بسم الله الرحمن الرحیم شرح خطبه ها ۱۴۰۲/۱/۲۱ - ۱۹ رمضان المبارک
💢 خطبه ۲۲۵ 💢 کتاب فیض الاسلام ۲۱۶
🔺و من دعاء له (علیه السلام) یَلتجِئ إلى اللّه أن یُغنِیَه: این خطبه در اصل دعایی است که حضرت مکرر می خواندند ودر باب بی نیازی می باشد .
🔶اللَّهُمَّ صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ بار الها وجاهت و آبروی مرا[وجهی] با بی نیازی[یَسار] حفظ کن .به قدر کفاف داشته باشم .
🔸وَ لَا تَبْذُلْ جَاهِیَ بِالْإِقْتَارِ، بذل دو معنی ۱- ضایع نکردن، خدایا شکوه و وجاهت اجتماعی مرا با فقر ضایع نکن[لاتَبذُل]
۲-بذل به معنی ابتذال، خدایا با فقر[اقتار] شخصیت و منزلت مرا به ابتذال نکشان .
🔺شاه کلید این دعا ظرفیت است . خدایا چه در فقر چه در زمانی که ثروت زیادی دارم ،به من ظرفیت بده شخصیتی چون ابوذر چون ظرفیت دارد ،فقر او را به ابتذال نمی کشد
🔺آیه ۶و۷سوره علق هم به همین ظرفیت نداشتن انسان اشاره دارد 《إِنَّ الاْءِنسَانَ لَیطْغَی أَن رَآهُ اسْتَغْنَی》 یقیناً انسان طغیان می کند. وقتی که خود را بی نیاز ببیند.
🔺حدیث: 《کَادَ اَلْفَقْرُ أَنْ یَکُونَ کُفْراً》 فقر سریعا انسان را به کفر مىکشاند. این هم زمانی است که ظرفیت فقیر بودن را انسان نداشته باشد.
🔺روایت از حضرت علی علیه السلام : مَن ابتُلِیَ بالفَقرِ فقدِ ابتُلِیَ بأربَعِ خِصالٍ : هر که به فقر گرفتار آید ، به چهار خصلت مبتلا شود: بالضَّعفِ فی یَقینِهِ ،به سستى در یقین والنُّقصانِ فی عَقلِهِ، و کاستى در خِرد والرِّقَّةِ فی دِینِهِ ،و شکنندگى در دین وقِلَّةِ الحَیاءِ،و کمى شرم و حیا فَنَعُوذُ باللّه ِ مِن الفَقرِ. پس پناه میبریم به خدا از فقر .
🔺حکمت ۴۰۶ مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِیَاءِ لِلْفُقَرَاءِ، طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ؛ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِیهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِیَاءِ، اتِّکَالًا عَلَى اللَّه. چه نیکوست فروتنى توانگران در برابر بینوایان، براى به دست آوردن خشنودى خداوند، و نیکوتر از آن، مناعت بینوایان است در برابر توانگران به سبب توکلى که بر خداى دارند.
🔶 فَأَسْتَرْزِقَ طَالِبِی رِزْقِکَ مبادا رزق را از کسانی که دستشان به سوی تو دراز است طلب کنم .مبادا به جای تو که خالق من هستی از دیگران بخواهم
🔺امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه : 《وَ رَأَیتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُحْتَاجِ إِلَی الْمُحْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیهِ وَ ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ》 دانستم که حاجت خواستن یک محتاج از محتاج دیگر، از سبک رائی و گمراهی عقل اوست.
🔺البته که انسان «مدنی بالطبع »است باید اجتماعی زندگی کند و طلب کردن از غیر اشکال ندارد ولی باید رازق را خدا بداند طلب کردن انسان از کسی که رازق را خدا بداند ،هیچ اشکالی ندارد
🔺حکمت ۲۳۰: شَارِکُوا الَّذِی قَدْ أَقْبَلَ عَلَیْهِ الرِّزْقُ، فَإِنَّهُ أَخْلَقُ لِلْغِنَى وَ أَجْدَرُ بِإِقْبَالِ الْحَظِّ عَلَیْهِ. شراکت کنید با کسانیکه رزق به سمت آنها روی آورده [ راه و چاره تجارت بلدند ، شم اقتصادی دارند، میتوانند تجارت پر سودی داشته باشند.] زیرا مشارکت تو بهتر است برای غنی شدن.با شراکت سزاوار است که حظ و بهرهٔ دنیایی بتو رو کند.
