یار محمدی
بسم الله الرحمن الرحیم
شرح خطبه ها
1401/3/16 - 6 ذی القعده
💢 خطبه 66 💢
فضای خطبه آموزش مبارزه
اینکه خطبه در چه زمانی صادر شده ، دو قول وجود دارد.
۱- همان روز اول و ابتدای جنگ صفین ایراد شده و آموزش داده.
۲- تقریباً روزهای آخر جنگ صفین در لیلة الهریر شب سختی که نه تنها در جنگ صفین ، بلکه در تمام جنگهای دورهٔ اسلامی پیامبر و امیرالمومنین صلواة الله علیهما ، شبی به سختی لیلةالهریر نبوده .
لشکر کفر در مقابل لشکر ایمان قرار گرفته و اوضاع چنان بوده که از هر گوشه ی صحرا از هر دو گروه ، از شدت جراحت و سختی ناله در میدان جنگ بلند بود. و به شب لیلة الهریر معروف شد.
🔹مَعَاشِرَ الْمُسْلِمِینَ اسْتَشْعِرُوا الْخَشْیَةَ وَ تَجَلْبَبُوا السَّکِینَةَ
گروه مسلمین که در معرکه جنگ قرار گرفته اید لباس زیرین(استشعروا ) شما ترس از خدا باشد. لباس رویین شما(تَجَلْبَبُوا) باید سکینه ،طمأنینه و آرامش باشد.
در میدان جنگ در بین هزاران نفر تک به تک شما زیر نظر و نگاه من نیست که ببینم ،
چه کسی خوب می جنگد!
چه کسی ایستادگی میکند!
مومنین عون هم میشوند یا نه!
آنچه که میتواند نیروها را قوی و قدر کند، و در وظیفهٔ خود متعهد باشند خشیت است.
خدا ترسی میتواند افراد را بدون دوربین نظارتی ، بدون حضور مافوق ، پای کار و تعهد نگه دارد. مسئولیت پذیری در گرو ترس از خداست.
اگر خدا را حاضر و ناظر نبیند ، خود را در قبال کار مسئول نداند، حساب و کتاب قیامت را توجه نکند، فقط در جایی دقت می کند که دور بین مدار بسته باشد.یا ناظری بالای سر او ایستاده باشد.
از درون خدا ترسی و از بیرون، ظاهر طمانینه داشته باشید.دشمن در میدان جنگ با دیدن آرامش در وجه سربازان ترسیده و گستاخ نمی شود. اما چهره عبوس و شکست خوردهٔ سپاه دشمن را جری میکند.
🔹عَضُّوا عَلَى النَّوَاجِذِ فَإِنَّهُ أَنْبَى لِلسُّیُوفِ عَنِ الْهَامِ
این جمله دو معنا دارد ظاهری و کنایی
ظاهری: دندان های خود را محکم به هم فشار دهید(عَضُّوا) تا کاسه سر و جمجمه( هام) شما در مقابل شمشیر دشمن مستحکم باشد.
انسان در ترس و سرما با فشردن دندان به هم یک قوت قلبی بوجود می آید.لذا ضربات اثر کمتری دارد.
کنایی: فشار دندان باعث استحکام نمیشود چون تیزی اصابت شمشیر جراحت را بر سر وارد می کند.به مورد دیگری اشاره دارد.
دندان بهم بفشارید تا تصمیمات شما محکم باشد.عزم خود را جزم کنید وبا تصمیم متزلزل پا در میدان مبارزه نگذارید
🔹وَ أَکْمِلُوا اللَّأْمَةَ
در کنار داشتن زره جنگی (اللامه)امور نظامی دیگر را کامل کنید.
تجهیزات نظامی خود را کامل کنید
« و اَعدّوا لهم مَا استَطَعتُم مِن قوةٕ و مِن رِباطِ الخَیلِ تُرهِبونَ به عدُوَّالله و عدُوَّ کم انفال - ۶۰ »
تا هر چه توان دارید از قدرت و قوت تجهیزات نظامی را آماده کنید تا سبب ترس دشمن خدا گردد.
🔹وَ قَلْقِلُوا السُّیُوفَ فِی أَغْمَادِهَا قَبْلَ سَلِّهَا
دو معنا :
۱- قبل از این که شمشیر را از غلاف بیرون بکشیدچند بار آن را حرکت دهید (قَلْقِلُوا)تا اطمینان از آزاد و سالم بودن شمشیر پیدا کنید.
هرچند وقتی سلاح احتیاج به تنظیم ، روغن کاری و آماده سازی دارد تا در لحظهٔ ماشه گیری نداشته باشد.
۲- شما کسی باشید که زمان ضربه زدن را تعیین می کنید مبادا دشمن نیت شما را قبل از حرکت متوجه شود شما او را غافلگیر کنید.
اگر زودتر شمشیر از غلاف کشیده بالای سر چرخانده ،نگاه به یک نقطه خاصی دوخته شده باشد. نشان دهنده حمله به همان نقطه ایست که سرباز خیره شده لذا طرف مقابل را آماده دفاع میکند.
چون افکار در ذهن ، سبب خیره شدن به همان قسمت میشود.و از همین قسمت دشمن او را غافلگیر میکند.و همان مکان مورد حفاظت دشمن قرار می گیرد.
🔹وَ الْحَظُوا الْخَزْرَ
با گوشه چشم به دشمن نگاه کنید( لحظوا)
نگاه متکبرانه وبا غرور ، نیم نگاه ( الخزر)بنگرید.
مستقیم و با نگاه درشت دشمن نبینید. مبادا تعداد آنها روی نگاه کردن عمیق شما تاثیر گذاشته و شما را به ترس وا دارد.
🔹 وَ اطْعُنُوا الشَّزْرَ
دو معنا:
۱- از چپ و راست به لشکر دشمن حمله کنید
۲- ضربه شمشیر شما اینطور باشد که در یک حرکت رفت یک جراحت و در برگشت شمشیر جراحت دیگر به پیکر دشمن وارد کند.
🔹ونَافِحُوا بِالظُّبَى
از محل تیز شمشیر( الظُّبَى)، ضربه را بزنید و از آنجا دور شوید
این که رزمنده با تیزی شمشیر خود طوری به پیکر دشمن ضربه وارد کند که او را گوشه گیر کند بهتر از این است که ضربه کاری بزند ولی خودش جراحت بردارد یا سلاحش را از دست
بدهد.
🔹وَ صِلُوا السُّیُوفَ بِالْحُطَا
برسانید شمشیر ها را با گام پیش نهادن( حُطا)
طول شمشیر هر چه بیشتر باشد دو عیب دارد.
سنگینتر و کنترل آن کمتر میشود.
شمشیر را کوتاه انتخاب کرده و فاصله شمشیر با دشمن را کم کنید.
از نظر ریاضی و مهندسی هم چنین است.
در ضربه کاری همراه با دست ، بدن هم باید به جلو در حرکت باشد.
بدن ثابت ضربه آرامی خواهد داشت.
اما اگر با دست سر و سینه حرکت کند ضربه محکم خواهد بود.
🔻این خطبه کلمات فصیحی دارد.
در مورد فنون جنگی است ، جنگ یعنی خونریزی ، سختی ، قتل ، زمختی ،
اما اهل ادب و بلیغ این جملات را مانند شعر می دانند.
شعر نماد لطافت است، جنگ آموزش می دهد ،اما در قالب الفاظ لطیف .
اعجاز امیرالمومنین اینست.در عین خشونت مضمونی از لطافت الفاظ دارد.
🔹 اعْلَمُوا أَنَّکُمْ بعَیْنِ اللَّهِ و ...
خدا شما را می بیند
در میدان و معرض سختی هایی قرار گرفتید قوت قلب شما این باشد که خدا شما را می بیند
«وَاصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنَا آیه ۳۷ هود »
خدا به حضرت نوح فرمود تو وظیفه ساختن کشتی را انجام بده من می بینم
🔅سیدالشهدا علیه السلام وقتی علی اصغر علیه السلام در بغل ایشان ذبح گردید در جملاتی فرمودند :
«...هَوَّنَ عَلَیَّ مَا نَزَلَ بِی أَنَّهُ بِعَیْنِ اللهِ»
«...آنچه خدا می بیند برمن آسان است »🔅
وشما افتخار جنگیدن کنار پسر عم رسول الله صلی الله علیه وآله را دارید .
🔹فَعَاوِدُوا الْکَرَّ وَ اسْتَحْیُوا مِنَ الْفَرِّ فَإِنَّهُ عَارٌ فِی الْأَعْقَاب وَ نَارٌ یَوْمَ الْحِسَاب
پی در پی رجوع کنید(عَاوِدُوا) و مکرر (الْکَرَّ)حمله کنید و از فرار کردن خجالت بکشید که نتیجه ی این فرار کردن، باقی ماندن ننگ در دودمان و نسل فراری است و در آخرت آتش جهنم است.
زحف از میدان جنگ (فرار)از گناهان کبیره است البته عقب نشینی برای تجدید قوا یا به دلیل تغییر استراتژی و روش جنگ اشکال ندارد .
🔹طِیبُوا عَنْ أَنْفُسکُمْ نَفْساً وَ امْشُوا إِلَی الْمَوْتِ مَشْیاً سُجُحاً
با خشنودی و رضایت دل و با طمأنینه، جان به جان آفرین بسپارید طوری به میدان بروید که جان دادن برایتان شیرین باشد قدم بردارید به سمت مرگ همانند کسی که در جاده صاف( سُجُحاً)قدم بر می‌دارد حرکت کنید
🔹عَلَیْکُمْ بهَذَا السَّوَاد الْأَعْظَمِ وَ الرِّوَاقِ الْمُطَنَّب، ، فَاضْرِبُوا ثَبَجَهُ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ کَامِنٌ فِی کِسْرِهِ
به این سیاهی عظیم (سواد الاعظم)دشمنان حمله کنید و توجه شما به خیمه طناب پیچ در قلب لشکر ( ثَبَجَهُ) باشد .چرا که شیطان (معاویه) در گوشه ی آن پناه آورده و پنهان شده ،او را از پای در آورید
🔅 در وسط لشکر دشمن خیمه ای برای معاویه با طناب هایی که از اطراف به زمین بسته شده بودند برپا کرده بود ۱۰۰ هزار نفر عهد بسته بودند که تا جان دارند از این خیمه محافظت کنند🔅
🔺 نکته :حضرت خودشان پیشگویی فرمودند « بعد از من فرد گشاده حلقوم... سر کار می آید آنچه در دسترس باشد می خورد و آنچه نباشد می طلبد. در این جنگ معاویه را نمی‌توانید بکشید.
ولی پیشگویی دلیلی نمی شود که ما حرکت نکنیم ما باید وظیفه خود را در همه حال عمل کنیم. در عصر حاضر حتی اگر رسانه ها یا قدرت جبهه باطل را می بینیم ولی وظیفه ما عمل کردن و ایستادگی در برابر. باطل است .
🔹وَ قَدْ قَدَّمَ لِلْوَثْبَةِ یَداً وَ أَخَّرَ لِلنُّکُوصِ رِجْلً
معاویه برای حمله (وثبه) دست پیش میگیرد و برای فرار ( نکوص)قدمی به عقب می گذارد.
تفاوت حضرت علی علیه السلام و معاویه لعنت الله در این فراز :
من کسی هستم که در راس سپاه حرکت می کنم خط‌شکن سپاه هستم ولی معاویه دست حمله پیش پیش می برد ،شوق به حکومت دارد ولی با پا عقب نشینی می کند.(وقتی غضب علی علیه السلام و مالک اشتر ها را می بیند )
این ویژگی رهبران الهی است که برای رسیدن به هدف از پا نمی نشینند.
🔹فَصَمْداً صَمْداً حَتَّی یَنْجَلِیَ لَکُمْ عَمُودُ الْحَقِّ
هدفی که انسان برای رسیدن به آن دست از پا نشناسد(صَمْداً)
روی آن هدف (که به شما گفتم) متمرکز شوید و با تمام قدرت حرکت کنید تا نشانه های حق برای شما آشکار شود و اگر طالب نمایان شدن حق و خاموش شدن باطل هستید بجنگید.
راه نورانیت در قلب ،مبارزه است برای جلوگیری از رشد نور حق، باید اهل مبارزه بود.
انسانهای عابد که اهل مبارزه با باطل نیستند تجلی نور حق در درونشان را نمی‌بینند .
🔹«وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللَّهُ مَعَکُمْ وَ لَنْ یَتِرَکُمْ أَعْمالَکُمْ». محمد آیه ۳۵
در حالی که شما برترید، و خداوند با شماست و چیزی از (ثواب) اعمالتان را کم نمی‌کند!
🔺نصر بن مزاحم در وقعه الصفین نقل می کند که ؛
پس از ایراد خطبه ۱۲ هزار نفر پشت سر حضرت به راه افتادند که غلاف شمشیر را کنار گذاشته و شمشیر روی شانه حرکت می کردند وقتی معاویه جریان را دید سوار اسب شد برای فرار .در این هنگام حیله عمروعاص وقرآن به نیزه کردن به کار افتاد.
غفرالله لی و لکم الحمدلله رب العالمین
الحمدلله رب العالمین