بسم الله الرحمن الرحیم شرح خطبه ها ۱۴۰۲/۲/۱۴ - ۱۳ شوال
💢 خطبه ۲۳۹ 💢 موضوع : فضایل اهل بیت علیهم السلام
و من خطبة له (علیه السلام) یذکر فیها آل محمد (صلی الله علیه وآله): شباهتی بین این خطبه و بخش پایانی خطبه ۱۴۷ وجود دارد .
🔹هُمْ عَیْشُ الْعِلْمِ اهل بیت حیات علم هستند . اهل بیت هستند که به علم حیات می دهند .علم حقیقت و باطن دارد که اهل بیت علیهم السلام هستند خود ایشان فرمودند که شرق و غرب عالم را بگردید هیچ علم مفیدی نمی یابید مگر آن که منبع آن ما هستیم .
یا کمیل ؛علم بهتر از مال است علم تو را حفظ می کند ولی تو مال را حفظ می کند
🔺نامه ۵۳ به مالک اشتر فرمود : وَأَکْثِرْ مُدَارَسَةَ الْعُلَمَاءِ، برای پیشبرد امور مردم ، با علما باش. بالاترین علما اهل بیت علیهم السلام هستند .
🔺حکمت ۲۸۸: إِذَا أَرْذَلَ اللَّهُ عَبْداً، حَظَرَ عَلَیْهِ الْعِلْمَ اگر خدا از کسی بدش بیاید علم را از او حذر می دهد . معدن علم، اهلبیت علیهم السلام هستند پس خداوند ما را دوست دارد که محبت بالاترین منبع علم که اهل بیت هستند را در دل ما انداخته است .
🔺حکمت ۲۰۵: کُلُّ وِعَاءٍ یَضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ، إِلَّا وِعَاءَ الْعِلْمِ، فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ. هر ظرفی وقتی چیزی در آن ریخته شود تنگ و کوچک می شود .فقط ظرف علم است که وقتی چیزی ریخته شد وسیع می شود . اهل بیت چون بیشترین علم دارند ظرفشان بزرگ است ما که قطره هستیم با بودن با آنها به دریای علم آنها متصل می شویم
🔺حکمت ۱۴۷: یَا کُمَیْلُ هَلَکَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ وَ الْعُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِیَ الدَّهْرُ یا کمیل تمامی پولدارها مرده اند. و عالمان تا دنیا ادامه دارد زنده اند.
🔺خطبه ۱۸۹: سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی، فَلَأَنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّی بِطُرُقِ الْأَرْضِ قبل از اینکه مرا ا. دست بدهید، آنچه مى خواهید از من بپرسید، که من راههاى آسمان را بهتر از راههاى زمین مى شناسم.
🔹یُخْبِرُکُمْ حِلْمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِمْ حلم ایشان و عصبانی نشدن آنها خبر از علم ایشان می دهد انسان که علم ندارد در مشکلات راه حل های مختلف را امتحان نمی کند و زود عصبانی میشود ولی انسان عالم در گرفتاری به بن بست نمی خورد .
🔺در خطبه ۱۴۷ آمده یُخْبِرُکُمْ حکمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِم حکم ایشان (حکم به معنای قضاوت یا حکومت داری) از علم ایشان خبر می دهد .
🔺معاویه نامه ۵۳ حضرت را بدروغ به خود نسبت داد تا اینکه در زمان عمر بن عبدالعزیز این دروغ فاش گردید .
🔹وَ ظَاهِرُهُمْ عَنْ بَاطِنِهِمْ ظاهر اهل بیت از باطن نورانی آنها خبر میدهد . بر خلاف بعضی که میگویند ظاهر مهم نیست دل پاک باشد .جریان نفاق اینگونه است که کسی باطن آلوده دارد نقاب صلاح زده ولی در واقع اغلب اوقات نورانیت ظاهر از باطن خوب خبر می دهد.
🔹وَ صَمْتُهُمْ عَنْ حِکَمِ [حُکْمِ] مَنْطِقِهِمْ سکوت ایشان از گفتار آنها که حکیمانه است و از فراوانی علم انهاخبر میدهد.
🔺از صفات مومن سکوت است در حکمت ۳۳۳امده که «الْمُؤْمن ... کَثِیرٌ صَمْتُهُ» «سکوت مومن زیاد است سکوتی که یاد خدا در آن است »
🔺از امام سجاد علیه السلام پرسیدند: سکوت بهتر است یا سخن گفتن ؟ حضرت فرمود : هر کدام آفتی دارد .اگر سخن بلد هستید،حرف بزنید، اگر بلد نیستید، سکوت کنید .
