محی الذین
بسم الله الله حمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۱/۸/۲۸ - ۲۴ ربیع الثانی
💢خطبه ۱۶۹ 💢
زمانی که اصحاب جمل طلحه و زبیر و عایشه و دیگران در حال حرکت به سمت بصره بودند امیرالمومنین این مطالب را ایراد نمودند
♦ان الله بعث رسولا هادیا بکتاب ناطق
خدای متعال مبعوث کرد پیامبری را که این پیامبر هادی و هدایتگر بود وظیفه و هدف از بعثت انبیا هدایت گریست انبیا آمده‌اند و لازم است بیایند تامارا هدایت و از این منجلاب دنیا نجات دهند هرکس برای هدایت ابزار نیاز دارد. ابزار دست رسول کتاب ناطق بود پیامبر با کتابی ناطق و سخنگو آمد.
امیرالمومنین در جایی از نهج البلاغه گفته اند ناطق بودن قرآن در دو بخش است.
۱- ظاهر قرآن ناطق است با همه حرف میزند و مطالب و معارف را در اختیار همه قرار میدهد .
۲ بطن قرآن و حقایق قرآن با شما حرف نمی زند و علی سخنگو و سخن گذار قرآن هست ما هستیم که از جانب قرآن با شما حرف میزنیم و معارف پنهان قرآن را به شما آموزش میدهیم
♦وامر قائم
خدا پیامبر را با دینی فرستاد که استوار و همیشگی است دنیا دین سرپا ایستاده هست و می ماند" لیظهره علی الدین کله" این دین قرار است بر همه دینها فائق شود و تا همیشه باشد
♦لا یهلک عنه الا هالک
هیچکس هلاک و روی گردان نمی شود از قرآن، مگر کسی که خود بذر هلاکت و شقاوت و سقوط در وجودش باشد.
قرآن آمده ما را از تاریکی به نور ببرد ولی بعضی درونشان آلوده است و با قرآن سنخیتی ندارد در تاریکی محض هستند و از قرآن که نور است استفاده نمی کنند.
فرمود انها که روی گردان نمیشود و به هلاکت معنوی نمیرسد با این قرآن مگر کسانی که خود نخواهد هدایت شود اگر کسی اراده هدایت داشته باشد قرآن آنقدر جاذبه و معارف دارد که می‌تواند همه را به سمت خود هدایت کند..
✅ هشدار: در رون همه ما بذر هلاکت هست تا کی بروز کند باید مواظب بود . آتش زیر خاکستر است تا از نقطه ضعف بعد از یک عمر عبادت استفاده کند و به زمین بزند لذا امر به خودسازی شده بذر هلاکت و گمراهی در وجود همه هست و باید آن را از خود بیرون کرد
♦وان المبتدعات المشبهات هن المهلکات الا ما حفظ الله منها
بدانید بدعتها [مبتدعات] همان امور گمراه کننده هستند بعضی بدعتها مشبهات نیستند . امروز در جامعه کسی خلاف کند. بدعت در دین بوده ولی این بدعت ظاهر است و همه میدانند بدعت است بدعت بد، آن بدعتی ست که در لباس حق جلوه کند. با نام و رنگ دین است گاهی سنت پیامبر را وجه دینی می دهند این بدعت هایی که شبیه به دین است مهلکات هستند وبسیاری را در مهلکه می اندازند .
مثل موضوع جمل( با ادعای زنده کردن حق و حمایت از عثمان مظلوم جلو امدند)در حالی که بدعت خود را با لباس دین پوشاندند که همان نقطه سقوط است
♦️الا ماحفظ الله منها
مگر کسانی که خدا آنها را از سقوط حفظ کند اگر دست عنایت خدا نباشد در این بزنگاه ها و فضاهای غبارآلود که دین و بدعت با هم آمیخته شده خیلی ها سقوط میکنند. دشمن بدعت خود را در لباس دین آلوده میکند.
حضرت در خطبه ۳۸ فرمود:( انما سمیت الشبه شبهه لانها تشبه الحق) به شبهه شبهه می گویند چون شباهت با حق دارد همین شباهت باعث می‌شود که خیلی ها به اشتباه بیفتند( فاما اولیاء الله فضیاوهم فیها الیقین) فقط اولیا الله از این شبهه ها جان سالم به در می برند چون چراغ راه آنها یقین است ولی دیگران به محض آمیخته شدن شبه با حق راه را اشتباه می روند.
در خطبه ۵۰ فرمود:
( ولو ان الحق خلص من لبس الباطل انقطعت عنه السن المعاندین) اگر حق و باطل از هم کاملاً جدا شوند معلوم است کسی به دنبال بدعت نمی‌رود ولی بدعت را در لباس دین و با کلمات پیامبر و امیرالمومنین وصله می زنند روایتی است مثلا قبل از ظهور امام عصر هر حکومتی تشکیل شود حکومت کذاست شاید روایت باشد باید بررسی سندی کرد و با عقل و با روایات دیگر تطبیق داد و سنجید تا مقصود روایت را فهمید بدعت مهلک بدعتی است که همراه با شبهه هست شباهت حق با باطل. دارد.
حضرت می گوید روی خود حساب نکنید رسول مکرم نیمه شب می گوید خدایا یک لحظه مرا به خودم وامگذار باید از خدا بخواهیم که دست ما را بگیرد چون ما در بیابان گم شده هستیم و در دریای طوفانی دستگیری جز حبل المتین نداریم تنها کسانی که خدا آنها را حفظ کند از مهلکات نجات پیدا می کنند.
♦وان فی سلطان الله عصمه لامرکم ، فاعطوه طاعتکم غیر ملومه ولا مستکره بها
به درستی که در سلطنت خدا (حکومت اسلامی) اگر میخواهید زندگی ، معیشت ، دنیا و آخرت، و تمام امور شما [لامرکم] عصمت داشته و حفظ شود ، دچار خطا نشود باید زیر سلطه الهی باشید .
تنها در زیر سلطنت حکومت اسلامی شما می توانید به اهداف خود برسید امور خود رااز هر ناخوشایندی حفظ کنید و زمام امور را به کسی که در مسیر سلطنت خداست بسپارید حکومت اسلامی باید دست کسی باشد که سلطنت خدا دست او باشد .شما وظیفه دارید طاعت خود را به حضرت عطا کنید باید از حضرت اطاعت کنید .
وظیفه مردم در مقابل حکومت چیست؟ اطاعت کردن از حکومت . البته بعضی در ظاهر ادعای اطاعت می کنند که دو اشکال به اطاعت انان هست اولا:
اطاعت منافقانه است اطاعت می کنید فقط در ظاهر .اطاعت روح نفاق و ملامت گری دارد اطاعت با نفاق خسرالدنیا والاخره است دوماً اطاعت با بی رغبتی نباشد.
۱ - درون و برون در اطاعت باشد.
۲- اشتیاق داشته باشید از زیر کار درنروید واز روی کراهت هم نباشد اطاعت ما از اهل بیت باید اینگونه باشد
♦والله لتفعلن او لینقلن الله عنکم سلطان الاسلام
به خدا قسم یا کلمات مرا به فعلیت می‌رسانید. یا این حرف ها را می شنوید و عمل می کنید [تفعَلَنَّ]یا کفران کرده اطاعت نمی کنید و دنبال تشخیص حق از باطل نیستید،در انصورت خداوند منتقل می کند[یَنقُلَنَّ] از شما حکومت اسلامی را ،حکومت اسلامی از دستتان می رود.
✅ این جمله بسیار بروز است جمهوری اسلامی دارید بر مبنای فقه و شریعت یا در مقابل حکومت حرف شنوی دارید و دنبال انجام وظیفه هستید که حکومتتان پابرجاست اگر دنبال تشخیص حق و باطل نبودید و از امام خود اطاعت نکردید حکومت اسلامی منتقل می شود
♦ثم لاینقله الیکم ابداً حتی یاَرز الامر الی غیرکم
اگر حکومت از دست شما گرفته شد هرگز دیگر حکومت به دست شما نمی رسد[لایَنقُله] تا اینکه بازمیگردد [یَارِز]حکومت به دست غیر شما.
اگر اطاعت نکردید حکومت از دست شما خواهد رفت و به شما نخواهد رسید مگر اینکه دیگران امده ،زد و خورد کنند و حکومت را فاسد کنند اگر حکومت از دست رفت. در ابتدای خطبه ۸۸ آمده بود .
خدا اگر به ظالمان حکومت داد قرار نیست حکومت را زود از دست آنها بگیرد. اگر پای حکومت علی ایستادید که هیچ، اگر نه فقط فاسقان بر شما حکومت میکنند و حکومت دست به دست می‌شود
♦ان هولاء قد تمالووا علی سخطه امارتی
حضرت به سردمداران جمل اشاره می کند. اصحاب جمل اجتماع کردند و متحد شدند[تمالووا] که من حکومت نکنم تنها هدف آنها این است که من نباشم انها ناراضی[سخطه] از حکومت من هستند
♦وساصبر مالم اخف علی جماعتکم
من صبر خواهم کرد تا جایی که شورشیان اجتماع امت را بر هم نزنند تا وقتی من بر تفرقه شما ترس نداشته باشم [لم اَخَف]صبر می کنم
♦فانهم ان تمموا للی فیاله هذا الرای انقطع نظام المسلمین
اگر اصحاب جمل به هدف خود برسند با اینکه نظر و فکر آنها بسیار سست است[فیاله الرای] قطعاًحکومت دچار تزلزل می شود چون حرکت آنها باعث تفرقه است. من قطعاً با آنها برخورد می‌کنم .
صبر می کنم تا اتحاد مردم حفظ شود ولی اگر اجتماع مردم به هم بخورد من ورود می‌کنم و می‌دانم اصحاب جمل اگر قدرت داشته باشند اجتماع را به هم میزنند
♦وانما طلبوا هذه الدنزا حسدآً لمن افاءها الله علیه
آنها طالب حکومت هستند چون به من حسادت دارند. [حسداً]حکومت بعد از ۲۵ سال به من برگشت [اَفاءَها]حکومت حق حضرت بود چند صباحی غاصبانه گرفته شد. حال حکومت به حضرت برگشته، امروز به خانه اصلی خود برگشت و بر این امر حسادت دارند و نمی توانند ببینند.
✳️ در باب حسادت به حضرت:
در تفسیر علی بن ابراهیم قمی جلد ۲ صفحه ۳۶۱ جریان معروفی است وقتی پیامبر در مدینه بود مشرکین مکه دلهره داشتند آیا پیامبر بر ماحمله می کند یا خیر ؟
خانمی از مشرکین مکه که همسراو مسلمان شده بود مدینه نزد پیامبر بود نامه ای به همسر خود نوشت و از او سوال کرد .
همسر اسرار پیامبر و امادگی حمله را برای زن مشرک شرح داد و این نامه را به خانمی داد این خانم نامه رابین موهای خود پنهان کرد جبرییل نازل شد و خبر به پیامبر داد که جلوی نامه را بگیرد تا خبر به مشترکین نرسد ( حضرت علی وزبیر) برای گرفتن نامه رفتند زن انکار کرد ،زبیر کنار رفت .
امیرالمومنین گفت خدا و پیامبر و جبرئیل دروغ نمی گویند. وقتی گفتند هست یعنی چیزی با او هست..
اعتقاد زبیر به پیامبر از ابتدا عوامانه بود امیرالمومنین با یک تشر حیدری نامه را گرفته به پیامبر رساند زبیر از همانجا حسادت وکینه نسبت به امیرالمومنین را به دل گرفت.
♦فارادوا رد الامور علی ادبارها
هدف نهایی اهل جمل این است امور جامعه را به امور قبل برگردانند میخواهند حکومت به سنت جاهلی برگردد
♦ولکم علینا العمل بکتاب الله تعالی وسیره رسول الله صلی الله علیه وآله والقیام بحقه والنعش لسنته
مردم ، به شما گفتم حاکم و حکومت بر شما حقی دارد اینکه اطاعت کنید از امام.
از طرفی حاکم هم نسبت به شما وظیفه ای دارد. این وظیفه و حق دو طرفه است برای ما هم نسبت به شما وظایفی هست.
۱- عمل به کتاب خدا
۲- به سنت پیامبر عمل کنیم.
۳- قیام کنیم به حقوق پیامبر ،
یکی از حقوق پیامبر این است که ما به ذریه ایشان وذوی القربی مودت و محبت داشته باشیم . فرمود ،ما موظفیم حکومت را به دست نااهلان ندهیم .
۴ برپا داشتن[نعش] سنت،
وظیفه حکومت اسلامی برپا داشتن سنت پیامبر است.
ابتدای خطبه با پیامبر و انتهای خطبه با پیامبر تمام شد ابتدا و انتهای خطبه شبیه همند . از خطبه های مهم حکومتی حضرت است اگر این خطبه در کنار خطبه ۴۰ قرار گیرد در ان فرمود هر جامعه نیاز به حاکم دارد جامعه انسانی بدون حکومت شدنی نییت و سخت است جامعه نیاز به حاکم دارد اگر حاکم خوب بود که بهتر حاکم بد،هم بهتر از بی حاکمی است. مردم باید حکومت داشته باشند اگر میخواهید برنامه شما روی روال و آرامش باشد حکومت اسلامی باید باشد و وظیفه دفاع از حکومت هم بر عهده مردم ایت.
اللهم اجعل عواقب امورنا خیراً
الحمدالله رب العالمین