شرح خطبه 218 نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح خطبه 218 نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۲/۰۱/۰۵

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۰۷ فروردين ۰۲ ، ۱۰:۰۸

محی الذین

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۲/۱/۵ - ۳رمضان المبارک

💢خطبه ۲۱۸💢
کتاب فیض الاسلام ۲۰۸

♦️من کلام له (علیه السلام) فی ذکر السائرین إلى البصرة لحربه :
حرکت کنندگان از مدینه به قصد جمل به سمت بصره حرکت کردند.

بسیاری از شارحان قائلند که این خطبه متصل به خطبه قبل بود که با جمله 《اللهُّم اِنیِ اَستَعدِیکَ عَلی قُریش ومِن اَعانَهُم》شروع شده بود به نظر بسیاری از بزرگان حضرت در ماه‌های پایانی عمرشان بدرخواست مومنین که از حضرت خواستند، نظر خود را راجع به اتفاقات صدر اسلام به طور صریح بیان کند حضرت نامه‌ای نوشتند و مضمون خطبه ۲۶، ۱۷۲،۲۱۷،۲۱۸ برگرفته از آن نامه است حضرت در این نامه وقایع را برای مردم شرح داد عده‌ای به راه افتادند و به بصره رفتند تا جنگی را با حضرت شروع کنند منظور جریان جمل است که عده‌ای خواستند حکومت علوی را به خیال خود از بین ببرند.

♦فَقَدِمُوا عَلَى عُمَّالِی وَ خُزَّانِ بَیْتِ [مَالِ] الْمُسْلِمِینَ الَّذِی فِی یَدَی
چند عیب و مشکل بزرگ در اصحاب جمل وجود دارد که حضرت یکی یکی آنها را ذکر می‌کند .
اولاً برکارگزاران من[عُمّالی] منظور عثمان بن حنیف و یاران او است. اصحاب شورشی و جمل بر عمال و نگهبانان[خُزان] بیت المال وارد شدند در حالی که اختیار بیت المال با من بود .

♦َّ وَ عَلَى أَهْلِ مِصْرٍ، کُلُّهُمْ فِی طَاعَتِی وَ عَلَى بَیْعَتِی
مصر در لغت به معنای شهر است. دومین عیب انها بر مردم شهر و بصره حمله کردند به کسانی که در طاعت و بیعت من بودند به ماموران حکومتی حمله کردند و به مردم کوچه و بازار و عده ای را به ناحق کشته اند

♦فَشَتَّتُوا کَلِمَتَهُم
سومین عیب آنها باعث شدند، وحدت کلمه، و وحدت اهل بصره و یاران امیرالمومنین مشتت و آشفته شود.
مردم خوبی بودند ولی دشمن با اختلاف و دروغ پراکنی تفرقه بین آنها انداخت کسانی که با علی بیعت کردند به خاطر مسائلی مشتت و پراکنده شده اند

♦وَ أَفْسَدُوا عَلَیَّ جَمَاعَتَهُم
جمعیت انها بر ضد من به فساد کشیده شد کسانی که فرمانبردار من بودند بر ضد من شورش و قیام کردند این چهارمین مشکل اهل جمل بود

♦️وَ وَثَبُوا عَلَى شِیعَتِی
نه تنها به کارگزاران و عمال حضرت حمله کردند[وثبوا] بلکه کوچه به کوچه و خانه به خانه به دنبال شیعیان علی بودندچون شیعیان بالاتر از بیعت کنندگان هستند بسیاری ازمردم حضرت راخلیفه میدانستند مثل خلفای قبلی در عمل همراه حضرت بودند ولی شیعیان علی نبودند شیعیان حضرت شناخته شده بودند محب بودند.

فرق است بین کسانی که خلافت حضرت را قبول دارند با کسانی که امامت حضرت را قبول دارند شیعیان امامت حضرت را قبول دارند در حالی که بسیاری از اهل بصره برای حضرت خلافت قائل بودند حضرت می فرماید انها
۱- برعمال و کارگزاران حمله بردند.
۲- بر مردم شهر حمله بردند.
۳- بر شیعیان و محبین من حمله بردند.
چون می‌دانستند مکتب آنها مکتب علوی است

♦فَقَتَلُوا طَائفَةً منْهُمْ غَدْراً
در بین شیعیان اهل بصره عده‌ای کشته شدند[فقَتَلوا] با حیله و نیرنگ[غدرا] مردم را در مقابل حضرت قرار دادند عده‌ای را با حیله و خیانت کشتند

♦وَ طَائفَةٌ عَضُّوا عَلَى أَسْیَافِهِمْ،
عده‌ای جوانمردانه در بین اهل بصره ایستادند با اینکه فضای جامعه به گونه‌ای بود که اگر با علی همراه می بودند آسیب می دیدند عده‌ای شمشیرها [اَسیاف] به دندان گرفتند [عَضُّوا] و در مقابل آنها ایستادند.

( کنایه از مجاهدت و صبر )با دندان گرفتن یعنی با تمام همت و قدرت از کسی یا چیزی حمایت می‌کنند و عده‌ای پای مکتب امیرالمومنین ایستاده و تا لحظه آخر جنگید و حمایت کردند‌

♦فَضَارَبُوا بِهَا حَتَّى لَقُوا اللَّهَ صَادِقِینَ.
طایفه شجاعان و اهل بصیرت با شمشیر هایشان جنگیدند تا خدا را ملاقات کردند در حالی که صادق بودند.

حضرت می فرماید: اگر کسی تا آخر با ما بماند صادق است صداقت به تشخیص درست راه و جنگیدن تا آخرین نفس است.
( مِنَ المُومِنینَ رِجالُُ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللّهَ، احزاب - ۲۳) این گروه صادقین هستند که بر عهد و پیمان خود استوارند

فحوای کلی خطبه ۲۱۸
در جریان جمل عده‌ای شورش کردند و شش مشکل عمده و خطای راهبردی داشتند حضرت در مقابل این عده ایستاد خطبه ۲۱۹ هم در ادامه همین بحث است.
🔺نکته:
حضرت فرمود: (فشتتوا کلمتهم وافسدوا علی جماعتهم)
چه واقعه ای به وقوع پیوست؛ کسانی که با حضرت بیعت کرده بودند از مسیر حق برگشتند و بر علیه حضرت شدند؟
ابن ابی الحدید معتزلی در جلد ۹ صفحه ۳۱۵ می گوید نقش اخبار در هدایت و ضلالت مهم است که باعث تحریک عواطف و تصمیمات جبران‌ناپذیر میشود اختلاف افکنی و مشتّت کردن اهل بصره در اثر سخنرانی عایشه بود.

♦ثُم اَقبَلَت عایشه عَلیَ جَملِها فَنادَت بصَوتِ مُرتَفَع : ایُّها الناس اَقَلّ الکلام وَاسکُتُوا) در حالی که سوار شتر بود جلو آمد و به گونه ای که همه بشنوند گفت مردم سکوت کنید تا صدای من به همه شما برسد و گفت :
( اَلا اِنَّ عثمان قُتِلَ مظلوماً فَطلُبُوا قتله ) مردم عثمان مظلومانه کشته شد عثمان غریب بود خلیفه مسلمین بود و عده‌ای به خانه او ریختند در حالی که خود، قاتل عثمان بود. و بعد اولین خونخواه عثمان شدند در مظلومیت عثمان سخنرانی کرد همه می‌دانیم که اولین عامل قتل عثمان خود او و دومین عامل اطرافیان عثمان بودند .مردم فکر می‌کردند چون عایشه همسر پیامبر است از مدینه آمده و از همه چیز باخبر است.
(فاَذا ظَفَرتُم بِهِم فقتلوهم) قاتل عثمان را بگیرید هرگاه به قاتلان رسیدید همه را بکشید مردم را تحریک کرد.
( ثُمَ اجعَلُوا الاَمرَ شُورا) و حکومت را به شورایی که خلیفه دوم تعیین کرده بود برگردانید البته احتمال حاکم شدن علی بود و برای همین می‌گوید:
( وبین الرحد الذین اختارهم عمر بن الخطاب ولایدخل فیهم من شرک فی دم عثمان)
همه شورای شش نفره باشند جز قاتل عثمان که منظور. علی علیه السلام بود.