این جمله حضرت در مورد کسانی است که دستشان در دست خداست خود را همه کاره نمی دانند و البته مهمتر از رزق مادی رزق معنوی است.
🔶 وَ أَسْتَعْطِفَ شِرَارَ خَلْقِکَ، پناه میبرم به تو از اینکه به حمد کسی که به من کمک مادی کرده ، مبتلا شوم
🔺در سوره حمد هم می گوییم : " الحمدُ لله " حمد مخصوص خداست البته که : « مَن لَم یَشکُرِ المخلوق لَم یَشکرِ الخالق » ولی اینکه او را مستقل از خدا بدانیم غلط است حمد مخصوص خداست .
🔺در خطبه ۹۱ حضرت می فرماید : «اللَّهُمَّ وَ قَدْ بَسَطْتَ لِی فِیمَا لَا أَمْدَحُ بِهِ غَیْرَکَ وَ لَا أُثْنِی بِهِ عَلَى أَحَدٍ سِوَاکَ خدایا درهاى نعمت بر من گشودى که زبان به مدح غیر تو نگشایم. و بر این نعمت ها غیر از تو را ستایش نکنم
ابن ابی الحدید در ذیل این جمله آخر حضرت ؛ حکایتی از عبدالله بن جعفر بن ابی طالب دارد: که عبدالملک بر او سخت می گیرد و او دچار فقر شدید مبشود با خدا مناجات می کند «خدایا عمری به ما روزی رساندی ما را به کرامت و بزرگی عادت دادی . اگر بنای تغییر در این عادت را داری عمر من را تمام کن ، محتاج نباشم به کسی غیر تو رو انداخته و دست نیاز دراز کنم. نقل است بعد از ۷ روز عمر ایشان به پایان رسید.
🔶 وَ أُبْتَلَى بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی مباد که مبتلا شوم به اینکه چاپلوسی و حمد کسی را کنم که به من عطا کند
🔶 وَ أُفْتَتَنَ بِذَمِّ مَنْ مَنَعَنِی، ودچار فتنه شوم به کسی که چیزی را از من منع می کند ناسزا گویم و مذمت کنم.
🔺 اشتباه ما این است که خود را محور قرار میدهیم اگر کسی به ما چیزی عطا کرد او را خوب و مدح او می کنیم و اگر کسی چیزی را به ما نداد و دریغ کرد مذمت او می کنیم و او را انسان درستی نمی دانیم در حالی که باید ببینیم خدا چه می گوید ، معیار باید خدا باشدنه شخص. در حالیکه اشعث بن قیس هدیه ایی به حضرت علی علیه السلام داد که حضرت او را مذمت کرد . آیه ۵۷ سوره حدید 《لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ》 نه از داده ها بسیار فرحناک باشید و نه از گرفته ها اندوهناک.
🔺حدیث قدسی : قالَ اللّه عَزَّ و جلَّ : و عِزّتی و جَلالی و عَظَمَتی و بَهائی و عُلُوِّ ارتِفاعی ، خداوند متعال مى فرماید : به عزّت و جلال و علوّ و شکوه و بلندى مقام خودم سوگند، لا یُؤثِرُ عَبدٌ مُؤمنٌ هَوایَ على هَواهُ فی شیءٍ مِن أمرِ الدُّنیا که هیچ بنده اى خواستِ مرا بر خواستِ خودش ترجیح ندهد، إلاّ جَعَلتُ غِناهُ فی نَفسِهِ ، مگر این که اجل او را در جلو چشمش نگه دارم، غنای نقس دارد. و هِمَّتَهُ فی آخِرَتِهِ ، تمام تلاش و هم او برای آخرت باشد. و ضَمَّنتُ السَّماواتِ و الأرضَ رِزقَهُ ، و آسمان و زمین را ضامن روزیش کنم. و کُنتُ لَهُ مِن وَراءِ تِجارَةِ کُلِّ تاجِرٍ . و از پس تجارت هر تاجرى هواى او را داشته باشم .
🔶وَ أَنْتَ مِنْ وَرَاءِ ذَلِکَ کُلِّهِ خداوندا اراده تو بالاتر از همه اینها است .
🔶وَلِیُّ الْإِعْطَاءِ وَ الْمَنْعِ، کسی که به کمک کرد ، کمک او خارج از اراده خدا نبوده. و منع کمک او هم خارج از اراده خدا نبوده و نیست .
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۲/۱/۲۱ - ۱۹ رمضان المبارک
💢 خطبه ۲۲۵ 💢
کتاب فیض الاسلام ۲۱۶
🔺و من دعاء له (علیه السلام) یَلتجِئ إلى اللّه أن یُغنِیَه:
این خطبه در اصل دعایی است که حضرت مکرر می خواندند ودر باب بی نیازی می باشد .
🔶اللَّهُمَّ صُنْ وَجْهِی بِالْیَسَارِ
بار الها وجاهت و آبروی مرا[وجهی] با بی نیازی[یَسار] حفظ کن .به قدر کفاف داشته باشم .
🔸وَ لَا تَبْذُلْ جَاهِیَ بِالْإِقْتَارِ،
بذل دو معنی
۱- ضایع نکردن، خدایا شکوه و وجاهت اجتماعی مرا با فقر ضایع نکن[لاتَبذُل]
۲-بذل به معنی ابتذال، خدایا با فقر[اقتار] شخصیت و منزلت مرا به ابتذال نکشان .
🔺شاه کلید این دعا ظرفیت است .
خدایا چه در فقر چه در زمانی که ثروت زیادی دارم ،به من ظرفیت بده
شخصیتی چون ابوذر چون ظرفیت دارد ،فقر او را به ابتذال نمی کشد
🔺آیه ۶و۷سوره علق هم به همین ظرفیت نداشتن انسان اشاره دارد
《إِنَّ الاْءِنسَانَ لَیطْغَی أَن رَآهُ اسْتَغْنَی》
یقیناً انسان طغیان می کند. وقتی که خود را بی نیاز ببیند.
🔺حدیث:
《کَادَ اَلْفَقْرُ أَنْ یَکُونَ کُفْراً》
فقر سریعا انسان را به کفر مىکشاند.
این هم زمانی است که ظرفیت فقیر بودن را انسان نداشته باشد.
🔺روایت از حضرت علی علیه السلام :
مَن ابتُلِیَ بالفَقرِ فقدِ ابتُلِیَ بأربَعِ خِصالٍ :
هر که به فقر گرفتار آید ، به چهار خصلت مبتلا شود:
بالضَّعفِ فی یَقینِهِ ،به سستى در یقین
والنُّقصانِ فی عَقلِهِ، و کاستى در خِرد
والرِّقَّةِ فی دِینِهِ ،و شکنندگى در دین
وقِلَّةِ الحَیاءِ،و کمى شرم و حیا
فَنَعُوذُ باللّه ِ مِن الفَقرِ.
پس پناه میبریم به خدا از فقر .
🔺حکمت ۴۰۶
مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِیَاءِ لِلْفُقَرَاءِ، طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ؛ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِیهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِیَاءِ، اتِّکَالًا عَلَى اللَّه.
چه نیکوست فروتنى توانگران در برابر بینوایان، براى به دست آوردن خشنودى خداوند، و نیکوتر از آن، مناعت بینوایان است در برابر توانگران به سبب توکلى که بر خداى دارند.
🔶 فَأَسْتَرْزِقَ طَالِبِی رِزْقِکَ
مبادا رزق را از کسانی که دستشان به سوی تو دراز است طلب کنم .مبادا به جای تو که خالق من هستی از دیگران بخواهم
🔺امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه :
《وَ رَأَیتُ أَنَّ طَلَبَ الْمُحْتَاجِ إِلَی الْمُحْتَاجِ سَفَهٌ مِنْ رَأْیهِ وَ ضَلَّةٌ مِنْ عَقْلِهِ》
دانستم که حاجت خواستن یک محتاج از محتاج دیگر، از سبک رائی و گمراهی عقل اوست.
🔺البته که انسان «مدنی بالطبع »است باید اجتماعی زندگی کند و طلب کردن از غیر اشکال ندارد ولی باید رازق را خدا بداند طلب کردن انسان از کسی که رازق را خدا بداند ،هیچ اشکالی ندارد
🔺حکمت ۲۳۰:
شَارِکُوا الَّذِی قَدْ أَقْبَلَ عَلَیْهِ الرِّزْقُ، فَإِنَّهُ أَخْلَقُ لِلْغِنَى وَ أَجْدَرُ بِإِقْبَالِ الْحَظِّ عَلَیْهِ.
شراکت کنید با کسانیکه رزق به سمت آنها روی آورده [ راه و چاره تجارت بلدند ، شم اقتصادی دارند، میتوانند تجارت پر سودی داشته باشند.]
زیرا مشارکت تو بهتر است برای غنی شدن.با شراکت سزاوار است که حظ و بهرهٔ دنیایی بتو رو کند.
این جمله حضرت در مورد کسانی است که دستشان در دست خداست خود را همه کاره نمی دانند و البته مهمتر از رزق مادی رزق معنوی است.
🔶 وَ أَسْتَعْطِفَ شِرَارَ خَلْقِکَ،
پناه میبرم به تو از اینکه به حمد کسی که به من کمک مادی کرده ، مبتلا شوم
🔺در سوره حمد هم می گوییم :
" الحمدُ لله " حمد مخصوص خداست
البته که :
« مَن لَم یَشکُرِ المخلوق لَم یَشکرِ الخالق »
ولی اینکه او را مستقل از خدا بدانیم غلط است حمد مخصوص خداست .
🔺در خطبه ۹۱ حضرت می فرماید :
«اللَّهُمَّ وَ قَدْ بَسَطْتَ لِی فِیمَا لَا أَمْدَحُ بِهِ غَیْرَکَ وَ لَا أُثْنِی بِهِ عَلَى أَحَدٍ سِوَاکَ
خدایا درهاى نعمت بر من گشودى که زبان به مدح غیر تو نگشایم. و بر این نعمت ها غیر از تو را ستایش نکنم
ابن ابی الحدید در ذیل این جمله آخر حضرت ؛ حکایتی از عبدالله بن جعفر بن ابی طالب دارد:
که عبدالملک بر او سخت می گیرد و او دچار فقر شدید مبشود با خدا مناجات می کند «خدایا عمری به ما روزی رساندی ما را به کرامت و بزرگی عادت دادی .
اگر بنای تغییر در این عادت را داری عمر من را تمام کن ، محتاج نباشم به کسی غیر تو رو انداخته و دست نیاز دراز کنم. نقل است بعد از ۷ روز عمر ایشان به پایان رسید.
🔶 وَ أُبْتَلَى بِحَمْدِ مَنْ أَعْطَانِی
مباد که مبتلا شوم به اینکه چاپلوسی و حمد کسی را کنم که به من عطا کند
🔶 وَ أُفْتَتَنَ بِذَمِّ مَنْ مَنَعَنِی،
ودچار فتنه شوم به کسی که چیزی را از من منع می کند ناسزا گویم و مذمت کنم.
🔺 اشتباه ما این است که خود را محور قرار میدهیم اگر کسی به ما چیزی عطا کرد او را خوب و مدح او می کنیم و اگر کسی چیزی را به ما نداد و دریغ کرد مذمت او می کنیم و او را انسان درستی نمی دانیم در حالی که باید ببینیم خدا چه می گوید ، معیار باید خدا باشدنه شخص.
در حالیکه اشعث بن قیس هدیه ایی به حضرت علی علیه السلام داد که حضرت او را مذمت کرد .
آیه ۵۷ سوره حدید
《لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ》
نه از داده ها بسیار فرحناک باشید و نه از گرفته ها اندوهناک.
🔺حدیث قدسی :
قالَ اللّه عَزَّ و جلَّ : و عِزّتی و جَلالی و عَظَمَتی و بَهائی و عُلُوِّ ارتِفاعی ،
خداوند متعال مى فرماید : به عزّت و جلال و علوّ و شکوه و بلندى مقام خودم سوگند،
لا یُؤثِرُ عَبدٌ مُؤمنٌ هَوایَ على هَواهُ فی شیءٍ مِن أمرِ الدُّنیا
که هیچ بنده اى خواستِ مرا بر خواستِ خودش ترجیح ندهد،
إلاّ جَعَلتُ غِناهُ فی نَفسِهِ ،
مگر این که اجل او را در جلو چشمش نگه دارم، غنای نقس دارد.
و هِمَّتَهُ فی آخِرَتِهِ ،
تمام تلاش و هم او برای آخرت باشد.
و ضَمَّنتُ السَّماواتِ و الأرضَ رِزقَهُ ،
و آسمان و زمین را ضامن روزیش کنم.
و کُنتُ لَهُ مِن وَراءِ تِجارَةِ کُلِّ تاجِرٍ .
و از پس تجارت هر تاجرى هواى او را داشته باشم .
🔶وَ أَنْتَ مِنْ وَرَاءِ ذَلِکَ کُلِّهِ
خداوندا اراده تو بالاتر از همه اینها است .
🔶وَلِیُّ الْإِعْطَاءِ وَ الْمَنْعِ،
کسی که به کمک کرد ، کمک او خارج از اراده خدا نبوده. و منع کمک او هم خارج از اراده خدا نبوده و نیست .
🔶 «إِنَّکَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیر».
خدایا تو برهرچیزی توانا هستی
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین