یار علی
💢 خطبه ۸۰ 💢
در مذمت زنان
✅ این خطبه بحث برانگیز را عده ای از مخالفین دستاویزی قرار دادند که شخصیت امیرالمومنین را ضد زن و تحقیر کنندهٔ زنان نشان بدهند. در جامعه ای که رسانه های وهابیت توانسته این جملات را علم کرده و تا حدی جا بیندازد ، در حالیکه با تفسیر دقیق، خطبه هیچ ایرادی ندارد.
✅ خطبه در ذم مطلق زنان نیست ، در زمان جاهلیت زمانی که جایگاه زنان مشخص و دختران زنده بگور میشدند در آن فضا حضرت فرمود « المَراَةُ ریحانه لیسَت بقهرمانه» زنان گل خوشبو هستند.
آیا علی زنان را مذمت میکند یا توجه به زنان است!!!
امام صادق فرمود: « اکثرُ الخیر فی النساء» بیشترین خیر در زنان است.
اینگونه نیست که با یک جمله بتوان جایگاه و شخصیت علی را تحلیل کرد. و این ظلم به امیرالمومنین است.
حداقل همه نهج البلاغه باید بررسی شود تا قضاوت گردد.فرمود یک زن یهودی یا مسیحی خلخال از پای او کشیده شده جا دارد مردان از این غصه بمیرند.
آیا ذم است با توجه به جایگاه زنان است.
مردان فدا شوند تا زنان در امنیت باشند.
پس با یک جمله نمیتوان قضاوت کرد، از مجموع سیره عملی و روایات اهل بیت کاملا جایگاه زنان مشهود است.
در پایان جنگ جمل خطبه صادر شده در ذم زنان و بیان نواقص آنها:
💠معاشرَ الناس ، اِنَّ النساءَ نواقِصُ الایمان نواقِصُ الحُظُوظِ ، نواقص العقولِ
ای‌مردم: زنان سه نقص دارند.
۱- نقص ایمان ۲- نقص بهره های مالی [ حضوض] ۳- نقص عقل
در نگاه اول به ذهن متبادر میشود که بین زن و مرد مقایسه میکند.اما خود حضرت چنین سخنی نمی‌گوید. زنان در مقابل چه کسی !!
جمله بطور کلی بیان شده.
آیا اگر مردان عقلشان کامل است هرکدام نقصی ندارند؟! قطعا اینطور نیست.
زنان که مظهر احساسند آیا احساس آنان صد در صد است؟! قطعا اینطور نیست. در همان احساس هم نقص دارند.
لذا نفرمود , نسبت به چه کسی نقص هست.
در کل در ایمان ، عقل و حضوض نقص هست.
💠فاَمّا نقصانُ ایمانِهِّنَ فَقعُودُهُنَّ عنِ الصلوةِ و الصیامِ فی ایامِ حیضِهًِنَ
نقص در ایمان چیست : در ایام عادت آنان از نماز و روزه دور هستند. همین باعث نقص ایمانست که از عبادت خاص دورند.
🔺سوال؟!
اگر از عبادت خاصی دورند عمل آنها اطاعت از خدا هست یا نه؟! نخواندن نماز همان اطاعت هست یانه؟! از جانب خود ترک نشده پس چرا حضرت نقص ایمان دانسته ؟!
🔺پاسخ:
ایمان رابطهٔ عمیق و دقیق بر آرامش دارد .
هرچه ایمان بیشتر، طمانینه و آرامش بیشتر است. و بالعکس ایمان کمتر آرامش کمتری و اضطراب و افسردگی دارد.
در آن ایام خاص برای زنان ارتباط مستقیم نیست، در آرامش تاثیر می گذارد.
پس، نقص را میشود با چیزی جبران کرد.
نماز نیست اما ذکر خدا ، راز و نیاز ، که مشکل ندارد.
عبادت به آن حال مرسوم نیست با عمل دیگر، آن ایمانی که نتیجهٔ آن آرامش است کسب بشود. در این بخش صحبت از آن نیست که زنان ایمانشان از مردان کمتر است، مقایسه با کسی نیست ، مقایسه زن با خود اوست.
💠 و اَما نقصانُ عقُولِهِنَّ فشهادةُ امراَتینِ کشهادةِ الرَجلِ الواحد
نقصان عقل: شهادت یک مرد با شهادت دو زن برابر است.
دو عقل وجود دارد:
الف) عقل مُدرِک : عقلی که ریاضی حساب میکند، نقشه میخواند، محاسبه ، دوخت و دوز ، دو دوتا چهارتا میکند. زن و مرد در این عقل هیچ تفاوتی ندارند. هر دو عقل یکی است.
ب) عقلی که در شهادت گفته میشود عقل در برابر احساس است.
در برابر شهادت عقل زنان در امر شهادت مقبول نظر نیست بخاطر غلبه احساس.
یک زن در برابر غم ، گریه ، التماس بر اثر لطافت احساس او زودتر غالب میشود.
نقص است در شهادت دادن ولی در تربیت فرزند همین نقص یک حُسن است.
در جایگاه خاصی ضعف است ولی در موضع دیگر قوت است.
مردان در مسائل اجتماعی ، شهادت ، حوادث کمتر تاثیر میگیرند اما همین امر در احساس و تربیت فرزند یک نقص است.
به زن دارای احساس میگوید در برابر امر عاقلانه همسر سخن او را بپذیر.
و از طرفی به مردی که زمخت است و فقط عاقلانه مینگرد میگوید همسر در امور احساسی و تربیتی زندگی، حرفی داشت عقل کار ساز نیست ، مرد باید بپذیرد، حرف زن نافذ است.
هر دو نواقصی دارند که در کنار یکدیگر تکمیل میشود.
💠و اَما نقصانِ حُظوظِهنَّ فمَواریثُهُنَّ علیَ الاِنصافِ مِن مَواریثِ الرِّجال
نقص حضوض: چون سهم زنان نصف مردانچ است. در مباحث فقهی از مسلمات است اما در همه جا اینگونه نیست.که سهم زن نصف باشد.
بله اگر پدر بمیرد دختر نصف پسر آرت میبرد.
اما گر فرزند بمیرد ارث او بر پدر و مادر ، یعنی زن و مرد یکسان است.پدر دوبرابر زن نمیگیرد.
هر جایی بحث خاص خود را دارد.اگر سهم نصف است مباحث مختلف دارد.
۱- حقوقی که بر عهدهٔ مرد است.نفقه بر مرد است ، هرچه بیشتر داشته باشد بهتر است.
۲- در بعضی از قتل خطایی، حکم شرعی انست، مردان طایفه پسر ، پول دیه را پرداخت کنند.
پس مردباید بیشتر داشته باشد.
اما پول زن برای خود اوست و خرج او هم بر گردن دیگری هست.
💠فاتقوا شِرارَ النساء و کونوا مِن خیارِهِنَّ علیٰ حَذَر
از زنان بد بپرهیزید.و از زنان خوب هم برحذر باشید.( از جملات بحث برانگیز است.)
در ترجمه «علی حذرٕ » بپرهیزید آمده ، در حالیکه «احتیاط آنها را کنید» صحیح تر است.
سمت زنان خوب رفتید مبادا با دست خود زن را به بیراهه بکشانید. در نامه ۳۱ به امام مجتبی فرمود: از غیرت بیجا پرهیز کن چون باعث میشود زن را به آلودگی بکشاند.
«علی حَذرٕ» احتیاط کنید. با نگاه عاقلانه خود نمیشود ، نگاه احساسی او را نادیده گرفت.یا احساس را کور میکند یا به مقابله می کشاند.
پس احساس زنان راهم در نظر بگیرید.
زن در یک برههٔ خاص نواقص و شرایط خاص مراقبت لازم دارد.که اگر نباشد ......
💠ولا تُطیعُوهُّنَّ فی المعروفِ
در کارهای خوب از زنان اطاعت نکنید.
( اگر این معنای جمله باشد )
امر به معروف واجب است آیا پذیرش معروف واجب نیست؟!
آمر به معروف، وظیفه ی خودرا انجام داده امر میکند.شنونده هم باید حرف اورا بپذیرد.
پس اگر زنی امربمعروف کرد که گناه نکن، مرد باید نپذیرد چون زن گفته است؟!
این امر با اصل مسلم امر بمعروف در تضاد است.
پس جملهٔ حضرت : الف) در امور خوب از زنان خود اطاعت مطلق نکنید.
اطاعت مطلق شوهر، از همسر خود درست نیست. در علم روانشناسی ، نگاه جامعه ، اقتدار مرد، اینکار را اشتباه میدانند.
ب) معروف را بخاطر معروف انجام بدهید نه بخاطر زنان.
💠حتیٰ لا یَطمَعنَ فی المنکَر
اگر مردی اطاعت مطلق ، بی قید و شرط از همسر داشت باید خود را آماده کند که دچار منکر شود.
وقتی زن ببیند مردهیچ رایی ، حرفی ، جربزه ای از خود ندارد فقط مطیع محض است.ارام آرام طمع می کند. در اشتباه و منکر وارد میشود. و مرد مطیع هم در همان گناه و اشتباه وارد میشود.
در حالیکه پدر و مادری که حق ولایت دارند در امر گناه تبعیت از آنان لازم نیست.
🔺نکنه :
۱- گروهی بطور کلی سند این خطبه را قبول ندارند و این خطبه را از حضرت نمی‌دانند.
در حالیکه در کتب دیگری هم آمده و بهیچ وجه نمیتوان سند آن را انکار کردو از حضرت صادر شده است.
۲- عده ای قائلند خطبه مختص به زنان آن زمان است. و هر زنی را در هر زمان منظور نیست. مانند جملاتی که حضرت در مذمت مردم کوفه و بصره داشته، و در موقعیت دیگری از آنها تعریف کرده.
معلوم است در برهه ای همراه و در برهه ای همراه نبودند. این خطبه هم بر زنانی که از جامعه متمدن دور بوده و در حالات جاهلیت مانده بودند بیان کرده است.
۳- رهبر انقلاب نظرشان اینست : بر زنان آن‌زمان با ویژگی آن دوران مطالب و پاسخ داده شده .
۴- عده‌ای گفته اند: این جملات غالب زنان را مطرح میکند نه همهٔ زنان را.
بانو مجتهده مرحومه امین :: این جملات کلی در مقابل کلی است.
کلی مردان در مقابل کلی زنان عقلشان بیشتر است .و برعکس ،
کلی زنان در مقابل کلی مردان احساسشان بیشتر است.
اما جزء به جزء اینطور نیست،
بعضی از زنان نسبت به مردان عاقلترند.
بعضی از مردان نسبت به بعضی از زنان سطح عقل پایین تری دارند.
کلیت و غالب درست است اما استثنا در هر دو گروه وجود دارد.
۵- گروهی : اصطلاح قویةٌ فی الواقعه است.
یعنی یک اتفاقی افتاده و حضرت راجب آن اتفاق حرف میزند. اتفاق حضور عایشه در جمل و نقش محوری دارد و تعداد زیادی مسلمان کشته شده. فرمود: «انَّ النساء» ولی در واقع اشاره به شخص معین دارد.
زنانی که عقل و ایمان انچنانی ندارند و بازیچه دست مردان میشوند .
✅ بیان واقعیت و حقیقت است تفاوت بین مرد و زن هست و هرکدام باید نقص و کاستی خودرا جبران کند ، و هیچ مذمتی در نواقص نیست و مکتب امام همان « امراةٌ ریحانه » است.
اللهم وفّقنا اما تحبّ و ترضیٰ
الحمدلله رب العالمین