🔺پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «إذا رأیتم المؤمن صموتا وقورا فادنوا منه فإنّه یلقّن الحکمة» «هرگاه مؤمن را خاموش دیدید ، به او نزدیک شوید که به او حکمت القا مى شود .»
🔺حکمت۱۸۲ «لا خیر فی الصَّمْتِ عَنِ الْحُکْمِ، کَمَا أَنَّهُ لَا خَیْرَ فِی الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ.» اگر جایی جاهلانه می خواهید سخن گویید سکوت کنید ولی جاییکه عالمانه می خواهید سخن گویید ،بگویید .
🔺حکمت۲۸۹: « کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ...وَ کَانَ أَکْثَرَ دَهْرِهِ صَامِتاً، فَإِنْ قَالَ بَذَّ الْقَائِلِینَ..» «برادری داشتم ...که اکثر اوقات ساکت بود اگر بنا بود حرف بزند بردیگر گویندگان غلبه می یافت ( مستدل حرف میزد )
🔺حکمت ۷۱ «إِذَا تَمَّ الْعَقْلُ، نَقَصَ الْکَلَامُ.» «عقل زیاد شود کلام کم میشود
🔹 لَا یُخَالِفُونَ الْحَقَّ وَ لَا یَخْتَلِفُونَ فِیهِ اهل بیت کسانی هستند که هیچگاه باحق مخالفت نکردند و هرگز نسبت به حق اختلاف نیافتند.
- چون حق یکی است و آنها متصل به حق هستند - اختلاف بر سر حقیقت یا بر اثر جهل است یا گناه که اهل بیت علیهم السلام از هردو مبرا هستند.
🔺امام صادق علیه السلام : «حَدِیثِی حَدِیثُ أَبِی وَ حَدِیثُ أَبِی حَدِیثُ جَدِّی وَ حَدِیثُ جَدِّی حَدِیثُ اَلْحُسَیْنِ وَ حَدِیثُ اَلْحُسَیْنِ حَدِیثُ اَلْحَسَنِ وَ حَدِیثُ اَلْحَسَنِ حَدِیثُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ع وَ حَدِیثُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ حَدِیثُ رَسُولِ اَللَّهِ ص وَ حَدِیثُ رَسُولِ اَللَّهِ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .» «حدیث من حدیث پدرم است و حدیث پدرم حدیث جدم و حدیث جدم حدیث حسین و حدیث حسین حدیث حسن و حدیث حسن حدیث امیر المومنین و حدیث امیر المومنین حدیث رسول خدا (ص)و حدیث رسول خدا(ص)گفتار خدای عز و جل.»
اگر در روایات جایی اختلاف می بینیم این مشکل فهم با تعارض منافع ما است باید ابتدا همه روایات را مطالعه نمود بعد ...
🔺ابوبصیر از امام صادق علیه السلام پرسید حدیثی که شما فرمودید به اشتباه اگر از زبان پدر شما نقل کنیم آیا باید مجلس را نگه داریم و بیان کنیم از معصوم دیگری است ؟حضرت فرمود ما یکی هستیم ولی اگر شما پدر مرا معرفی کنید بیشتر دوست دارم .
🔹وَ هُمْ دَعَائِمُ الْإِسْلَامِ اهل بیت ستونهای اسلام هستند اسلام بدون آنها ، اسلام نیست نماز بدون آنها ،نماز نیست لذا «الصلوه عمود الدین »به آنها بر می گردد .
🔹وَ وَلَائِجُ الِاعْتِصَامِ پناهگاههای مردم ،اهل بیت هستند . این لفظ وَلَائِجُ که به معنای پناهگاه است به محبت درونی اهل بیت دلالت دارد .«پناهگاه عطوف »
🔹 بِهِمْ عَادَ الْحَقُّ إِلَى نِصَابِهِ فقط و فقط حق به جایگاه و مسیر اصلی خود به سبب اهل بیت علیهم السلام بر می گردد.
🔹وانْزَاحَ الْبَاطِلُ عَنْ مُقَامِهِ [مَقَامِهِ] به سبب اهل بیت باطل به سمت حق زایل می شود
🔹وَ انْقَطَعَ لِسَانُهُ عَنْ مَنْبِتِهِ به سبب اهل بیت، باطل راحت و آسان از ریشه اش قطع می شود .ریشه باطل را فقط اهل بیت علیهم السلام میزنند .
