شرح خطبه دویست و یازده نهج البلاغه :: روزگارم #با

شرح خطبه دویست و یازده نهج البلاغه

پخش و دانلود صوت

۰۱/۱۲/۱۸

محمد کاظمی نیا

نظرات (۱)

۲۰ اسفند ۰۱ ، ۰۹:۴۴

زمانی

بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۱/۱۲/۱۸ - ۱۶شعبان

💢 خطبه ۲۱۱💢
کتاب فیض الاسلام۲۰۲
موضوع:آفرینش جهان وعجایب خلقت

🔹و من خطبة له (علیه السلام) فی عجیب صنعة الکَون‏:
موضوع آفرینش جهان در خطبه هایی از جمله:خطبه ۱ ، ۹۱ (خطبه الاشباح) و خطبه ۲۰۱ آمده است. ( در سایت صوت این بخشها در دسترس میباشد)

از آنجایی که موضوع این خطب سخت و پیچیده است الفاظ سخت به کار گرفته شده است.
این خطبه از معجزات امیر المومنین است. همانگونه که پیشگویی هایی که در آینده به وقوع بپیوندد (ملاحم) معجزه طلقی می‌شود، بیان گذشته‌ای که جایی ثبت نیست و خیلی دور است هم معجزه است. در این خطبه بیان ویژگی های آفرینش، میلیاردها سال قبل از آفرینش و حبوط آدم به زمین، معجزه کلام حضرت است که نشان از اتصال به عالم غیب دارد.

💠وَ کَانَ مِنِ اقْتِدَارِ جَبَرُوتِهِ وَ بَدِیعِ لَطَائِفِ صَنْعَتِهِ،
بعضی از آن اقتدار جبروت خدا (که کسی قدرت مخالفت با آن را ندارد) و صنعت لطیفی که خلق کرد[بَدِیعِ]
اقتدار به معنای ی قدرت کامل، و جبروت به معنای سلطه کامل است. خداوند نسبت به موجودات جباریت دارد

لفظ «مِن» در اینجا بعضیه است. و اشاره به این نکته دارد که جهانی که ما به آن علم داریم و تا به حال کشف شده(ماه و ستاره ها و کهکشان ها و سیارات و منظومه ها) بسیار اندک و ناچیز است و همه آن، گوشه ای از قدرت خدا است.
خداوند قدرتش بی انتها است و محدود به این جهانی که ما به آن علم داریم نیست بلکه گوشه ای از اقتدار و جباریت خداوند را به نمایش گذاشته است خداوند بنا نیست با همه قدرتش به میدان بیاید چرا که قدرت او انتهایی ندارد همان گونه که ابتدایی ندارد. بی انتها و ابتدا بودن خداوند هم در ذات هم صفات و هم در قدرت اوست.کرامت، جباریت ، قدرت و اقتدار خداوند تمام شدنی نیست.

خداوند صنعت لطیف و دقیقی را خلق کرد. بر خلاف انسان که کارهای ظریف مثل تراش جواهرات و.... را بسیار با دقت انجام می‌دهد و کار عظیم را بدون دقت(وسعت کار موجب کاهش دقت انسان است) هر چه که در این عالم پهناور تصور شود چه مورچه کوچکی باشد و چه فیل یا نخلی با آن عظمت، خداوند همه را با جزئیات کامل می افریند

💠أَنْ جَعَلَ مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ الزَّاخِرِ الْمُتَرَاکِمِ الْمُتَقَاصِفِ یَبَساً جَامِداً،
(خداوند با آن اقتداو و جبروت و صنع لطیفی که آفرید) از آب دریای مملو و گسترده[زاخِر] متراکم با موجهای در هم کوبنده [مُتَقَاصِفِ] زمین را خشک [یَبَساً] و جامد قرار داد.
(منظور از آب ، آب شرب نیست بلکه مواد مذاب است که مایعند.)

💠ثُمَّ فَطَرَ مِنْهُ أَطْبَاقاً فَفَتَقَها سَبْعَ سَمَاوَاتٍ بَعْدَ ارْتِتَاقِهَا،
سپس خداوند از آن دریای مواج هفت طبقه آسمان را بعد از اتصال آنها با هم [اِرتِتاقها] (اشاره به یکی بودن جهان آفرینش و منظومه شمسی) گشود[فتَقَها]

دانشمندان بر سر این مساله که آیا توده عظیم بر اثر انفجار تبدیل به قطعاتی شد که زمین و سایر سیارات و هفت آسمان را تشکیل داد، یا بر اثر گردش به دور خود اختلاف دارند.

در رابطه با هفت آسمان در ذیل «سَبْعَ سَمَاوَاتٍ» تا آنجایی که ستارگان سیارات و... که تاکنون علم بشر به آن دست یافته همان آسمان اول یا آسمان دنیا است.طبق آیه
《اِنّا زَیَّنَا الدنیا بِزینَهِ الکَواکِب، ص - ۵》آسمان دنیا به ستاره زینت داده شده.
برخی اعتقاد به جسمانیت هفت آسمان دارند، برخی معتقدند هفت آسمان بُعد معنوی ان منظور است نه جسمانی.

از امیرالمؤمنین پرسیدند فاصله ما تا آسمان چقدر است امام فرمودند:
اگر منظور آسمانی است که می بینیم از اینجا تا هرجایی که چشم کار می‌کند جزء آسمان اول است ولی اگر آسمان حقیقی را بخواهی که بدانی آه مظلوم همان آسمان است .که معلوم میشود آسمان معنوی وجود دارد ک از آه مظوم به هم می‌ریزد.

💠 فَاسْتَمْسَکَتْ بِأَمْرِهِ وَ قَامَتْ عَلَى حَدِّهِ؛
همه آنها امر الهی را گرفته امتثال امر کرده اند. [اسْتَمْسَکَتْ] و هر کدام از موجودات در حد و مکان مخصوص به خود برپا داشته[قَامَتْ].
همه ویژگی هایی که عالم دارد فرمانی است از سوی خدا که آن را اطاعت کردند، این جمله حضرت نشان از ذی شعوری عالم دارد.

💠وَ أَرْسَى أَرْضاً یَحْمِلُهَا الْأَخْضَرُ الْمُثْعَنْجِرُ وَ الْقَمْقَامُ الْمُسَخَّرُ،
زمین را دریای سبز (دریا هر چه عمیق تر باشد رنگش به سبزی می‌خورد که در فارسی دریا را آبی میدانیم) و پرآب و وسیع [مُثْعَنْجِرُ] و پهناور[اقَمْقَامُ] و در تسخیر به دوش خود می‌کشد [یَحملُها]

💠قَدْ ذَلَّ لِأَمْرِهِ وَ أَذْعَنَ لِهَیْبَتِهِ وَ وَقَفَ الْجَارِی مِنْهُ لِخَشْیَتِهِ.
دریا با آن وسعت به امر خدا رام و ذلیل است ‌[ذَلَّ] و این دریا به هیبت خداوند متعال اذعان دارد[اَذعَنَ] گرداب ها و رودهای جاری درآن به خاطر مطیع خدا بودن توقف کرده و آرام گرفته. (از دریا خارج نمی‌شود به خشکی سرایت نمی‌کند)

دریا با اراده و تسخیر خدا آرام است.
هر جایی خاک در مجاورت با آب باشد به مرور تحلیل می‌رود و در سواحل دیده می‌شود که اب با سواحل برخورد می‌کند بدون اینکه از محدوده خود پیشتر آید و با وجود مجاورت با دریا زمین های خشک و قابل سکونت انسان وجود دارد.

💠وَ جَبَلَ جَلَامِیدَهَا وَ نُشُوزَ مُتُونِهَا وَ أَطْوَادِهَا [أَطْوَادَهَا]
و خدای متعال بعد از خلقت زمین صخره ها را[جَلَامِیدَ] تپه های[نُشُوز] محکم [مُتُونِهَا] و کوه های[اَطوادها] بلند را خلق کرد‌.
حضرت در این قسمت به بلندی های روی زمین اشاره می‌کند: تپه ، صخره و کوه .
بعد از خلقت و جداسازی زمین از این مواد مذاب، زمین بسیار داغ و سوزان بود، تا جایی که خداوند بارانهایی را برآن فرود آورد و به سبب این باران‌ها زمین سرد شد و مانند هر جسم داغ دیگری که موقع سرد شدن ترک برمی‌دارد دارای پستی و بلندی هایی شد.و همه اینها بر اساس اراده ی خداوند بود و با صنع لطیف خدا هماهنگی داشت. و بالانس زمین و نظم آن از بین نرفت.

