یار علی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۱/۶/۲۳ - ۱۷ صفر
💢 خطبه ۱۲۳ 💢
این خطبه در آستانه جنگ صفین یا جمل ایراد شده و اینکه در چه جایگاهی بیان شده نظرات مختلف است . گفتند که بعید نیست قبل از شروع این دو جنگ باشد ، چون یک دستور کلی هست و همیشه قابل اجراست.
🔷واَیُّ امرِئٕ منکم اَحسَّ مِن نفسِه رِباطَةَ جأشٕ عندَ الِلقاء،
هر یک از اصحاب استحکام و محکمی [رَباطه]در قلب [جَأش]خود احساس کرد به هنگام درگیری و گلاویز شدن با دشمن[عندَ اللقاء]چون شما جوانمرد و شجاع هستید و رعب از دشمن به جان شما نیفتاده.
🔷ورَأیٰ مِن احدٕ مِن اِخوانِهِ فَشَلا
اگر دیدید یکی از مجاهدان ترس دارد با وجود اینکه به میدان جنگ آمده ولی یک رعبی بجان او افتاده .
(شجاعت بستگی به ایمان دارد و به ژن افراد و ارث هم بستگی دارد.)
🔷فَلیَذُبَّ عن اَخیهِ بفضلِ نَجدَتِهِ الَتی فُضِلَّ بها علیهِ
براو (شجاع) لازم است و باید از ضعیف دفاع کند[فلیَذُب] بخاطر آن فضل شجاعت [نَجدَته]که خدا در اختیار او نهاده است..
✳️سوالی پیش می اید!!!
هرکسی در میدان جنگ کار خود را انجام میدهد چه لزومی دارد که از دیگری هم دفاع کند؟! زحمت را بر دوش خود مضاعف کند؟!
پاسخ : وقتی خداوند به کسی نعمتی داد در قبال آن انتظاری هم دارد. صفت شجاعت دارد ، نه تنها باید بجنگد بلکه به افراد ضعیف هم باید توجه کند.
✅ نکته مهم: در قبال هر نعمتی که داده شده وظیفه ای بر دوش گذاشته میشود.
در مکتب دین ومعاد چنین است.
عیش و خوشی دنیا بتنهایی نیست، مکتب دینی دستور داده ، گر به نعمت ، خصلت و صفت خوبی رسیدید(قدرت بازو ، شهامت ، شجاعت، روح عدالت ، روح حق جویی، محبت آل الله ) باید شکر گذاری کنید. شکر نعمت را باید نسبت به مردم انجام داد.
ادای نعمت همان شکر نعمت است. اگر وظیفه در قبال نعمتها انجام نشود ،شکر انجام نگرفته . احتمال از دست رفتن نعمت زیاد است.
🔷کما یَذُبُّ عن نفسِه
شجاعی که از خود دفاع میکند همانگونه باید از دیگری هم دفاع کند.
🔷فلَو شاءَ اللهُ لَجَعَلَهُ مِثلَهُ
اگر خدای متعال می خواست آن ضعیف را همانند آن قوی قرار میداد. (مغرور شدن در کار نباشد) خدا اراده میکرد او قوی میشد .
حال که مشیت الهی بر این قرار گرفته وبه کسی نعمت قوت و شجاعت داده، پس ادای شکر نعمت هم لازم است.
( شاید یک روزی این صفتهاو نعمتها جابجا شود.)
✅ ما نباید در شرایط فعلی خود ، راحت در بارهٔ دیگران قضاوت کنیم.انسان ابتدا باید خود را بجای دیگران و شرایط آنها فرض کند بعد در مورد آنان نظر بدهد اگر خود شخص در آن شرایط بود، چه قضاوتی را دوست داشت.
این احتمال را بدهید که در وجود انسانها جابجایی بوجود می آید.
هر انتظاری که دارید همان انتظار فردایی خود را امروز عملی کنید.
🔷اِنَّ الموتَ طالبٌ حَثیثٌ
همانا مرگ موجودی که سریع به انسان می‌رسد [حثیثٌ]هم سرعت دارد و هم طالب است .
بابت کمک به دیگران از مرگ نترسید مبادا که کشته شوید.
🔷لا یَفوتُهُ المُقیم ، ولا یُعجِزُهُ الهارِب
کسی که مقیم و پابرجا باشد ، ازجای خود تکان نخورد.گردن کلفتی کند مرگ گردن او را هم میگیرد. مرگ طالبی هست که ایستاده را هم میگیرد و رحم نمی کند.
و مرگ، انسان فراری [هارب] را ناتوان نمیکند .[لایُعجِزُه]
شخص قوی در دفاع از یک ضعیف ، اگر مرگ او رسیده باشد ،در حال مقیم هم باشد مرگ جان او را میگیرد ، در حال فرار از خدمت هم جان او را می گیرد. در حال دستگیری هم مرگ فرا رسیده باشد میگیرد. در هر سه حالت فرقی ندارد. مهم استقبال مرگ هست. طوری فرا میگیرد که کسی نفهمد چه شد!!
امیرالمومنین در باب امر بعمروف و نهی منکر هم جملات اینچنینی داشتند « در نهی منکر نترسید که احتمال مرگ باشد ، مرگ دست خداست.از کم شدن رزق خود نترسید که روزی دست خداست.شما وظیفهٔ خود را انجام دهید»
🔷اِنَّ اکرَمَ المَوتِ القتلُِ
گرامی ترین مرگها شهادت در راه خداست.
مرگ بر تارک انسان نوشته شده ، گر شهادت نرسد روزی مرگ فرا می‌رسد.
شهادت مرگ تاجرانه است.. مقام معظم رهبری
🔷والذین نفسُ ابنِ ابیطالبٕ بیدهِ لَاَلفُ ض‍َربَةٕ بالسَّیفِ اَهونُ علیَّ مِن مِیتَةً علیَ الفِراشِ فی غیرِ طاعةِ الله
قسم بخدایی که جان علی در دست اوست،
هزار ضربه شمشیر بر پیکر من وارد شود بسیار آسانتر است تا اینکه در بستری بمیرم که در مسیر طاعت نباشد.
قسمت دوم خطبه در بعضی نسخ (فیض الاسلام)خطبه جدید است ودر بعضی نسخ بهم پیوسته است. چه دو خطبه ، وچه یک خطبه باشد. مرحوم مجلسی در بحار مقدمه ای قبل از جملات آورده که سید رضی مرقوم نکرده.
حضرت خطاب به مردم کوفه فرمود:
🔷ما اَریٰهُ القومَ لاَهلَکَ الشام الا ما ظاهرین
احوال شما را می بینم که معاویه و مردم شام بر شما مسلط میشوند
🔷قالوا: تَعلَمُ ماذا یا امیرالمومنین
شخصی پرسید: آیا این سخن علم غیب است؟
فرمود نه ! بمنزله پیشگویی نیست ولیکن اوضاع را که می بینم یقین می کنم شما شکست خورده و دشمن پیروز میشود. چون شما را سست و بیحال می بینم.
🔷اَریٰهُم مُجتَمعین و اَریٰکم مُتفرقین
دشمن را یکدست و با اجتماع ، وشما را متفرق می بینم.
🔷اَریُهُم لِصاحبِهِم طائعین و اَریکم لیٖ عاصین
می بینم که یاران معاویه نسبت به او اطاعت دارند اما شما نسبت به من عصیان دارید، وسخنان مرا نمی شنوید.
بعد از این مقدمه فرمود:
🔷و کاَنّی اَنظُرُ إلبکم تَکِثُونَ کَشیشَ الضِّباب
گویا می بینم ( این دیدن ، میتواند علم غیب باشد ویا میتواند نتیجه گیری از رفتار مردم باشد) میبینم شما را در غلبه دشمن مانند سوسمار [ضُباب] می‌خزید واز صحنه فرار میکنید. از فرط ضعف و لگد مال شدن حرّیت شما، با یک نهیب خزیده و فرار میکنید.
پوست سوسمارحالت زبری و شیشه ای دارد ، در زمان حرکت صدای خش خشی دارد چند سوسمار در کنار هم راه بروند وبدن یکدیگر بهم برخورد کند صدای خاصی ایجاد میشود آنرا تَکِشون گویند.
🔷لا تَأخذونَ حقاً ،ولا تَمنَعونَ ضَیماً
نه میتوانید حقی را بگیرید .و نه میتوانید ظلمی [ضَیما] را دفع کنید..
اول گرفتن حق است بعد دفع ظلم ، که شما در چنین حقارتی از حق خود هم نمیتوانید دفاع کنید. واین اوج رذالت و پستی یک قوم است.
🔷قد خُلیّتُم والطَّریقَ
این گوی و میدان ، این شما و این راه راست.
هرآنچه لازم بود واضح و صریح بیان کردم ، حتی آینده را ترسیم کرده سرانجام آنرا نشان دادم .
و تاریخ هم اثبات کرد به چنین حالت و روز گرفتار شدند.
🔷فالنَجاةُ لِلمُقتَحِم
نجات با کسانی هست که در سختی و میدان جنگ دل بدریا زده فرو برود. [مُقتَحِم]
نجات با کسی ست که برای رسیدن به هدف امروز سختی ها را بپذیرد،
نجات او در دنیا ویا در آخرت است.
« اگر از چیزی میترسید خود را در آن موضع وارد کنید. کلمات قصار حضرت »
🔷والهَلَکةُ لِلمُتَلّوِّم
کسی که دست دست کرده کار را بتاخیر اندازد [مُتلَوُم] حتما شکست و هلاکت دارد.
هلاکت دنیایی ، ظالم بر او مسلط میشود.
هلاکت آخرتی ، بازخواست خدای متعال است.
✅ تلاش ، انجام وظیفه ، خدمتگزاری ، تاریخ ساز است. ایندگان انسان را مواخذه می کنند که تو میتوانستی چرا تلاش نکردی ؟!
چرا به آبرومندی و رفعت نظام خود دستگیری نکردی ؟
چرا برای گسترش آن کمک نکردی ؟
فقط داعیه دار اخلاق بودی چرا آرمان ما را محقق نکردی ؟
چرا به ضعف خود نگذاشتی آرمان بدست ما برسد؟
ما فقط خود نیستیم که هر طور زندگی، و هر طور رفتار کنیم. عمل ما در آینده تاثیر دارد.
با این نگاه و دید وظیفه ها سنگین است. بسیار تلاش می خواهد ، باید رفت ، باید دل به دریا زد چه رسیدن باشد چه نباشد ، چه پیروزی باشد چه نباشد. تلاش ، حرکت و وظیفه مهم است.
اللهم الحقنا بالصالحین
الحمد لله رب العالمین