🔺مرحوم شعرانی در شرح نهج البلاغه خویی نقل کرده اند که :سائلی نزد رسول خدا آمد و گفت کمک کنید و ..حضرت فرمود لسان او را قطع کنید اطرافیان اورا بردند که واقعا این کار را انجام دهند امیر المومنین علیه السلام از راه رسید، پرسیدند چه می کنید شرح ما وقع داده شد حضرت فرمود منظور رسول صلی الله این بوده که «احسن علیه فان احسان یقطع اللسان» «احسان کنید که احسان زبان کمک خواهی او را بسته می کند »
امام رضا علیه السلام : «فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا.» «اگر مردم شیرینی کلام ما را میدانستند از ما پیروی می کردند »
🔹عَقَلُوا الدِّینَ عَقْلَ وِعَایَةٍ وَ رِعَایَةٍ اهل بیت کسانی بودند که عاقلانه دین را شناختند. عقل و دین و احکام اسلام را حفظ کرده [وعایه]و به آن عمل کردند
🔹 لَا عَقْلَ سَمَاعٍ وَ رِوَایَةٍ فقط این نبود که دین را بشنوند و انتقال دهند.
🔹فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیلٌ چه بسیار کسانی که راویان علم هستند و کسانی که عمل به دین می کنند چه کم هستند.
🔺حکمت ۹۸ « اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَایَةٍ لَا عَقْلَ رِوَایَةٍ، فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیلٌ.» «هرگاه خبرى شنیدید آن را نیک بفهمید و در آن بیندیشید، نه این که بشنوید و نقل کنید. زیرا نقل کنندگان علم بسیارند ولى، اندیشه کنندگان در آن اندک اند.»
سوره تحریم ایه ۶ هم اشاره بر مطلب دارد که «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً»
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیانثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
علی جان!
یک حاجی در طواف داری به دهان/ یک حیدر در مصاف داری به دهان/ یک تیغ دو دم به دست داری آقا/ یک تیغ دو دم غلاف داری به دهان/
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۲/۲/۱۴ - ۱۳ شوال
💢 خطبه ۲۳۹ 💢
موضوع : فضایل اهل بیت
علیهم السلام
و من خطبة له (علیه السلام) یذکر فیها آل محمد (صلی الله علیه وآله):
شباهتی بین این خطبه و بخش پایانی خطبه ۱۴۷ وجود دارد .
🔹هُمْ عَیْشُ الْعِلْمِ
اهل بیت حیات علم هستند . اهل بیت هستند که به علم حیات می دهند .علم حقیقت و باطن دارد که اهل بیت علیهم السلام هستند
خود ایشان فرمودند که شرق و غرب عالم را بگردید هیچ علم مفیدی نمی یابید مگر آن که منبع آن ما هستیم .
🔹 وَ مَوْتُ الْجَهْلِ
اهل بیت باشند جهل راه ندارد
🔺حکمت ۱۴۷:
...یَا کُمَیْلُ، الْعِلْمُ خَیْرٌ مِنَ الْمَالِ، الْعِلْمُ یَحْرُسُکَ وَ أَنْتَ تَحْرُسُ الْمَالَ...،
یا کمیل ؛علم بهتر از مال است علم تو را
حفظ می کند ولی تو مال را حفظ می کند
🔺نامه ۵۳ به مالک اشتر فرمود :
وَأَکْثِرْ مُدَارَسَةَ الْعُلَمَاءِ،
برای پیشبرد امور مردم ، با علما باش.
بالاترین علما اهل بیت علیهم السلام هستند .
🔺حکمت ۲۸۸:
إِذَا أَرْذَلَ اللَّهُ عَبْداً، حَظَرَ عَلَیْهِ الْعِلْمَ
اگر خدا از کسی بدش بیاید علم را از او حذر می دهد .
معدن علم، اهلبیت علیهم السلام هستند پس خداوند ما را دوست دارد که محبت بالاترین منبع علم که اهل بیت هستند را در دل ما انداخته است .
🔺حکمت ۲۰۵:
کُلُّ وِعَاءٍ یَضِیقُ بِمَا جُعِلَ فِیهِ، إِلَّا وِعَاءَ الْعِلْمِ، فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ.
هر ظرفی وقتی چیزی در آن ریخته شود تنگ و کوچک می شود .فقط ظرف علم است که وقتی چیزی ریخته شد وسیع می شود .
اهل بیت چون بیشترین علم دارند ظرفشان بزرگ است ما که قطره هستیم با بودن با آنها به دریای علم آنها متصل می شویم
🔺حکمت ۱۴۷:
یَا کُمَیْلُ هَلَکَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ وَ الْعُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِیَ الدَّهْرُ
یا کمیل تمامی پولدارها مرده اند. و عالمان تا دنیا ادامه دارد زنده اند.
🔺خطبه ۱۸۹:
سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی، فَلَأَنَا بِطُرُقِ السَّمَاءِ أَعْلَمُ مِنِّی بِطُرُقِ الْأَرْضِ
قبل از اینکه مرا ا. دست بدهید، آنچه مى خواهید از من بپرسید، که من راههاى آسمان را بهتر از راههاى زمین مى شناسم.
🔹یُخْبِرُکُمْ حِلْمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِمْ
حلم ایشان و عصبانی نشدن آنها خبر از علم ایشان می دهد
انسان که علم ندارد در مشکلات راه حل های مختلف را امتحان نمی کند و زود عصبانی میشود ولی انسان عالم در گرفتاری به بن بست نمی خورد .
🔺در خطبه ۱۴۷ آمده
یُخْبِرُکُمْ حکمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِم
حکم ایشان (حکم به معنای قضاوت یا حکومت داری) از علم ایشان خبر می دهد .
🔺معاویه نامه ۵۳ حضرت را بدروغ به خود نسبت داد تا اینکه در زمان عمر بن عبدالعزیز این دروغ فاش گردید .
🔹وَ ظَاهِرُهُمْ عَنْ بَاطِنِهِمْ
ظاهر اهل بیت از باطن نورانی آنها خبر میدهد .
بر خلاف بعضی که میگویند ظاهر مهم نیست دل پاک باشد .جریان نفاق اینگونه است که کسی باطن آلوده دارد نقاب صلاح زده ولی در واقع اغلب اوقات نورانیت ظاهر از باطن خوب خبر می دهد.
🔹وَ صَمْتُهُمْ عَنْ حِکَمِ [حُکْمِ] مَنْطِقِهِمْ
سکوت ایشان از گفتار آنها که حکیمانه است و از فراوانی علم انهاخبر میدهد.
🔺از صفات مومن سکوت است در حکمت ۳۳۳امده که «الْمُؤْمن ... کَثِیرٌ صَمْتُهُ»
«سکوت مومن زیاد است سکوتی که یاد خدا در آن است »
🔺از امام سجاد علیه السلام پرسیدند: سکوت بهتر است یا سخن گفتن ؟
حضرت فرمود : هر کدام آفتی دارد .اگر سخن بلد هستید،حرف بزنید، اگر بلد نیستید، سکوت کنید .
🔺پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود :
«إذا رأیتم المؤمن صموتا وقورا فادنوا منه فإنّه یلقّن الحکمة»
«هرگاه مؤمن را خاموش دیدید ، به او نزدیک شوید که به او حکمت القا مى شود .»
🔺حکمت۱۸۲
«لا خیر فی الصَّمْتِ عَنِ الْحُکْمِ، کَمَا أَنَّهُ لَا خَیْرَ فِی الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ.»
اگر جایی جاهلانه می خواهید سخن گویید سکوت کنید ولی جاییکه عالمانه می خواهید سخن گویید ،بگویید .
🔺حکمت۲۸۹:
« کَانَ لِی فِیمَا مَضَى أَخٌ فِی اللَّهِ...وَ کَانَ أَکْثَرَ دَهْرِهِ صَامِتاً، فَإِنْ قَالَ بَذَّ الْقَائِلِینَ..»
«برادری داشتم ...که اکثر اوقات ساکت بود اگر بنا بود حرف بزند بردیگر گویندگان غلبه می یافت ( مستدل حرف میزد )
🔺حکمت ۷۱
«إِذَا تَمَّ الْعَقْلُ، نَقَصَ الْکَلَامُ.»
«عقل زیاد شود کلام کم میشود
🔹 لَا یُخَالِفُونَ الْحَقَّ وَ لَا یَخْتَلِفُونَ فِیهِ
اهل بیت کسانی هستند که هیچگاه باحق مخالفت نکردند و هرگز نسبت به حق اختلاف نیافتند.
- چون حق یکی است و آنها متصل به حق هستند
- اختلاف بر سر حقیقت یا بر اثر جهل است یا گناه که اهل بیت علیهم السلام از هردو مبرا هستند.