ابتدا به دروغ حضرت راقاتل عثمان معرفی کردند و سپس گفتند حکومت شورایی باشد بدون علی .این مهندسی افکار عمومی است وقتی در جمل عده‌ای طرفدار طلحه و زبیر و عایشه می شوند دروغ آنقدر مصمم گفته می‌شود و انتظار از صحابی و همسر پیامبر نمی‌رود که دروغ بگویند .

حضرت فرمود راویان حدیث چند گروه هستند یک گروه انتساب به پیامبر دارند هرچند که دروغ بگوید ولی به خاطر سابقه داشتن با پیامبر حرف او را می‌پذیرند در حالی که مردم اگر می دانستند دروغ می گوید نمی پذیرفتند در اینجا وحدت جماعت بصره به هم خورد. ( فَما جِناس وَاختَلَطُوا) سر و صدایی در بین مردم ایجاد شد و در میان مردم اختلاف افتاد بعضی گفتند راست می گوید باید برای تعیین خلیفه شورا تشکیل شودعلی در قتل عثمان نقش داشت و عده‌ای گفتند( ماهِیَ هذَا الاَمر ) زن را چه به تشکیل حکومت؟
( اِنَّ ماتی اِمرَاَه مَامُورَهُ بِلزُومِ بَیتِها) همسران پیامبر باید در خانه بنشینند نه اینکه در وسط مردم حکم برای جامعه تعیین کنند.
( ثُم اِنَّ الناس تَمایِزوا) مردم چند دسته شدند(فَصارُوا فَریِقَینِ فَریقُ معَ عثمانِ بنِ حُنَیف وفَریقَ معَ عایِشه)
عده ای به فرماندار پیوستند و عده‌ای به طلحه و زبیر و اهل جمل پیوستند در اینجا بود که حضرت فرمود :( فَشَتَّتُوا کَلِمَتَهم واَفسَدوا عَلیَّ جماعَتَهُم )
یک سخنران می‌تواند به گونه‌ای صحبت کند که باعث وحدت و یا به گونه‌ای صحبت کند که مردم را دچار تشتت و اختلاف کند نقش اخبار دروغ در وحدت جامعه بسیار مهم است .

قرآن می فرماید اگر منافقی برای شما خبر آورد خبر را بدون بررسی قبول نکنید حال اگر بدانید فردی منافق نیست کافرمحض هست و دشمن صددرصد اسلام است نبایدحرف اورا بدون تحقیق پذیرفت

شبیه این جملات را حضرت در بخش دوم خطبه ۱۷۲ آورده بلحاظ مهم بودن ذکر میشود. فرمود:
فَخَرَجُوا یَجُرُّونَ حُرْمَةَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) کَمَا تُجَرُّ الْأَمَةُ عِنْدَ شِرَائِهَا
طلحه و زبیر همسر پیامبر را دنبال خود از این طرف به آن طرف می بردند[یجُرون] مانند اینکه بخواهند کنیزی را در بازاربفروشند[شرائِها]
مُتَوَجِّهِینَ بِهَا إِلَى الْبَصْرَةِ،
او را به سمت بصره آوردند
فَحَبَسَا نِسَاءَهُمَا فِی بُیُوتِهِمَا
طلحه و زبیر همسران خود را در خانه نگه داشته بودند.
وَ أَبْرَزَا حَبِیسَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) لَهُمَا وَ لِغَیْرِهِمَا
همسر پیامبر در ملا عام سوار شتر کرده و سخنرانی می کرد و تعیین تکلیف می کرد
فِی جَیْشٍ مَا مِنْهُمْ رَجُلٌ إِلَّا وَ قَدْ أَعْطَانِی الطَّاعَةَ
کسانی که امروز بر علیه من قیام کردند با من بیعت کردند
وَ سَمَحَ لِی بِالْبَیْعَةِ طَائِعاً غَیْرَ مُکْرَه
با من بیعت کرده بودند بدون اینکه کراهتی در کار باشد
فَقَدِمُوا عَلَى عَامِلِی بِهَا وَ خُزَّانِ بَیْتِ مَالِ الْمُسْلِمِینَ وَ غَیْرِهِمْ مِنْ أَهْلِهَا
بر عامل و فرماندار من عثمان بن حنیف وارد شدند و نگهبانان بیت المال و دیگر مردم وارد شدند .
فَقَتَلُوا طَائِفَةً صَبْراً وَ طَائِفَةً عذرا
عده ای را به قتل صبر یعنی قتلی همراه با شکنجه کشتند و عده‌ای را با خیانت کشتند.
فَوَاللَّهِ [إِنْ] لَوْ لَمْ یُصِیبُوا مِنَ الْمُسْلِمِینَ إِلَّا رَجُلًا وَاحِداً مُعْتَمِدِینَ لِقَتْلِهِ بِلَا جُرْمٍ جَرَّهُ،
به خدا قسم اگر شورشی های جمل فقط و فقط یک نفر را کشته بودند در حالی که تعمد در قتل داشتند .
لَحَلَّ لِی قَتْلُ ذَلِکَ الْجَیْشِ کُلِّهِ،
چون خروج بر امام جامعه کرده بودند بر من سزاوار بود که همه اهل جمل را بکشم.
إِذْ حَضَرُوهُ فَلَمْ یُنْکِرُوا وَ لَمْ یَدْفَعُوا عَنْهُ بِلِسَانٍ وَ لَا بِیَدٍ، دَعْ مَا [إِنَّهُمْ] أَنَّهُمْ قَدْ قَتَلُوا مِنَ الْمُسْلِمِینَ مِثْلَ الْعِدَّةِ الَّتِی دَخَلُوا بِهَا عَلَیْهِمْ.
اگر یک نفر از مردم بی گناه را می کشتند چون فساد به راه انداخته بودند افساد فی الارض کرده بودند، سزاوار بود ما همه آنها را بکشیم چه برسد به الان که عده زیادی از مردم بصره را کشتند.

در جریان این خطبه ماجرای عثمان بن حنیف صحابی پیر امیرالمومنین بود که وقتی در دارالاماره او را گرفتند زجر سنگینی به او دادند تمام موهای سر و صورت و ابروهای او را کندند و به نحوی که خون از سر و صورت او جاری بود و عثمان را از بصره بیرون کردند در میانه راه ،عثمان به سمت مدینه حضرت را دید و گریه کرد امیرالمومنین هم گریه کرد. عرض کرد آقا جان روزی که از پیش شما برای استانداری بصره حرکت کردم پیرمردی با محاسن سفید بودم ولی امروز در ملاقات با شما جوانی هستم که مو در صورت ندارد .

این سرنوشت عثمان بن حنیف بود در حالی که بسیاری کشته شدند. برای رسیدن اسلام به دست ما بسیاری کشته و زجر ها کشیده شده .
در این ماه مبارک رمضان با حالت خضوع و خشوع تقاضای حفظ انقلاب و رهبر عزیزمان را در سایه سار امام زمان داشته باشیم تا این پرچم به دست صاحبش برسد

اللهم عجل لولیک الفرج واجعل عوافب امرنا خیرا

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی