از شیر گرفتن فرزند قبل از دو سالگی اختلاف کنند؛ اگر آن دو، با رضایت یکدیگر و مشورت، بخواهند کودک را (زودتر) از شیر بازگیرند، گناهی بر آنها نیست.
( تشاور باب تفاعل است یعنی مشاورت دو طرفه.)
پس مشورت نکردن دو مورد دارد:
1⃣در بعضی مواردی که نیاز به خطر پذیری و ریسک دارند (چون طبع زن خطر پذیر نیست)، نیاز به کلی نگری دارد (زنان جزئی نگرند و در نگاه های کلی نوعا با مشکل مواجه هستند)، مواردی خشونت و تندی میخواهد مثل موارد جنگ و نزاع (چون زن طبع لطیفی دارد)
به عنوان مثال پیامبر فرمود:
" شاوروهنّ و خالفوهنّ، و فی خلافِهِنَّ البرکة "
با زنان مشورت کنید و مخالف نظرشان عمل کنید، چراکه در مخالفت با آنها برکت است.
بحث برکت در امور مالی مطرح است یعنی اگر تصمیم گرفتید تجارتی کنید چنانچه با زن مشورت کنید شاید به خاطر دلتنگی یا ترس از تنهایی مخالفت کند. ولی شما تجارت کنید که برکت و سود شما در آن است.
2⃣در بعضی افراد: مشورت با زنی که به شدت حسود است، حریص است، جاه طلب است و...
🔺نکته: قاعده ها معمولا کلی اند و هر قاعده ای استثنائاتی نیز دارد:
امیرالمومنین: "الْعَادَةُ طَبْعٌ ثَان "
گاهی عادت به امری انسان را از آن حالت اولیه خارج میکند؛
اگر زنی پیدا شد که طبع مردانه ی او بر طبع لطیف زنانه ی او غالب بود، ایرادی ندارد با او مشورت کرد.
اگر مردی پیدا شد که روحیات مردانه و دور اندیشی ندارد، نباید با او مشورت کرد.
🔶وَ اکْفُفْ عَلَیْهِنَّ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ بِحِجَابِکَ إِیَّاهُنَّ
زنان را حفظ کن با حجابی که در مقابل چشم آنان قرار میدهی.
✅ حجاب معنای گسترده ای دارد که شامل عفاف و حیا و پوشش و.. میشود، حضرت میفرماید مرد باید کاری کند که چشم زن از افتادن به هر صحنه ای پوشیده و محفوظ باشد.
«قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ۚ ذَٰلِکَ أَزْکَىٰ لَهُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ؛ نور- ۳۰ »
به مردان با ایمان بگو: «مراقب چشمان خود باشند و پاکدامنى ورزند، که این براى آنان پاکیزه‌تر است، زیرا خدا به آنچه مى‌کنند آگاه است.»
«وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا..... »
و به زنان با ایمان بگو: «دیدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاکدامنى ورزند و زیورهاى خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که طبعاً از آن پیداست...
🔺خداوند در قرآن ابتدا مردان را مورد خطاب قرار میدهد و این نشان اهمیت این موضوع در مورد مردان است.
حفظ حیا و غیرت به نفع خود شخص است و در صورت عدم رعایت دود آن ابتدا در چشم خود فرد میرود و بعد جامعه.
✅ وظیفه حفظ خانواده بر عهده ی مرد است لذا بسیاری از فسادها و بی حجابی های سطح جامعه بیش ازآنکه بزن متوجه شود به پدر، همسر او متوجه است.
«یااَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُو اَنْفُسَکُمْ و اَهْلیکُمْ ناراً»
اى کسانى‌که ایمان آورده‌اید! خود و خانواده‌ی خویش را از آتشى‌که هیزم آن انسانها و سنگ‌هاست نگه دارید.
✅ با توجه به اینکه حضرت دستور به حفظ نگاه زنان میدهد، بسیاری مواقع نگاه های شهوت آلود زن به مرد باعث فتنه میشود. (اگر چه نوعا ما برعکسش را خیال میکنیم)
🔶فَإِنَّ شِدَّةَ الْحِجَابِ أَبْقَى عَلَیْهِنَّ
زیرا در پناه حجاب بودن باعث پایداری آنهاست
_ پایداری دین و ظرافت ها و طبع زنانه به همین رعایت هاست.
حجاب به معنای عام و خاص (لباس) ثمره مهم آن برای خود زن است. روحیات زنانه او حفظ میشود. از تعرض شدن به او جلوگیری میشود و باعث ماندگاری زندگانی او می گردد.
🔶وَ لَیْسَ خُرُوجُهُنَّ بِأَشَدَّ مِنْ إِدْخَالِکَ مَنْ لَا یُوثَقُ بِهِ عَلَیْهِنَّ
افراد نااهل[لایُوثَق] را به داخل خانه راه نده زیرا خارج شدن زن از خانه بدتر از آن نیست که نااهل به خانه وارد شود.
_ انسان باید در مراودات و شب نشینی ها خیلی توجه کند که هر کسی به خانه انسان وارد نشود.
صرف وجود و تنفس انسان بیمار، خانه را آلوده میکند (ما این بحث را در بیماری های ظاهری و مسری متوجه هستیم ولی در بیماری های روحی گاهی خیر)
این مسئله فقط مربوط به مردان نیست و زنان هم باید در این زمینه دقت کنند.
_سابق خانه ها اندرونی و بیرونی داشت، اندرونی خانه جای اهل خانه بود و هر کسی برای ورود به آن اهلیت نداشت.
🔶وَ إِنِ اسْتَطَعْتَ أَلَّا یَعْرِفْنَ غَیْرَکَ فَافْعَلْ
و اگر توانایی داری [انِ استَطَعتَ]میتوانی کاری کنی که زنان، غیر از تو مردان دیگر را نشناسند، چنین کن.
وقتی سخن از استطاعت است یعنی کار بسیار سختی است.
_ زن باید تمام نیازهای عاطفی و مالی اش در خانه حل شود و نیازی به افراد بیرون از منزل نداشته باشد و به فرض نیاز نیز بهتر آن است که مرد واسطه شود نه اینکه زن به شخصه دنبال رفع احتیاجات برود.
_ بحث استطاعت دلالت بر سختی کار مردان میکند، یعنی خودتان را به زحمت بیندازید تا زنانتان حتی به فکر شناختن مردان دیگر نیفتند.
_ شناخت ، مقدمه ی مقایسه است، زن اگر در زندگی کمبودهایی داشته باشد، دنبال آن است که با مقایسه کردن مرد خود با مردان دیگر، همسر را دچار خجالت کند و آنها را به راه درست رهنمود کند غافل از آنکه شناختن مردان دیگر بیش از آنکه باعث رفع مشکلات شود باعث دلبستگی به مرد غریبه، دیدن محاسن او و... میشود و این آسیب بسیار بزرگی است.
🔶وَ لَا تُمَلِّکِ الْمَرْأَةَ مِنْ أَمْرِهَا مَا جَاوَزَ نَفْسَهَا
به دوش زن نگذار، کاری را که بیش از کارهای متناسب با نفس و فطرت او باشد بر او تحمیل نکن.
" لا یُکَلِّفُ اَللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها "
🔶فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَیْحَانَةٌ وَ لَیْسَتْ بِقَهْرَمَانَةٍ؛
زن گل است(لطیف است) و زن قهرمان نیست.
_ قهرمانه دو معنی دارد:
۱. قوی
۲. وکیل دخل و خرج
زن نه قوت وقدرت کارهای سنگین را دارد و نه وکیل دخل خرج است.
✅ نمود ریحانه بودن زن در روحیات و لطافت اخلاقی و محبتی اوست نه در نازک کردن صدا و استعمال آرایش آنچنانی و لباس بدن نما پوشیدن.
اگر به چشم درشت بودن باشد، آهو زیبا ترین را دارد. تراشیده ترین پیکر را فلان حیوان دارد... ملاک روحیات است نه ظاهر.
🔶وَ لَا تَعْدُ بِکَرَامَتِهَا نَفْسَهَا وَ لَا تُطْمِعْهَا فِی أَنْ تَشْفَعَ لغَیْرِهَا
در گرامی داشتن او از حد تجاوز نکن [لاتعُدُ]که او برای وساطت و شفاعت نااهلی طمع کند.
دو معنا:
1⃣باید زن را به خاطر شخصیت او دوست داشت نه به خاطر زیبایی و اموال پدرش و... مبادا از شخصیت زن تجاوز کنی و سراغ مطالبی بروی که از دست رفتنی هستند در این صورت زندگی تو به مخاطره می افتد.