💠فَأَرْسَاهَا فِی مَرَاسِیهَا
خداوند هر یک از انها را در جایگاه مخصوص به خودشان حرکت داد.

💠 وَ أَلْزَمَهَا قَرَارَاتِهَا [قَرَارَتَهَا]،
و جایگاه های هرکدام از کوه و تپه و دریا و.... را مشخص کرد.

💠فَمَضَتْ رُءُوسُهَا فِی الْهَوَاءِ
قله‌ی کوه ها در آسمان حرکت می‌کردند. [فَمَضَتْ] کوه بسمت بالا حرکت می کند.
بسیاری گمان می‌بریم که کوه ها ثابتند و رشدی ندارند ولی حضرت این نکته را بیان می‌دارد که کوها نیز در حال رشد و بلند تر شدن هستند که علم امروز هم آن را ثابت کرده است البته این رشد خیلی محسوس نیست.
این جمله معجزه ای است از حضرت که بیان داشتند و امروزه دانشمندان به آن رسیده اند

البته باید توجه داشت منظور ما از اثبات سخن امام علی به وسیله دانشمندان این نیست که سخن حضرت وابسته به علم دانشمندان است. بلکه اگر علم به اثبات آن نظریه رسید که بهتر و اگر نرسید یا خلافش را ثابت کرد باز هم خللی در علم حضرت که متصل به غیب است وارد نمی‌شود و این نشان از نقص علوم دانشمندان است .

💠وَ رَسَتْ أُصُولُهَا فِی الْمَاءِ،
ریشه های کوه [اُصولِها] درمواد مذاب درون زمین فرو رفته است[رَسَتْ]
بخش عظیمی از کوه ها در زمین فرو رفته و سبب استحکام زمین شده است.

💠 فَأَنْهَدَ جِبَالَهَا عَنْ سُهُولِهَا
خداوند متعال کوه ها را نسبت به مکانهای مسطح[سُهُول] برآمده و مرتفع[فَأَنْهَدَ] ساخته است.

💠 وَ أَسَاخَ قَوَاعِدَهَا فِی مُتُونِ أَقْطَارِهَا
خداوند اساس و ریشه [قَواعِد]کوه ها را در اعماق محکم [مُتون]زمین فرو برد[أَسَاخَ]

💠 وَ مَوَاضِعِ أَنْصَابِهَا
خدای متعال کوهها را در جایی که باید نصب شود[اَنصاب] محکم کرد.
در مواضع خود نصب کردو هر کوهی جایگاه خاصی دارد، چه از نظر وزن و...

💠فَأَشْهَقَ قِلَالَهَا
خدای متعال قله های[قِلال] کوه ها را بالابرد.[أَشْهَقَ]

💠وَ أَطَالَ أَنْشَازَهَا
و تپه ها[اَنشاز]را گسترش داد.
بر خلاف قله کوه که باریک است تپه ها و کوه پابه ها وسیع و گسترده هستند.

💠وَ جَعَلَهَا لِلْأَرْضِ عِمَاداً
خدای متعال کوه و صخره را ستون[عِمَاداً] زمین قرار داد

💠وَ أَرَّزَهَا فِیهَا أَوْتَاداً
و کوه ها را به عنوان میخ[اَوتاد] فرو برد.[اَرزَها]
در روایات در زمینه برکات کوه ها بسیار سخن به میان آمده از جمله روایت امام صادق که اشاره به ثبات و آرامش زمین که به سبب همین کوه هاست.

خداوند کوه ها را قرار داد تا سدی باشند برای جلوگیری از وزش باد. و برکات دیگر انها را محلی برای ذخیره مواد معدنی و انباشت برف و باران قرار داده.
شعری از سعدی در این زمینه هست:
چو دخلت نیست خرج آهسته تر کن/
که میگویند ملاحان سرودی/
اگر باران بکوهستان نبارد/
به سالی دجله گردد خشک رودی/

💠 فَسَکَنَتْ عَلَى حَرَکَتِهَا مِنْ أَنْ تَمِیدَ بِأَهْلِهَا
زمین در عین حرکت آرام گرفت [سکَنَت]از اینکه به لرزش و اضطراب[تَمیدَ] اورد اهل زمین را.
این جملات بر خلاف تصور و نظریه دانشمندان در آن زمان هست

💠 أَوْ تَسِیخَ بِحِمْلِهَا
زمین آنقدر میلرزد که گوشه ای از آن دهان باز کند و عده ای را ببلعد.
اگر زمین ارام نبود بهنگام حرکت حاملان زمین را به اطراف پرتاب مبکرد.[تَسیخ]

💠أَوْ تَزُولَ عَنْ مَوَاضِعِهَا.
یا اینکه زمین آنقدر بلرزد تا اجسام را از جایگاهشان پرت و زایل کند.[تَزُولَ] .

همه این جملات اثرات زلزله را بیان می‌دارند که به جهت عوامل طبیعی و یا به سبب گناه هر از گاهی در زمین روی می‌دهد ولی خوشبختانه همیشگی نیست.

💠فَسُبْحَانَ مَنْ أَمْسَکَهَا بَعْدَ مَوَجَانِ‏ مِیَاهِهَا
پاک و منزه است خداوندی که زمین را بعد از موج های خروشان [مَوَجان] و تلاطم ابها نگه داشت [اَمسَک]
خداوندی که ما را در جایگاه ثابت و امن و قابل سکونتی سکنا داد پاک و منزه است.

💠وَ أَجْمَدَهَا بَعْدَ رُطُوبَةِ أَکْنَافِهَا،
خدای متعال زمین را بعد از رطوبتی که اطراف آن را گرفته بود خشک کرد.[اَجمَد]
اشاره به جریان دحوالارض دارد.

💠 فَجَعَلَهَا لِخَلْقِهِ مِهَاداً
خداوند زمین را برای خلق مهاد قرار داد. منظور از مهاد:
تعبیر رایج از مهدگهواره است ( جایگاهی گرم و نرم)
با توجه به تفسیر آیات :
«أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ مِهَاداً»
و «اَلَّذی جَعَلَ لَکُم الاَرضَ مَهداً»
می‌توان مهد را چنین تعبیر کرد:
مهد در لغت به معنای فراهم بودن استعداد ها است لذا در ابتدای برخی کتب بزرگان از مقدمه با نام تمهیدات یاد شده .
مهد آن چیزی است که استعداد ها را فراهم می‌کند پس سه معنا از آن برداشت می‌شود:
1️⃣ زندگی در این زمین موجب آماده سازی فرد برای آخرت است تا مقدمات سفر آخرت را مهیا کند.
2️⃣تمام آنچه برای رشد و شکوفایی و بروز استعداد ها لازم است در این زمین فراهم شده.
3️⃣ زمین همچون گهواره و جایگاه گرم و نرم برای سکونت انسان است

💠وَ بَسَطَهَا لَهُمْ فِرَاشاً
وزمین را فرش زیر پای آنهاقرار داد.

💠فَوْقَ بَحْرٍ لُجِّیٍّ رَاکِدٍ لَا یَجْرِی وَ قَائِمٍ لَا یَسْرِی،
آب دریا با وجود فراوانی و تلاطم [لُجیّ] راکد است و سطح زمین از آن بالاتر است تا آب به زمین نفوذ نکند.

💠تُکَرْکِرُهُ الرِّیَاحُ الْعَوَاصِفُ
خدای متعال این رود را طوری قرار داده بود که ایستاده بود وبا تکرار لرزش [تُکَرکِرَهُ] تند باد [عواصِف]تکان نمیخورد.
اگر بنا بود باد این دریا ها را تحت تاثیر قرار دهد هر روز سونامی میشد
دریاها در باطن آرامند ولی سطح ظاهری آن ها تحت تاتیر باد ها نا آرام می‌شود.

💠وَ تَمْخُضُهُ الْغَمَامُ الذَّوَارِفُ
ابرهای پر باران [غمام] با حرکت شدیدباران[تَمخُصُه] حرکت سیلان در می آورند[ذَوارِف]
در پایان خطبه حضرت این آیه را قرائت میفرمایند:
💠«إِنَّ فِی ذلِکَ لَعِبْرَةً لِمَنْ یَخْشى‏»
در این ایات عبرت است برای کسی که اهل خشبت باشد.

✅سوالی که بعضا پرسیده می‌شود این است، چرا حضرت با وجود مشغله های سیاسی در زمان حکومت ازاین دست خطبه ها زیاد دارند؟
پاسخ در آیه است که قرائت شد. موجب عبرت و رشد میشوند ویژه برای کسانی که خاشعند.
《اِنّما یَخشَیَ الله مِن عبادِهِ العُلَماء》
علما خاشعند، پس حضرت این مباحث را مطرح می‌کنند تا ما عالم شویم چرا که شخص عالم خاشع میشود.

✳️در کتاب الغارات و در بحار از وجود مبارک امام علی آمده که از حضرت پرسیدند:
محکم‌ترین شی عالم چیست؟
اِنَّ أَشَدَّ خَلْقِ اللَّهِ عَشَرَةٌ الْجِبَالُ الرَّوَاسِی
اولین شی سخت کوه های سر به فلک کشیده هستند.
وَ الْحَدِیدُ تُنْحَتُ بِهِ الْجِبَالُ
از آن محکمتر آهن است که با آن کوه را می‌تراشند.
وَ النَّارُ تَأْکُلُ الْحَدِیدَ
سوم آتش است که آهن را ذوب می‌کند.
وَ الْمَاءُ یُطْفِئُ النَّارَ
چهارم آبی که آتش را خاموش می‌کند قویتر است.
وَ السَّحَابُ الْمُسَخَّرُ بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ تَحْمِلُ الْمَاءَ
پنجم ابرهایی که حامل آب هستند از آب قوی ترند.
وَ الرِّیحُ تَقِلُّ السَّحَابَ
ششم بادهایی که ابرها را به حرکت در می‌آورند.
وَ الْإِنْسَانُ یَغْلِبُ الرِّیحَ یَتَّقِیهَا بِیَدَیْهِ وَ یَذْهَبُ لِحَاجَتِهِ
هفتم، انسانی که باد را در تسخیر خود درآورده و از آن استفاده می‌کند.
(امروزه انسان برای زمین نشستن هواپیمای با عظمت از باد در چرخ ها استفاده می‌کند. یا برای برش اجسام سخت از آبی که با فشار باد خارج شود استفاده می نماید و...)
وَ السُّکْرُ یَغْلِبُ الْإِنْسَانَ
و هشتم مستی ست که انسان را به زمین می‌زند.
وَ النَّوْمُ یَغْلِبُ السُّکْرَ
و نهمین مورد خواب است که مستی را از بین می‌برد.
وَ الْهَمُّ یَغْلِبُ النَّوْمَ فَأَشَدُّ خَلْقِ رَبِّکَ الْهَمُّ.
خداوند ده چیز محکم آفرید:
و دهمین مورد غم و غصه ، که خواب را بر هم می‌زند.
شدیدترین چیزی که خداوند آفرید همین غم و غصه است.

اللهم اکشف عنّا الهموم و الغموم

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.

نام *

پست الکترونيک

سایت یا وبلاگ

پیام *

شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:

یا ، یا ، ، <strike> یا <s>، ، ، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، ، ، <a href="" title="">، ، <div align="">

کد امنیتی *

ارقام فارسی و انگلیسی پذیرفته می‌شوند

نظر بصورت خصوصی ارسال شود

پست الکترونیک برای عموم قابل مشاهده باشد

روزگارم #با_کـــریمان طی شده...

مدد ز غیر تو ننگ است یا علی مددی