یار محمدی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
۱۴۰۱/۶/۱۵ - ۹صفر
💢خطبه ۱۱۵💢
نماز باران (استسقاء)
استسقاء ،نماز خاصی است که احکام خاصی دارد ،
هرگاه خشکسالی عارض شود ،مردم با حالات خاصی در بیابان دعا می کنند که خدا باران بفرستد به این صورت که سه روز روزه می‌گیرند که روز سوم دوشنبه باشد سپس همراه پیرمردو بچه ها و حیوانات اهلی و ...به بیابان می روند و محلی که سقف آسمان باشد. مانند نماز عید قربان یا فطر ،می باشد اقامه می کنند و سپس امام جماعت دو خطبه را ایراد می کند .
نکته قابل توجه این است که با این سیره ی نماز باران در ادیان قبل از اسلام و انبیای دیگر هم بوده است .
این خطبه ظاهراً در کوفه زمان خشکسالی با مردم به بیابان رفته بودند نکات ویژه ای را بیان می دارد که از هیچ خطیب نشنیده ایم که ۳۰صفت را برای باران ذکر نموده اند.
💠اللَّهُمَّ قَدِ انْصَاحَتْ جِبَالُنَا وَ اغْبَرَّتْ أَرْضُنَا
خدایا خودت می بینی کوهها خشک شدند[انصاخت] و خاک روی زمین فراگرفته و آن را غبارالود[اغبرت] کرده است .
💠 وَ هَامَتْ دَوَابُّنَا
چهارپایان ،تشنه گشته اند
💠تَحَیَّرَتْ فِی مَرَابِضِهَا
حیوانات از اینکه هیچ آب گوارایی ،هیچ مرتع جهت چریدن نیست ،حیران گردیده اند .
💠 وَ عَجَّتْ عَجِیجَ الثَّکَالَى عَلَى أَوْلَادِهَا
حیوانات از تشنگی و گرسنگی تلف می شوند و مادران ناله جانسوزی بالای سر فرزندان خود می زنند [ثَکالیٰ]
🔺این است که میگویند حیوانات را جلوی بقیه حیوانات ذبح نکنید ،چون آنها می فهمند .
💠 و مَلَّتِ التَّرَدُّدَ فِی مَرَاتِعِهَا وَ الْحَنِینَ إِلَى مَوَارِدِهَ
حیوانات از تردد جهت جستجوی غذا در مراتع و ناله هایی[حَنین] که در رسیدن به آب سر می دهند، آزرده و ملول شدند[ملَّت]
امام صادق علیه السلام فرمودند:خدای متعال ملکی دارد که هرروز و شب ندا سر می دهد ؛ای بندگان خدا کمتر سراغ مرگ بروید ،اگر حیوانات بی آزار و بچه های شیرخوار نبودند ،اگر پیرمردهای خمیده اهل عبادت نبودند ،عذاب بر شما نازل می گشت ! زیر پای این عذاب از بین می رفتید
💠اللَّهُمَّ فَارْحَمْ أَنِینَ الْآنَّةِ وَ حَنِینَ الْحَانَّةِ
خدایا بر ناله گوسفندان [آنه]و بر این ناله ی شتران( حانَّةِ)تشنه و گرسنه رحم کن.
💠اللَّهُمَّ فَارْحَمْ حَیْرَتَهَا فِی مَذَاهِبِهَا وَ أَنِینَهَا فِی مَوَالِجِهَا
خدایا بر این حیوانات که بین آغول و بیابان متغیر هستند و به ناله شأن[اَنین] آن وقتی که برای رفع تشنگی به آبشخور[مَوالج] می روند ،رحم کن .
💠اللَّهُمَّ خَرَجْنَا إِلَیْکَ حِینَ اعْتَکَرَتْ عَلَیْنَا حَدابیرُ السِّنین
خدایا ما به سمت تو خارج شده، به بیابان هجوم آوردیم[اِعتکرَت] ولی هدف ما ،تو بودی درحالیکه این خشکسالی بلایی بر سرما آورده است که ما را مانند شترانی لاغر[حدابیر] و نحیف گردانیده است .
💠وَ أَخْلَفَتْنَا مَخَایِلُ الْجُودِ
ما به سمت تو آمدیم در حالیکه ابرهای باران زا[جَود] به ما پشت کرده و خبری از باران نیست .
💠فَکُنْتَ الرَّجَاءَ لِلْمُبْتَئِسِ وَ الْبَلَاغَ لِلْمُلْتَمِسِبه
به معنای واقعی کلمه ، ما به یأس رسیدیم[مُبتئس] در حالیکه می دانیم تو بهترین امید برای مأیوسین هستی مارا کفایت می کنی .به تو التماس می کنیم[ملتمس] ولی از اینکه دیگران و خودمان بتوانیم کاری کنیم ،دل بریدیم .
✳️امام کاظم علیه السلام فرمود :در زمان سلیمان نبی خشکسالی آمده بود .مردم سراغ سلیمان آمدند که نماز باران بخوانید .وسط راه سلیمان مورچه ای را دید که دست به سوی آسمان بلند و می گوید ؛خدایا ما مورچه گان یکی از آفریده های تو هستیم و بی نیاز از رزق نیستیم ،ما را به خاطر گناهان فرزندان آدم مواخذه نکن .سلیمان این جمله را که شنید گفت :خدا به برکت این مورچه باران نازل می کند. و اتفاقا بارانی بارید که مشابه نداشت
🔺 وقتی انسان چشم به دست دیگران داشته باشد ،رحمت نازل نمی گردد بلکه باید انقطاع از دیگران داشت تا از رحمت خدا بی بهره نبود .
آیه ۱۵۹بقره علمای اهل کتاب که آیات واضحه و هدایت را فرستادیم بعد از آنکه برای هدایت مردم در کتاب آسمانی انها بیان کردیم، کتمان کرده و نپذیرفتند، خدا انها را لعن ، و تمام لعن کنندگان نیز لعنت میکنند.
در تفسیر این آیه که (لعن کنندگان چه کسانی هستند ) یکی از شاگردان صحابی پیامبر صلوات الله علیه این جمله را آورده
لعن کنندگان حیوانات هستند . که بر فرزندان آدم که از فساد آدمیان ،گرفتار شدند لعن میکنند.
💠و مُنِعَ الْغَمَام و هَلَکَ السَّوَامُ
خدایا ما تو را می خوانیم در حالیکه ابرها از ما منع شده اند، و حیوانات وحشی بیابانی [سَوام] از تشنگی و گرسنگی مردند .
🔺چرا نفرمود ابرها از ما منع کردی ؟
پاسخ :زمانی که انسان دنیازده شد و سراغ خدایان دیگر میرود گناه، بین خلق و خالق فاصله می اندازد .گناه سبب منع ابرها میشود حضرت انرا از جانب خدای متعال نمی‌بیند که بگوید ؛خدایا تو منع کردی، لذا بصورت مجهول آورده ( ابرها از ما منع شده)
💠 أَلَّا تُؤَاخِذَنَا بِأَعْمَالِنَا وَ لَا تَأْخُذَنَا بِذُنُوبِنَا
خدایا ما آمدیم درحالیکه ما را به اعمالمان مواخذه نکن و ما را به سبب گناه اخذ نکن.
🔺تفاوت مؤاخذه و أخذ
مؤاخذه یعنی تنبیه و تشر که انسان متذکر شود ولی وقتی متذکر نشد اصلاح ناپذیر شد خداوند او را اخذ می کند و به جهنم می اندازد .
گناه درآفات، بلیه، خشکسالی، و زلزله اثر دارد.
توبه واستغفار باب رحمت است .
کلام امام صادق علیه السلام :
وقتی چهارگناه ظاهر شد ،چهاربلا هم ظاهر میشود
زنا زیاد شد ،زلزله زیاد می شود
ترک خمس و زکات مردن حیوانات زیاد میگردد
ظلم حاکمان جامعه، وبی عدالتی قاضیان باران رحمت الهی نمی بارد
در زیاد شدن پیمان شکنی، کفار مسلط می شوند
« ولَواَنَّ امنوا اهلَ القُریٰ و اتَّقَوا لفَتَحنا علیهِم برکاتٕ منَ السماءِ والارضِ اعراف - ۹۶»
«چنانچه مردم شهر و دیارها همه ایمان آورده و پرهیزکار می‌شدند همانا ما درهای برکاتی از آسمان و زمین را بر روی آنها می‌گشودیم و لیکن (چون آیات و پیغمبران ما را) تکذیب کردند ما هم آنان را سخت به کیفر کردار زشتشان رسانیدیم»
.
💠انْشُرْ عَلَیْنَا رَحْمَتَکَ بِالسَّحَابِ الْمُنْبَعِقِ وَ الرَّبِیعِ الْمُغْدِقِ وَ النَّبَاتِ الْام
خدایا از تو می خواهیم ابر باران زا[مُنتعِق]و آب رحمت و یک بهار پربار [مغدِق]و گیاهان سرسبز و نباتات باطراوت [مونِق] را در این بهار بر ما ارزانی دار
💠سَحّاً وَابِلًا تُحْیِی بِهِ مَا قَدْ مَاتَ وَ تَرُدُّ بِهِ
مَا قَدْ فَاتَ
خدایا بارانی بر ما فرو ببار که باران دانه درشت [وابِل]باشد ،تمام این سرزمین های مرده زنده شود و تمام خسارت‌های مردم که در این خشکسالی دچار شدند ،برطرف گردد.
💠اللَّهُمَّ سُقْیَا مِنْکَ مُحْیِیَةً مُرْوِیَةً، تَامَّةً عَامَّةً، طَیِّبَةً مُبَارَکَةً
خدایا ما از تو بارانی می خواهیم که
حیات بخش باشد[محییةً] خشکسالی روح انسان را آزرده و مرده می کند.خدایا بارانی فرو فرست که روح را زنده کند
بارانی فرو فرست که سیراب کننده[مُرْوِیَةً] باشد که زمین را زنده کند
بارانی فرو فرست که کامل [تَامَّةً] باشد که فقط بخشی از خسارت را حل نکند بلکه مشکل را کامل برطرف نماید وهمگانی [عامه]باشد (فقط شهر و محله ما منظور نیست)
بارانی فرو فرست که پاک و پاکیزه پر برکت باشد.
💠هَنِیئَةً [مَریِئَةً] مَرِیعَةً
بارانی فرو فرست که گوارا باشد به جان انسان بنشیند رویاننده گیاهان باشد[مَریعه] به برکت این باران گیاهان مثمر باشند
💠زَاکِیاً نَبْتُهَا،
بارانی فرو فرست که گیاهان به سبب این باران رشد و نمو کنند
💠ثَامِراً فَرْعُهَ
بارانی فرو فرست که شاخه ها [فرعها]پر ثمر شوند[ثامِر]
💠نَاضِراً وَرَقُهَا
بارانی فرو فرست که به سبب آن
برگ[ورق] درختان سر سبز شود
💠تُنْعِشُ بِهَا الضَّعِیفَ مِنْ عِبَادِکَ
خدایا انسانهای فقیر معمولا وقتی آفت به زمینشان برسد خیلی تحت فشار قرار می گیرند خدایا بارانی بفرست که انها به عیش و به توانگری[تُنعش] برسند.
💠 وَ تُحْیِی بِهَا الْمَیِّتَ مِنْ بِلَادِکَ.
خدایا بارانی فرو فرست که زمینهای مرده زنده شوند
💠اللَّهُمَّ سُقْیَا مِنْکَ تُعْشِبُ بِهَا نِجَادُنَا وَ تَجْرِی بِهَا وِهَادُنَا
خدایا از تو بارانی می خواهیم که در زمینهای مرتفع [نِجادُنا]و کوهها سرسبزی و پرگیاهی [تُعشِب] به بار آورد( سرازیری آب از کوه سبب سرسبزی) وآب در سرزمینهای فرو دست[وِهادُنا] و دامنه کوهها جاری و پرآب شوند
💠یُخْصِبُ بِهَا جَنَابُنَا
بارانی بفرست که تمام اطراف[جنابنا] ما سرسبز شود
💠 وَ تُقْبِلُ بِهَا ثِمَارُنَا وَ تَعِیشُ بِهَا مَوَاشِینَا
و خوشی به ما روی بیاورد [تُقبِل]و میوه ها[ثِمار] پربار شوند
💠تَنْدَى بِهَا أَقَاصِینَا
بارانی بر ما فرو فرست که به سبب آن باران نقاط دور دست[اَقاصینا] هم از این جود و سخاوت [تَندیٰ] سیراب شوند
🔺 نکته:نعمتهای عمومی که خدا داده است برای مومن و کافر است دعا باید وسیع باشد
💠وَ تَسْتَعِینُ بِهَا ضَوَاحِینَا مِنْ بَرَکَاتِکَ الْوَاسِعَةِ وَ عَطَایَاکَ الْجَزِیلَةِ عَلَى بَرِیَّتِکَ الْمُرْمِلَةِ وَ وَحْشِکَ الْمُهْمَلَةِ
بارانی فرو فرست که به سبب آن مکان های بیرون شهر دور تا دور شهر[ضواحی] مدد و برکت بگیرد [نستیعن].از عطایا و نعمتهای فراوان تو این باران است
این باران پر منفعت را که تو میفرستی رحمتی است که بر خلق فقیر[ مُرمله] و بر حیوانات وحشی [وحشک المهمله] می فرستی.
💠أَنْزِلْ عَلَیْنَا سَمَاءً مُخْضِلَةً مِدْرَاراً هَاطِلَةً یُدَافِعُ الْوَدْقُ مِنْهَا الْوَدْقَ وَ یَحْفِزُ الْقَطْرُ مِنْهَا الْقَطْرَ
بارانی که می بارد بگونه ای باشد، پی در پی[مدرار] دانه درشت[هاطله] بیاید که هر قطره ،قطره ی جلویی را کنار بزند و حرکت دهد [یحفِرُ القطر]
💠غَیْرَ خُلَّبٍ بَرْقُهَا وَ لَا جَهَامٍ عَارِضُهَا
خدایا ما آسمان پربرکت می خواهیم ،آسمانی که فقط رعد و برق تو خالی نباشد .ما ابری که رعد و برق فریبنده [خُلَّب]داشته باشد نمی خواهیم
ما ابر پراکنده بی ثمر[جَهام] باشد نمی خواهیم
💠 ولَا قَزَعٍ رَبَابُهَا وَ لَا شَفَّانٍ ذِهَابُهَا
ابرهای سفید پنبه ای[رَبابها] کم‌پشت بی آب هستند ، نمی خواهیم. بعد از بارش چند قطره ای تمام میشود، مبادا گرمای سوزان فرا بگیرد که میوه ها خراب شوند
💠حَتَّى یُخْصِبَ لِإِمْرَاعِهَا الْمُجْدِبُونَ وَ یَحْیَا بِبَرَکَتِهَا الْمُسْنِتُون
آنقدر این باران بدون عیب ببارد[حتیٰ] تا به برکت این باران تمامی قحطی زده ها [مُجدبون]حالشان خوب شود و زمین هایشان پر از میوه و گل شود
و به سبب باران، خشکی زده ها ی خشکسالی ( الْمُسْنِتُون)،زنده بشوند .
💠فَإِنَّکَ تُنْزِلُ الْغَیْثَ مِنْ بَعْدِ ما قَنَطُوا وَ تَنْشُرُ رَحْمَتَکَ وَ أَنْتَ الْوَلِیُّ الْحَمِیدُ
خدایا در این عالم کسی نمی تواند ذره ای باران به ما بدهد تو هستی که بعد از ناامیدی[قنطوا] از باران وناامیدی از خلق، به ما باران ارزانی میدهی.
تو کسی هستی که رحمتت رابر ما گسترش می دهی . خدایا تو ولی و حمید هستی
🔺 برگرفته از آیه ۲۸شوری همین مضمون است «وهو الذی ینزل الغیث من بعد ما قنطوا و ینشر رحمته وهو الولی الحمید»
بعد از ناامیدی، تو باران را می فرستی ولی دو شرط دارد ؛
۱- مردم تو را به عنوان ولی قبول کنند[ولیٌ]
۲- تو ستایش شوی [حمیدٌ]مردم حمد و ثنای دیگری نکنند.
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
الحمدلله رب العالمین