الحمدلله رب العالمین
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۱/۸/۱۰ - ۶ ربیع الثانی
💢بخش دوم خطبه۱۵۷💢
در بخش قبل فرمود : بندگان خدا ، خدا را قسم مراقب نفسهای خود باشید. راه حق بر شما اشکار است نتیجه کار و عمل شما یا شقاوت است یا سعادت دائمی و جز این راهی نیست.
🔶فتَزَوَدوا فی ایامِ الفناءِ لاَیامِ البقاءِ
پس زاد و توشه جمع کنید در این چند صباح فانی دنیا ، برای ایام بقا و ابدی قیامت هر چقدر میتوانید توشه متناسب با قیامت جمع کنید.
🔶قد دُلِلتُم علیَ الزّادِ ، و اُمِرتُم بالظَعنِ
شما راهنمایی شدید [دُللتم]به جمع کردن توشه، این امر در قران آمده،
《 و تَزوَدوا فاِن خیرَ الزادِ التقوی 》
وبه کوچ کردن[ظعن] از این سرای فانی هم امر شدید. که در آن ماندگاری نیست.
امر یا تکوینی ست ، چه بخواهید یا نخواهید شما را می برند. یا امر تشریعی ست که شما را امر کردند در حال رفتن هستید
فرمود: .اگر کسی سوار بر مرکب شب و روز باشد، در حال حرکت است گر چه ایستاده باشد. حرکت بسمت قیامت باپا نیست این شب و روز است که با گذر خود حرکت می دهد عمر می گذرد اگر چه آرمیده باشد.
حرکت مکانی نیست بلکه حرکت بسمت قیامت زمانی ست و عمر در حال گذر است.
🔶وحُثِثتُم علیَ المَسیر
تشویق شدید بر ادامه دادن در مسیر حق .
پس در این چند روزه دنیا زاد و توشه بردارید .《سارعُوا الی مغفرَهِِ من ربکم》
🔶فاِنما انتم کرَکبِ ِ وُقُوفِِ لا تَدرونَ متی تُومَرونَ بِالسَیر
شما مانند یک کاروان و سوارانی هستید [کرَکبِِ] در محلی وقوف می کنند اما نمی دانند ساربان چه وقت بانگ رحیل سر می دهد.هر لحظه منتظر دستور حرکت از رئیس کاروان هستید.
هیچ کاروانی در میانه ی راه ماندگار نمیشود، مقصد دارد باید برود تا به آن برسد.
🔶اَلا فما یَصنعُ بالدنیا مَن خُلِقَ الاخره
اگاه باشید ؛ کسی که برای آخرت خلق شده. چکار به دنیا دارد.
اگر برای دنیاخلق شده بودید حق داشتید به جمع اوری و زر اندوزی ، اما وقتی خلق برای اخرت باشد دنیا معنایی ندارد.
🔶وما یَصنعُ بالمالِ مَن عمّا قلیلِِ یُسلَبُه
انسان را چه به مال، در صورتیکه بزودی این مال را دم مرگ از او می گیرند.
دنیا شامل همه چیز میشود. حتی مال.،
چون اکثرافراد، دنیا طلبی آنهادر مال تجسم دارد افت بزرگ همین مال است که از ذکر قیامت باز میدارد. لذا حضرت ابتدا بعنوان عام دنیا را بیان کرد وبعد ذکر خاص (مال)بعد از عام مال را بیان فرمود
🔶و تَبقا علیه تَبِعَتُهُ و حسابُهُ
مال را که پس می گیرند ، تبعات و آثار مال دنیا هنوز به گردن او باقی ست باید در میز محاکمه حساب همه را پاسخگو باشد .
از کجا اورده !! در کجا خرج کرده !!
🔶عباد الله ، اِنهُ لیسَ لِما وعدَاللهُ خیرُ مُترَک
بدرستی که برای وعده های خیری که خدا داده جای ترک کردن آن نیست [مَترَک]
آنچه را که خدا مهر خیر بر آن زده ، فرو گذاری نکنید و حتما انجام بدید .
🔶ولا فیما نَها عنهُ منَ الشّرِ مَرغَب
و آنچه که مهر فساد و شر به آن زده ، و از ان نهی کرده رغبت نکنید[مرغَب]
مترک و مرغب انسان باید خدایی باشد. باید باخدا تنظیم شود.
دل آنچه را بخواهد که خدا میخواهد و انچه را نخواهد که خدا گفته و نمیخواهد. اختیار دل باید دست انسان باشد تا از حکم خدا تبعیت کند نه اینکه به هوس تابع باشد.
✅ سوال: خدایی که عادل است ، عدل او با عذاب ابدیت چگونه سازگار است?
گناه سی ساله را سی سال عذاب کند نه ابدی؟
پاسخ : از عهده ی انسان خارج است که بتواند آثار و تبعات عمل و کردار خود را حساب کند. یک حرف زدن ، یک عکس و یک پیام ، چه بسیار تبعات دارد. خانوادها بهم می ریزند، خونها ریخته میشود. آبرو در خطر برار می گیرد. اثار اعمال قابل محاسبه نیست، فقط یک عمل صادر نشده ، بلکه یک عمل هزاران اثر دارد.
🔶اِحذَروا یوماً تُفحَصُ فیهِ الاَعمال بترسید از روزی که اعمال شما را تفتیش و زیرو رو میکنند و اعمال در ترازوی سنجش مثقالی قرار میگیرد .
«وإنٌ کانَ مثقالَ حَبَةٍ مٕن خردَلٍ اَتَینا بها و کفیٰ بٕنا حاسبین انبیا - ۴۷ »
اگر عملی به قدر دانهْ خردلی باشد آن را بحساب در آوریم
🔶و یَکثُرُ فیهِ الزِلزال
بترسید از روزی که اظطراب آن زیاد است و از عظمت لرزه بر جان می افتد
« یوم تَرَونَها تذهَلُ کلُ مُرضٕعَةٌعما اَرضَعَت
وتریَ الناسَ سُکاریٰ وماهم بسٓکاریٰ حج - ۲»
روزی که با مشاهده آن مادر، فرزند خود زمین گذارد گویا مردم مست شدهاند در حالیکه مست نیستند ولیکن هیبت عذاب شدید است .
🔶و تَشیبُ الاَطفال
بترسید از روزی که مالکیت خدا ظهور پیدا میکند و از ابهت محشر طفل کوچک مو سپید می شود
« فکیفَ تتقونَ یوماً یَجعَلُ الولدانََ شِیبا مزمل -۱۷» از بس هول و اضطراب دارد یکباره چروک صورت را فرا گرفته پیر میشود.
🔶اعلَموا عباد الله، اِنَ علیکم رَصداً مِن انفسِکم
بدانید بندگان خدا ؛ یک نگهبانانی از وجود خودتان هست که عمل شما را رصد می کند.
دور بین مدار بسته هر کس در وجود خود اوست. امروز مواظبت می خواهد فردا دیگر وقت مراقبت نیست وقت حساب است .
🔶و عُیُوناً مِن جَوارِحِکم
شما در درون خود تیم بازرس و جاسوس[عیونا] دارید که فردا بر عملکرد شما و ضد شما شهادت میدهند
« یوم تشهدُ علیهٕم السنتَهُم و ایدیهٕم و ارجُلُهُم بما کانو یعملون نور - ۲۴ »
دست و پا و زبان به عملکرد شما شهادت میدهد ( چه عمل خوب ، و چه عمل بد )
وقتی اعضای بدن بر ضد صاحب خود شهادت میدهد .
«و فالوا لٕجُلودٕهٕم لٕمَ شَهٕدٌ تُم علینا قالوا اَنطَقَنَا اللهُ الذی اَنطَقَ کُلَ شیٍ فصلت - ۲۱ »
افراد خطاب به پوست بدن خود که شهادت بر ضد او داده میگوید :
چرا بر علیه صاحب خودو چگونه شهادت دادید !!
خواهند گفت خداییکه همه موجودات را به نطق آورد ما را نیز گویا کرد، خدا امر کردشهادت بدهبم.
🔶و حُفاظَ صِدقِِ یَحفَظونَ اعمالَکم ،وعدَدَ اَنفاسِکم
یک عده مراقبانی هستند که از بیرون عمل شما را حفظ میکنند
حافظان صادق که نفس به نفس شما را حساب دارند در نزد رقیبً و عَتیدُ ثبت می شود که عرق ریختن برای اطاعت بود یا برای معصیت .
《یوم تَجٕدُ کُلُ نفسٍ ما عمٕلَتٌ مٕن خیرٍ مُحضَرا وما عمٕلَت مٕن سوئٍ ال عمران - ۳۰ 》
درآن روز هر کس عین عمل ( خوب و بد ) خود را می بیند.
🔶لا تَستُرُکم منهم ظلمتُ لیلِِ داجِِ
شدت تاریکی شبهای ظلمانی [داج]نگهبانان ثبت اعمال را مستور نمیکند.
دو گروه حافظان درونی و بیرونی هیچ چیز مانع از دیدن آنها نیست ( نه تاریکی ، نه بسته بودن در )
همانطور که دست و پای شما بهعنوان شاهد، همیشه همراه شما هست و جدا ناپذیر . ملائک حافظان بیرونی همیشه هستند .مانع برای آنها معنا ندارد .
🔶ولا یُکَنَکم منهم بابُ ذُورتاجِِ
دربهای قفل زده شده [ذورتاج] شما را از ملائک پنهان نمی کند.[لا یُکِنّ]
🔶واِنَ غداً منَ الیومِ قریب
بدانید که بین امروز دنیای شما و فردای قیامت ،فاصله ای نیست .
فردای مرگ و قیامت بشما بسیار نزدیک است.
🔶یَذهبُ الیومُ بما فیهِ
امروز دنیای شما با هر چه که دارد می گذرد. تلخ و شیرین ، بستگی به اعمال انسان دارد .
عمل خوب طعم شیرین ، و عمل زشت برای صاحب عمل بسیار تلخ و دردناک است.
🔶و یَجِئُ الغدُ لاحِقاً به
فردا به امروز ملحق میشود.
انقدر نزدیک است که قیامت را به فردا تشبیه می کند. فردا (قیامت) ملحق میشود به امروز
🔶فَکَاَنَ کل امرِئِِ منکم قد بلَغَ منَ الارضِ منزلَ وحدتِه ، ومَخَطَ حُفرَتِه
بزودی هر یک از شما به قطعه زمینی که منزل تنهایی، محل تعیین شده ی قبر [حفره] می برند . خیلی زود به چنین روزی میرسید.
🔶فیالَهُ مِن بیتِ وحده ، و منزلِ وحشه ، و مَفرَدِ غُریبَه
وای بر انسان، روزی که در تنهایی قبر گرفتار میشود. امان جایگاه غربت و وحشت.
امان از قبر تاریک
امان از خانه ی وحشت
امان از تنهایی غربت
🔶و کانَ الصیحهَ قد اَتَتکم ، والساعهَ قد غشِیَتکم
الان می بینم که صیحه دوم زده شده ، می بینم قیامت شما را در بر گرفته[غشیَتکم]
نفرمود قیامت شما را در بر می گیرد..صحبت از حال است قیامت را هم اکنون و کار را تمام شده ببینید ،
🔶و برَزتُم لِفصلِ القَضاء
گویا ظاهر و مهیا شدید[برزتم] برای دادگاه عدل الهی ، که فاصله دهنده ی مومن و کافر است.
🔶قد زاحَت عنکمُ الاَباطیل، واضمَحَلَت عنکمُ العلل ، واستَحَقَت بکمُ الحقائق
تمام دروغ و باطل ها از شما جدا شده [قد زاحت] گویا تمام بهانه ها و علت تراشی های شما به نابودی کشیده شده ،
چون همه حقایق محقق شده اند و حقیقت بر شما آشکار گشته.
در دادگاه عدل الهی ، سخن بدون بینه ، و حرف باطل، از کسی نمی پذیرند. بهانه تراشی دنیا در انجا کارکرد ندارد. عذر باید واقعی باشد که عذری باقی نمانده و شما باید تقصیر خود را بپذیرید.از حقایق طفره رفتن در دنیا کارکرد داشت.
« الملکُ یومیذٍ للهٕ یَحکمُ بینَهم حج -۵۶»
مالکیت خدا در آنروز آشکار شده داوری میکند
🔶و صَدَرَت بکمُ الاُمورُ مَصادرِها
در پایان امور دنیا ، بعد از تمام بالا و پایین ها ، فراز و فرودها، اعمال، شما را به جایگاه خود[مَصادرِها] میرسانند.
هر عملی برای خود جایگاهی دارد ، عمل بهشت است یا جهنم ، اتش است یاریحان.
اعمال دست صاحب خود می گیردو او را به جایگاهی که خود عمل دارد میبرد.
🔶واتَّعِظوا بالعِبَر
عبرت فراوان است عبرت گیرنده کمیاب است. از عبرتها پند بگیرید.
خبرهای گذشتگان شما را باید با حقایق روشن کند. از گذشته با خبر و شما را به حال برساند و عبور کنید تا آینده را خوب بسازید.
🔶واعتَبِروا بالغِیَر
از تغییر و دگرگونی دنیا، عبرت بگیرید. تلخی و خوشی ، سختی و راحتی ، اضطراب و آرامش، در کنار هم انسان را نگه میدارد.، از دگرگونی دنیاترس و هراس نکنید، عبرت گرفته از فرصت اندک استفاده کنید.
🔶وانتَفِعُوا بالنُذُر
از انذار دهنده ، هشدار ، آژیر خطر نفع ببرید
و از ناصح خیرخواه بهرهمند شوید
غالبا انسانها از انذار خوش ندارند . ذات انسان به گونه ایست تا تنبیه ، هشدار در کار نباشد جواب نمیدهد.
و از ناصح خیرخواهی که تشر زد ، در مقابل او موضع نگیرید، از پند او بهرهمند شوید.
اللهم اغفر ذنوبنا تقطع الرجا
الحمدالله رب العالمین
شب ز اسرار علی آگاه است
دل شب محرم سر الله است
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۱/۸/۹ - ۵ ربیع الثانی
💢بخش اول خطبه ۱۵۷💢
این خطبه ،خطبه ی اخلاقی در باب تقوا می باشد .شروع خطبه با حمد و ثنای خداوند آغاز می شود .
چرا خدا را حمد می فرماید ؟ چون ؛
🔶 الحمدلله الذی جعَلَ الحمدَ مفتاحاً لِذکرِه
حمد، ستایش در مقابل صفت یا فعل
اختیاری می باشد. مانند شجاعت ، کریم بودن ، فرد از طرف دیگران مورد ستایش فعل یا صفت خوب خود قرار می گیرد.
همان خدایی که حمد را راه ورود به ذکر خود قرار داد . راه اهل ذکر شدن حمد الهی میباشد .گشایش دروازه ی ذکر خدا با شاه کلید حمد الهی می باشد .
بعضی گفته اند چون در قرآن ذکر به معنای هم نماز و هم قرآن می باشد شروع نماز هم با سوره حمد و شروع قرآن هم با سوره حمد می باشد و این قسمت خطبه اشاره به این دارد ولی این نظر تا حدی غیر قابل قبول است چون شروع نماز با سوره حمد نیست و اولین سوره که بر نبی اکرم صلی الله علیه و آله نازل گردید فاتحه الکتاب نبود و علق بود ،طبق ترتیب در کتاب فاتحه الکتاب اول آمد
🔶وسبباً لِلمزیدِ من فضلِه
و حمد خدا سلب ازدیاد فضل و رحمت او می شود
🔺آیه ۷سوره ابراهیم
《لَئِنْ شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ ..》
می فرماید زیادتان می کنیم رزق و روزی چه بسا خودت را نمی فرماید فقط نعمت را زیاد می کنیم ، بلکه وجود شما ، ظرفیت شما را زیاد میکنیم خدای فیاض انرا پر می کند . نعمت هم زیاد میشود.
این یعنی ظرف وجودی شما را بزرگ می کنیم ظرف که بزرگ گردید، خود عظیم می شوی
🔶و دلیلاً علی آلائِهِ و عظمتِه
حمد، به نعمتهای خدا راهنمایی می کند .تو را به نعمتهای دیگر میرساند .وقتی انسان نعمتهای خدا را ببیند شاکر می شود مرتبه ی بعد این حمد انسان را به نعمتهای جدید می رساند .همین حمد باعث دیدن و پی بردن عظمت پروردگار می شود.
🔶عبادَالله، اِنَ الدَهرَ یَجری بالباقینَ کَجَرَیهِ بالماضین
ای بندگان خدا روزگار برای کسانی که هستند در جریان است ،همانگونه که نسبت به گذشتگان در جریان بود روزگار همانطور می گذرد.
🔶لا یَعودُ ما قد وَلیّ منهُ
آنچه از روزگار سپری شده برنمی گردد.[لایعود]
یکی از اصول روزگار این است ؛آنچه رفت دیگر رفت بر نمی گردد.
عبرت یعنی به قوانین کلی طبیعت نگاه کنید و درس بگیرید .
🔶ولا یَبقَا سَرمداً ما فیه
عمر هم آنچه هست در آن باقی نمی ماند ،زمان حال می گذرد نه می توانیم مافات را برگردانیم نه می توانیم زمان حال را نگه داریم .
🔶آخِرُ فِعالِهِ کاَوَلِه ، مُتَشابِهَهُُ اُمورُهُ
آخرین فعل و رفتار روزگار مانند اولین آن است.امور روزگار شبیه است براساس دوره زمانی و قوم و قبیله و ... فرقی نمی کند
🔶مُتَظاهِرَهُُ اَعلامُهُ
نشانه های روزگار روشن و واضح است .قوانین ثابتی دارد .یکی از قوانین کلی عالم زاد و ولد ، مرگ ، یک قانون کلی تقسیم جامعه به حکومت و رعیت است .
یک قانون ، همیشه بین حق و باطل نزاع بوده .
البته در جریان ظهور که انسان به کمال می رسد آن فرق دارد .این مطلب ثابت بودن قوانین کلی تا قبل از ظهور است .
شیطان در عصر ظهور از بین می رود ولی نفس اماره همچنان انسان را به گناه فرمان می دهد.
🔶فکاَنَکم بالسّاعَهِ تَحدوکم حَد وَالزاجِرِ بِشولَهِ
گویا اینگونه است که مرگ یا قیامت[السّاعَهِ] حدی حدی می خواند مانند ساربانی [الزاجِر]که می خواهد سریع گله شتر را به مقصد برساند. این گله شترانی هستند که مدتی از وضع حملشان گذشته و شیر آنها کم شده(سبکبال هستند) لذا ساربان آنها را تند میراند .مرگ هم می خواهد ما را زودتر به پایان عمر برساند .
🔶فمَن شَغَلَ نفسَهُ بغیرِ نفسِهِ
ما وظیفه داریم اول به زندگی خودمان برسیم اول خودمان را اصلاح نفس کنیم البته امر به معروف و ... سرجای خود باقی است
اگر کسی خودش را مشغول به کسی جز خود کند . به طور مثال قبل از اصلاح نفس به کسب معاش بپردازد بلکه از کسب معاش به تجمل و فرعونیت برسد سه نتیجه در انتظار اوست ؛
🔸تَحَیَرَ فی الظلُمات
۱- در تاریکیها متحیر می شود
🔶وَارتَبَکَ فیِ الهَلَکات
۲- شخصی که از اصلاح خود جدا شد، و به هر چه غیر خود پرداخت در نقاط حادثه خیز (مهلکه)گرفتار می شود
🔶و مَدَت به شیاطینُهُ فیِ طُعیانِهِ
۳- و شیاطین او را در مسیر طغیانی که انتخاب کرده می کشند .
کسی که به هر چیزی غیر خودش مشغول شد این سه اتفاق که ذکر شد در کمین او هستند
🔶و زَیَنَت لهُ سَیِئَ اَعمالِه
این شیاطین اعمال سوء را زینت می دهند کار به جایی می رسد که اصلا گناه بودن فعل حرام را انکار می کند
حدیث از امام صادق علیه السلام که می فرماید کسی که شراب می خورد و حرام بودن آن را انکار می کند او خالد در نار است ولی کسی که انکار نمی کند حرام بودن آن را او خلود در نار ندارد ممکن است روزی از جهنم خارج شود.
🔶فالجَنَهُ غایتُ السابقین ، والنارُ غایَتُ المُفرِطین
بهشت سرانجام کسانی است که در طاعت سبقت گرفته اند و البته جهنم سرانجام کسانی است که کوتاهی کرده اند
🔶اِعلموا عبادَ الله ، اَنَ التقوا دارُ حِصنِ عزیز
بدانید ای مردم !
تقوا یک قلعه و حصن محکم نفوذ ناپذیر است .
🔶والفُجورَ دارُ حِصنِ ذلیل
البته گناه و فسق و فجور خانه ذلیلی است که هر لحظه در حال فروپاشی است.
《 ان أَوْهَنَ الْبُیُوتِ لَبَیْتُ الْعَنْکَبُوتِ - ۴۰ 》
🔶لا یَمنعُ اهلُهُ ، ولا یُحرِزُ مَن لَجَاَ اِلیهِ
فسق و فجور طوری نیست که مانع آسیب اهلش شود و اگر کسی به آن خانه پناه برد خانه نمیتواند حافظ او باشد.[یُحرَز]
🔶الا و بالتقوا تُیطَعُ حُمَتُ الخطایا
آگاه باشید به سبب تقواست که زهر کشنده گناه [حُمَت] بی اثر می شود
🔶و بالیقینِ تُدرَکُ الغایَتُ القُصوی
و البته از مرتبه تقوا بالاتر یقین است .به سبب یقین به برترین منازل که آرزوی همه است می توان رسید
امام رضا علیه السلام فرمود:
الإیمان فوق الإسلام بدرجة و التقوى فوق الإیمان بدرجة و الیقین فوق التقوى بدرجه...
از اسلام بالاتر ایمان است و تقوا یک مرتبه بالاتر از ایمان است و یقین بالاتر از تقوا است .
کسی می گوید لااله الاالله ولی کسی یک در جه بالاتر می رود با ایمان و به خدا و معاد باور دارد حال کسی متناسب با ایمانش از گناه دوری می کند (تقوا )ولی کسی باطن گناه را می بیند (یقین).
🔸عِبَادَ اللَّهِ، اللَّهَ اللَّهَ فِی أَعَزِّ الْأَنْفُسِ عَلَیْکُمْ وَ أَحَبِّهَا إِلَیْکُمْ
ای مردم شما را به خدا قسم می دهم در عزیزترین نفس ها در نزد شما مراقب باشید (عزیزترین نفس ها خود انسان است)
مرحوم خویی این کلام قرآن که «قو انفسکم و اهلیکم نارا»
اول اشاره به این فرموده خودتان را از أتش نگه دارید بعد فرموده اهل خود را .
🔸فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ أَوْضَحَ لَکُمْ سَبِیلَ الْحَقِّ وَ أَنَارَ طُرُقَهُ
خدا راه حق را به طور واضح و آشکار به شما نشان داده و راههای حق را نورانی کرده است .
🔸فَشِقْوَةٌ لَازِمَةٌ أَوْ سَعَادَةٌ دَائِمَةٌ.
نتیجه کار این است که انسان یا در دار تقوا می رود یا در دار گناه می افتد.
با توجه به بخش اول خطبه این جنگ همیشگی روزگار است یا طرفدار حق هستید یا باطل که اگر طرفدار باطل باشید دچار شقاوتی که همیشه به خود چسبیده [لَازِمَةٌ] .و اگر طرفدار حق و حقیقت باشید به سعادت همیشگی می رسید.[ دائمهُُ]
سعادت یا شقاوت ثمره ی نوع زندگی انسان است
🔺اینکه به گناه ذنب گفته می شود چون گناه مانند دم حیوان (ذنب)همیشه به دنبال ما است و دست از ما بر نمی دارد .
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️◾️