🔺امام صادق علیه السلام :
«حَدِیثِی حَدِیثُ أَبِی وَ حَدِیثُ أَبِی حَدِیثُ جَدِّی وَ حَدِیثُ جَدِّی حَدِیثُ اَلْحُسَیْنِ وَ حَدِیثُ اَلْحُسَیْنِ حَدِیثُ اَلْحَسَنِ وَ حَدِیثُ اَلْحَسَنِ حَدِیثُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ ع وَ حَدِیثُ أَمِیرِ اَلْمُؤْمِنِینَ حَدِیثُ رَسُولِ اَللَّهِ ص وَ حَدِیثُ رَسُولِ اَللَّهِ قَوْلُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .»
«حدیث من حدیث پدرم است و حدیث پدرم حدیث جدم و حدیث جدم حدیث حسین و حدیث حسین حدیث حسن و حدیث حسن حدیث امیر المومنین و حدیث امیر المومنین حدیث رسول خدا (ص)و حدیث رسول خدا(ص)گفتار خدای عز و جل.»
اگر در روایات جایی اختلاف می بینیم این مشکل فهم با تعارض منافع ما است باید ابتدا همه روایات را مطالعه نمود بعد ...
🔺ابوبصیر از امام صادق علیه السلام پرسید حدیثی که شما فرمودید به اشتباه اگر از زبان پدر شما نقل کنیم آیا باید مجلس را نگه داریم و بیان کنیم از معصوم دیگری است ؟حضرت فرمود ما یکی هستیم ولی اگر شما پدر مرا معرفی کنید بیشتر دوست دارم .
🔹وَ هُمْ دَعَائِمُ الْإِسْلَامِ
اهل بیت ستونهای اسلام هستند
اسلام بدون آنها ، اسلام نیست نماز بدون آنها ،نماز نیست لذا «الصلوه عمود الدین »به آنها بر می گردد .
🔹وَ وَلَائِجُ الِاعْتِصَامِ
پناهگاههای مردم ،اهل بیت هستند .
این لفظ وَلَائِجُ که به معنای پناهگاه است به محبت درونی اهل بیت دلالت دارد .«پناهگاه عطوف »
🔹 بِهِمْ عَادَ الْحَقُّ إِلَى نِصَابِهِ
فقط و فقط حق به جایگاه و مسیر اصلی خود به سبب اهل بیت علیهم السلام بر می گردد.
🔹وانْزَاحَ الْبَاطِلُ عَنْ مُقَامِهِ [مَقَامِهِ]
به سبب اهل بیت باطل به سمت حق زایل می شود
🔹وَ انْقَطَعَ لِسَانُهُ عَنْ مَنْبِتِهِ
به سبب اهل بیت، باطل راحت و آسان از ریشه اش قطع می شود .ریشه باطل را فقط اهل بیت علیهم السلام میزنند .
🔺مرحوم شعرانی در شرح نهج البلاغه خویی نقل کرده اند که :سائلی نزد رسول خدا آمد و گفت کمک کنید و ..حضرت فرمود لسان او را قطع کنید اطرافیان اورا بردند که واقعا این کار را انجام دهند امیر المومنین علیه السلام از راه رسید، پرسیدند چه می کنید شرح ما وقع داده شد حضرت فرمود منظور رسول صلی الله این بوده که «احسن علیه فان احسان یقطع اللسان»
«احسان کنید که احسان زبان کمک خواهی او را بسته می کند »
امام رضا علیه السلام :
«فَإِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعُونا.»
«اگر مردم شیرینی کلام ما را میدانستند از ما پیروی می کردند »
🔹عَقَلُوا الدِّینَ عَقْلَ وِعَایَةٍ وَ رِعَایَةٍ
اهل بیت کسانی بودند که عاقلانه دین را شناختند. عقل و دین و احکام اسلام را حفظ کرده [وعایه]و به آن عمل کردند
🔹 لَا عَقْلَ سَمَاعٍ وَ رِوَایَةٍ
فقط این نبود که دین را بشنوند و انتقال دهند.
🔹فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیلٌ
چه بسیار کسانی که راویان علم هستند و کسانی که عمل به دین می کنند چه کم هستند.
🔺حکمت ۹۸
« اعْقِلُوا الْخَبَرَ إِذَا سَمِعْتُمُوهُ عَقْلَ رِعَایَةٍ لَا عَقْلَ رِوَایَةٍ، فَإِنَّ رُوَاةَ الْعِلْمِ کَثِیرٌ وَ رُعَاتَهُ قَلِیلٌ.»
«هرگاه خبرى شنیدید آن را نیک بفهمید و در آن بیندیشید، نه این که بشنوید و نقل کنید. زیرا نقل کنندگان علم بسیارند ولى، اندیشه کنندگان در آن اندک اند.»
سوره تحریم ایه ۶ هم اشاره بر مطلب دارد که «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً»