یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۱/۸/۲۶ - ۲۳ ربیع الثانی
💢خطبه ۱۶۸ 💢
بعد از بیعت با امیر المومنین بعنوان حاکم جامعه ، قبل از بوجود آمدن جمل در اوان حکومت ،عده ای از تاثیر گذاران جامعه نزد حضرت امدند.که 《لو عاقَبتَ قوماً ممن اَجلَبَ علی عثمان 》 اگر شما مجازات و تقاص بگیرید از گروهی که بر قتل عثمان شورش کردند. فضا ارام میشود.
اهمیت خطبه در اینست که اتفاق سهمگینی می افتد و حضرت مدیریت میکند. این مدیریت عالمانه از طرفی سبب شبهه می شود.
عثمان با خلافهای خود موقعیت را برای شورش آماده کرد. دلسوزی حضرت از طریق صحبت ، نامه نگاری ، به وکالت از طرف مردم که اورا از مسیر اشتباه باز بگرداند. اما اطرافیان مثل مروان حکم ، رای اورا بر می گرداندند. بلاخره فتنه شروع شد ،خانه اورا محاصره کردند. تلاش حضرت برای شکست محاصره بجایی نرسید و عثمان کشته شد.
مدتی بعد از گوشه کنار طلحه و زبیر ، عایشه ، معاویه قد علم کردند برای خونخواهی عثمان ،که مظلومانه کشته شده.
عده ای هم پیش حضرت آمدند که حرف آنها درست است. عثمان خلاف کرده بود ولی کشتن کار درستی نیست، شما بیایید و قاتلین عثمان را مجازات کنید تا این فتنه طلحه و زبیر بخوابد.توکه حاکم عادل هستی قاتلین را قصاص کن. یک مُهر پایان به پرونده عثمان بخورد.
ظاهرا هم حرف بدی نمی زدند از طرفی با عدالت علی هم سازگار هست.اصل حکومت را بر مبنای عدالت برقرار کرده ومردم هم حرف بدی نمی زنند. با قصاص و دیه و حد پرونده تمام می شود.
فضای جامعه ملتهب است،مردم عصبانی و خشم شدیدی دارند.تصور کردند بهترین موقعیت است برای اعدام ، حرفهایی که امروز هم زده میشود:
چرا مماشات ؟! چرا مدارا؟!
ولی حضرت نه تنها در آن برهه ،بلکه در تمام حکومت خود زیر بار مهر ختام بر این پرونده نرفتند..پرونده باز ماند قاتلین اعدام نشدند
یک شبهه ایجاد کرد که چرا حضرت با اینکه عدالت داشت اینکار را انجام نداد ؟!
بحث امروز ما هم هست
رهبری از فساد جامعه خبر دارد یا نه ؟!
چرا رهبری کاری نمیکند ؟!
اساس جمهوری اسلامی که نهج البلاغه است
چرا اختلاسگر و فتنه گران را اعدام نکردند؟!
ایا رهبری خبر ندارد؟! از روی جهل است
یا خبر دارد و کاری نمیکند ؟!
حتما خبرها بدست رهبری نمیرسد؟!
فکر می کنند با چند خبر ساده که خود دریافت کردند با این خبر تصمیم کلان هم برای کشور می گیرند.
پاسخ در خطبه ۱۶۸ امده.
حضرت خیلی با ظرافت ، بدون تندی ،و با یک تقیه خاصی در این خطبه، دو پهلو توصیح میدهد.فرمود: ما هم می دانیم ، آنچه را که شما نمیدانید انرا هم می دانیم.و بر اساس مصلحت تصمیم می گیریم.
#حکومت
#مدیریت_جامعه
#شورش
#امیرالمومنین
🔷یا اِخوَتاه اِنّیٖ لَستُ اَجهَلُ ما تَعملون
برادران ،انچه را که شما می گویید از آن بی خبر نیستم .( حاکمان بی اطلاع نیستند )
خیلی چیزها میدانم که شما نمی دانید
اخبار پنهان ، خبر از گوشه و کنار، وسعت اطلاعاتی که دارم شما بی خبرید.
✳️ انسان گاهی باید از خبرها کمی عقب تر رفته ماجرا را تحلیل کند. دشمن امده با اسم زیبای عدالت ریشه حکومت را بزند.
فرمود؛ من برای عدالت امده ام . حکومت هیچ ارزش ذاتی برای من ندارد مگر ذیل حکومت حق مظلوم را بستانم.
تحلیل ماجرا بسیار مهمتر است از خود خبر و ماجرا. مردم فقط خبرها را می شنوند.
دشمن بدنبال چه چیزی بود! به چه چیزی دست یافته! و اگر طور دیگری عمل می کردیم ، چه اتفاقی می افتاد! عموم مردم اطلاع ندارند.
اگر دست به سلاح برده وارد عمل می شدیم. دقیق در پازل دشمن بودیم، واو همین را می خواست که جنگ شهری راه بیفتد. اما با زمین گذاشتن سلاح ، با شهید دادن نقشه دشمن رااز بین بردیم.(این یک تحلیل است خبر نیست) سخت هست ولی نسبت به برنامه ای که آنها در نظر گرفته اند مقایسه شود کاملا تحلیل درست است.
این احساسات گاهی مردم را عصبانی می کند ، ومردم انتظار دارند حکومت هم مثل مردم با عصبانیت فکر کند و تصمیم کلان بگیرد.
🔷ولکن کیفَ لی بقوتِِ والقومُ المُجلِبون علی حدِّ شَوکَتِهِم یَملِکوننا ولا تَملِکُهُم
من خوب میدانم ولیکن( این تحلیل ماجراست، شما که آمدید پیشنهاد می دهید) چه قوت و قدرتی دارم ،با این قوم شورشی[مُجلبون] مقابله کنم .
در حالیکه بر همان حد شوکت ، قدرت و نفوذ خود هستند.درست است حکومت از عثمان به علی انتقال پیدا کرده، ولی آنها ذی نفوذند.
یک نفر و دونفر، و یک حزب نیست ، در سطح جامعه پخش هستند.
انها بر ما مسلط هستند[یملکوننا] وما بر آنها مسلط نیستیم.[لاتملکهم]
اگر دست به شمشیر ببرم کل حکومت را از دست خواهیم داد.حکومت علوی از دست میرود بخاطر خون عثمان.
عدالت خیلی مهم است ولی، تا جایی که به اصل نظام و حکومت ضربه نزند.حفظ حکومت از اجرای عدالت واجب تر است.
🔷و ها هُم هوُلاءِ قد ثارُت معَهم عُبدانُکم والتَفُّت الیهِم اَعرابُکم
(قصاص را مطالبه می کنید)بدانید؛ آن گروه شورشی که در مقابل خانه عثمان قیام کردند. همین بردگان شما [عبدان] فامیل .دوست و آشنای شما، بادیه نشینان[اعراب] هستند. که ملحق شدند[التفَت] در شورش دخالت کردند. فتنه ای رخ داده که از بطن جامعه است.
🔷و هم خِلالَکم یَسومُونَکم ما شاءُ
همین مردمند که در میان و خلال شماهستند ،غریبه نبودند.تحمیل میکنند [یسومونکم] بشما انچه را می خواستند.
مگر ممکن است ؟ آیا علی همه را از دم تیغ بگذراند! اینکار شدنی نیست.
انها چنین قدرتی دارند، وقتی علی به حکومت رسید.زمان ، زمان عدالت علی، اماهر چه را که بخواهند بر شما تحمیل می کنند. در لایه های اجتماعی پنهان هستند .قدرت و عقبه دارند.
🔷وهل تَرَونَ مَوضِعاً لقدرتِ علی شیِِ تُریدونَه
خواستهْ شما انتقام است
آیا در ابتدای خلافت شما قدرتی می بینید؟!
با این حجم عظیم شورش ، با این عمق ،، که از همه طبقات جمعند ودر لایه های اجتماعی پنهان اند. با چه قدرتی ؟!
✳️ نکته: در کتاب بحار مرحوم مجلسی این خطبه نقل شده که حضرت بعد از این حرفها فرمود: بیایید بشمانشان بدهم که تعداد چقدر زیاد است.
جمع شدند خطبه خواند ، موعظه کرد سپس گفت هر کس در قتل عثمان شریک بوده بایستد متن روایت: 《فقامَ الناس ..علی قلیلِِ》اکثر جمعیت ایستادند( حدود ده هزار نفر در آن مجلس حاضر بودند) آیا میشود همه را از دم تیغ گذراند!!!
✳️ نکته ۲ : یک اصل را باید توجه داشت یک عدالت به حمل اولی هست و یک عدالت به حمل شایع ثنایی. (لفظ منطق است)
دو گونه صحبت، در مورد حکومت وجود دارد.
۱- صحبتها و سخنانی در باب نظریات در مورد اهداف و آرمانها هستندکه ،ما باید به کجا برسیم ؟! جمهوری اسلامی، حد آن چیست ؟!
که در نامهْ ۵۳ به مالک اشتر امده است.
در اداره جامعه رفتار باید چگونه باشد!!
در بیت المال چگونه باشد !!
در گرفتن مالیات چگونه !!
و رفتار با رعیت چگونه باشد!!
همه ی این موارد، آرمان است. که باید به آن برسیم این عدالت به حمل اولی ست.
مفهوم عدالت چیست ؟ یعنی همین حرفها و اهداف و آرمان.
امازمانی صحبت از اینست :الان چه کنیم ؟!
تا رسیدن به آن آرمان خیلی فاصله است.
آن آرمان هدف هست و به سمت آن در حرکتیم ولی باید مسیرها طی شود تا به آنجا برسیم.
در حال کنونی که باید مسیر را طی کنیم و هنور به آن آرمانها نرسیدیم .
نمیشود گفت ،با قاتلین عثمان همان عدالت رفتار شود که در نامه به مالک اشتر عدالت محض توصیه شده.
هرگز شدنی نیست.چون ما در میانهْ راهیم ، وآن ارمان انتهای راه هست.
این عدالت به حمل شایع، آنچه که در واقع و در خارج اتفاق می افتد.
جمهوری اسلامی هم مشکلات و ایرادهایی دارد .ولی هدف مشخص است برای رسیدن به آن هدف باید خیلی از مرزها عبور کرد.
مثال: در ایام کرونا ، با عدم حضور در کلاس درس ، برقراری کلاس بصورت آنلاین تصمیم گیری میشود. این قانون کلی ست که باید، کلاس درس استمرار داشته باشد
این همان آرمان و هدف نهایی ست
وقتی در اجرای هدف وارد شدید
یکی گوشی ندارد،
یکی گوشی دار د اینترنت ندارد.
دیگری هزینه ندارد.
آیا بستر اینترنت این حجم را همزمان برای هزاران نفر امکان دارد.
و هزاران مشکل دیگر....
هدف برگزاری کلاس بود ولی برای هر کدام از این مشکلات یک روشی لازم است.
برای آن هدفی که داریم ، آن لحظه تمام مشکلات را رقم بزنیم که تمام شد.
آیا تمام شد ؟!
برای رسیدن به آن هدف باید موانع زیادی را گذر کنیم.آن هدف می شود عدالت به حمل اولی !
هدف چیست؟ مفهوم عدالت.!
به کجا می خواهیم برویم ؟!
اما این حرف که برای رسیدن در عالم خارج و عالم واقع،چقدر مشکلات برسر راه هست.
این می شود ،عدالت به حمل شایع ،یعنی آنچه که در خارج و واقعیت اتفاق می افتد.
✳️نکته ۳ : حصرت در این خطبه دو پهلو صحبت میکند.فضای تقیه کاملا در خطبه مشهود است. نه صریحا می گوید اعدام می کنم و نه صریح می گوید قصاص نمیکنم.
دو پهلو می گوید و فضای ملتهب را مدیریت می کند.
از طرفی بعضی مردم پشت صحنه را نمی بینند. صرفاً هیجان و احساسات را می ببنند.
پشت ماجرا کیست! و چه کسی امروز دلسوز عدالت شده! را توجه نمی کنند.
اما حصرت عقبه ی انرا می ببند و طبق عقبه تصمیم می گیرد.
از طرف دیگر با عقبه هم اتمام حجت می کندکه با همین مردم به سمت شما لشکر کشی خواهیم کرد. نسبت به انها باید تصمیم درست بگیرد. چون مردم نمیدانند لذا فشار می اورند.
#حکومت
#مدیریت_جامعه
#شورش
#امیرالمومنین
🔷واِنَ هذاَ الاَمرَ اَمرُ جاهلیَّه
این امر، امر جاهلیت بود.
(امر دو پهلویی دارد)کدام امر جاهلی ست!
۱- قتل عثمان، مردمی که دست به قتل عثمان زدند کار بسیار بدی انجام دادند.
۲- برخی گفته اند : امر یعنی مطالبه مردم نا بجاست. اینکه مطالبه قصاص قاتلین می کنید در حالیکه زمان ان نیست. نشان دهنده ی اینست که هنوز در فضای جاهلیت هستید. لذا دو پهلو صحبت میکند .
🔷واِنَ لَهولاءِ القومِ مادَّهً
در جریان قتل عثمان انهایی که امدند یک عقبه و پشتیبان [مادّه] محکم دارند. آنها همان مردم جامعه ، و بادیه نشین هستند که نمیتوان همه را قصاص کرد.
این نشان میدهد رنج در سطح گسترده به لایه های جامعه رسیده بود.
در طلب قصاص شما از من، این قضیه عقبه(مردمی) دارد.
(امر) اگر قتل عثمان باشد ، این کار جاهلی یک عقبه دارد که معاویه است.
🔷اِنَ الناسَ مِن هذَا الاَمرُ اذا حُرِّکَ علی اُمورِِ
وقتی حرکتی[حرکَ] در مورد قصاص قاتلان صورت بگیرد . بین مردم در این امر سه گروه بوجود می آید. ما اگر پرونده عثمان را پیگیری کنیم چند فرقه ،در این موضوع راه پیدا می کند
🔷فرقهُُ تَری ما ترَونَ ، و فرقهُُ تَری ما لا تَرَونُ، و فرقهُُ لا تَری هذا ولا ذاک
۱- عده ای گویند : احسن ، همه را بکشید ، قاتل باید قصاص شود.[ماترون]
۲- عده ای خواهند گفت : چرا اعدام؟ انها مسلمانند .کارد به استخوان رسبده ، رفتند عثمان کشتند.[مالاترون]
۳- فرقه ای میگویند: نه این و نه آن [ذا ولا ذا]راه سومی را تصمیم بگیرید. کشتار و قصاص بس است.
این غائله ،غائله ایست که فتنه بپا میکند ، تفرقه ایجاد میکند..
عدالت خوب است ،ولی زمانیکه عدالت به تفرقه نینجامد جامعه اسلامی برای یک پرونده ، برای اعدام از هم می پاشد.
✅میگویند : چرا نظام با سران فتنه مماشات میکندو اعدام نمی کند؟!
یک زمانی اگر پرونده ای و غائله ای را ختم کنیم ،مشکلات شدیدتری بوجود می آید.
حاکم جامعه باید بالا و پایین کند ، بسنجد،
ایا حل این مشکل فتنهْ بدتری بپا نمی کند
🔷فاصبِروا حَتی یَهدَ الناسُ ، و تَقَع القلوب مَواقِعِها ، و تُوخَذُ الحقوقُ مُسمِحَهً
هر کجا دیدید مشکلی هست که ایجاد تفرقه میکند صبر کنید.
صبر کنید تااز مردم فروکش شود.[یهد]جامعه آرامش پیداکند .
قلبها از هیجان فرو نشیند.[تقع القلوب]
و حقوق به آسانی [مسمحه] گرفته شود.
✳️جمله ی تا وقتی جانها آماده نباشد ، قلوب به تعقل نرسد حکومت مستقر نمیشود.
اگر جامعه بمعنای واقعی چند بخش شده ، احتیاط ، مدارا، اما گاهی یک کروه کم و خاص بر علیه حکومت بپا میشود باید با آنها بشدت برخورد کرد.
✳️تمام حکومت معاویه مرهون خون عثمان است به بهانه خونخواهی حکومت بدست گرفت اما حضرت فرمود: فعلا زمان مبارزه با قاتلان نیست. بعد از شهادت حضرت معاویه به حکومت رسید ایا توانست قاتلین را قصاص کند.؟!
هرگز نتوانست. قدرت اجتماعی پس از سالها همچنان وجود دارد.اگر می توانست چون بنفع خود بود که جنجال عدالت بودن خود را بپا کند حتما قصاص می کرد .
✳️ پس از قدرت روزی معاویه در مدینه وارد خانه عثمان شد. دختر او عایشه گریه زاری کرد نام پدر میبرد. چرا قصاص نکردید.
معاویه گفت ( جملات او کلام حضرت را تایید می کند)ساکت باش ، هر لحظه بتوانیم و زورمان برسد قاتلان را قصاص خواهیم کرد ولی نمی توانیم. تو هم اگر میخواهی همچنان مواجب تورا حفظ و هوای تورا داشته باشبم سکوت کن دختر عموی حاکم (معاویه) باشی بهتر است تا یک زن معمولی باشی.. ما حکومت می خواستیم که رسیدبم تو هم از عثمان و قصاص سخن نگو.
فتنه سنگین بود راحت نبودباید مدیریت درست انجام میشد. به ابن عباس فرمود: تو نظر و مشاوره بده اگر صلاح دیدم عملی می کنم ، ولی اگر صلاح نبود نظر خود را اعمال می کنم. 《النصیحهُ لاَئمهِ الاُمَّه》باید دلسوزی و نصیحت باشد اما اگر حرف و نظر مردم عملی نشدعصبانیت و ناراحتی ندارد. حتما مصلحت نبوده نظرات مخالفی هم بوده که تصمیم و اجماع بر امر دیگری شده.
✅ ما می دانیم همه خبرها را ، و پشت پرده ها را،و طبق دانسته ها تصمیم می گیریم.
طیف مردم اکثر بی خبرند خبرها نیم سوخته ، یا خبر دست چندم ، یا برنامه ریزی شده و هدایت شده ی رسانه ها ست.
اطلاعات مهم نظام و امنیتی که نباید در اختیار جامعه باشدباید یک عده ی خاصی بدانند و در مورد آن تصمیم بگیرند.
🔷فاهدَوُا عنّی
علی را آسوده گذارید مرا رها کرده ، فشار بر من وارد نکنید.
مردم هستند تبدیل به حکام می شوند.
تبدیل به وزیر و وکیل می شوند.
علی هم اگر رئیس حکومت باشد ،زیر دستان اگر با او راه نیایند ، همین می شود که شد.
🔷وانظُروا ما ذا یَاتیکم به امری
شما نگاه کنید ،ببینید از من چه دستوری صادر می شود.
نمیخواهد که شما بمن بگویید چه کنم !!
من به شما فرمان صادر میکنم نه ،شما به من !!
🔷و لا تَفعَلوافَعلَهً
واجب است که کاری نکنند
کاری نکنید که چند آسیب بر جامعه اسلامی وارد شود.
🔷تُضَعضِعُ قُوَهً
قوت ما را ضعیف کند[تضعضع] .شوکت و هیمنه حکومت تضعیف شود.
🔷و تُسقِطُ مُنَهً
کاری نکنید که عظمت ما را پایمال کند.
🔷و تُورِثُ وهناً و ذِلَهً
قدرت ما نباید از بین برود. مولفه های قدرت فقط توپ و تانک نیست ،قدرت یعنی ، آن هیمنه ای که یک کشور دارد.
کاری نکنید که شوکت ما فرو بریزد.
تنها ارثی که دارد سستی و خواری ست.
با نظام اسلامی اینطور بر خورد نکنید.
🔷و سَاَمسِکُ الاَمر مَا استَمسَک
من خویشتن داری میکنم [اَمسِک]
تا جایی که راه داشته باشد با شورشیان مدارا میکنم.تا وقتی که جامعه را بهم نریزند.
ولی اگر چاره ندیدم و راهی جز جنگ ندیدم ،
به جنگ بر می خیزم و ریشه ی آنها را میکنم.
🔷و اذا لم اَجِدُ بُدّاً فَآخِرُ الدواءَ الکیّّ
ولی اگر چاره ندیدم[بُدَّ] و راهی جز جنگ نباشد،به جنگ بر می خیزم و ریشه ی آنها را میکنم. بیماری که با دارو و درمان [الدواء]چاره نکند راهی غیر از قطع کردن و سوزاندن ندارد.[الکَیَّ]
اگر شورشیان دست از کار خود برندارند ، تاحدی مدارا ،وگرنه دست به شمشیر و محاکمه خواهیم کرد.
حضرت جامعه را مناسب وشرایط و اوضاع را برای قصاص قتل عثمان مناسب ندیدند و هرگز این پرونده بسته نشد.
به کدام دلیل حضرت اینکار را نکرد؟!
آیا جنبه سیاسی داشت ،که بهانه به دست معاویه ندهد ؟!
درگیر جنگها شد و فرصت پیدا نکرد؟!
کاملا مشخص نیست
ولی تا پایان با قاتلین برخورد نکرد.
اللهم وفّقنا لما تحبّ و ترضی
#حکومت
#مدیریت_جامعه
#شورش
#امیرالمومنین
زهره حسینی
توشه ی محشر بجز مهر علی وآل نیست
دشمنش را باش دشمن جرعه ی مهرش بنوش
الحمدلله رب العالمین