یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۱/۱/۱۷ - ۱۵رمضان المبارک
💢بخش دوم خطبه۲۲۳💢
کتاب فیض الاسلام ۲۱۴
در بخش قبلی خطبه حضرت فرمود:
"ما غرکَ بربکَ الکریم " چه عاملی باعث شد که در مقابل خدای مهربان که اینقدر لطف و احسان می کند در برابر او گردنکشی کنیدواز فرامین سرپیچی ، در حالیکه خدا بزرگ است و از روی کرامت به بندگان لطف می کند.
از او طلب نداریم و خدا بما بدهکار نبست. اگر شما مطیع تام خدا بودید چقدر لطف می کرد!!!
🔶وَ ایْمُ اللَّهِ لَوْ أَنَّ هَذِهِ الصِّفَةَ
قسم بخدا اگر این صفتی که : (خدا لطف کند و بنده گناه کند ، خدا احسان کند و بندا ناشکری کند)
حضرت مثالی میزند و برهانی می آورد.
دو نفر در قدرت مانند هم ، در علم مساوی و در یک سطح باشند یک نفر مدام خوبی و لطف و نفر دیگر مدام جسارت و بی ادبی کند. آیا شما تاب می اورید!!!
🔶کَانَتْ فِی مُتَّفِقَیْنِ فِی الْقُوَّةِ،مُتَوَازِیَیْنِ فِی الْقُدْرَةِ
هر دو در قدرت و قوت یکسان موازی هستند.
اگر در موازات ' این قاعده جاری ست که تاب نیاورده و معترض میشوید، خدا که خیلی بزرگتر است به قاعده ی اولویت باید نسبت بخدا بسیار مودب تر بود.
از جهت قاعده اولویت، خدا همطراز ما نیست. باید حق او و نعمت او را سپاسگزاری کنید.
🔶 لَکُنْتَ أَوَّلَ حَاکِمٍ عَلَى نَفْسِکَ بِذَمِیمِ الْأَخْلَاقِ ،وَ مَسَاوِئِ الْأَعْمَالِ
تو خود اولین کسی هستی که حکم صادر می کنی و بر اخلاق مذمت شده [ذمیم اخلاق] ملامت می کنی که عمل بسیار سویی هست.[مساوی]
خدایی که با ما شریک نیست، نیازمند ما نیست،همطراز نیست باید در برابر او مودبتر باشیم.
نعمت و مغفرت پاسخ متناسب می خواهد. و پاسخ مناسب با لطف او اینست: باید وجوب شکر منعم را بدانیم.
هر چه جود میکند از طرف مقابل باید شکر لازم ( شکرلسانی، قلبی، عملی) را در خود پیاده کنیم.
🔶وَ حَقّاً أَقُولُ،
حقیقتی را برای شما بازگو می کنم، بپذیرید یا نه! حقیقت است.
جواب شما در برابر قران که فرمود:
چه چیزی شما را بخدای کریم مغرور کرد.
یکنفر پاسخ دهد دنیا مرا فریب داد.
مبفرماید:
🔶 مَا الدُّنْیَا غَرَّتْکَ، وَ لَکِنْ بِهَا اغْتَرَرْتَ،
دنیا تو را فریب نداد، ولیکن خود فریب دنیا را پذیرفتی.
دنیا حرص زد ولی تو او را دنبال کردی ، با اراده و خواست خود بود که انرا دنبال کردی. عدرهایی هستند که در دادگاه عدل الهی پذیرفتنی نیستند.
🔶 وَ لَقَدْ کَاشَفَتْکَ الْعِظَاتِ
حقیقتا دنیا برای شما موعظه هایی[عِظات] دارد که ظاهر کرده .
آن روی زر و زیور ، شهوات و امیال دنیا را فقط نبینید، بلکه روی دیگر دنیا موعظه است که آشکار کرده.
🔶 وَ آذَنَتْکَ عَلَى سَوَاءٍ
بطور مساوی در گوش شما اعلان کرده [آذنتُک] جمله دو معنا دارد.
۱. تو را به مساوات دعوت کرده ( دنیا فریاد برآورده که اهل مساوات و عدالت باشید.)
۲. موعظه های دنیا بین تو و دیگران مساوی تقسیم و بیان شده.
به دیگران هم رسانده شده و آنها موعظه را پذیرفته اند و به تو هم رساند اما نپذیرفتی. (دنیا یک روی ممدوح هم دارد )
حضرت تمام موعظه های دنیا را بیان میکند.
🔶وَ لَهِیَ بِمَا تَعِدُکَ مِنْ نُزُولِ الْبَلَاءِ بِجِسْمِکَ
دنیا بتو هشدار و وعده داد [تُعِدک] با یک بلا و بیماری جسم، که عاید میشود.
بک موعظه ای بود که دیگران گرفتند و رشد کردند.( موعظه در گیر و بند دنیا مباش)
🔶وَ [النَّقْضِ] النَّقْصِ فِی قُوَّتِکَ
موعظه بعدی دنیا :
تمام قوای بدن رو به ضعف ، بعد از جوانی رو به پیری و ضعف میرود.قدرت جوانی کم میشود.
🔶 أَصْدَقُ وَ أَوْفَى مِنْ أَنْ تَکْذِبَکَ أَوْ تَغُرَّکَ،
دنیا راستگو و وفا دارتر است از اینکه بتو دروغ بگوید یا تو را فریب بدهد.[تغُرَک] دنیا با صداقت موعظه کرده است .
🔶وَ لَرُبَّ نَاصِحٍ لَهَا عِنْدَکَ مُتَّهَمٌ
چه بسیار ناصحی که به او بد گمان[متَهّم] هستی .
مانند پدر و مادر دلسوز که فرزند را نهی می کند اما فرزند نمی پذیرد و آنان را به ندانستن و درک نکردن متهم می کند.
دنیاهم صادقانه می گوید:
تمامی قدرتمندان ، ثروتمندان ، جوانان را با خود بردم ولی حرف دنیا را نمی شنوید و دنیا در نزد شما متهم است.
🔶وَ صَادِقٍ مِنْ خَبَرِهَا مُکَذَّبٌ.
چه بسیار راستگوهایی که اخبار انها را تکذیب می کنید ، چون باب میل شما نیست.
دنیابشما پیام میدهد.
" آذنتُک علی سَواء " حرف و پیام دنیا دو نحو است. گاهی با زبان حال:
هر روز غنی و فقیر میمیرد.
دیدن اینکه هر روز جوانی پیر میشود .
سلامت رو به ببماری میرود.
و گاهی با زبان قال سخن میگوید:
انبیاء و اولیای الهی از زبان دنیا سخن گفتند .
همین جمله حضرت بیان سخن دنیاست که به گوش همه میرساند.
واقعیتی است که از دنیا می گویم ، شاید نپذیرید ولی واقعیت تغییر نمی کند.
🔶وَ لَئِنْ تَعَرَّفْتَهَا فِی الدِّیَارِ الْخَاوِیَةِ وَ الرُّبُوعِ الْخَالِیَةِ
اگر از سرزمینهای ویرانه و خراب [خاویه] و خانه های[رُبوع] خالی از سکنه پرس و جو کنید (ایا از ابتدا همینطور ویران و خالی بوده) دنیا به زبان امده:
🔶 لَتَجِدَنَّهَا مِنْ حُسْنِ تَذْکِیرِکَ
می یابی دنیا را [تجِدُنَها] که یک تذکر نیکو میدهد. حرف اثر گذاری میزند.
از کاخ مدائن ، طاق کسری، تخت جمشید ، از بنای ویرانه ها بپرسید تا ببینید دنیا در نیکوترین حالت تذکر میدهد.
🔶وَ بَلَاغِ مَوْعِظَتِکَ
موعظه هایی ابلاغ میکند که حرف بجان بنشیند.
🔶بِمَحَلَّةِ الشَّفِیقِ عَلَیْکَ وَ الشَّحِیحِ بِکَ،
دنیا مانند یک یار مهربان[شفیق] دلسوزی میکند.
《سیروا فی الاَرضِ فانظژوا کیفَ کانَ عاقبهُ المُکذِبین》 یک نگاه عبرت بین.
گذشته گان با چه هیبت و شوکتی آثار درست کردند، و چگونه اثار خود جا گذاشته و رفتند. سرزمین از انها خالی شد ، فکر می کنید آیا شما نمیروید!!
آیا شما ماندگار هستید !!
✅حصرت از کاخ مدائن عبور میکردند ،یکی از اصحاب به درو دیوار مخروبه نگاه کرد که روزی دار الخلافه بوده و برو بیایی داشته. گفت:
جَرَتِ الریاحُ علیَ مکانِ دیارِهِم/
فکاَنَّما کانوا علی میعادِی /
طوری اشفته و مخروبه است گویا اصلا کسی اینجا ساکن نبوده
باد از این سر کاخ وارد و زوزه کشان از سر دیگر خارج میشود ، نه در و پنجره ای و نه پیکری.
حضرت به او فرمود:شعر خوب است ولی قران بخوان
《کَم تَرَکوا مِن جَنّاتِِ و عُیُونِِ و زُروعِِ و مقامِ کریم و نَعمَهِِ کانوا فیها فاکِهِین کذالک اَورَثناها قوماً آخَرِین فما بَکَت علیِهِمُ السَّماءُ و الاَرضُ و ما کانوا مُنظُرِین؛ دخان - ۳۰ ، ۲۵》
گذشتگان را یاد آور باغ و بستان ، زراعت و خوشگذرانی عالی بود، به هنگام رفتن همه را برای دیگران جا گذاشتند. آسمان و زمین بر آنها گریه نکرد و هیچکس منتظر بازگشت آنها نیست.
✅ مانند دوست شفیق برای تو حرف میزند. زبان حال زمین است برای شما .
🔶 وَ لَنِعْمَ دَارُ مَنْ لَمْ یَرْضَ بِهَا دَاراً
دنیا خوب خانه ایست برای کسی که نسبت به این خانه راضی نشده باشد.[لم یَرضَ] و دنیا را خانه خود نداند.
اگر کسی بدنیا راضی شد و آنرا خانه خودگرفت، دنیا به او بد می کند.
🔶 وَ مَحَلُّ مَنْ لَمْ یُوَطِّنْهَا مَحَلًّا،
کسی که دنیا را وطن خود نگیرد بهترین جا برای او همان دنیاست.
" حبُّ الوطن منَ الاِیمان " کدام وطن است؟!
این وطن مصر و شام و عراق نیست .
این وطن جاییست که او را نام نیست.
قیامت و معاد وطن است.
🔶 وَ إِنَّ السُّعَدَاءَ بِالدُّنْیَا غَداً هُمُ الْهَارِبُونَ مِنْهَا الْیَوْمَ.
چه کسانی سعداء بالدنیا هستند؟!
که به سبب دنیا فردا پیروز و سعادتمند میشوند.
آنهایی که در دنیا، از دنیا فراری بودند. در دنیا بودند ولی دل نبستند ، گرفتار غضب و شهوت دنیا نشدند.
حضرت در خطبه ۸۲ فرمود:
وَ مَن أَبصَرَ بِهَا بَصَّرَتهُ وَ مَن أَبصَرَ أِلَیهَا أَعمَتهُ.
کسی که به سبب دنیا، به دنیا بنگرد، او را آگاهی بخشد و آن کس که به دنیا چشم بدوزد، کور دلش می کند.
مثل این است که انسان اگر به خورشید نگاه کند، کور دائمی یا موقتی می شود. ولی اگر با نور خورشیداشیا را ببیند،بوضوح دیده می شود.
ذات دنیا اینگونه است. اگر انسان به دنیا خیره شود، کور می شود؛ چون دلبسته و زمینگیر می گردد و حقیقت عالم را نمی بیند. اما اگر کسی با دنیا نگاه کند و دنیا را برای رشد و کمال ببیند، رشد میکند
✳️پیامبر اکرم فرمود:
میتی را که تشییع می کنید شما جسم او را می بینید که افتاده اما روح او خبرها و اوضاعی دارد.
بر بدن خود نشسته و فریاد دارد:
یا اَهلی و وُلدیِ لاَتلَعَبَنَّ بکُمُ الدنیا کما لَعِبَت فِیَّ دنیا شما را مشغول نکند همانطور که مرا بازیچه قرار داد .
جَمَعَتُ المالُ فِی حلمِهِ و خیرِه ثمَّ خَلَّفتُ
عمری دویده و مال جمع کردم و همه را جا گذاشتم و دیگران عیش می کنند .
واتَّبَعتُ علیِهِ حساب و کتاب آن برای من است. فاحذَروا مثلِ ما حلُّبِی
شما مثل من نباشید ، مسیری که من رفتم نروید.
( این صدا و موعظه ی دنیاست)
🔶إِذَا رَجَفَتِ الرَّاجِفَةُ وَ حَقَّتْ بِجَلَائِلِهَا الْقِیَامَةُ،
زمانیکه زمین می لرزد و صور به صدا در می آیدو قیامت با آن اتفاقات سنگین و شدید[بجَلائِها] محقق میشود.
🔶وَ لَحِقَ بِکُلِّ مَنْسَکٍ أَهْلُهُ
اهل هر دین و هر مذهبی به همان منسک ملحق میشوند.[لَحِق]
(انواع و اقسام حزب ، گروه ، مسلک) با هم جمع میشوند.
🔶 وَ بِکُلِّ مَعْبُودٍ عَبَدَتُهُ
به سراغ هر معبودی رفته اطراف ان جمع میشوند
(خدا ، اله، بت، مال ، معبود هر گروهی است)
✳️ امام رضا فرمود: و لَو اَنَّ رَجُلاً اَحَبَّ حَجَراً حَشَرَهُ اللهُ یومَ القیمه
انسان هر چه را دوست داشته باشد، طوری که طاقت جدایی از آن را ندارد، خدا و معبود او بوده و می پرستید ، با هم یکجا جمع و با همان محشور میشود گرچه سنگ باشد.
🔶 وَ بِکُلِّ مُطَاعٍ أَهْلُ طَاعَتِهِ؛
هر کسی که مورد اطاعت واقع شده بود بردگان و طرفداران دور او جمع میشوند.
🔶فَلَمْ [یَجْرِ] یُجْزَ فِی عَدْلِهِ وَ قِسْطِهِ یَوْمَئِذٍ خَرْقُ بَصَرٍ فِی الْهَوَاءِ
جاری نمیشود [لم یَجِر]در روزقیامت درعدل و داد الهی ، باندازه چشم برهم زدن[خَرَق بصَر] از ظلم جا نمی ماند. و کوچکترین آن محاسبه میشود و در آن خطایی وجود ندارد.
🔶وَ لَا هَمْسُ قَدَمٍ فِی الْأَرْضِ إِلَّا بِحَقِّهِ.
قدمهای آهسته یی [همس]که انسان در روی زمین برداشته مگر بحق جزا داده میشوند.
قدم به قدم دنیا آیا از روی خیر خواهی ، کمک، بوده یا از روی تنفر و خشم بوده.
یک نگاه دنیا محاسبه میشود ، از روی محبت بود یا از روی کینه.
🔶فَکَمْ حُجَّةٍ یَوْمَ ذَاکَ دَاحِضَةٌ
باطل ترین دلیل برای کسی بود که بگوید " بخاطر کرم تو گتاه کردم " همین حجت باطل پذیرفته نیست. [داحضه]
چه بسیار حجتها و دلیلها در قیامت باطل است و خریدار ندارد.أَدْحَضُ مَسْئُولٍ حُجَّةً باطلترین حجت که پذیرفته نیست.
🔶وَ عَلَائِقِ عُذْرٍ مُنْقَطِعَةٌ،
چه بسیار علائق و ارتباط که از هم گسسته است.
رفاقت فقط در دنیاست. اما آنچه بر ضد هم تا راهی برای نجات خود پیدا کنند.
ان دلیل و راهها که در دنیا برای خود دست و پا می کنیم در قیامت کسی به انها بها نمیدهد.
🔶فَتَحَرَّ مِنْ أَمْرِکَ مَا یَقُومُ بِهِ عُذْرُکَ
جستجو و تلاش کن [تَحرَّ]در کارهای خود، تا آنچه که عذر آور است اماده کنی . تا این دلیل را از تو بپذیرند .
🔶وَ تَثْبُتُ بِهِ حُجَّتُکَ
تلاش کن تا حجت تو استوار و ثابت باشد.تو را نجات میدهد وگرنه حرف و عذر باطل که پذیرفتنی نیست . با نپذیرفتن حجت و دلیل، جایگاهی مثل جهنم را آماده کرده اید.
🔶وَ خُذْ مَا یَبْقَى لَکَ مِمَّا لَا تَبْقَى لَهُ
ای انسان بهره بگیر ، انچه برای تو باقی می ماند بدست اور .
خدا باقی و دیگران فانی اند
بهره را از همان دنیایی بدست آورید که شما برای آن نمی مانید.[مما لا تَبقی له]
نه تو برای دنیا و نه دنیا برای تو میماند.
چند روزی میهمان دنیا هستید اما میتوان در همین دنیای فانی چیزی کسب کرد که همیشگی برای انسان باقی باشد.
🔶 وَ تَیَسَّرْ لِسَفَرِکَ ،وَ شِمْ بَرْقَ النَّجَاةِ
اماده باش برای سفر و چشم را به برق نجات بدوز.
تمام مسیر چراغ راهنما دارد و چشم به به نور نجات داشته باش تا تو را ببرد.
🔶وَ ارْحَلْ مَطَایَا التَّشْمِیر.
مرکب راهوار [وَارحَل] خویش را برای سفر طولانی و دراز آماده کن.و در این مسیر طولانی ابزار لازم است [تَشمیر]
ابزار و وسایل سفر ، استعداد ، جوانی ، قوت برای حرکت و پویایی، نه ایستادن که توقف ممنوع است.
✳️ روایت امام صادق:
در قیامت خانم زیبایی وارد محشر میکنند
سوال میکنند چرا گناه کردی ؟
سریع عذر می آورد ، یا ربِّ حَسَّنتَ خَلقی
تو مرا زیبا خلق کردی .
حتّی لَقیتُ مَن لَقِیت تا اینکه بدانجا رسیدم که گناه کردم و به گناه کشاندم .
فَیُجاءَ بمریم تا اینکه مریم عذرا را وارد می کنند.
فَیُقال انتَ اَحسَن اَو هذِهِ به اوگفته میشود تو زیباتری یا مریم !!
قَد حَسَّنا فَلَم تُفتَن او را هم زیبا آفریدیم ،نه گناه کرد و نه کسی را به گناه کشاند. پس تو خود، اراده کردی و خواستی در چنین مسیری باشی.
( عذری که پذیرفته نیست )
فَیُجاءُ بصاحِبِ البَلاء شخص گرفتاری حاضر میشود که برای رفع گرفتاری هر خطایی را مرتکب شده می پرسند:
چرا اینگونه شد و اینگونه رفتار کردی ؟
می گوید: خدایا گرفتاری را تو دادی وگرنه اینطور نمیشد. فیَوتی' باَیُّوب
ایوب پیامبر راحاضر می کنند.
فیُقالُ اَبلِیَّهُ اَشَقُّ اَم بَلِّیهُ هذا
مشکل و گرفتاری تو بیشتر بود یا ایوب نبی!! معلوم است مشکل از خود توست.
اینکه حضرت فرمود:برای قیامت خود عذری دست و پا کنید تا آنرا بپذیرند .
✳️ مرحوم کلینی در کافی ج۴ ص۴۴ نقل می کند :
قیامت شخصی در دادگاه عدل الهی از او دلیل می خواهند می گوید:
یا ربِّ خَلَقتَنی و هَدَیتَنی و اَوسَعتَ علَیَّ
خدایا مراخلق کردی و هدایت نمودی ، و بسیار نعمت بخشیدی .
ولَم اُوَسِع علی' خلقِک
چنین بوده که به دیگران کمک کرده و رفع مشکل میکردم بامیدی که روزی تو بفریادم برسی، و سایه سار من باشی.
فیَقُول ربّ صدَقَ ربّی
(عدر او پذیرفته است.)
راه صحیح اینست:
عبادت و ترک گناه و امید داشتن به کمک رسانی در روز قیامت که از او بپذیرند.
اللهم کفّر عنا سیّاتنا بالقران
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۲/۱/۱۶ - ۱۴رمضان المبارک
💢بخش اول خطبه۲۲۳💢
کتاب فیض الاسلام۲۱۴
سه خطبه پشت هم حول محور تفسیر قران با نگاه خاص امیر المومنین بود.
- خطبه ۲۲۱، محور " أَلْهَـکُمُ التَّکَاثُرُحَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ " صحبت فرمودند.
- و خطبه ۲۲۲، خطبه عرفانی موضوع بحث" یُسَبِّحُ لَهُ فِیهَا بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ رِجَالٌ لَّا تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَیْعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ "
- و خطبه ۲۲۳ امیرالمومنین این آیه قرآن را تلاوت فرمودند: " یَا أَیُّهَا الْإِنْسَانُ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ "
اى انسان چه چیز تو را در باره پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته ( انفطار ۶)
چه چیزی باعث شد تو به رب کریم گردنکشی کنی؟
امیر المومنین ذیل این آیه نکات بسیار مهم وتاثیر گذار بر روح وروان انسان ذکر می کند.
🔶️أَدْحَضُ مَسْئُولٍ حُجَّةً وَ أَقْطَعُ مُغْتَرٍّ مَعْذِرَةً،
فرمود: انسان از هر سوالی دلیلش بی پایه است. باطل تر واشتباه ترین [اَدحَض] است، واز هر فریب خورده عذرش نا پذیر.
✅کریم کسی است که دست دهنده و بخشنده دارد بدون اینکه سود و منفعتی برای خودش داشته باشد.
خدای متعال به همه ما کرامت واحسان می کندو می بخشد بدون اینکه عبادت مابه او سودی برساند ویا گناه و معصیت ما به او ضرری برساند.عنوان کرامت به طور گسترده در روایات وادعیه ذکر شده است
💮 کریم، کسی که " یَا مَنْ یَقْبَلُ الْیَسِیرَ، وَیَعْفُو عَنِ الْکَثِیرِ " کسی که کم انسان را می پذیرد و گناهان فراوان را می بخشد
💮 در دعای ماه رجب آمده است:" یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ "
اى آنکه عطا مى کنى بسیار را به کم اى آنکه هر که سؤال کند عطا مى کنى
" یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً "
اى آنکه به هر که سؤال نکند و تو را هم نشناسد باز از لطف و رحمتت عطا مى کنى.
✅️ نکته قابل توجه دیگر در این آیه اینست که چرا قرآن از لفظ کریم استفاده کرد؟چرا رحیم، عظیم ویا قوی نگفت؟ خدای متعال حکیم است وحرف اوحکیمانه است. هر لفظی در هر جایی آورده شود معنای خاص و اراده خاصی از اوشده است.اینجا هم قطعا همین است.
یک فکر منفی از قدیم در جامعه بوده والان هم است که می گوید:
- خدای کریم ما را عقاب نمی کند.
- خدا چه احتیاجی دارد که به خاطر یک گناه کوچک ما را به جهنم عذاب کند.
- توجه و توسل ما بخداست. باید دل پاک باشه .
- خدای به آن بزرگی کسر شآنش نمی شود که ما را به جهنم ببرد؟
در واقع یک فکری است که می گوید من به پشتوانه کرامت او، گناه می کنم .
این فکر اگر باعث تجرّی وگناهکاری انسان شود خیلی بد است.
✅ به تعبیر شاعر بزرگوار، فاضل نظری،
تنها گناه ما طمع بخشش تو بود/
ما را کرامت تو گنهکار کرده است
از بس تو کریمی ما عادت به گناه کرده ایم.
اگر این جملات، این شعر، این فکر، یک راه ودلیلی را برای ما بیاورد که چون خدا بخشنده است ما گناه می کنیم، خیلی فکر اشتباهی است.اگر چه این جملات درحالت ناز درست است. یعنی انسان وظیفه اش را انجام می دهد ، گناه نمی کند، یک زمانی در حالت راز ونیاز میگوید اگر سهو و اشتباهی کردم، بخاطر بخشش تو بود، این امیدواری به خداست وخوب است.
درست است که خدا کریم است، هر چ کرامت خدا بیشتر ، عبادت ما باید بیش باشد.باید خضوع وخشوع ما بیشتر باشد. باید در مقابل خدا سرافکندگی مان بیشتر باشد چون خداوند به ما کرامت کرد واز جهت عقلی شکر منعم واجب است .
✅️ قرآن کریم وقتی بر لفظ کریم تاکید میکند میخواهد این مطلب را به ما برساند که وظیفه ات را انجام بده، عبادت کن، ترک معصیت کن، ولی گوشه ذهنت امید به خداهم داشته باش.
دل بدون عمل، پاک نمی شود.خطبه متقین ، سرتاسر عمل، اجتهاد و کوشش است.تا عمل وتلاش وزحمت نباشد هیچ انسانی دلش پاک نمی شود.
✳️ مرحوم میرزا حبیب الله خویی و مرحوم فیض الاسلام تفصیلا در این باره بحث کرده اند. انسان در مقابل سوالی که قران مطرح می کند سه تا جواب می تواند بدهد.
۱- از انسان بپرسند "ماغَرَّکَ بِرَبِّکَ الْکَرِیمِ" چه چیز تو را مغرور کرده است ؟
برخی پاسخ میدهند: " غَرَّنی کَرَمُک " کرامت خدا مرا مغرور کرده است و مرا به انحراف کشیده است.
جواب میاید که مقتضای کرم من تلاش بیشتر تو بود. هرچه بیشتر لطف کردم وجوب شکر منعم اقتضا دارد که بیشتر تلاش کنی تا از عهده این شکر درآیی.
۲- گروه دیگر در برابر این پرسش، چه چیزی تو را به خدای کریم مغرور کرد؟ میگویند: " غَرَّنی الشیطان " شیطان جلوی مرا گرفت و مرا مغرور کرد.
پاسخ قرآن به انها اینست:
" أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یَا بَنِی آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ "
اى فرزندان آدم مگر با شما عهد نکرده بودم که شیطان را مپرستید زیرا وى دشمن آشکار شماست .
" وَأَنِ اعْبُدُونِی هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِیمٌ "
و اینکه مرا بپرستید این است راه راست. ( یس۶۰-۶۱)
۳- گروه سومی که در برابر سوال پاسخ میدهد: " غَرَّنی جَهلی" جهل مرا از راه راست خارج کرد.
جواب می آید چرا نادان بودی؟ مگر عقل وفطرت به تو ندادیم؟
مگر پیامبران نیامدند تا به تو تذکر دهند وتو را از جهل نجات دهند؟
هر دلیلی بیاورند، دلیلشان باطل است.
لذا " أَدْحَضُ مَسْئُولٍ حُجَّةً "دلیل او از هر اشتباهی بدتر است.
🔶لَقَدْ أَبْرَحَ جَهَالَةً بِنَفْسِهِ.
شخص مغرور بدترین جراحت و زخم را بر نفس خود وارد کرد.[اَبرَحَ] وارد کردن بدترین تکان و شی شدید بر خود.
🔶️یَا أَیُّهَا الْإِنْسَانُ مَا جَرَّأَکَ عَلَى ذَنْبِکَ
ای انسان! چه چیز تو را جری کرد، جسور کرد بر گناه؟
🔶️وَ مَا غَرَّکَ بِرَبِّکَ
وچه چیز تو را بپروردگارت بغرور آورده؟
🔶️وَ مَا أَنَّسَکَ بِهَلَکَةِ نَفْسِکَ؟
وچه چیز ترا به تباه کردن خویش مآنوس ساخته؟
انسان به حیات و به بقای خود انس دارد. انسان حب ذات دارد. یعنی :
" وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَةِ "
خودتان را با دست خود به خطر و مهلکه در نیفکنید.
✅️انسان که مریض می شود ، دکتر میرود.چرا؟ چون حب ذات دارد.
انسان که فقط جسم نیست که بگوید حب جسم دارم، انسان حب ذات دارد.نفس انسان، روح انسان، فطرت انسان، حقیقت انسان، خود انسان است.چرا انسان دلش به حال خود نمی سوزد؟
گناه خنجری است که به روح می خورد.
گناه ضربه مهلکی است که وجود حقیقت انسان را متلاشی می کند.
🔶أَمَا مِنْ دَائِکَ بُلُولٌ،
آیا درد تورا بهبودی[بُلول] نیست؟
🔶️أَمْ لَیْسَ مِنْ نَوْمَتِکَ [نَوْمِکَ] یَقَظَةٌ؟
آیا وقتش نشده از این خواب غفلت یقظه حاصل شود ، بیدار شوی؟
🔶️أَمَا تَرْحَمُ مِنْ نَفْسِکَ مَا تَرْحَمُ مِنْ غَیْرِکَ؟
آیا به جان خود رحم نمی کنی؟ به آنچه بغیر خویش رحم میکنی!
🔶️ فَلَرُبَّمَا تَرَى الضَّاحِیَ مِنْ حَرِّ الشَّمْسِ فَتُظِلُّهُ،
چه بسا شخص را در آفتاب دیده و از رنج او ، براو سایه می افکنی
🔶️ أَوْ تَرَى الْمُبْتَلَى بِأَلَمٍ یُمِضُّ جَسَدَهُ فَتَبْکِی رَحْمَةً لَهُ،
یا کسی را به دردی ، بیماریی دردناک[یُمض] گرفتار می بینی که درد تن او را می سوزاند واز راه مهربانی بر او گریه می کنی،
🔶️فَمَا صَبَّرَکَ عَلَى دَائِکَ
پس چه چیز تو را بدرد ( گناهان) خود شکیبا ساخته .
امیر المومنین در خطبه قاصعه فرمودند: بیماریها دوقسمند.بعضی بیماریها جسمی وبعض روحی اند .تکبر ، عصبیت، بیماری روحی است.این بیماریها از شخص به شخص سرایت می کند.
🔶وَ جَلَّدَکَ عَلَى مُصَابِکَ
چه چیز تو را قوت بخشیده وتو را بر مصیبتهایت توانا نموده .
✅️هر بیماری روحی یک مصیبت است.
مصیبت فقط از دست دادن عزیزان نیست.
🔶️وَ عَزَّاکَ عَنِ الْبُکَاءِ عَلَى نَفْسِکَ،
واز گریستن بر جان خود باز داشته وتسلیت داده،و تو را آرام کرده [تَعَزّی]
🔶️ وَ هِیَ أَعَزُّ الْأَنْفُسِ عَلَیْکَ؟
در حالیکه جانت نزد تو عزیزتر وارجمندترین جانهاست؟
🔶️وَ کَیْفَ لَا یُوقِظُکَ خَوْفُ بَیَاتِ نِقْمَةٍ
وچگونه خوف و ترس کیفر بیدارت نمی سازد که شبانگاه عذاب[بیات] بر تو بتازد.
"بیات" از بیتوته است، یعنی خواب شب.
قران کریم بیان میکند:
( اَفَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرَىٰ أَنْ یَأْتِیَهُمْ بَأْسُنَا بَیَاتًا وَهُمْ نَائِمُونَ؛ اعراف- ۹۷)
آیا اهل شهر و دیارها (که به نافرمانی خدا و اعمال نکوهیده مشغولند) از آن ایمنند که شبانگاه که در خوابند عذاب ما آنها را فرا گیرد؟
🔶️وَ قَدْ تَوَرَّطْتَ بِمَعَاصِیهِ مَدَارِجَ سَطَوَاتِهِ؟
حالی که با نافرمانی خدا خود را تباه ساخته ای ودر پنجه قهر وشلاقهای عذاب انداخته.[سَطَوات]
🔶️فَتَدَاوَ مِنْ دَاءِ الْفَتْرَةِ فِی قَلْبِکَ بِعَزِیمَةٍ
پس سستی [فترة] دل را با پایداری وتصمیم وکوشش ( در اطاعت) درمان کن.[تداوَ]
🔶️وَ مِنْ کَرَى الْغَفْلَةِ فِی نَاظِرِکَ بِیَقَظَةٍ،
از خواب سبک[کرَی] غفلت دیده ات را بیدار کن.[یقظه]
✅️ حضرت فرمود : مشکلات شما دو تا درمان دارد.
۱- یقظه، یعنی بیداری. یعنی حواست جمع باشد.
عرفا فرمودند اولین مرحله سلوک یقظه است .تا بیدار نشوی نمی دانی کجا هستی. نمی فهمی کجای عالمی.
۲- عزم واراده است. امیر المومنین فرمودند:
لا تَجتَمِعُ عَزیمَةٌ و وَلیمَةٌ ،
عزم و تصمیم براى رسیدن به کمالات و مقامات عالى با سور چرانى (راحت طلبى) سازگار نیست.
🔶️ وَ کُنْ لِلَّهِ مُطِیعاً وَ بِذِکْرِهِ آنِساً.
طاعت خدا را بپذیر وبه یاد او انس بگیر.
اطاعت از خدا عزم را جزم می کند.
اطاعت از خدا یقظه حاصل می کند.
✅اگر بخواهیم بفهمیم که به ذکر خدا مانوس شدن به چه معناست باید به خطبه۲۲۲ برگردیم.
" إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَى جَعَلَ الذِّکْرَ جِلاءً لِلْقُلُوبِ تَسْمَعُ بِهِ بَعْدَ الْوَقْرَةِ وَ تُبْصِرُ بِهِ بَعْدَ الْعَشْوَةِ وَ تَنْقَادُ بِهِ بَعْدَ الْمُعَانَدَةِ،"
✅️ اهل ذکر باشید.انس به ذکر داشته باشید. یاد خدا را علی الدوام در زندگی پیاده کنید. اگر انسان اهل ذکر شد، دیگر نسبت به خدا مغرور وگردنکش نخواهد شد.
🔶️وَ تَمَثَّلْ فِی حَالِ تَوَلِّیکَ عَنْهُ
وبه خاطر آور آنگاه که تو روی از او گردانده ای [تَوَلِّیکَ]
🔶️إِقْبَالَهُ عَلَیْکَ،
در همان حال او به تو روگرداند.
حدیث قدسی :
"لَو عَلِمَ المُدبِرونَ اَنّی کَیفَ اِنتِظاری بِهِم کَیفَ اِشتیاقی بِهِم لَماتوا شَوقاً"
اگر کسانی که از من روگردان هستند شوق و علاقه مرا بخودشان می دانستند از کثرت شوق می مردند.
🔶یَدْعُوکَ إِلَى عَفْوِهِ وَ یَتَغَمَّدُکَ بِفَضْلِهِ،
تو را به خواستن بخشایش از خود می خواند و جامه کرم خویش بر تو می پوشاند[ یَتَغَمَّد]
🔶️ وَ أَنْتَ مُتَوَلٍّ عَنْهُ إِلَى غَیْرِهِ.
وتو از او رویگردانی[متوَل] ودیگری را خواهان.
در دعای افتتاح می خوانیم:
"یَا رَبِّ إِنَّکَ تَدْعُونِی فَأُوَلِّی عَنْکَ وَ تَتَحَبَّبُ إِلَیَّ فَأَتَبَغَّضُ إِلَیْکَ وَ تَتَوَدَّدُ إِلَیَّ فَلا أَقْبَلُ مِنْکَ"
پرودگارا تو مرا می خوانی اما من از تو روی می گردانم. تو به من محبت می ورزی اما من نسبت به تو بغض می کنم. تو به من ابراز علاقه می کنی اما من از تو نمی پذیرم.
🔶️فَتَعَالَى مِنْ قَوِیٍّ مَا أَکْرَمَهُیَا
پس خداوند چه نیرومند است وبزرگوار
🔶️ وَ تَوَاضَعْتَ مِنْ ضَعِیفٍ مَا أَجْرَأَکَ عَلَى مَعْصِیَتِهِ،
وچه ناتوانی تو وبیمقدار، وچه گستاخ[اَجرَاَک] در نافرمانی پروردگار
🔶️وَ أَنْتَ فِی کَنَفِ سِتْرِهِ مُقِیمٌ
وتو در سایه [کنَف] پوشش او می آرامی .
🔶️وَ فِی سَعَةِ فَضْلِهِ مُتَقَلِّبٌ؛
ودر پهنه بخشایش او در حال بهره بردن
[مُتَقَلَّب]
🔶️ فَلَمْ یَمْنَعْکَ فَضْلَهُ، وَ لَمْ یَهْتِکْ عَنْکَ سِتْرَهُ،
نه بخشش خویش را از تو بریده
ونه پرده خود را بر تو درید.
آنزمانی که ما غرق گناهیم هنوز ما را بنده خود می داند. با لفط بنده ی من خطاب میکند
《قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لا تَقنَطُوا مِن رحمَهِ اللّه؛ زمر -۳۴》
🔶️بَلْ لَمْ تَخْلُ مِنْ لُطْفِهِ مَطْرَفَ عَیْنٍ
بلکه چشم بر هم زدنی بدون احسان او به سر نبرده ای
ما به خدا دائم الاحتیاجیم.
خدا نسبت به ما دائم الفضل است.
🔶️ فِی نِعْمَةٍ یُحْدِثُهَا لَکَ
در نعمتی که برتو تازه گردانیده
🔶️ أَوْ سَیِّئَةٍ یَسْتُرُهَا عَلَیْکَ
یا گناهی که بر تو پوشانیده
🔶️ أَوْ بَلِیَّةٍ یَصْرِفُهَا عَنْکَ؛
یا از بلایت رهانیده
✅️سه جایی که خدا به ما فضل ومهربانی کرد.
۱- آنوقتی که نعمتها را به تو می داد.
۲- آنوقتی که گناه کردی ولی خدا آبرویت را نبرد.
۳- آنوقتی که بلا و مصیبت به سمت تو آمد ولی خدا با فضلش آنرا از تو دور کرد.
🔶️ فَمَا ظَنُّکَ بِهِ لَوْ أَطَعْتَهُ؟
اگر خدا را فرمان بری، چه گمانی به او داری ؟
✅️ الان که انسان غرق گناه است، اینقدر خداوند لطف و مهربانی دارد.اگر انسان مطیع خدا شود، چقدر به او لطف می کنداز حد و اندازه فکر انسان خارج است.
اللهم الحقنا بالصالحین
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️