2⃣به خاطر دوست داشتن زن، از حد و حدود تجاوز نکن و با دوستان او گرم نگیر.
اگر بنا شد به خاطر احترام به زن، با دوستان او و زنان دیگر گرم گرفت و ایجاد رابطه عاطفی کرد این در واقع بی احترامی کردن به زن خود است. با دوستان زن باید احترام در عین حریم را مراعات کرد.
⏪بسیاری از اتفاقات سیاسی و جنگ ها به خاطر درخواست های زنان بوده است و مردان نیز برای اینکه خودی نشان دهند آنها را می پذیرند.
در جریان حضرت یوسف یک زن وقتی نتوانست به مطامع شهوانی خود برسد، پیش پادشاه شکایت کرد و یوسف زندانی شد. چه بسیاری قتل ها و غارت ها یا شفاعت هایی که زنان در قبال ارضاء شهوات از مردان خواسته اند.
✅از جمله آیات قرآن در مورد زن میتوان به نمونه زیر توجه کرد:
《وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ؛ تحریم - ۱۱ 》
و خداوند(برای مؤمنان همه مردم چه مردان و چه زنان) همسر فرعون را مثَل زده است، در آن هنگام که گفت: «پروردگارا! خانه‌ای برای من نزد خودت در بهشت بساز، و مرا از فرعون و کار او نجات ده و مرا از گروه ستمگران رهایی بخش!»
خداوند در این آیه زن فرعون را به عنوان انسانی نمونه و الگو به همه انسانها اعم از مرد و زن مثال میزند.
این نشان از جایگاه زن در بین همه انسانها دارد.
اللهم بیّض وجوهنا بالقران
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۴۰۲/۵/۱۸ - ۲۲محرم
💢بخش۳۱ نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی(ع)
🔴در جلسه قبل امیرالمومنین راجع به زنان صحبت کرد؛ فرمود:
🔶وَ اِیّاکَ وَ مُشاوَرَةَ النِّساءِ فَاِنَّ رَأْیَهُنَّ اِلى اَفْن، وَ عَزْمَهُنَّ اِلى وَهْن.
در موارد خاصی با زنان مشورت نکن؛ چرا که آنها بعضی وقت ها سستی و نقصان در وجودشان هست.
و این هم به معنای نقص و ضعف نیست؛ باطن و حقیقت زن است.
🔶وَاکْفُفْ عَلَیْهِنَّ مِنْ اَبْصارِهِنَّ بِحِجابِکَ اِیّاهُنَّ، فَاِنَّ شِدَّةَ الْحِجابِ اَبْقى عَلَیْهِنَّ،
مرد، باید راهی برای حفظ زن پیدا کند و از اینکه بیرون برود و معاشرتی بیش از حد و خلاف قاعده داشته باشد منع کند.
حجاب برای پایداری دین و فطرت و خانواده زن، بهتر است.
🔶وَ لَیْسَ خُرُوجُهُنَّ بِاَشَدَّ مِنْ اِدْخالِکَ مَنْ لایُوثَقُ بِهِ عَلَیْهِنَّ،
مبادا اغیار را به خانه راه دهی؛ چون شر و مفسده ی این از بیرون رفتن زن بیشتر است.
🔶وَ اِنِ اسْتَطَعْتَ اَنْ لایَعْرِفْنَ غَیْرَکَ فَافْعَلْ.
چنان با همسر و خانواده خود تا کنید که هیچ نیازی به شناخت و ارتباط با مردان غریبه نداشته باشند.
🔶وَ لاتُمَلِّکِ الْمَرْاَةَ مِنْ اَمْرِها ما جاوَزَ نَفْسَها، فَاِنَّ الْمَرْاَةَ رَیْحانَةٌ وَ لَیْسَتْ بِقَهْرَمانَة.
بیش از حد توان و استعداد و ظرفیت زن، بار به دوش او نگذارید. زن گلی بسیار با طروات و ظریف است و قهرمان نیست.
🔶وَ لاتَعْدُ بِکَرامَتِها نَفْسَها، وَ لاتُطْمِعْها فى اَنْ تَشْفَعَ لِغَیْرِها.
مبادا محبت به زن، انسان را به جایی برساند که در مقابل احکام و حقوق دیگران، قد علم کند؛ و زن به مرتبه ای برسد که بخواهد شفاعت اغیار پیش مرد خود داشته باشد.(غیرت بی جا)
امیرالمومنین آخرین نکته ای که راجع به زن بیان می کند و بعد موضوع عوض می شود؛ فرمود:
🔶وَ اِیّاکَ وَ التَّغایُرَ فى غَیْرِ مَوْضِعِ غَیْرَة،
حسن جان! بپرهیز از اینکه غیرت بیجا[تَغایُر] به خرج بدهی. آن جایی که سزاوار نیست غیرت داشته باشی.
غیرت اگر چه یکی از صفات خیلی خوب است، ولی گاهی نباید غیرت به خرج داد.
🔶فَاِنَّ ذلِکَ یَدْعُو الصَّحیحَةَ اِلَى السَّقَمِ، وَ الْبَریئَةَ اِلَى الرَّیْبِ.
اگر غیرت بی جا به خرج داده شود، زن سالم را به سمت بیماری[سُقم] می کشاند، و زنی که هیچ آلودگی ندارد به سمت شک و دودلی و معصیت کشیده می شود.
در بخش قبل حضرت فرمود:
غیرت داشته باشید،
زنتان با دیگران رفت و آمد نکند،
دیگران به خانه شما نیایند،
حرمت ها را حفظ کنید،
مبادا به بهانه اینکه همسر را خیلی دوست دارم در جمع زنانه وارد شوی، و بخواهی با دوستان همسر خوش و بش و معاشرت کنی،
بلافاصله فرمود:
غیرت آفتی دارد و آن غیرت بی جا و بیش از حد است.مبادا غیرت بیش از حد داشته باشی؛ که این غیرت بی جا، زن سالم را به گناه می کشاند.
زنی که مدام سایه ی سنگین خیانت و سوء ظن بالای سرش باشد، می گوید: این برچسب بی عفتی و بی حیایی به ما چسبیده، آش نخورده و دهان سوخته
بگذار ما برویم گناه کنیم
حال که این همسر به ما بدبین است، راحت گناه کنم
غیرت خیلی چیز خوبی است؛ ولی غیرت اگر از مبنا و قاعده خارج شد خودش بی عفتی و بی حیایی می آورد و موجب بی غیرتی می شود.
باید هر چیزی را در حد اعتدال و در حدی که دین مبین مشخص کرده رعایت کرد.
_ نکته ها :
۱_ غیرت در مقابل دیاست است.
دو کلمه داریم: "غیرت" و "بی غیرتی"
🔻غیرت: یعنی اغیار را به اندرونی، راه نده.
و خودت هم به اندرونی اغیار، نرو.
غیرت حفظ حریم. یعنی ناموست را حفظ کن.
_ انواع غیرت:
۱_ غیرت ناموسی
۲_ غیرت دینی
انسان باید نسبت به دین و اعتقادات و باورهایش غیرت داشته باشد.
مبادا دیگران وارد حریم بشوند.
مبادا تو وارد حریم بشوی.
هر دری که باز بود نباید نگاه کنی نباید داخل بشوی.
حفظ حریم دیگران و اینکه دیگران را به خانه راه ندی، نشان غیرت توست.
🔻دیاست:
دیاست یعنی انسان بی موالات است.
چه کسی به خانه بیاید،
چه کسی از خانه برود،
همسرش با چه کسی نشست و برخواست داشته باشد،
این نشان بی غیرتی انسان است.
حضرت فرمود: غیرت خیلی چیز خوبی است ولی غیرت، تنظیم خانواده، حفظ امنیت روانی و عفاف خانواده با سوء ظن مخلوط نشود.
آقایی که نسبت به زنش سوء ظن دارد، اگر گوشی دست گرفت می گوید به چه کسی پیام دادی، به چه کسی زنگ زدی، چرا رفتی، چرا آمدی، چرا نشستی، چرا برخواستی، همه سوء ظن است.و اصلا چنین تکلیفی نداریم.
✅اگر در همسر و دختر ما، حس ناامنی ایجاد شد، که به من مشکوک شدند مخصوصا در بچه های سن نوجوان خانواده خیلی حساس هستند و این حساسیت بروز پیدا می کند، بچه می فهمد به او سوء ظن دارند نه اینکه بچه را رها کنیم، ولی سوء ظن هم نباید داشته باشیم.رفاقت جای سوء ظن را بگیرد.
غیرت بی جا، غیرتی که غیر از قاعده باشد، آفت هایی دارد.
مبادا غیرت به سوء ظن تبدیل شود.
خانواده در معرض اتهام قرار گیرد. خانواده ای که عفیف و پاکدامن و خطایی نکرده است. بسیار آفت زاست.
و در جامعه هم متاسفانه دیده می شود.
کسانی که به خاطر یک سوء ظن بی جا، می گوید آب که از سر گذشت چه یک وجب چه صد وجب، ما که در معرض اتهامیم بگذار هر طوری می خواهیم زندگی کنیم، دیگر به هیچ حد و حدودی از عفاف و حجاب و تقید پایبند نیست،
یعنی شما آمدی جلوی گناه را بگیری، او را به سمت گناه هل دادی.
⏪امیرالمومنین سلام الله علیه فرمود:
إِنَّ الشَّکَّ وَ اَلْمَعْصِیَةَ فِی النَّارِ لَیْسَا مِنَّا
شک:
_شک در اعتقادات
_شک به معنای سوء ظن
معصیت و شک، مال نار و آتش است
اینها از ما اهل بیت نیست.لَیْسَا مِنَّا
_ سوء ظن، خوره و موریانه ای است که اگر به خانه و خانواده رسوخ کرد، بلا شک بنیان خانواده را خراب می کند.
طلاق یا طلاق عاطفی یا درگیری هست.
یا هر کدام از دو طرف به فسق و فجور و معصیت کشیده می شوند.
هر کدام از لج دیگری بیشتر گناه می کند حال که متهمیم بگذار گناه کنیم.
البته در مورد خانم ها هم این هست.
زن هم نسبت به شوهرش باید غیرت و حسادت بی جا نداشته باشد.
رفت و آمد و ارتباطات عادی اجتماعی، نباید قطع بشود.
⏪ امام صادق سلام الله علیه فرمود:
لا غَیرَةَ فی الحَلالِ
غیرت در امور حلال معنا ندارد.
خدای متعال جایز دانسته، اما تو می گویی جایز نیست!
البته بحث عُرف، چیز دیگری است.
بعضی چیزها را دین مبین، حلال اعلام کرده ولی عرف خانواده جور دیگریست؛ نه اینکه حلال حرام و حرام حلال بشود؛ نه.
یک قید و بندهایی دارد، تاجایی که ممکن است و به شرع خللی وارد نمی شود انسان شرع و عرف را با هم داشته باشد.
اگر امکانش نبود باید حداقل در مرز شرع حرکت کنیم.
⏪روایت از امام کاظم علیه السلام راجع به غیرت بیجا:
شخصی محضر امام کاظم علیه السلام عرض کرد:
" ان امرأتی تخرجان فی المأتین "
یک نفر از دنیا رفته، زن من و همسایه با هم به مراسم تسلیت رفته اند من آنها را منع کرده ام ....
امام کاظم علیه السلام فرمود:
" عن الحقوق تسئلنی "
تو از احکام الهی از من سوال می پرسی؟!
زن حق دارد که در مراسمات ، رفت و آمدهای عادی و عرفی شرکت کند. حق نداری در را روی زن قفل کنی، او را محصور کنی.
تو آنقدر مردانگی داشته باش که زن غیر از تو کس دیگر را نشناسد.
مردانگی به قفل کردن در نیست، آنقدر محبت کن، آنقدر زندگی را مدیریت کن، "الرجال قوامون علی النسا" راخوب پیاده کن که زن اصلا نگاهش به دیگران نباشد،
فرمود: کارتو اشتباه است.
_ حضرت به جریانی استشهاد کرد؛ فرمود:
" کان ابی (الامام صادق) یبعث امی و ام فروه تقضیان حقوق اهل المدینة "
پدرم امام صادق همسرش (مادر امام کاظم) و همسر دیگرش ام فروه را فرستاد مراسمی بروند؛ اگر حرام بود امام این کار را انجام نمی داد.
۲_ غیرت، فطری انسان است.
برخلاف جریانی که متاسفانه در عالم غرب به راه افتاده و دنبال این هستند که غیرت زدایی کنند و غیرت را از جوامع بگیرند، غیرت امری فطری است.
در نهاد همه انسان ها غیرت به خانواده، همسر، به ناموس، غیرت به اعتقادات وجود دارد و روایات فراوانی در مدح غیرت وارد شده است.
✳️ روایات غیرت پیغمبر فرمود::
کان ابراهیم ابی غیورا و اغیر منه؛
ابراهیم خلیل، پدر من، شخصیت غیوری بود و من پیغمبر از ابراهیم غیورترم.
غیرت، صفت پیغمبر است.
✳️ روایتی بالاتر؛ پیغمبر فرمود:
انی لغیور والله عز و جل اغیر منی؛
من پیغمبر غیورم، خدا از من غیورتر است.
صفتی که صفت ابراهیم خلیل است، صفت پیغمبر و صفت خداست، صفت همه مومنان است،
غیرت، نهاد و فطرت آدمی را تشکیل می دهد.
۳_ عوامل بی غیرتی در جامعه امروز، فراوان است.
دو مورد از عوامل مهمی که بی غیرتی را ترویج می دهد:
الف) اختلاط زن و مرد
چیزی که الان متاسفانه در مجالس، عروسی، مهمانی، پارک و همه جا می بینیم و خیلی بد است.
امیرالمومنین فرمود:
یا اهلَ العِراق نَبِئت انَّ نِساءُکم یُوافِقنَ الرِجالِ فی الطریقِ اَما تَستَحیَیونَ لعنَ اللُهُ مَن لا یُغار ؛
ای اهل عراق! به من خبر رسیده زنان شما در کوچه و بازار شانه به شانه مردان می روند، به مردان تنه می زنند، آیا حیا نمی کنید که زنانتان اینگونه است؟! اختلاط بین زن و مرد به وجود آمده است؟!، خدا لعنت کرده است کسی که غیرت ندارد.
ب) موسیقی
از عواملی که متاسفانه فراوان است و دشمن در بین جوان ها خیلی روی آن سرمایه گذاری می کند.
✳️. روایت خیلی سنگینی امام صادق سلام الله علیه فرمود:
اگر در خانه ای چهل روز صدای موسیقی بلند باشد، شیطانیست که در وجود انها نفوذ می کند و بی غیرت می شوند به اندازه ای که اگر اغیار بر همسر نها وارد شود اصلا عین خیالشان نی
از کجا به این بی غیرتی رسیدند؟
از موسیقی.
✅ آثار مخرب موسیقی:
_اراده انسان را ضعیف می کند.
_عقل را کم می کند.
_عاقبت را شر می کند.
_قیامت را با مشکل مواجه می کند.
_بی غیرت می کند
🔶وَاجْعَلْ لِکُلِّ اِنْسان مِنْ خَدَمِکَ عَمَلاً تَأْخُذُهُ بِهِ، فَاِنَّهُ اَحْرى اَنْ لایَتَواکَلُوا فى خِدْمَتِکَ.
حسن جان! برای هر انسانی از خدمتگذاران، یک عمل و وظیفه مشخص قرار بده.
بین خادمان ، زیردستان، کارمندان، برای کارگران، در هر صورتی برای زیردستان و خدمه ات یک شغل کار و وظیفه خاص در نظر بگیر،که بتوانی او را مؤاخذه کنی.
چرا این کار درست انجام نشد؟!
چرا این کار روی زمین ماند؟
وظیفه هر کس را مشخص کن، و در قبال وظیفه از او بازخواست کن.
اگر این کار را انجام دادی، این روش و منش سزاوارتر است (اَحری: سزاوار)
(تواکُل: کار را به گردن دیگری انداختن، از باب تفاعل و دوطرفی است.)
می گویی چرا کار زمین ماند؟
می گوید فکر کردیم فلانی انجام می دهد
می گوید به من نگفته بودید، فکر کردم دیگران انجام می دهند
چون مسئول مشخص ندارد هر کسی از دیگران انتظار دارد.
اگر اینگونه عمل نکنی هر کسی کار را به دوش دیگری می اندازد و شانه از مسئولیت و بار خالی می کند.
اصل تقسیم کار یکی از اصول مهم و اساسی مدیریت است.
مدیریت موفق نمی شود مگر با تقسیم کار.
تقسیم کار در شئون مختلف اجتماعی، از کوچکترین عضو در جامعه که خانواده است تا یک کشور، تا اداره وزارتخانه، در هر کدام باید مسئولیت ها به طور مشخص و دقیق تعیین شود.
_میخواهی چکار کنی...
_وظایف چیست...
_برنامه چیست...
_برنامه کوتاه مدت...
_برنامه بلند مدت...
_اهدافی که باید برسی...
همه را برای زیردستان مشخص کن و در قبال این وظایف از آنها بازخواست و مطالبه کن.
این تعیین وظیفه باید متناسب با ظرفیت و شأنیت افراد باشد.
جلسه قبل حضرت فرمود: " المرأة ریحانة
برای کسی که ریحانه است نمی توانی وظایف سخت در نظر بگیری
نشان بی عقلی مدیر است.
مدیر خانواده، مدیر جامعه، مدیر یک مجموعه، باید عاقلانه تصمیم بگیرد.
ما نمی توانیم به بچه پنج/شش ساله مسئولیت خطیر بدهیم و بعد بگوییم من مسئولیت دادم چرا انجام ندادی؟!
تو باید عاقل باشی و متناسب با ظرفیت و استعداد هر کسی مسئولیت بدهی .
🔺نکته مهم
_مفهوم مسئول
(مسئول: مورد سوال واقع شده، اسم مفعول است.)
در قبال هر وظیفه ای که به عهده انسان گذاشته می شود، مسئولیت می آید.
مسئول یعنی کسی که باید پاسخگو باشد.
گاهی در جامعه دیده می شود کسی که مسئولیت گرفت طلبکار می شود. به هیچ کس پاسخگو نیست!
مسئول یعنی مورد سوال. اگر وظیفه ای بر عهده تو گذاشته شد فردا باید پای میز محاکمه جوابگو باشی.
اگر توانستی دفاع کنی خوش آمدی...
اگر نتوانستی پایت گیر است...
منظور از مسئولیت، حتما وزارت و...مد نظر نیست. کسی که ازدواج می کند و تشکیل خانواده می دهد مسئولیت دارد، سوال می کنند؛
چطور اداره کردی؟!
بچه دار که شدی، چطور تربیت کردی؟!
این نیست که بگوییم وظیفه آمد هر طور میخواهم، هر طور نیست باید پاسخگو باشی.
🔶وَاجْعَلْ لِکُلِّ اِنْسانٍ مِنْ خَدَمِکَ کَذَا.
لفظ "خَدَمِکَ" اشتباه گرفته نشود، به معنای خدمتکار نیست.
اینطور نیست که در مورد کنیز و برده و کارمندها فرمودند، نه.
در هر خانواده ای تک تک افراد، پدر، مادر، بچه ها، همه نسبت به هم وظیفه دارند.
مرد خانواده وظیفه دارد نسبت به کارهای خانه برنامه ریزی کند.
زن، وظیفه ای دارد،
مرد، وظیفه ای دارد،
دختروپسر وظیفه ای دارد،
همه وظیفه ای دارند.
قبل از ازدواج، بچه ها وظیفه ای دارند.
بعد از ازدواج، وظیفه ای دارند.
شما باید مدیریت کنید.
✅ بحث تربیتی:
حسن جان! فرزندانت را طوری تربیت کن، مسئولیت پذیر و کاری باشند.
یکی از آفت مهم تربیت (محبت بی جا، محبت افراطی) که از بچه ها سلب مسئولیت می شود.
پدر می گوید من آنقدر عاشق بچه هایم هستم دلم نمی خواهد آب در دلشان تکان بخورد، اسمش را هم محبت و عشق و دوستی می گذارد؛ این خیانت است.
مگر می شود بچه ای که تا بیست سالگی دست به سیاه و سفید نزده و هیچ کاری انجام نداده، وقتی ازدواج کرد سختی و فراز و نشیب و بی پولی و بیماری هست، مگر می تواند زندگی کند!،
اینکه بچه بدون مسئولیت باشد خیانت است.بچه، بزرگ تا کوچک، باید مسئولیت داشته باشند و در قبال مسئولیت باید پاسخگو باشند.
🔺نکته تاکیدی!
مسئولیت، متناسب با ظرفیت افراد باشد.
مسئولیت، متناسب با شأنیت افراد باشد.
مسئولیتی که از جوان بیست ساله می خواهیم با بچه پنج ساله متفاوت است.
⁉️سوال
از پیغمبر روایت است که بچه تا هفت سالگی پادشاه است و کاری از او
نخواهید ؟!
روایت باید درست، فهم بشود.
_توجه!
انسان باید بچه اش را مسئولیت پذیر بار بیاورد.
بچه می تواند تا هفت سال اول، پادشاه باشد ولی شما غیرمستقیم او را مسئولیت پذیر بار بیاوری.
اصلا ممکن نیست هفت سال بچه به امید خدا رها شده باشد، بگوییم هر کار خواست بکند،
بعد از هفت سال تربیت شروع شود؟!
یعنی آن هفت سال، جزو تربیت نبود؟!
هفت سال اول، مهمترین زمان تربیت است.
چطور میخواهید بچه را با مفاهیم اساسی تربیت دینی آشنا نکنید بعد یکدفعه هفت سال دوم مسئولیت پذیری را شروع کنید؟! نمی شود.
مسئولیت پذیری در سال های اول باید غیرمستقیم باشد، نه اینکه مستقیم به او مسئولیت بدهیم.
✳️روایتی از پیغمبر خاتم صلی الله علیه و آله و سلم؛ فرمود:
یَقُولُ فِی دُعَائِهِ:
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنْ وَلَدٍ یَکُونُ عَلَیَّ رَبّاً
خدایا! من به تو پناه می برم از فرزندی که بخواهد بر من سروری کند. مسئولیت پذیر نباشد، کار نکند، طلبکار باشد، پاسخگو نباشد، پناه بر خدا از این بچه.
وَ مِنْ مَالٍ یَکُونُ عَلَیَّ ضَیَاعاً
پناه بر خدا از مالی که موجب خسارت انسان بشود و در راه غیر حق صرف بشود.
وَ مِنْ زَوْجَةٍ تُشَیِّبُنِی قَبْلَ أَوَانِ مَشِیبِی
پناه بر خدا از همسری که قبل از زمان، انسان را پیر کند.
با غر زدن و ناسازگاری و بلد نبودن مدیریت ، انسان را پیر کند.
وَ مِنْ خَلِیلٍ مَاکِرٍ عَیْنَاهُ تَرَانِی وَ قَلْبُهُ یَرْعَانِی
پناه بر خدا از دوستی که در نگاه او ابراز علاقه، ولی قلبش مملو از خیانت و به دنبال ضربه زدن است.
إِنْ رَأَى خَیْراً دَفَنَهُ وَ إِنْ رَأَى شَرّاً أَذَاعَهُ
اگر هزار خوبی از انسان ببیند به روی خود نمی آورد و پنهان می کند، ولی اگر یک بدی از انسان ببیند همان را همه جا جار می زند.
🔶وَ اَکْرِمْ عَشیرَتَکَ، فَاِنَّهُمْ جَناحُکَ الَّذى بِهِ تَطیرُ،
حسن جان! خانواده و اقوامت را اکرام کن، گرامی و بزرگ بدار،[اکرِم] چرا که آنها بال و پر تو هستند که با او پرواز می کنی.
🔶وَ اَصْلُکَ الَّذى اِلَیْهِ تَصیرُ، وَ یَدُکَ الَّتى بِها تَصُولُ.
خانواده و قوم و خویش، اصل و ریشه ای هستند که تو به آنها باز می گردی. و بازوی قدرتمند تو هستند که به سبب آنها می توانی به دشمنانت بتازی، به سبب آنها می توانی به اهداف بلندت برسی.
⏪امیرالمومنین در اینجا اکرام عشیره را مطرح می کند و سه تشبیه مهم ذکر می کند؛
خانواده برای انسان چگونه است:
یکی از وظایف ما اتصال و ارتباط و صله رحم است نه قطع رحم.
قرآن کریم در دو آیه این بحث را و چقدر با تهدید مطرح می کند:
اگر کسی قطع رحم کرد و ارتباط عشیره ای را قطع کرد چه بلایی سرش می آید.
《الَّذِینَ یَنْقُضُونَ عَهْدَ اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَیَقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ》
کسانی که عهد و پیمان را شکستند و آنچه را خدا امر کرده بود: " صله رحم، پیوند و اتصال " آنها به جای اتصال، قطع اتصال کردند. چه اتفاقی می افتد؟
《وَیُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ ۚ أُولَٰئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ. بقره -۲۷ 》
انها به حقیقت ضرر کرده اند.
خسران واقعی برای کسی است که خدا امر به صله کرد، اما او قطع رحم کرد.
از این آیه سنگین تر آیه دیگریست:
《وَ الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللهِ مِنْ بَعْدِ مِیثَاقِهِ وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یُفْسِدُونَ فِی الْأَرْضِ أُوْلَئِکَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ. رعد، ۲۵》
لعنت خدا بر کسانی که قطع رحم می کنند.
اینها از رحمت الهی برای همیشه دورند. عاقبت شری در انتظار اینهاست.
✅ما به صلح رحم و اکرام خویشاوندان امر شده ایم.
ما معمولا اکرام را پول قرض دادن و رفع مشکل مالی می دانیم.
ولی اکرام، بیش از بحث مالیست.
اکرام یعنی:
_گرامی داشتن،
_جایگاه به خانواده دادن،
_در تربیت و شخصیت و حسن خلق با آنها حد اعلی رعایت کردن.
مثلا اگر به ما گفتند یتیم را اکرام کن، این نیست که فقط پولی به او بدهیم؛ اگر محبت خواست محبت کنیم، اگر تربیت خواست تربیت کنیم، اگر مشورت خواست مشورت بدهیم، اگر پول خواست پول بدهیم، همه جوره باید در اختیار باشد.
اگر اینگونه شد می گویند اکرام کرد.
اکرام عشیره، معنای خیلی وسیعتر از پول دادن و رفع حوائج مادی دارد.
✅ تشبیه خانواده:
۱_ خانواده مثل بال و پری هستند که با آنها پرواز می کنی.
انسان اگر می خواهد ترقی و رشد پیدا کند لاجرم باید خانواده او را گرامی بدارند.
هر چه انسان ادعای بزرگی کند از جهت ظاهر هم بزرگ باشد ولی خانواده او را قبول نداشته باشند و تحویل نگیرند، در اجتماع جایگاهی پیدا نمی کند.
اگر می خواهید پرواز و رشد کنید، مرد خوبیست یا نه، ببین زن و بچه، خانواده او را قبول دارند یا نه، خانواده اگر او را قبول داشته باشند، او رشد می کند و بالا می رود. خانواده پر و بال انسان است.
۲_ خانواده، ریشه است.
درختی که ریشه نداشته باشد، نه ساقه دارد، نه شاخه، نه برگ دارد، نه ثمر، کوچکترین نسیمی بوزد ریشه ندارد از بین می رود.
درخت ریشه دار، درخت مستحکمی است، درختی است که ساقه و چوب خوب و برگ و ثمر و میوه دارد، ریشه است که درخت را درخت می کند.
شما ریشه ای به نام خانواده دارید، در آخر هم به آنها بر می گردید.
✔️خانواده انسان، ریشه انسان است.
آدمی که خانواده نداشته باشد بی ریشه و بی اصل و نسب است، و چنین انسانی معلوم نیست کجا زمین بخورد و با کدام نسیمی از ریشه کنده بشود.
۳_ خانواده، بازوی قدرتمند هستند.
اگر خانواده نباشد انسان به اهدافش نمی رسد، در قبال دشمنان سرسخت نمی تواتد مقاومت کند. خانواده است
⏪البته جملات حضرت به بحث
"عدل و حق" اشاره دارد؛
نه اینکه فلانی چون پسرعمو و پسرخاله و دایی و... است، به ناحق از او دفاع کنم یا او به ناحق از من دفاع کند.
بحث درمورد حق است؛
بحث دفاع خانواده از انسان، بسیار بحث مهمیست.
شاهد مثال از قرآن و نهج البلاغه:
الف)
رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی
وَیَسِّرْ لِی أَمْرِی
وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِی
یَفْقَهُوا قَوْلِی
وَاجْعَلْ لِی وَزِیرًا مِنْ أَهْلِی
وهَارُونَ أَخِی
واشْدُدْ بِهِ أَزْرِی
وَأَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی
[سوره طه، آیات ۲۵ الی ۳۲]
وزیر مرا از اهل خودم قرار بده.
هارون که برادر من است، پشت مرا به سبب هارون محکم کن.
برادر، پشتوانه است.
دفاع هارون از موسی، دفاعی غیر از دفاع دیگران است، هم برادر و هم وزیر است.
✔️باید با خانواده و اقوام ارتباط مستحکم تری داشته باشیم.
ب)
اَیُّهَا النّاسُ، اِنَّهُ لایَسْتَغْنِى الرَّجُلُ وَ اِنْ کانَ ذا مال عَنْ عَشیرَتِهِ وَ دِفاعِهِمْ عَنْهُ بِاَیْدیهِمْ وَاَلْسِنَتِهِمْ،
وَ هُمْ اَعْظَمُ النّاسِ حیطَةً مِنْ وَرائِهِ،
وَ اَلَمُّهُمْ لِشَعَثِهِ، وَ اَعْطَفُهُمْ عَلَیْهِ عِنْدَ نازِلَة اِذا نَزَلَتْ بِهِ.
اَلا لایَعْدِلَنَّ اَحَدُکُمْ عَنِ الْقَرابَةِ یَرى بِهَا الْخَصاصَةَ اَنْ یَسُدَّها بِالَّذى لایَزیدُهُ اِنْ اَمْسَکَهُ، وَ لایَنْقُصُهُ اِنْ اَهْلَکَهُ.
وَ مَنْ یَقْبِضْ یَدَهُ عَنْ عَشیرَتِهِ فَاِنَّما تُقْبَضُ مِنْهُ عَنْهُمْ یَدٌ واحِدةٌ،
[نهج البلاغه، خطبه ۲۳]
هر چقدر هم پولدار باشی، این پول تو را از حمایت خانواده بی نیاز نمی کند. تو نیازمند حمایت خانواده هستی، باید دست تو را بگیرند.
خانواده است که سایه سر تو و حصار اطراف تو می شوند.
اگر گرفتاری و سختی و رنجی برای تو پیش آمد، این خانواده است که پشت و پناه توست.
بدانید اگر یک انسان فقیر و کم برخورداری در خانواده شما بود به او پشت نکنید، مبادا با قوم و خویش غنی رفت و آمد کنید اما با فقیر رفت و آمد نکنید،
خدا پولی به تو داده، این پول نه تو را گدا می کند نه او را پادشاه می کند، خرج کن، دستش را بگیر و از آن گرفتاری نجاتش بده.
تو اگر از خانواده ات بریدی، یک نفر از جمع بریده، ولی یک قوم از تو می برد و به ضرر توست. با خانواده ات ارتباط داشته باش.
_رابطه صله رحم و فرزند آوری
وَ صِلَةَ الرَّحِمِ مَنْمَاةً لِلْعَدَدِ
[نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲]
صله رحم، موجب افزایش عدد است.
وقتی شما دیدی اقوامی هست که گرفتاری کمک کردند، تو هم وقتی ازدواج کردی بچه دار می شوی.
ولی الان هیچ ارتباط و رفت و آمدی نیست، چیزی به نام صله رحم نیست، بچه می گوید ما که کسی را ندیدیم، فردا هم ما خودمان باید تک بزرگ بشویم، هر چه بار هست به دوش خودمان است، بچه برای چه؟!
صله رحم کنید تا فردا بچه هایتان، اشتیاق به فرزندآوری داشته باشند.
امیر المومنین در این نامه طولانی، آداب و روش های تربیت را فرمود:
_چطور بچه هایتان را تربیت کنید،
_دوست یابی چگونه است،
_خانواده چگونه است،
_نقش عقاید، در تربیت چطور است،
و...
شما وظایفی دارید، به بهترین نحو هم تلاش کنید، مشکلات و گرفتاری های سر راهتان و موانع تربیت به نحو احسن را بردارید، البته بدانید تربیت منهای دعا، محقق نمی شود.
هر چه زحمت کشیده و تلاش کنید، آخرش اگر دعا نکنید تربیت ناقص است.
تربیت منهای دعا، تربیت ناقصی است و تربیت اگر با دعا شد کامل می شود.
تضرع و خواستن و به خدا رو زدن و از او طلب کردن.
🔶اَسْتَوْدِعُ اللّهَ دینَکَ وَ دُنیاکَ،
حسن جان! دین و دنیای خود را پیش خدا به ودیعه (امانت) بگذار.
خدای متعال ما را در قرآن به امانتداری امر کرده است:
《وَالَّذِینَ هُمْ لِأَمَانَاتِهِمْ وَعَهْدِهِمْ رَاعُونَ؛
مومنون، ۸》
وقتی خودش هم امانتدار بشود، امانتدار خوبیست.
ما هر چه هم تلاش بکنیم، معلوم نیست بتوانیم دین و دنیایمان را نگه داریم. شاید این دین و اعتقاداتی که ما داریم عاریه ای باشد، چند صباح باشد و چند صباح نباشد، شاید دین آدامسی باشد تا وقتی شیرین است در دهان ما باشد، شاید فصلی باشد.
برای اینکه از این مسیر خطرناک جلوگیری کنی با تضرع بگو:
خدایا!
من الان دینی دارم، ارادتی به امیرالمومنین دارم، تلاش هایی برای هدایت خود و خانواده کرده ام، تو نگهدار.
من این هدایت را به تو سپردم.
این دین را به تو سپردم.
من این ها را از تو می خواهم.
خدایا به تو سپردم،
تو امانتدار خوبی هستی.
اگر بچه را به تربیت خودت سپردی، انقدر آفت سر راه هست که بچه را می برند.
ما مگر چقدر می توانیم از بچه محافظت کنیم؟!
یک رفیق ناباب سر راه او قرار بگیرد!
الان که گوشی دم دست هست و یک کانال و گروه و صفحه بچه را برد، کجا که خدا می داند.
ما همیشه نمی توانیم ناظر باشیم؛ آنجایی هم که ناظر باشیم، همیشه کاری از دست ما بر نمی آید.
خدا ناظر و قادر همیشگی است.
خدایا!
بچه را به تو سپردم.
تربیت کردم،
زحمت کشیدم،
کلاس نهج البلاغه رفتم،
نامه ۳۱ را پیاده کردم،
ولی آخرش همه چیز دست من نیست،
یک چیزهایی از دست من خارج هست،
تو حفظ کن.
سربازی میرود تو حفظ کن.
دانشگاه می رود تو حفظ کن.
با دوست می گردد تو حفظ کن.
دین و دنیایتان را به خدا بسپارید.
او امانتدار خوبی است.
⏪امام صادق علیه السلام درحال خداحافظی با فردی فرمود:
" اَستدودِعُ الله نفسک و امانتک ودینک "
دین و دنیا و مالت را به خدا سپردم.
" و زَوَدَکَ الله زادَ التقوی "
خدا تقوایت را بیشتر کند.
" و وجهک للخیر حیث وجهت "
هر جا رو کردی رو به خیر باشد، همیشه خیر برای تو مقدر بشود.
هر وقت پیامبر می خواست امیر المومنین را مسافرت بفرستد با این جملات خداحافظی می کرد. می فرمود:
تو و دین و دنیایت را به خدا سپردم، خدا ایمانت را زیاد کند، هر جا رو می کنی رو به خیر باشد.
⏪امیر المومنین پایان نامه ۳۱، دعایی کردند که پیغمبر به امیرالمومنین گفت. و امیر المومنین همه ی مارا به خداسپردند.
دین و اعتقادات و تربیت و فرزندتان را به خدا بسپارید و او خوب امانتداری است، امانت را نگه می دارد.
نه اینکه ما دست از وظیفه بکشیم، وظیفه ما باید انجام بشود، ولی دعا یکی از آداب تربیت است. خود دعا کردن بخشی از تربیت است.
شما همه مراحل تربیت را پیش ببری ولی دعا نکنی، تربیت خوب حاصل نمی شود.
دعا خودش عضوی و جزئی از این تربیتی است که ما دنبالش هستیم.
🔶وَ اَسْاَلُهُ خَیْرَ الْقَضاءِ لَکَ فِى الْعاجِلَةِ وَ الاْجِلَةِ، وَ الدُّنْیا وَ الاْخِرَةِ.
از خدا خیر و بهترین مقدرات را (عاجلة: آنچه که زود می آید) طلب کن.
برای دنیا و آخرتت خیلی خطرها سر راه نشسته است، شما با این خطرها نمی توانی تنهایی بجنگی، بگو:
خدایا مقدرات را طوری قرار بده که ما از هدایت و اسلام خارج نشویم، بچه ما از این مسیر دینداری خارج نشود.
باید همه چیز را به خدا سپرد و از او طلب کرد که ما در مسیر انحرافی نرویم.
⏪عن ابی عبدالله؛ امام صادق سلام الله علیه فرمود:
" لا تدع أن تدعو بهذا الدعاء ثلاث مرات إذا أصبحت وثلاث مرات إذا أمسیت "
هر روز صبح سه بار و هر شب سه بار این دعا را بخوان.
دعا خود بخشی از مقدرات ماست.
دعا، مقدرات را تغییر می دهد.
دعا می تواند بد را خوب کند.
"ادفعوا امواج البلاء بالدعا "
موج بلا به سمت شما در حال سرازیر شدن است، بشکنید و به هم بریزید و این سختی ها و رنج ها و فتنه ها را با دعا باز کنید.
دعا خیلی قدرت دارد، از دعا غافل نشویم.
به درگاه خدا تضرع کنیم؛
ما وظیفه مان را انجام دادیم ولی زورمان به شیطان نمی رسد.
این فضای مجازی آلوده، بچه ما را از دستمان نگیرد.
برای خودمان، بچه ها، جوانان جامعه خیلی دعا کنیم.
این دعا اثر دارد و تربیت می کند.
" اللهم اجعلنی فی درعک الحصینة التی تجعل فیها من ترید "
خدایا ما را در آن حصن حصینی قرار بده که هر کسی را بخواهی در آن حصن قرار می دهی و هیچ کسی، هیچ شیطانی، هیچ جنی قدرت ضربه زدن ندارد، قدرت ورود به آن حصن حصین را ندارد.
" فإن أبی (علیه السلام) کان یقول: هذا من الدعاء المخزون "
امام صادق از قول پدرش امام باقر نقل می کند که فرمود: این دعا، دعای عادی نیست، دعای سرّی است، عجایبی دارد، از آنهاییست که دست همگان نمی افتد.
اللهم استجب دعانا بالقران
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح نامه ها
۱۴۰۲/۳/۲۳ - ۲۴ذیقعده
💢بخش اول نامه۳۱💢
نامه به امام مجتبی(ع)
🔴و من وصیة له للحسن ابن علی ( علیهماالسلام ) کتبها إلیه بحاضِرَِین منصرفا من صفین
این نامه را امیر المومنین صلواه الله علیه بعد از جنگ صفین در منطقه شام به هنگام برگشت به عراق در سرزمین حاضرین بین شام و عراق برای امام مجتبی صلوات الله علیه با محتوای اعتقادی ،اخلاقی، تربیتی ، مرقوم فرمودند.
⏪ این نامه از نامه های مهم تربیتی است که دومین نامه بلند نهج البلاغه است و چه در شروح نهج البلاغه چه در تک نگاری های مرتبط با نهج البلاغه حائز اهمیت است.
طبق نقل مشهور این نامه خطاب به امام مجتبی نوشته شده ولی در برخی نقل ها گفته شده این نامه خطاب به محمد حنفیه بوده.
اگر چه امام مجتبی شخصیت معصومی است ولی مخاطب حضرت در این نامه همه آحاد مردم هستند و تناسب نداشتن برخی توصیه های حضرت به مقام عصمت به این علت است.
سنّ مبارک امام در زمان نوشتن نامه ۶۰ سال بوده است و سنّ حضرت مجتبی(ع) در آن هنگام ۳۰ سال بوده است و طبق سنت عرب شخص ۳۰ ساله هنوز جوان است.
⏪ ابن قتیبه دینوری در کتاب الامامة والسیاسة آورده:
در داستان سقیفه هنگامى که ابوعبیده جراح مى خواست امیرمؤمنان على(علیه السلام) را از خلافت کنار بزند گفت:
«یَابْنَ عَمّ إنّک حَدیثُ السِّنّ وَهؤُلاءِ مَشیخَةُ قَوْمِکَ ؛
عموزاده تو هنوز جوانى و اینها (ابوبکر و امثال او) پیرمردان با تجربه قوم تو هستند.
از این نامه دو نکته کلی قابل استفاده است:
الف. استفاده از عنصر رسانه در تربیت (آن روز رسانه نامه بوده است)
ب. توصیه های مکتوب (به جای شفاهی) اثر گذاری بیشتری دارد.
⏪فرستنده نامه:
🔶مِنَ الْوَالِدِ الْفَانِ
(حضرت در زمان نوشتن نامه ۶۰ سال عمر داشتند)،
این نامه را والد خطاب به همه فرزندان نوشته است:
وظیفه ما نسبت به پدر:
إِنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَیْکُمْ طَاعَتِی وَ نَهَاکُمْ عَنْ مَعْصِیَتِی
خدای متعال بر شما واجب کرده طاعت مرا و از معصیت نهی کرده.
وَ أَوْجَبَ عَلَیْکُمُ اتِّبَاعَ أَمْرِی وَ أَنْ تُطِیعُوا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ بَعْدِی
واجب کرده برشما مرا پیروی کنید وبعد از من علی بن ابیطالب را اطاعت کنید.
فَإِنَّهُ أَخِی وَ وَزِیرِی وَ وَارِثُ عِلْمِی وَ هُوَ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ
او برادر ، وزیر و وارث علم من است ، او از من و من از او هستم.
حُبُّهُ إِیمَانٌ وَ بُغْضُهُ کُفْرٌ
محبت به او از ایمان و بغص به او ناشی از کفر می باشد.
أَلَا فَمَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهُوَ مَوْلَاهُ أَنَا
اگاه باشید هرکس که من مولا و صاحب اختیارش هستم ، علی هم مولا و صاحب اختیار او هست.
وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ
من وعلی پدران این امت هستیم.
فَمَنْ عَصَى أَبَاهُ فَحُشِرَ مَعَ وَلَدِ نُوحٍ...
کسی که پدر خود را عصیان کند، با پسر نوح محشور میشود.
🔶ومِن الوّالدِ الفان
هر نامه یک فرستنده دارد .در نامه بجای اینکه نام خود را بگوید میفرماید از طرف پدری که در حال فانی شدن و در حال مرگ است.
⏪ فانی هم اشاره به مرگ دارد، هم اشاره به مقام فناء ودر هر صورت این نکته قابل توجه است:
ناصح وقتی حرفش اثر گذار میشود که اولا برای خدا و به قصد قربت حرف بزند. ثانیا ناصح وقتی حرفش اثر گذار است که نخواهد از این نصیحت برای خودش سودی بردارد. شخص فانی چیزی نمی خواهد و فقط قصدش سود رساندن است.
🔶اَلمُقرِ للزمانِ
به اتفاقات ناخوشایند زمانه مقر است.
پدری که میداند هیچ راه مفری از این اتفاقات ندارد.
مقرّ به زمان (اعتراف کننده به سختی های زندگی) در اقرار و اعتراف یک نوع شناخت وجود دارد. من کاملا زمان و زمانه را شناخته ام و از سختی های او آگاه هستم.
شناخت هرچیزی باعث میشود در مواجهه با او بهترین واکنش را انجام دهیم.
⏪ نامه ۷۲ در مورد شناخت زمان فرموده :
الدَّهْرَ یَوْمَانِ یَوْمٌ لَکَ وَ یَوْمٌ عَلَیْکَ وَ أَنَّ الدُّنْیَا دَارُ دُوَل
دنیا همیشه بر یک منوال نمی چرخد
یک روز آن بنفع و روز دیگر آن به ضرر توست. روزی خوشی و شادی. روز دیگر مصیبت . روزی بیماری و روز دیگر سلامت وعافیت است .
🔶مُدبرِ العُمُر المُستَسلِمِ للدَهر
پدری که عمر او رو به انتهاست [مدبر]و تسلیم گذر روزگار[دهر] است..در مقابل سختی ، امواج بلا و گذر روزگار ، هیچ اختیاری در این مسیر ندارد.
تسلیم روزگار بودن به معنای دست از تلاش کشیدن نیست.
⏪خطبه ۳۴ فرمود :
وَ اللَّهِ إِنَّ امْرَأً یُمَکِّنُ عَدُوَّهُ مِنْ نَفْسِهِ
کسی که دشمنش را بر خودش مسلط سازد
یَعْرُقُ لَحْمَهُ وَ یَهْشِمُ عَظْمَهُ وَ یَفْرِی جِلْدَهُ
تا گوشتش را بخورد و استخوانش را بشکند و پوستش را بدرد
لَعَظِیمٌ عَجْزُهُ ضَعِیفٌ مَا ضُمَّتْ عَلَیْهِ جَوَانِحُ صَدْرِهِ أَنْتَ فَکُنْ ذَاکَ إِنْ شِئْتَ
این شخص قلب و اراده بسیار ضعیفی دارد. تو اگر میخواهی چنین باش.
فَأَمَّا أَنَا فَوَاللَّهِ دُونَ أَنْ أُعْطِیَ ذَلِکَ ضَرْبٌ بِالْمَشْرَفِیَّةِ
ولی من بخدا قسم قبل ازآنکه تسلیم دشمن شوم چنان ضرباتی با شمشیر مشرفیه به دشمن بزنم
تَطِیرُ مِنْهُ فَرَاشُالْهَامِ وَ تَطِیحُ السَّوَاعِدُ وَ الْأَقْدَامُ
که استخوان سرش خورد و دست و پایش فرو بریزد
وَ یَفْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ ذَلِکَ ما یَشاء
و خدا بعد از این آنچه را مقدر دارد انجام دهد.
🔶الذّامِ الدنیا
پدری که به دنیا بدبین است و دنیا را مذمت میکند.[ذام]دنیایی که قهر،جبر ، سختی دارد.
بد بین بودن به دنیا به عنوان بزرگترین عامل انحراف انسان بسیار پسندیده است.
اگر چه مذمت و بدگویی از دنیا پسندیده نیست.
⏪ حکمت ۱۳۱ فرمود :
وَ قَدْ سَمِعَ رَجُلًا یَذُمُّ الدُّنْیَ
حضرت در مجلسی شنید که مردی دنیارا مذمت میکند. (گویا مذمت ظاهری و با عمل او همسو نبوده و تناسب نداشته)
أَیُّهَا الذَّامُّ لِلدُّنْیَا الْمُغْتَرُّ بِغُرُورِهَا
ای کسیکه دنیا را چنین ذم میکنی از طرف دیگر، تو نیرنگ دنیا را خوردی
الْمَخْدُوعُ بِأَبَاطِیلِهَا...
و دنیا باوعده و اباطیل خود بر تو خدعه کرده.آیا سزاوار است که در دام دنیا گرفتار باشی و بعد دنیا را مذموم بدانی .
إِنَّ الدُّنْیَا دَارُ صِدْقٍ لِمَنْ صَدَقَهَا
دنیا دار صدق و رو راست است برای کسی که صادق و رو راست باشد.
وَ دَارُ عَافِیَةٍ لِمَنْ فَهِمَ عَنْهَا
دنیا دار سلامتی ست برای کسی که از دنیا فهم کند تجربیات دنیا را عبرت گیرد
وَ دَارُ غِنًى لِمَنْ تَزَوَّدَ مِنْه
کسی از دنیا بهره ببرد و توشه قیامت جمع کند دنیا او را بی نیاز میکند.
وَ دَارُ مَوْعِظَةٍ لِمَنِ اتَّعَظَ بِهَا
دنیا دار پند و موعظه است برای کسیکه بپذیرد.
مَسْجِدُ أَحِبَّاءِ اللَّهِ
دنیا مسجد دوستان خداست
وَ مُصَلَّى مَلَائِکَةِ اللَّهِ
دنیا محل نماز و دعای ملائک است.
وَ مَهْبِطُ وَحْیِ اللَّهِ
دنیا مقصد وحی است.
وَ مَتْجَرُ أَوْلِیَاءِ اللَّهِ
دکان تجارت اولیا الهی همین دنیاست.
اکْتَسَبُوا فِیهَا الرَّحْمَةَ
اهل صدق در همین دنیا رحمت الهی را جلب میکند.
وَ رَبِحُوا فِیهَا الْجَنَّة..
و اگر سود تجارت او بهشت باشد این تجارت را در دنیا بصورت عبادت و اطاعت جمع میکند.
🔶 الساکنِ مَساکنِ الموتیٰ
پدری که در خانه گذشتگان ساکن است. اموات از دنیا رفتند و ما در خانه آنها ساکنیم و روزی هم ما می رویم و آیندگان در خانه ما ساکن خواهند بود.
🔶الظاعِنِ عنها غداً
پدری که در حال کوچ [ظاعِن]از دنیاست.فردا روز از این دنیا رخت بر می بندد.
⏪ در مورد ابراهیم ادهم نقل است.
شخصی به دربار او آمد و گفت میخواهم در این کاروانسرا اتراق کنم. نگهبانان او را بیرون کردند.
ابراهیم ادهم این سخن را شنید و گفت چرا به قصر من گفتی کاروانسرا؟
گفت قبل از تو چه کسی حاکم بود؟
گفت پدرم.
قبل از او؟ پدر بزرگم...
قبل از او؟ اجداد خود را گفت ...
شخص گفت من هم که گفتم اینجا کاروانسرا است.
دنیا کاروانسرای بیش نیست یکی می آید و دیگری میرود.
⏪ گیرنده نامه:
🔶الیَ المولودِ المُؤَمَلِ ما لا یُدرَک
گیرندهٔ نامه ،فرزندی که هرگز درک نخواهدکرد آنچه راکه آرزو دارد.دنبال
آرزوهایی ست که هیچگاه به آن نمی رسد.
( نامه به سمت فرزند آرزومندی که آرزوهایش دست نیافتنی است)،
انسان دنیایى خالى از هرگونه مشکلات و ناراحتى ها و ناکامى ها مى خواهد در حالى که طبیعت دنیا آمیخته با مشکلات و رنج ها و مصائب است لذا انسان آرزومندی است که هرگز به آرزوهایش نمیرسد.
🔶السالِکِ سبیلَ مَن قد هَلک...
پدری که در راه گذشتگان قدم برمی‌دارد.
همان کسی که هدف تیر انواع بلا و بیماری هاست.زندگی انسان در دنیا توام با مرض است.
✅ حضرت در این نامه کاری میکند که از وهم ، خیال به عقل برسیم .
اولین وصفی که حضرت از گیرنده نامه دارد "آرزومندی" است. آرزوی طولانی داشتن انسان را از حقیقت و عقلانیت به خیال و وهم میبرد و شروع سقوط انسان است .
⏪ در خطبه ۲۷ فرمود:
إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمُ اثْنَتَانِ اتِّبَاعُ الْهَوَى وَ طُولُ الْأَمَل.
از دو چیز برشما میترسم پیروی از هوای نفسانی و آرزوهای بلند بالای دست نیافتنی.
باید فرزند و جوان را عاقلانه پرورش داد نه متوهمانه.
حصرت بسیار زیبا برای ما انسان شناسی و خود شناسی میکند.
امیرالمومنین:
الْأَمَلُ کَالسَّرَابِ یُغِرُّ مَنْ رَآهُ وَ یُخْلِفُ مَنْ رَجَاهُ.
آرزوها مانند سراب هستند. از دورکه می بیند فریب میخورد. نزدیک که میشود امید که میبندد تخلف میکند.و خلاف نشان میدهد.
🔶وغَرَضُ الاَسقام و رمیَةُ المَصائِب
کسی که هدف[غَرض] تیرهای[رمیَّه] بیماری است.
ازهر سو یک ناخوشنودی، مصیبت به سمت او روانه میشود.
⏪قَالَ رَسُولُ اللَّهِ:
لَوْ لَا ثَلَاثٌ فِی ابْنِ آدَمَ مَا طَأْطَأَ رَأْسَهُ شَیْءٌ
فرمود: اگر سه چیز برای انسان نبود در مقابل هیچ چیز سر فرود نمی آورد.
الْمَرَضُ وَ الْفَقْرُ وَ الْمَوْتُ
بیماری ، فقر ، و مرگ .
کمی انسان را افتاده و متواضع می کند.
کُلُّهُمْ فِیهِ وَ إِنَّهُ مَعَهُنَّ لَوَثَّابٌ.
هر کدام بتنهایی باعث فروتنی است اما با وجود هر سه مورد باز فرزند آدم گردنکشی می کند
🔶و رَهینةِ الاَیام
کسی که در گرو [رهینه] گذر روزگار است.
گروگان دنیاست.گروگان از خود هیچ اختیاری ندارد.انسان هم در مقابل دنیا ،مشکلات ، گذر عمر ، همینطور است.
ما در رهن اعمالمان هستیم، تا بدهی را پرداخت نکنیم، جنس رهن را به ما برنمیگردانند و اسیر دنیا باقی می مانیم. اگر خطایی کردیم تا روزگار جزایش را به ما ندهد، ما را رها نمیکند. دنیا برای خودش قیامتی است.
🔶عبدِ الدنیا و تاجرِ الغرور
نامه را برای کسی می نویسم که بندهٔ دنیاست.و تاجر اموری که همه اش فریب هستند
اکثر انسانها بردگی و بندگی دنیا را در کارنامه خود دارند. بردگی وقتی محقق میشود که با تمام وجود پادوی دیگری باشد و برای او کار کند.برای پوچ عمر خود را تلف کند.
چون تا در دنیا هست تاجرانه برخورد میکند. بیشتر جمع میکند اما به هنگام رفتن با خود نمی برد و فریب می خورد. مال و ثروت و خانه غرور و فریب است.
🔶و غَریمِ المَنایا واسیر الموت
کسی که بدهکار[غَریم] اسیر و گرفتار مرگ است.و از چنگ اسارت راه فراری ندارد.
🔶حَلیفِ الهُموم و قَرینِ الاَحزان
کسی که با غم هم پیمان است و با حزن و اندوه همراه است.هم قسم شده[حَلیف] با غم و غصه ها
علی الظاهر انسان سختی را دوست ندارد و همراه نمیشود اما در باطن عالم ،گویا با غم و گرفتاری تفاهم نامه امضا کرده ،که ما هردو با هم شریکیم ، ما باهم، هم‌پیمانیم ، شرکا از هم خبر میگیرند ، بسراغ هم میروند.
🔶ونَصبِ الافات و خلیفة الاموات
به فرزندی نامه می نویسم که در معرض و هدف [نَصب]تیر آفت ها و جانشین اموات است.
🔶وصَریعِ الشهوات
کسی که همیشه مغلوب و شکست خورده[صَریع] از شهوات است.
انسانها دل به خواسته های دنیا و شهوات می سپارند و همیشه مغلوب همان شهوات خواهند شد.
⏪ در رابطه با چند صفت اخیر دنیا
(غریم المنایا، اسیرالموت و ...)
در نامه ۳ به شریح قاضی فرمودند:
تَجْمَعُ هَذِهِ الدَّارَ حُدُودٌ أَرْبَعَةٌ
هر خانه ای از چهار سو در بر گرفته شده،
الْحَدُّ الْأَوَّلُ یَنْتَهِی إِلَى دَوَاعِی الْآفَاتِ
بخش اول عوامل، به ایجاد وزمینه های آفات منتهی میشود. (زلزله ،سیل ،مریضی و..)
وَ الْحَدُّ الثَّانِی یَنْتَهِی إِلَى دَوَاعِی الْمُصِیبَاتِ
از جهت دوم مصیتها سرازیر است.
(مرگ عزیزان )
وَ الْحَدُّ الثَّالِثُ یَنْتَهِی إِلَى الْهَوَى الْمُرْدِی
از جهت سوم به هوی و هوس هلاکت کننده و سقوط دهنده انسان منتهی میشود .
وَ الْحَدُّ الرَّابِعُ یَنْتَهِی إِلَى الشَّیْطَانِ الْمُغْوِی
جهت چهارم خانه، روبروی شیطان اغوا کننده منتهی میشود.
وَ فِیهِ یُشْرَعُ بَابُ هَذِهِ الدَّارِ.
و اتفاقا درب ورودی ،همین در و جهت است.
⏪ رویداد تاریخی:
اسکندر مقدونی هنگامى که مى خواست از دنیا برود مادرش زنده بود و مى دانست بسیار ناراحت مى شود. تدبیرى اندیشید که مایه تخفیف آلام او شود
به او گفت: مادر بر مرگ من اشک بریز و عزاى مرا گرم کن; ولى تنها گریه مکن؛ گروهى را دعوت کن که تو را در این امر یارى کنند و افراد فقط براى من گریه کنند، نه براى گرفتارى ها و مصائب خویشتن..
مادر وصیّت فرزند را بعد از مرگ او عمل کرد به سراغ همسایگان و دوستان و خویشاوندان و آشنایان رفت. از هرکس سؤال مى کرد که تو غم و اندوهى ندارى؟ غم خود را با او در میان گذاشتند;
یکى گفت همسرم از دنیا رفته،
دیگرى گفت به مصیبت فرزند گرفتارم،
سومى گفت در معاملات زیان سختى دیده ام.
و چهارمى از بیمارى و درد خود سخن گفت.
مادر فهمید که دلى بى غم در این جهان نیست و طبق ضرب المثل معروف
«اَلْبَلِیَّةُ إذا عَمَّتْ طابَتْ; بلا و مصیبت هرگاه عمومى شود قابل تحمل است» مصیبت فرزند براى او قابل تحمل شد.
همه گرفتاری و سختی دارند.
امیرالمومنین فرمود:
الدُّنْیَا دَارٌ بِالْبَلَاءِ مَعْرُوفَةٌ وَ بِالْغَدْرِ مَوْصُوفَة
⏪امام در سن بالا برای فرزند نامه می نویسد .چند صفت برای خود و برای ولد جند صفت ذکر می کند.
جایگاه مطلب را هم رعایت کرده که من آخر عمررا طی می کنم اما تو جوانی و در گیر بسیاری از درد ، آفات ،بیماری روزگار هستی و باید بپذیری و تحمل کنی.
اللهم اکرمنا بنور الفهم